Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 3 lipca 2019 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach V Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 3 lipca 2019 r. w Katowicach

na posiedzeniu niejawnym

sprawy ze skargiM. M.

przy udziale Skarbu Państwa - Prezesa Sądu Okręgowego w (...)

o stwierdzenie przewlekłości postępowania w sprawie w sprawie o sygnaturze II Co 3408/10 Sądu Rejonowego w (...) oraz w sprawie o sygnaturze III Cz 990/18, III Cz 991/18 Sądu Okręgowego w (...) w trybie ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz.U. z 2004 r., Nr 179, poz. 1843; z późn. zm.).

p o s t a n a w i a:

1)  stwierdzić, że w postępowaniu przed Sądem Rejonowym w (...) w sprawie sygn. akt II Co 3408/10 oraz w postępowaniu przed Sądem Okręgowym w (...) w sprawach sygn. akt III Cz 990/18 i II Cz 991/18 wystąpiła przewlekłość postępowania;

2)  zalecić Sądowi Okręgowemu w (...) niezwłoczne rozpoznanie zażaleń oznaczonych sygn. akt III CZ 990/18 i III Cz 991/18;

3)  przyznać M. M. od Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w (...) sumę pieniężną w kwocie 2500 (dwa tysiące pięćset) złotych;

4)  przyznać M. M. od Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w (...) sumę pieniężną w kwocie 2000 (dwa tysiące) złotych;

5)  zwrócić M. M. kwotę 200 (dwieście) złotych tytułem uiszczonej opłaty od skargi.

Jadwiga Galas Irena Piotrowska Zofia Kołaczyk

Sygn. akt V S 17/19

UZASADNIENIE

We wspólnym wniosku: I. S., A. M. i M. M.domagali się stwierdzenia przewlekłości w postępowaniu sądowym toczącym się przed Sądem Rejonowym w (...) i przed Sądem Okręgowym w (...).

Zarządzeniem z dnia 25 kwietnia 2019r. wezwano każdego ze skarżących do uiszczenia opłaty od skargi w kwocie po 200 zł każdy z nich oraz o dołączenie odpisu skargi – w terminie siedmiu dni pod rygorem odrzucenia skargi.

Wezwania te zostały doręczone: I. S. w dniu 30 kwietnia 2019 r. (k.10 akt), A. M. w dniu 30 kwietnia 2019 r. (k.11 akt) i M. M.w dniu 4 maja 2019 r. (k.12 akt).

W dniu 7 maja 2019 r. wpłynęło do Sądu Apelacyjnego w Katowicach pismo procesowe sporządzone przez M. M.do którego dołączono odpis skargi oraz dowód uiszczenia opłaty od skargi w kwocie 200 zł.

I. S. i A. M. nie uzupełniły braków formalnych skargi w zakreślonym terminie.

Prawomocnym postanowieniem z dnia 22 maja 2019 r.Sąd Apelacyjny w Katowicach odrzucił skargę I. S. i A. M..

Ostatecznie M. M.w związku z toczącym się przed Sądem Okręgowym w (...) postępowaniem zażaleniowym oznaczonym sygn. akt III Cz 990/18 lub III Cz 991/18 prowadzonym w sprawie zawisłej przed Sądem Rejonowym w (...) sygn. akt II Co 3408/10 z wniosku Komornika Sądowego o nadzór nad egzekucją wnosił o przyspieszenie rozpoznania sprawy oraz złożył skargę na przewlekłość postępowania zarówno przed Sądem Rejonowym w (...), jak i przed Sądem Okręgowym w (...) domagając się przyznania mu z tego tytułu kwoty 20 000 zł.

W uzasadnieniu skargi wskazał, że od dnia 21 stycznia 2015 r. do nadal, występuje opieszałość Sądu Rejonowego w (...) i Sądu Okręgowego w (...) w jego sprawie co spowodowało, że pogorszyła się znacznie jego sytuacja majątkowa.

Prezesi Sądu Rejonowego w (...) i Sądu Okręgowego w (...) zgłosili swój udział w sprawie i wnieśli o oddalenie skargi.

Rozpoznając skargę na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki w sprawie zawisłej przed Sądem Rejonowym w (...) sygn. akt II Co 3408/10 i Sądem Okręgowym w (...) sygn. akt III Cz 991/18 Sąd Apelacyjny zważył, że skarga ta jest w części zasadna.

Sąd Apelacyjny przyznaje, że skarga na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki ma służyć urzeczywistnieniu prawa do sądu, które swe źródło znajduje przede wszystkim w art. 45 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Przepis ten stanowi, że każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd. W wyroku z dnia 16 marca 1999 r., SK 19/98 (OTK 1999 nr 3, poz. 36) Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że na treść prawa do sądu, inspirowaną zarówno poglądami doktryny, międzynarodowymi standardami praw człowieka zawartymi w art. 14 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych oraz w art. 6 ust. 1 Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, jak też dotychczasowym orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego składa się w szczególności: 1) prawo dostępu do sądu, tj. prawo do uruchomienia procedury przed sądem - organem o określonej charakterystyce (niezależnym, bezstronnym i niezawisłym), 2) prawo do odpowiedniego ukształtowania procedury sądowej, zgodnie z wymogami sprawiedliwości i jawności oraz 3) prawo do wyroku sądowego, tj. prawo do uzyskania wiążącego rozstrzygnięcia danej sprawy przez sąd.

Obowiązkiem skarżącego jest wskazanie konkretnych czynności procesowych, których sąd nie podjął lub dokonał wadliwie, powodując w ten sposób nieuzasadnioną zwłokę w postępowaniu, a powinnością sądu rozpoznającego skargę na przewlekłość postępowania jest odniesienie się do okoliczności wskazywanych w skardze jako uzasadniające żądanie strony. Konieczność dokonania oceny terminowości czynności podejmowanych zarówno na obecnym, jak i poprzednich etapach postępowania, występuje zatem tylko wówczas, gdy skarżący wskaże konkretne zarzuty odnoszące się do tych faz postępowania ( por. uchwała SN 7 sędziów z dnia 28 marca 2013 r.III SPZP 1/13).

Ustalono, że w sprawie toczącej się przed Sądem Rejonowym w (...) sygn. akt II Co 3408/10 z wniosku Komornika Sądowego o nadzór nad egzekucją na rozprawie w dniu 21 stycznia 2015 r. odbył się pierwszy termin licytacji nieruchomości dłużnika, oddalono skargę dłużnika na postanowienie Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w (...) z dnia 20 stycznia 2015r. o odmowie umorzenia egzekucji i wydano postanowienie o wstrzymaniu wydania postanowienia co do udzielenia przybicia do czasu prawomocnego rozstrzygnięcia złożonej do protokołu skargi.

W dniu 5 lutego 2015r. wypożyczono do Sądu Okręgowego w (...) akta KM 575/10 do sprawy III Cz 555/14.zazrądzeniem z dnia 20 marca 2015r. zwrócono się do Sądu Okręgowego w (...) o zwrot akt komorniczych oraz wypożyczono akta II Co 3408/10 Komisariatowi Policji w G. na okres 2 dni.

Zarządzeniem z 27 kwietnia 2015 r. wezwano uczestników postępowania do złożenia oświadczeń w jakich częściach ułamkowych nabywają nieruchomość gruntową obejmująca działkę gruntu nr (...).W dniu 27 maja 2015 r. na posiedzeniu niejawnym udzielono przybicia nieruchomości gruntowej zabudowanej, położonej w miejscowości W. gmina P. przy ul. (...) obejmującej działkę gruntu nr (...) o powierzchni 0,883 ha, księga wieczysta (...) prowadzona przez Sąd Rejonowy w (...), nabytej na licytacji w dniu 21 stycznia 2015 r. za cenę 131 250 zł na rzecz A. M., i M. M. w połowie na zasadach ustawowej wspólności małżeńskiej oraz na rzecz I. S. w połowie prawa własności nieruchomości.

Dłużnik R. T. w dniu 12 czerwca 2015 r. złożył zażalenie na postanowienie z dnia 27 maja 2015 r. Postanowieniem z dnia 20 lipca 2015 r. odrzucono wniosek dłużnika o sporządzenie uzasadnienia postanowienia Sądu Rejonowego w (...) z dnia 21 stycznia 2015 r.

Zarządzeniem z dnia 20 lipca 2015 r. wezwano dłużnika do usunięcia braków formalnych zażalenia z dnia 12 czerwca 2015 r.

Postanowieniem z dnia 17 września 2015 r. odrzucono zażalenie dłużnika na postanowienie Sądu Rejonowego w (...) z dnia 27 maja 2015 r.

W dniu 5 sierpnia R. T. złożył zażalenie na postanowienie z dnia 20 lipca 2015r.

W dniu 2 września 2015 r. odbył się drugi termin licytacji nieruchomości dłużnika.

Zarządzeniem z dnia 17 września 2015 r. wezwano dłużnika do usunięcia braków formalnych zażalenia z dnia 5 sierpnia 2015r.

Postanowieniem z dnia 21 października 2015 r. odrzucono zażalenie dłużnika na postanowienie Sądu Rejonowego w (...) z dnia 20 lipca 2015 r.

W dniu 5 października 2015 r. R. T. złożył zażalenie na postanowienie z dnia 17 września 2015 r. Zarządzeniem z dnia 21 października 2015 r. wezwano dłużnika do usunięcia braków formalnych tego zażalenia.

Zarządzeniem z dnia 5 listopada 2015 r. wyznaczono termin posiedzenia jawnego w sprawie na dzień 23 marca 2016 r.

Postanowieniem z dnia 16 grudnia 2015 r. odrzucono zażalenie dłużnika na postanowienie Sądu Rejonowego w (...) z dnia 17 września 2016 r.

W dniu 7 marca 2015r. R. T. wniósł zażalenie na postanowienie z dnia 16 grudnia 2015 r. Zarządzeniem z dnia 16 marca 2016 r. wezwano dłużnika do usunięcia braków formalnych tego zażalenia.

W dniu 23 marca 2016 r. Sąd Rejonowy w (...) udzielił przybicia nieruchomości gruntowej położonej w miejscowości W. gmina P., obejmującą działkę gruntu nr (...) o powierzchni 0,1135 ha, księga wieczysta (...) prowadzona przez Sąd Rejonowy w (...) za cenę 58 666,67 na rzecz wierzyciela B. T..

W dniu 11 maja 2016 r. dłużnik złożył zażalenie na postanowienie z dnia 23 marca 2016 r. Zarządzeniem z tego samego dnia wezwano do usunięcia braków formalnych tego zażalenia, a zarządzeniem z dnia 11 maja 2016r.polecono doręczyć odpis zażalenia pełnomocnikowi wierzycieli oraz nabywcom.

Zarządzeniem z dnia 9 września 2016 r. akta sprawy polecono przekazać do Sądu Okręgowego w (...) celem rozpoznania zażaleń dłużnika na postanowienia z dnia 16 grudnia 2015 r. i z dnia 23 marca 2016 r.

Akta sprawy wpłynęły do Sądu Okręgowego w (...) w dniu 14 września 2016 r.

Sąd Okręgowy w (...) oddalił zażalenia na oba postanowienia.

Akta sprawy wróciły do Sądu Rejonowego w (...) w styczniu 2017 r.

Postanowieniem z dnia15 maja 2017 r. przysądzono prawo własności nieruchomości gruntowej niezabudowanej, położonej w miejscowości W., gmina P. obejmującej działkę nr (...) o powierzchni 0,1135 ha na rzecz wierzyciela B. T..

W dniu 13 lipca 2017 r. dłużnik złożył zażalenie na postanowienie z dnia 15 maja 2017 r. Zarządzeniem z dnia 25 sierpnia 2017 r. wezwano do usunięcia braków formalnych zażalenia.

Postanowieniem z dnia 20 września 2017 r. przysądzono własność nieruchomości gruntowej, zabudowanej budynkiem mieszkalnym, jednorodzinnym, położonej w miejscowości W., gmina P. , przy ul/(...), obejmującej działkę nr (...) o powierzchni 0,0883 ha na rzecz A. M. i M. M.w ramach ustawowej wspólności małżeńskiej w ½ części prawa własności oraz na rzecz I. S. w ½ części prawa własności nieruchomości. Postanowienie to nie zostało podpisane przez sędziego.

W dniu 6 lutego 2018 r. R. T. złożył zażalenie na postanowienie z dnia 20 września 2017 r. Zarządzeniem z dnia 15 lutego 2018 r. wezwano do usunięcia braków formalnych zażalenia, a także polecono reklamować wezwanie do usunięcia braków zażalenia na postanowienie z dnia 15 maja 2017 r.

Zarządzeniem z dnia 27 marca 2018 r. nakazano doręczyć odpis zażalenia dłużnika na postanowienie z dnia 20 września 2017 r. pełnomocnikowi wierzycieli oraz nabywcom.

W dniu 5 czerwca 2018 r. akta sprawy wpłynęły do Sądu Okręgowego w (...) celem rozpoznania zażaleń dłużnika na postanowienia z dnia 15 maja 2017 r.oraz z dnia 20 września 2017 r. Zostały zarejestrowane pod sygnaturami akt III Cz 990/18 i III Cz 991/18.

W dniu 8 czerwca 2018 r. wylosowano sędziego sprawozdawcę oraz wyznaczono termin posiedzenia niejawnego na dzień 18 grudnia 2018 r. W dniu 16 listopada 2018 r. zarządzono, że sprawa o sygn. akt III Cz 990/18 zostanie rozpoznana łącznie ze sprawą sygn. akt III Cz 991/18. W dniu 18 grudnia 2018 r. zarządzono o zdjęciu z wokandy spraw sygn. akt III Cz 990/18 i III Cz 991/18, zarządzono dołączenie akt Km 575/10 Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w (...) oraz zobowiązano Komornika do nadesłania informacji o aktualnym stanie zadłużenia dłużnika R. T. pozostającego do spłaty w postępowaniu Km 575/10.

Sprawę skierowano na posiedzenie niejawne w dniu 2 stycznia 2019 r. ale zdjęto ją z wokandy. W dniu 3 stycznia 2019 r. dołączono akta KM 575/10.

Kolejny termin posiedzenia niejawnego w sprawie wyznaczono na dzień 26 lutego 2019 r. Zarządzeniem z dnia 26 lutego 2019 r. akta sprawy zwrócono Sądowi Rejonowemu w (...) – celem rozpoznania wniosku o zwieszenie postępowania złożonego przez dłużnika.

Jednocześnie zwrócono uwagę, że zaskarżone postanowienie z dnia 20 września 2017 r. nie zawiera podpisu sędziego i jako takie jest orzeczeniem nieistniejącym - co powoduje konieczność wydania nowego postanowienia w przedmiocie nim objętym.

W dniu 11 marca 2019 r. wpłynęła do Sądu Okręgowego w (...) skarga na przewlekłość postępowania w sprawie II Co 3408/10 Sądu Rejonowego w (...) i w sprawach III Cz 990/18 lub III Cz 991/19 Sądu Okręgowego w (...).

Wyjaśniono, że wniosek dłużnika z 29 listopada 2018 r. o zawieszenie postępowania dotyczył działki nr (...). Jak wynika z zapisku urzędowego z dnia 14 marca 2019 r. sporządzonego przez SSR E. G., ponowne postępowanie egzekucyjne co do tej działki toczy się tym razem w trybie uproszczonym, nadzór na tym postępowaniem egzekucyjnym jest prowadzony w sprawie o sygn. akt II Co3515/17.

W dniu 15 marca 2019 r. Sąd Rejonowy w (...) przysądził własność nieruchomości gruntowej, zabudowanej budynkiem mieszkalnym, jednorodzinnym, położonej w miejscowości W., gmina P., przy ul/(...), obejmującej działkę nr (...) o powierzchni 0,0883 ha na rzecz A. M. i M. M.w ramach ustawowej wspólności małżeńskiej w ½ części prawa własności oraz na rzecz I. S. w ½ części prawa własności nieruchomości.

W dniu 11 kwietnia 2019 r. R. T. złożył zażalenie na postanowienie z dnia 15 marca 2019 r.

Skarżący M. M.w swojej skardze zarzuca że od dnia 21 stycznia 2015 r. do nadal, występuje opieszałość Sądu Rejonowego w (...) w sprawie II Co 3408/1 i Sądu Okręgowego w (...) w sprawie III Cz 991/18.

W ocenie Sądu Apelacyjnego postępowanie Sądu Rejonowego w (...) w sprawie o sygn. akt II Co 3408/10 w okresie od 21 stycznia 2015 r. do dnia 20 września 2017 r. toczyło się bez nieuzasadnionej zwłoki. Opisane wyżej czynności Sądu Rejonowego były adekwatne do aktywności procesowej uczestników postępowania. Niewątpliwie na przedłużenie czasu postępowania w tym okresie wpływ miały liczne środki odwoławcze składane przez dłużnika. Skarżył on każdą czynność podejmowaną przez Sąd Rejonowy w tym postępowaniu, a składane zażalenia za każdym razem wymagały uzupełniania braków formalnych. Generowało to kolejną procedurę, konieczne było zakreślanie terminów do usunięcia braków formalnych.

Przewlekłość postępowania przez Sądem Rejonowym w (...) Sąd Apelacyjny w Katowicach stwierdza w okresie od 20 września 2017 r. do dnia 15 marca 2019 r. Początek nieuzasadnionej zwłoki zbiega się z datą wydania nieistniejącego orzeczenia z dnia 20 września 2017 r. o przysądzeniu własności. Orzeczenie to nie zawiera podpisu sędziego. Podpisano jedynie uzasadnienie oraz zarządzenie. Oznacza to, że orzeczenie takie należy potraktować jako nieistniejące (por. postanowienie SN z dnia 7 lutego 2003 r. III CZP 94/02).

W tym stanie rzeczy należało stwierdzić, że kolejne czynności podejmowane w sprawie przez Sąd Rejonowy w (...) związane z nadawaniem biegu zażaleniu wniesionemu przez dłużnika na to nieistniejące orzeczenie oraz przedstawianie akt sprawy Sądowi Okręgowemu w (...) celem rozpoznania tego zażalenia doprowadziły do nieuzasadnionej zwłoki w rozpoznaniu sprawy. Dopiero w dniu 15 marca 2019 r. Sąd Rejonowy w (...) przysądził własność nieruchomości gruntowej, zabudowanej budynkiem mieszkalnym, jednorodzinnym, położonej w miejscowości W., gmina P., przy ul. (...), obejmującej działkę nr (...) o powierzchni 0,0883 ha na rzecz A. M. i M. M.w ramach ustawowej wspólności małżeńskiej w ½ części prawa własności oraz na rzecz I. S. w ½ części prawa własności nieruchomości. Oznacza to, że w okresie od 20 września 2017 r. do 15 marca 2019 r. doszło do 18 miesięcznej nieuzasadnionej przewlekłości w tej sprawie.

Także procedowanie przed Sądem Okręgowym w (...) należy ocenić jako przewlekłe.

Podkreślenia wymaga, że akta sprawy wpłynęły do Sądu Okręgowego w (...) celem rozpoznania zażaleń dłużnika na postanowienia z dnia 15 maja 2017 r. oraz z dnia 20 września 2017 r. w dniu 5 czerwca 2018 r. (sygn. akt III Cz 990/18 i III Cz 991/18).

Dopiero w dniu 26 lutego 2019 r. zwrócono uwagę, że zaskarżone postanowienie z dnia 20 września 2017 r. nie zawiera podpisu sędziego i jako takie jest orzeczeniem nieistniejącym- co powoduje konieczność wydania nowego postanowienia w przedmiocie nim objętym. Okoliczność ta powinna zostać ujawniona już w toku wstępnego badania braków formalnych zażalenia, czyli w czerwcu 2018 r. Zwrot akt sprawy do Sądu Rejonowego w (...) dopiero w marcu 2019 r. wpłynął na przewlekłość postępowania także przed tym sądem.

Jak wynikało z treści załącznika wniosek dłużnika z 29 listopada 2018 r. o zawieszenie postępowania dotyczył innej działki, a to działki o nr (...).

Postępowanie egzekucyjne co do tej działki toczy się w trybie uproszczonym, nadzór na tym postępowaniem egzekucyjnym jest prowadzony w sprawie o sygn. akt II Co3515/17.

Nie zachodziła zatem przeszkoda do rozpoznania zażalenia sygn. akt III Cz 991/18. Zażalenie to do chwili obecnej nie zostało rozpoznane. Oznacza to, że w sprawie doszło do ponad 12-miesięcznej nieuzasadnionej zwłoki w rozpoznaniu zażalenia oznaczonego sygn. akt III Cz 991/18. Dodatkowo należy zauważyć, że także zażalenie dłużnika na postanowienie z dnia 15 maja 2017 r., sygn. akt III Cz 990/18 do chwili obecnej nie zostało rozpoznane przez Sąd Okręgowy w (...).

Uwzględniając żądania skarżącego zalecono Sądowi Okręgowemu w (...) niezwłoczne rozpoznanie zażaleń oznaczonych: sygn. akt III Cz 990/18 i sygn. akt III Cz 991/18. Wobec wydania przez Sąd Rejonowy w (...) postanowienia z dnia 15 marca 2019 r. o przysądzeniu własności nie zachodziła potrzeba wydawania zaleceń temu Sądowi w sprawie sygn. akt II Co 3408/10. Z uwagi na uwzględnienie skargi przyznano skarżącemu od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w (...) sumę pieniężną w wysokości 2500 zł oraz od Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w (...) sumę pieniężną w wysokości 2000zł.

Mając powyższe na względzie, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 12 ust. 2, 3 i 4 ustawy postanowił jak w sentencji.

Wobec uwzględnienia skargi na podstawie art.17 ust. 2 ustawy zwrócono skarżącemu uiszczoną od niej opłatę .

Jadwiga Galas Irena Piotrowska Zofia Kołaczyk