Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 26 lutego 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach V Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSA Jadwiga Galas (spr.)

Sędziowie: SA Olga Gornowicz – Owczarek

SA Tomasz Pidzik

po rozpoznaniu w dniu 26 lutego 2018 r. w Katowicach

na posiedzeniu niejawnym

sprawy ze skargi M. M. (1)

o stwierdzenie przewlekłości postępowania w sprawie o sygn. akt XIV GC 64/17 Sądu Okręgowego w (...)na podstawie ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (tekst jednolity: Dz.U. z 2016 roku, poz. 1259 z późn. zm.)

z udziałem Prezesa Sądu Okręgowego w (...)

p o s t a n a w i a :

1.  stwierdzić, że w sprawie przed Sądem Okręgowym w (...) o sygn. akt
XIV GC 64/17 nastąpiła przewlekłość postępowania;

2.  przyznać skarżącemu od Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w (...) sumę pieniężną w kwocie 3.000 zł (trzy tysiące złotych);

3.  zwrócić skarżącemu kwotę 200 zł (dwieście złotych) uiszczoną tytułem opłaty od skargi;

4.  przyznać od Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w (...) na rzecz skarżącego kwotę 240,00 zł (dwieście czterdzieści złotych) tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

SSA Tomasz Pidzik SSA Jadwiga Galas SSA Olga Gornowicz – Owczarek

Sygn. akt V S 8/18

UZASADNIENIE

Pismem z dnia 19 stycznia 2018 r. (data wpływu do Sądu Okręgowego w (...) – 31 stycznia 2018 r. – k. 5) M. M. (1) złożył skargę na przewlekłość postępowania toczącego się przed Sądem Okręgowym w (...) pod sygn. akt XIV GC 64/17
z powództwa (...) Sp. z o.o. w W. przeciwko M. M. (2) i M. M. (1) o zapłatę, domagając się stwierdzenia przewlekłości w sprawie w zakresie w jakim dotyczy ona rozpoznania zażalenia skarżącego na postanowienie z dnia 30 czerwca 2017 r. o nadaniu klauzuli wykonalności oraz przyznania od Skarbu Państwa na jego rzecz kwoty 3.000,00 zł, jak też zwrotu kosztów postępowania.

Stawiając zarzut przewlekłości działania Sądowi Okręgowemu w (...)
w rozpoznaniu zażalenia na postanowienie z dnia 30 czerwca 2017 r. skarżący wskazał, że prawidłowość prowadzonego postępowania nie wiąże się tylko z poprawnością podejmowanych decyzji, ale także ze sprawnością ich dokonywania.

Przedstawiając chronologię czynności podejmowanych w sprawie w zakresie w jakim odnoszą się one do kwestii rozpoznania zażalenia skarżącego na postanowienie Sądu z dnia 30 czerwca 2017 r. o nadaniu klauzuli podniósł skarżący, iż takie działanie Sądu Okręgowego wymaga stwierdzenia przewlekłości postępowania.

Wskazał, że w dniu 4 sierpnia 2017 r. zostało wniesione przez niego zażalenie na postanowienie z dnia 30 czerwca 2017 r. o nadaniu klauzuli wykonalności na nakaz zapłaty
z dnia 26 listopada 2016 r. sygn. akt XIV GC 64/17, wydany w postępowaniu nakazowym,
co do którego skarżący jako pozwany wniósł skutecznie zarzuty. Wskazując na treść art. 492 § 1 k.p.c. skarżący podniósł, że brak było podstaw do nadania klauzuli wykonalności na nakaz zapłaty wydany w postępowaniu nakazowym.

Dodał, że wraz z zażaleniem pozwani złożyli wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych, względem którego nie otrzymali informacji co do jego rozpoznania do dnia złożenia skargi.

W dniu 18 lipca 2017 r. został wydany wyrok utrzymujący w mocy wydany nakaz zapłaty, co do którego skarżący wniósł apelację.

Skarżący podniósł, że do chwili wniesienia skargi wniesione zażalenie nie zostało rozpoznane przez Sąd Okręgowy w (...)w trybie art. 395 § 2 k.p.c., co pozwoliłoby na uwzględnienie przedmiotowego zażalenia, jak również zażalenie to wraz z aktami sprawy nie zostało przekazane do rozpoznania Sądowi drugiej instancji. Tymczasem, potrzeba niezwłocznego rozpoznania wniesionego zażalenia – co pozwani naprowadzali w jego treści – wynikała z niepowetowanej szkody jaką może spowodować nadmierna zwłoka w jego rozpoznaniu, zważywszy na możliwość wszczęcia postępowania egzekucyjnego, co faktycznie później nastąpiło. Powód wszczął bowiem postępowanie egzekucyjne przeciwko skarżącemu oraz jego żonie, poprzez egzekucję z ruchomości oraz z wierzytelności.

Skarżący wskazał też, że w dniu 29 sierpnia 2017 r. w sprawie o sygn. akt XIV GC 64/17 zostało wydane postanowienie o nadaniu kolejnej klauzuli na nakaz zapłaty z dnia 26 listopada 2016 r., w oparciu o co powód wszczął egzekucję z nieruchomości. Postanowienie to również zostało zaskarżone przez pozwanych.

Prezes Sądu Okręgowego w (...), w odpowiedzi na skargę wniósł o jej oddalenie. Przytaczając chronologię czynności podejmowanych w sprawie przed tymi Sądem podnosił, iż brak jest obiektywnych podstaw do stwierdzenia przewlekłości toczącego się postępowania, albowiem czynności procesowe podejmowane przez pozwanych w okresie po wniesieniu przez nich zażalenia na postanowienie z dnia 30 czerwca 2017 r. skutkowały koniecznością wydawania kolejnych zarządzeń i postanowień, a w konsekwencji spowodowały, że akt sprawy nie przekazano z przedmiotowym zażaleniem do Sądu Apelacyjnego w szybszym terminie. Wskazał też, że zaskarżone postanowienie z dnia 30 czerwca 2017 r. w przedmiocie nadania klauzuli wykonalności – w związku z którym wniesiono skargę – zostało uchylone w dniu 2 lutego 2018 r., podobnie jak kolejne
zaskarżone przez pozwanych postanowienie o nadaniu klauzuli wykonalności z dnia 29 sierpnia 2017 r.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

skarga zasługiwała na uwzględnienie.

Analiza akt sprawy prowadzi do przekonania, że zasadne są podniesione przez skarżącego zarzuty co do niepodjęcia odpowiednich czynności zapobiegających wystąpieniu nieuzasadnionej zwłoki przez Sąd Okręgowy w (...)oraz podejmowanie przez ten Sąd czynności, które nie sposób uznać za prawidłowe.

Za stanowiskiem takim przemawia uporządkowany chronologicznie przebieg postępowania przed tym Sądem:

Powódka (...) Sp. z o.o. w W. wniosła w dniu 18 października 2016 r. (data wpływu do Sądu Okręgowego w (...)– 19.10.2016 r. – k. 3) pozew przeciwko M. M. (2) i M. M. (1) o zapłatę w postępowaniu nakazowym. Powódka wniosła o wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym z tym uzasadnieniem, że pozwani zawierając z powódką w dniu 1 października 2015 r. ugodę, uznali co do zasady i co do wysokości swój dług względem niej.

Nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu nakazowym dnia 29 listopada 2016 r., sygn. akt XIV GNc 751/16 Sąd nakazał pozwanym by solidarnie zapłacili na rzecz powoda żądaną przez niego w pozwie kwotę 632.615,20 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 18 października 2016 r. do dnia zapłaty oraz zwrócili powodowi koszty procesu, w terminie dwóch tygodni od doręczenia nakazu albo wnieśli w tym terminie zarzuty (k. 304).

Od wskazanego nakazu zapłaty z dnia 29 listopada 2016 r. pozwani wnieśli w terminie zarzuty, w których każdy z nich zawarł wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych (por.
k. 309 – 326). Po uzupełnieniu przez pozwanych w terminie braków formalnych ich wniosków o zwolnienie od kosztów sądowych poprzez przedłożenie oświadczeń o stanie rodzinnym, majątkowym i dochodach, Sąd postanowieniem z dnia 2 lutego 2017 r. zwolnił pozwanych od ponoszenia kosztów sądowych w całości (k. 355).

Wobec skutecznego wniesienia przez pozwanych zarzutów od nakazu zapłaty z dnia 29 listopada 2016 r., zarządzeniem z dnia 2 lutego sprawę wpisano pod nową sygnaturą XIV GC 64/17 (k. 356), a po doręczeniu powódce zarzutów i złożeniu przez nią odpowiedzi na zarzuty zarządzeniem z dnia 27 lutego 2017 r. wyznaczono termin rozprawy na dzień 16 maja 2017
r. (k. 364).

Na rozprawie w dniu 16 maja 2017 r. pozwani złożyli pozew wzajemny wraz z wnioskiem o zwolnienie z kosztów sądowych, co spowodowało odroczenie rozprawy bez terminu celem zapoznania się z wniesionymi pismami i podjęcia dalszych czynności (k. 383). Zarządzeniem z dnia 19 maja 2017 r. Sąd uznał wniesienie powództwa wzajemnego za niedopuszczalne,
a sprawę z pozwu oznaczonego przez pozwanych jako pozew wzajemny wyłączył
i zarejestrował pod osobną sygnaturą XIV GC 230/17 (k. 386).

W dniu 19 maja 2017 r. do Sądu wpłynął wniosek powódki o zaopatrzenie w klauzulę wykonalności nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym, wydanego w dniu 29 listopada 2016 r. w sprawie prowadzonej pod sygn. akt XIV GC 751/16 (k. 387). Wniosek ten postanowieniem z dnia 7 czerwca 2017 r. Sąd oddalił, z tym uzasadnieniem, że wniosek jest przedwczesny, albowiem pozwani skutecznie wnieśli zarzuty, nakaz jest więc nieprawomocny i zgodnie z art. 492 § 1 k.p.c. stanowi tytuł zabezpieczenia bez nadawania mu klauzuli wykonalności (k. 431).

Tymczasem już w dniu 28 czerwca 2017 r. Sąd odnosząc się po raz kolejny do wniosku powódki z dnia 19 maja 2017 r. zawartego na karcie 387 akt, zarządził wydanie pełnomocnikowi powódki nakazu zapłaty z klauzulą wykonalności jako natychmiast wykonalnego – tytuł zabezpieczenia (k. 695). Postanowienie o nadaniu klauzuli wykonalności na nakaz zapłaty z dnia 29 listopada 2016 r. z dnia 30 czerwca 2017 r. wskazywało, że orzeczenie to polega wykonaniu jako natychmiast wykonalne (k. 697). W uzasadnieniu tego postanowienia Sąd również wskazał, że nadanie klauzuli wykonalności nakazowi zapłaty
z dnia 29 listopada 2016 r. nastąpiło z uwagi na okoliczność, że nakaz ten jest natychmiast wykonalny, a pełnomocnik powoda wniósł o nadanie klauzuli wykonalności (k. 848).

Po rozpoznaniu sprawy na rozprawie w dniu 18 lipca 2017 r., w tym samym dniu Sąd wydał wyrok utrzymujący w mocy w całości nakaz zapłaty z dnia 29 listopada 2016 r. wydany w postępowaniu nakazowym (k. 741). Na rozprawie w dniu 18 lipca 2017 r. zapadły również postanowienie oddalające wniosek pozwanych o zawieszenie postępowania oraz postanowienie oddalające wniosek pozwanych o wstrzymanie rygoru wykonalności nakazu zapłaty z dnia 29 lipca 2016 r. oraz ograniczenie wykonalności nakazu zapłaty (k. 737).

Pozwani w terminie wnieśli o uzasadnienie wyroku z dnia 18 lipca 2017 r., a sporządzone uzasadnienie zostało doręczone ich pełnomocnikowi w dniu 16 sierpnia 2017 r. (k. 791).

W międzyczasie, bo w dniu 4 sierpnia 2017 r. pozwani wnieśli zażalenie na postanowienie z dnia 30 czerwca 2017 r. w przedmiocie nadania klauzuli wykonalności na nakaz zapłaty
z dnia 29 listopada 2016 r. wydany w postępowaniu nakazowym (data wpływu do Sądu Okręgowego 7 sierpnia 2017 r. – k. 754-756). Pozwani w zażaleniu zarzucili, że nakaz zapłaty z dnia 29 listopada 2016 r. wydany został w oparciu o ugodę zawartą między stronami (której ważność pozwani kwestionują), nie zaś na podstawie weksla, warrantu, rewersu czy czeku, nie posiadał zatem cechy natychmiastowej wykonalności (art. 492 § 1 i 3 k.p.c.), nie stanowił więc tytułu egzekucyjnego w rozumieniu art. 777 § 1 k.p.c., któremu można byłoby nadać klauzulę wykonalności. Zarzucili także, że Sąd Okręgowy uprzednio oddalając wniosek powódki o nadanie klauzuli wykonalności stwierdził jego przedwczesność, a następnie bez zmiany okoliczności faktycznych wniosek ten uwzględnił.

Wskazując, że zażalenie jest oczywiście uzasadnione, pozwani wnieśli na podstawie art. 395 § 2 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. o zmianę zaskarżonego postanowienia i uchylenie klauzuli wykonalności nadanej na nakaz zapłaty z dnia 29 listopada 2016 r. przez Sąd Okręgowy w trybie samokontroli, a w braku uwzględnienia zażalenia w trybie art. 395 § 2 k.p.c. na podst. art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. o zmianę zaskarżonego postanowienia i uchylenie klauzuli wykonalności nadanej na nakaz zapłaty z dnia 29 listopada 2016 r. Ponadto, wnieśli na podstawie art. 396 k.p.c., aby w razie braku rozpoznania zażalenia na podstawie art. 395 § 2 k.p.c. wstrzymano wykonanie zaskarżonego postanowienia do czasu rozpoznania zażalenia, albowiem wobec zaopatrzenia nakazu zapłaty w klauzulę wykonalności wszczęte zostało przeciwko pozwanym postępowanie egzekucyjne, w trakcie którego doszło do zajęcia ich wierzytelności i ruchomości, co może doprowadzić do nieodwracalnej szkody po ich stronie (k. 754-756).

Zarządzeniem z dnia 11 sierpnia 2017 r. Sąd zwrócił się do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym (...) w (...) o udzielenie informacji, kiedy zostało doręczone pozwanym postanowienie o wszczęciu egzekucji (k. 790).

W dniu 25 sierpnia 2017 r. do Sądu Okręgowego wpłynęło zażalenie pozwanych z dnia 22 sierpnia 2017 r. na postanowienie z dnia 18 lipca 2018 r. oddalające wniosek pozwanych
o uchylenie nakazu zapłaty Sądu Okręgowego w (...) z dnia 29 listopada 2016 r. sygn. akt XIV GNc 751/16 jako tytułu zabezpieczającego, ewentualnie ograniczenie zabezpieczenia dokonywanego na rzecz powoda z wnioskiem o zwolnienie od kosztów sądowych (k. 794-807).

W dniu 25 sierpnia 2017 r. do Sądu Okręgowego wpłynął również wniosek powódki
o wydanie drugiego tytułu wykonawczego oznaczonego nr 2 z zaznaczeniem, że będzie on służył do egzekucji z nieruchomości pozwanych ujawnionej w księdze wieczystej Sądu Rejonowego w (...) KW nr (...) (k. 808-819).

W dniu 29 sierpnia 2017 r. do Sądu Okręgowego wpłynęło pismo Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym (...)w (...) z informacją o datach doręczenia pozwanym zawiadomień o wszczęciu przeciwko nim postępowania egzekucyjnego, z którego wynikało, że pozwany M. M. (1) odebrał je w dniu 1 sierpnia 2017 r., zaś pozwana M. M. (2) w dniu 17 sierpnia 2017 r. (k. 820). Kolejno pismem z dnia 22 sierpnia 2017 r. (data wpływu do Sądu Okręgowego 29 sierpnia 2017 r. – k. 822-828) pozwana podtrzymała wniesione uprzednio w jej imieniu zażalenie na postanowienie z dnia 30 czerwca 2017 r.

Postanowieniem z dnia 29 sierpnia 2017 r. Sąd Okręgowy wydał wierzycielowi oprócz pierwszego tytułu wykonawczego obejmującego prawomocny nakaz zapłaty Sądu Okręgowego w (...)wydany w sprawie o sygn. akt XIV GNc 751/16 w dniu 29 listopada 2016 r. – dalszy tytuł wykonawczy celem skierowania egzekucji do nieruchomości dłużników M. M. (2) i M. M. (1), dla której Sąd Rejonowy w (...)prowadzi księgę wieczystą nr (...) i postanowił oznaczyć ten tytuł liczbą porządkową 2 (k.829).

Apelacją z dnia 29 sierpnia 2017 r. (data wpływu do Sądu Okręgowego 31 sierpnia 2017 r. – k. 830) pozwani zaskarżyli w całości wyrok Sądu Okręgowego z dnia 18 lipca 2017 r. (k. 830-838).

Pismem z dnia 21 września 2017 r. oraz mailem z tego samego dnia pełnomocnik pozwanych wniósł o przyspieszenie rozpoznania zażalenia pozwanych na postanowienie
z dnia 30 czerwca 2017 r. (k. 841-843, k.845-846).

Zarządzeniem z dnia 27 września 2017 r. Sąd Okręgowy stwierdził, iż zarówno apelacja pozwanych jak i ich zażalenie na postanowienie z dnia 30 czerwca 2017 r. zostały przez nich wniesione w terminie i zarządził ich doręczenie stronie przeciwnej. Sąd zarządził też by zwrócić się do pełnomocnika pozwanych o wykazanie daty nadania zażalenia na postanowienie z dnia 18 lipca 2017 r. (k.849). Zarządzenie to zostało wykonane w dniu 11 października 2017 r., a braki formalne uzupełnione przez pełnomocnika pozwanych pismem, które wpłynęło do Sądu w dniu 24 października 2017 r. (k. 864)

W dniu 30 października 2017 r. do Sądu Okręgowego wpłynęło zażalenie pozwanych
z dnia 26 października 2017 r. na postanowienie Sądu z dnia 29 sierpnia 2017 r.
w przedmiocie nadania dalszego tytułu wykonawczego na nakaz zapłaty z dnia 29 listopada 2017 r. wraz z wnioskiem o zwolnienie od opłaty od zażalenia. W zażaleniu pozwani podnieśli te same argumenty, co w zażaleniu na postanowienie z dnia 30 czerwca 2017 r. (k. 866- 879).

W dniu 2 listopada 2017 r. do Sądu Okręgowego wpłynął wniosek pozwanych
o zawieszenie postępowania (k. 881).

Zarządzeniem z dnia 6 listopada 2017 r. Sąd stwierdził, że zażalenie na postanowienie
z dnia 18 lipca 2017 r. wniesione zostało w terminie i zarządził jego doręczenie stronie przeciwnej. Jednocześnie Sąd zarządził, aby zwrócić się Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w (...)o udzielenie informacji kiedy pozwanym doręczono postanowienie o wszczęciu egzekucji w związku z postanowieniem z dnia 29 sierpnia 2017 r. o nadaniu klauzuli wykonalności nakazowi zapłaty z dnia 20 listopada 2016 r. (k. 885).

Postanowieniem z dnia 23 listopada 2017 r. Sąd Okręgowy oddalił wniosek pozwanych
o zawieszenie postępowania (k. 888-889). Zarządzenie o doręczeniu odpisu postanowienia wykonano w dniu 11 grudnia 2017 r.

W dniu 4 grudnia 2017 r. do Sądu Okręgowego wpłynęła informacja od Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w (...), że zawiadomienia o wszczęciu postępowania egzekucyjnego zostały doręczone pozwanemu M. M. (1) w dniu 19 października 2017 r., a pozwanej M. M. (2) w dniu 20 października 2017 r. (k. 895).

Zarządzeniem z dnia 22 grudnia 2017 r. Sąd Okręgowy ustalił, że zażalenie pozwanych na postanowienie z dnia 29 sierpnia 2017 r. zostało wniesione w terminie
i zarządził jego doręczenie stronie przeciwnej. Jednocześnie zarządził by wraz z dowodem doręczenia akta przedstawić Sądowi Apelacyjnemu w Katowicach celem rozpoznania zażalenia pozwanych na postanowienie z dnia 30 czerwca 2017 r., zażalenia pozwanych na postanowienie z dnia 18 lipca 2017 r., apelacji pozwanych oraz zażalenia pozwanych na postanowienie z dnia 29 sierpnia 2017 r. (k. 900)

W dniu 29 grudnia 2017 r. do Sądu Okręgowego wpłynęło zażalenie pozwanych na postanowienie Sądu Okręgowego z dnia 23 listopada 2017 r. w przedmiocie oddalenia wniosku pozwanych o zawieszenie postępowania apelacyjnego z wnioskiem o zwolnienie od kosztów sądowych (k. 903-915)

Zarządzeniem z dnia 8 stycznia 2017 r. Sąd Okręgowy ustalił, że zażalenie pozwanych na postanowienie z dnia 23 listopada 2017 r. zostało wniesione w terminie i zarządził jego doręczenie stronie przeciwnej. Jednocześnie zarządził by wraz z dowodem doręczenia akta przedstawić Sądowi Apelacyjnemu w Katowicach celem rozpoznania zażalenia pozwanych na postanowienie z dnia 30 czerwca 2017 r., zażalenia pozwanych na postanowienie z dnia 18 lipca 2017 r., apelacji pozwanych, zażalenia pozwanych na postanowienie z dnia 29 sierpnia 2017 r. oraz zażalenia pozwanych na postanowienie z dnia 23 listopada 2017 r. (k. 918).

Następnie postanowieniem z dnia 2 lutego 2018 r. Sąd Okręgowy uchylił swoje postanowienie z dnia 30 czerwca 2017 r. (pkt 1) oraz uchylił swoje postanowienie z dnia 29 sierpnia 2017 r. (pkt 2) (k. 921)

Zarządzeniem z tego samego dnia Sąd nakazał, aby zwrócić się Komornika Sądowego
i do powódki o natychmiastowy zwrot tytułów wykonawczych oznaczonych numerem I i II (k. 922). Jednocześnie zarządził przedstawienie Sądowi Apelacyjnemu akt sprawy celem rozpoznania zażalenia pozwanych na postanowienie z dnia 18 lipca 2017 r., apelacji pozwanych oraz zażalenia pozwanych na postanowienie z dnia 23 listopada 2017 r. (k. 922).

Akta Sądu Okręgowego w (...)o sygn. sprawy XIV GC 64/17 wpłynęły do Sądu Apelacyjnego w (...) w dniu 8 lutego 2018 r. (k. 926)

Przedmiotem postępowania wywołanego skargą na przewlekłość postępowania zgodnie
z ustawą z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (tekst jednolity: Dz.U. z 2016 roku, poz. 1259 z późn. zm.), zwaną dalej w skrócie: ustawą, jest badanie podniesionego przez składającego skargę zarzutu, że doszło do naruszenia przysługującego mu prawa do sądu poprzez przewlekłe prowadzenie postępowania w sprawie. Za przewlekłość postępowania uważa się, że są to wszystkie te sytuacje, w których pomimo realnych możliwości sprawnego prowadzenia postępowania, postępowanie to (na skutek nieuprawnionych działań lub zaniechań sądu) „przewleka się” – a stan ten utrzymuje się przez pewien okres czasu (trwa).

Dla stwierdzenia czy w sprawie doszło do przewlekłości postępowania, należy zgodnie
z treścią art. 2 ust. 2 cyt. ustawy ocenić w szczególności terminowość i prawidłowość czynności podjętych przez sąd w celu wydania w sprawie rozstrzygnięcia co do istoty. Ponieważ ustawa mówi o nieuzasadnionej zwłoce w rozpoznaniu sprawy, ta wymaga zawinionego, nieusprawiedliwionego obiektywnymi przesłankami opóźnienia
w podejmowaniu czynności przez sąd.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy, stwierdzić trzeba, że postępowanie w objętej skargą sprawie przed Sądem Okręgowym w (...), sygn. akt XIV GC 64/17 trwało dłużej, niż to konieczne.

W myśl art. 1 ust. 1 ustawy do nieuzasadnionej zwłoki w rozpoznaniu sprawy może dojść zarówno wskutek bezczynności (zaniechania), jak i wskutek działania sądu. Odpowiada temu nakaz rozważenia przy rozpoznawaniu skargi nie tylko terminowości podjętych przez sąd czynności, ale także ich prawidłowości. W konsekwencji o przewlekłości postępowania można mówić zarówno wtedy, gdy sąd nie podejmuje żadnych czynności, jak i wtedy, gdy je podejmuje, ale są one nieprawidłowe i w ich następstwie dochodzi do zwłoki w rozpatrzeniu sprawy. Reasumując, przewlekłość postępowania to nieuzasadnione żadną z okoliczności wymienionych w art. 2 ust. 2 ustawy długotrwałe zaniechanie przez sąd czynności lub podejmowanie czynności nieefektywnych bądź pozornych.

W realiach niniejszej sprawy Sąd Okręgowy w dniu 7 czerwca 2017 r. rozpoznał wniosek powódki z dnia 16 maja 2017 r. o nadanie klauzuli wykonalności nakazowi zapłaty z dnia 29 listopada 2016 r. poprzez jego oddalenie, jako przedwczesny. Powód nie zaskarżył tego postanowienia, a jedynie w piśmie z dnia 23 czerwca 2017 r. zwrócił się o odesłanie mu oryginału nakazu zapłaty wydanego w niniejszej sprawie, celem wszczęcia postępowania zabezpieczającego (por. k. 692) Wobec powyższego postanowienie z dnia 7 czerwca 2017 r.
o oddaleniu wniosku o nadanie klauzuli wykonalności nakazowi zapłaty z dnia 29 listopada 2016 r. uprawomocniło się.

W dniu 30 czerwca 2017 r., w sytuacji gdy okoliczności sprawy nie uległy żadnej zmianie od daty ostatniego orzekania w tym przedmiocie, Sąd Okręgowy uwzględnił jednak – rozpoznany już wcześniej odmownie wniosek powódki z dnia 19 maja 2017 r. i nadał klauzulę wykonalności nakazowi zapłaty z dnia 29 listopada 2016 r., mimo iż nakaz ten nie był prawomocny, gdyż złożono od niego skutecznie zarzuty, nie był też natychmiast wykonalny na mocy art.492 § 3 k.p.c., jako że nie został wydany w oparciu weksel, warrant, rewers czy czek, co wynika wprost z uzasadnienia wyroku z dnia 18 lipca 2017 r. (por. k. 746-751)

Zażalenie pozwanych na to postanowienie wpłynęło do Sądu w dniu 7 sierpnia 2017 r.,
a informację od komornika, pozwalającą na ustalenie, iż zażalenie to wniesione zostało
w terminie Sąd otrzymał już w dniu 29 sierpnia 2017 r.

Mając na względzie, że zażalenie to było oczywiście zasadne, czemu Sąd Okręgowy dał wyraz uchylając w dniu 2 lutego 2018 r. postanowienie z dnia 30 czerwca 2017 r., Sąd Apelacyjny podziela zarzut skarżącej odnośnie nieuzasadnionej zwłoki w rozpoznaniu zażalenia pozwanych na postanowienie z dnia 30 czerwca 2017 r.

W aktach sprawy brak jest daty przedłożenia Sędziemu zażalenia pozwanych na postanowienie z dnia 30 czerwca 2017 r., niemniej wpłynęło ono do Sądu w dniu 7 czerwca 2017 r., a w dniu 11 sierpnia 2017 r. Sąd w związku z jego treścią wydał zarządzenie
o zwróceniu się do komornika, dlatego należy przyjąć, że Sąd zapoznał się z treścią zażalenia pozwanych na postanowienie z dnia 30 czerwca 2017 r. najpóźniej w dniu 11 sierpnia 2017 r. Mimo, iż było ono oczywiście zasadne, z jego merytorycznym rozpoznaniem Sąd zwlekał – nawet uwzględniając czas oczekiwania na informację od komornika – aż 5 miesięcy.

Konsekwencją postanowienia Sądu Okręgowego z dnia 30 czerwca 2017 r. o nadaniu nakazowi zapłaty z dnia 29 listopada 2016 r. klauzuli wykonalności i nie zweryfikowania następnie tejże decyzji w kontekście oczywiście zasadnego zażalenia pozwanych z dnia 4 sierpnia 2017 r., było wydanie w dniu 29 sierpnia 2017 r. dalszego tytułu wykonawczego oznaczonego numerem 2, celem prowadzenia przez powódkę egzekucji z nieruchomości.
W treści postanowienia z dnia 29 sierpnia 2017 r. wskazano nadto, że klauzulę wykonalności nadano prawomocnemu nakazowi zapłaty z dnia 29 listopada 2016 r., podczas gdy nakaz zapłaty z dnia 29 listopada 2016 r. do tej pory nie uprawomocnił się – pozwani skutecznie wnieśli apelację od wyroku z dnia 18 lipca 2017 r. utrzymującego w mocy nakaz zapłaty
z dnia 29 listopada 2017 r.

Zażalenie na postanowienie z dnia 29 sierpnia 2017 r. wpłynęło do Sądu w dniu 30 października 2017 r. i wówczas też Sąd podjął czynności zmierzające do ustalenia, czy wniesione zostało w terminie. Informacja od komornika pozwalająca ustalić tę okoliczność wpłynęła do Sądu w dniu 4 grudnia 2017 r. Oczywiście zasadne zażalenie na postanowienie
z dnia 29 sierpnia 2017 r. Sąd Okręgowy rozpoznawał więc co najmniej 2 miesiące.

Podnieść należy przy tym, iż nie można uznać, aby do wystąpienia przewlekłości postępowania przed Sądem Okręgowym przyczyniła się strona skarżąca, choćby tym, że po tym jak do Sądu Okręgowego wpłynęło jej zażalenie na postanowienie z dnia 30 czerwca 2017 r. wnosiła apelację, wniosek o zawieszenie postępowania, jak też kolejne zażalenia. Nie można bowiem pozwanym czynić zarzutu z faktu, że korzystali ze swoich uprawnień w celu obrony swoich praw. Oceniając obiektywnie podejmowane przez nich czynności, brak jest też podstaw by przyjąć, iż czynności pozwanych nakierowane były na przedłużanie postępowania.

Zgodzić się trzeba ze skarżącym, iż brak było przeszkód by zażalenie pozwanych rozpoznane było niezwłocznie po tym, gdy ustalone zostało przy pomocy informacji uzyskanej od komornika, że wniesione zostało w terminie, która to informacja wpłynęła
w dniu 29 sierpnia 2017 r.

Brak merytorycznego rozpoznania zażalenia przez Sąd Okręgowy, aż do 2 lutego 2018 r. doprowadził w rezultacie do wydania kolejnego obarczonego wadami postanowienia
o wydaniu dalszego tytułu wykonawczego w dniu 29 sierpnia 2017 r. Podejmowane natomiast przez Sąd czynności polegające na doręczaniu odpisów zażaleń na postanowienia z dnia 30 czerwca 2017 r. i dnia 29 sierpnia 2017 r., a następnie oczekiwaniu na zwrotne potwierdzenia ich odbioru były zbędne i prowadziły do dalszego przeciągania postępowania.

Z zebranego w sprawie materiału wynika więc, że nieuzasadniona zwłoka w rozpoznaniu sprawy, wystąpiła między 29 sierpnia 2017 r. tj. dniem kiedy Sąd miał możliwość rozpoznania i uwzględnienia prawidłowo wniesionego oczywiście zasadnego zażalenia na postanowienie z dnia 30 czerwca 2017 r., a dniem 2 lutego 2017 r. kiedy to uchylając własne postanowienie z dnia 30 czerwca 2017 r. Sąd zażalenie to uwzględnił.

Skarga o stwierdzenie przewlekłości postępowania przed Sądem Okręgowym
w (...) była więc uzasadniona, albowiem postępowanie w przedmiocie rozpoznania zażalenia na postanowienie z dnia 30 czerwca 2017 r. trwało prawie 6 miesięcy pomimo możliwości niezwłocznego jego rozpoznania i uchylenia oczywiście nieprawidłowego rozstrzygnięcia o nadaniu klauzuli wykonalności. Przewlekłość w rozpoznaniu merytorycznym zażalenia zrodziła nadto negatywne konsekwencje dla strony polegające na wydaniu dalszego tytułu wykonawczego i wszczęciu postępowań egzekucyjnych przeciwko pozwanym zarówno na podstawie pierwszego tytułu wykonawczego – z wierzytelności
i ruchomości, jak i na podstawie drugiego tytułu wykonawczego – z nieruchomości.

Uwzględniając żądanie skarżącego i stwierdzając przewlekłość postępowania przed Sądem Okręgowym w (...) w sprawie o sygn. akt XIV GC 64/17, w oparciu o treść art. 12 ust. 4 Sąd przyznał skarżącemu od Skarbu Państwa żądaną przez niego sumę pieniężną w wysokości 3.000 zł uznając, iż jest ona adekwatną rekompensatą za zaistniałą w sprawie przewlekłość postępowania. W ocenie Sądu kwota ta stanowi odpowiednie zadośćuczynienie za straty moralne i ujemne dolegliwości związane z przeciągającym się postępowaniem sądowym, zapewnia materialną satysfakcję za przewlekłość postępowania.

Na marginesie jedynie Sąd Apelacyjny stwierdza, że choć nie jest to asumpt do stwierdzenia przewlekłości w niniejszej sprawie, to z dezaprobatą ocenić należy terminowość wykonywania zarządzeń w toku postępowania, gdzie odległość realizacji zarządzenia od daty jego wydania sięga nawet okresu około trzech tygodni.

O zwrocie opłaty od skargi orzeczono na podstawie art. 17 ust. 3 ustawy. O kosztach zastępstwa procesowego orzeczono zaś na podstawie § 14 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U.2018.265 j.t.).

SSA Tomasz Pidzik SSA Jadwiga Galas SSA Olga Gornowicz – Owczarek

(...)

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

a.  (...)

b.  (...)

(...)

(...)