Pełny tekst orzeczenia

Formularz (...)

Sygnatura akt

III Ko 128/20

WNIOSKODAWCA

J. D.

ZWIĘZŁE PRZEDSTAWIENIE ZGŁOSZONEGO ŻĄDANIA

1.

Odszkodowanie (kwota główna)

Odsetki

1.

995,78 złotych

odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty

2.

Zadośćuczynienie (kwota główna)

Odsetki

1.

704.993,52 złotych

odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty

3.

Inne

1.

zasądzenie na rzecz wnioskodawcy kosztów ustanowienia pełnomocnika według norm przepisanych wraz z przewidzianym przepisami podatkiem VAT

Ustalenie faktów

Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Fakt

Dowód

Numer karty

3.1.1.

J. D. od 7 grudnia 1979 roku był zatrudniony w Kopalni (...) gdzie pracował do 20 kwietnia 1990 roku, początkowo jako rzemieślnik- ślusarz zatrudniony na odkrywce, a następnie jako górnik eksploatacji taśmociągów, operator przenośników taśmowych na odkrywce.

dokumenty załączone wraz z wnioskiem

k. 163

3.1.2.

J. D. od września 1980 roku był aktywnym działaczem (...) Po wyborach związkowych pełnił funkcję zastępcy przewodniczącego wydziału (...), został też wybrany na delegata Zjazdu (...). W październiku 1981 roku wydelegowano wnioskodawcę na członka Komisji Rewizyjnej w Kopalni (...). Po 13 grudnia 1981 roku J. D. prowadził działalność w konspiracyjnych strukturach zawieszonego związku, sporządzał i kolportował ulotki oraz biuletyn (...).

dokumenty załączone wraz z wnioskiem

k. 164-176v

3.1.3.

W ramach działań prowadzonych przez funkcjonariuszy Komendy Wojewódzkiej MO w P. ujawniono podziemną drukarnię i zabezpieczono m.in. matryce, ulotki. W wyniku prowadzonych przeszukań szereg działaczy zostało aresztowanych.

J. D. został zatrzymany w dniu 3 maja 1982 roku.

Postanowieniem z dnia 4 maja 1982 roku w sprawie (...) wobec J. D. zastosowano środek zapobiegawczy w postaci tymczasowego aresztowania do dnia 3 sierpnia 1982 roku. J. D. zarzucono popełnienie przestępstwa z art. 46 ust. 1, art. 48 ust 2 i 3 dekretu z dnia 12 grudnia 1981 roku o stanie wojennym.

dokumenty załączone wraz z wnioskiem

k. 25-28

3.1.4.

Po przeprowadzeniu sześciu terminów rozprawy, na które J. D. był doprowadzany z aresztu, wyrokiem z dnia 3 sierpnia 1982 roku w sprawie o sygn. (...) Sąd Wojewódzki w P. uznał J. D. za winnego czynu polegającego na tym, że w okresie od 14 grudnia 1981 roku do 16 kwietnia 1982 roku w B. w czasie trwania stanu wojennego wykorzystując przynależność do (...), którego działalność został zawieszona, podjął wspólnie z innymi osobami konspiracyjną działalność związkową oraz dostarczył farbę drukarską i papier w celu podjęcia przez inne osoby powielania i rozpowszechniania nielegalnych biuletynów pod nazwą (...) zawierających fałszywe wiadomości o sytuacji społeczno-politycznej w kraju oraz o poczynaniach władz PRL, mogące wywołać niepokój publiczny lub rozruchy, kwalifikując ten czyn z art. 46 ust. 1 i art. 48 ust 2 i 3 dekretu z dnia 12 grudnia 1981 roku o stanie wojennym w zw. z art. 9 § 2 kk, skazał go na karę 1 roku pozbawienia wolności, której wykonanie warunkowo zawieszono na okres 4 lat próby. Na poczet kary zaliczono J. D. okres tymczasowego aresztowania od dnia 3 maja 1982 roku. Sąd zasądził od J. D. opłatę w wysokości 1 800 złotych i obciążył wszystkich oskarżonych, w częściach równych, kosztami postępowania. W stosunku do J. D. prócz w/w opłaty były to wydatki w kwocie 310 złotych, na które w głównej mierze złożyły się koszty jego konwoju. J. D. uiścił koszty sądowe w całości w dniu 16 lutego 1983 roku.

W dniu wydania wyroku, tj. 3 sierpnia 1982 roku Sąd Wojewódzki rozstrzygnął o uchyleniu wobec J. D. tymczasowego aresztowania nakazując zwolnienie wnioskodawcy.

dokumenty załączone wraz z wnioskiem

k. 54- 107

3.1.5.

J. D. zaraz po zatrzymaniu przez kilka dni, 6-7, przebywał na terenie komendy milicji. Cele umiejscowione były w podziemiach komendy. J. D. był wzywany kilkakrotnie na górę celem przesłuchania. Podczas przesłuchania wnioskodawca był straszony że zostanie osadzony na samym dole w specjalnej celi.

W celi stała skrzynia, nie było nic więcej. Wnioskodawca miał tylko jeden koc, nie było materaca ani poduszki, spał na gołych deskach. Następnie J. D. został przewieziony do Aresztu Śledczego w P. mieszczącego się przy ul. (...). Został tam umieszczony w 12 osobowej celi, w której przebywał tydzień - dwa, następnie trafił do celi 4 osobowej jako piąty osadzony. Spał tam pomiędzy łóżkami na materacu. Warunki w areszcie były fatalne, nie było ubikacji, w celi stał metalowy kubeł z pokrywką. Kiedy ktoś chciał pójść do toalety należało wezwać strażnika, który prowadził osadzonego do zewnętrznej toalety. W powyższej celi J. D. przebywał około miesiąca i następnie trafił do kolejnej, w której łącznie było wraz z wnioskodawcą czterech osadzonych. W tej celi miał łóżko i materac ze słomy. Podczas osadzenia w Areszcie Śledczym J. D. był osadzony także z kryminalistami, pospolitymi przestępcami. Ze strony więźniów nie doznał jednak żadnych nieprzyjemności, opozycjoniści byli szanowani. Jeśli idzie o strażników bywali różni, nie mniej jednak nigdy wobec J. D. nie użyto przemocy, nie pobito. Wyżywienie było typowo więzienne, J. D. nie dojadał, prosił kolegę o paczkę żywnościową.

W czasie osadzenia J. D. nie był przez nikogo odwiedzany. W momencie zatrzymania wnioskodawca był żonaty i miał kilkuletniego syna, jednak żona z synem mieszkali wówczas z rodzicami w P., a J. D. w hotelu w B.. Z uwagi na znaczną odległość nie odwiedzali wnioskodawcy w areszcie.

zeznania J. D.

k. 185v-186

3.1.6.

Po zwolnieniu z aresztu wnioskodawca wrócił do pracy w Kopalni na poprzednie stanowisko. J. D. wielokrotnie był wzywany w pracy na rozmowy z kierownictwem, które miały na celu utemperowanie go.

J. D. kontynuował działalność opozycyjną między innymi poprzez rozpowszechnianie nielegalnych czasopism na terenie (...) O. (...). W okresie 1982 roku do 1989 roku był inwigilowany ze strony Służby Bezpieczeństwa. W ramach sprawy obiektowej krypt. W. prowadzonej od czerwca 1975 roku J. D. podlegał kontroli operacyjnej z powodu swojej aktywnej działalności w strukturach związku (...) i udziału w nielegalnych strukturach związkowych prowadzono wobec niego działania profilaktyczne, szereg rozmów ostrzegawczych. W Prokuraturze Wojewódzkiej w P. organizowane były spotkania konfrontujące, które odbywały się w obecności żony wnioskodawcy, a także dyrektorów naczelnych Kopalni (...). Podejmowano wobec J. D. i innych działaczy zabiegi mające na celu podważenie autorytetu w środowisku opozycyjnym, byli ośmieszani i poniżani w oczach kolegów, choćby poprzez rozmowy z żonami, które na piśmie miały zagwarantować, iż osobiście dopilnują mężów aby nie podejmowali szkodliwej dla państwa działalności. Funkcjonariusze Służby Bezpieczeństwa pokusili się nawet o wysłanie do żony J. D. anonimowego listu podważającego jego wierność i morale. Proponowano mu paszport i wyjazd za granicę jednak wnioskodawca nie przystał na tę propozycję. Po wyroku Sądu wnioskodawca był około trzykrotnie zatrzymywany w związku z prowadzoną działalnością.

J. D. występował także w innych licznych materiałach operacyjnych Służby Bezpieczeństwa. W marcu 1987 roku J. D. otrzymał stanowisko przewodniczącego Rady (...) (...), w tym samym okresie została powołana do życia Rada (...) (...), do której również został wydelegowany. J. D. przyczynił się do utworzenia Duszpasterstwa (...), współorganizował pielgrzymki do C..

dokumenty załączone wraz z wnioskiem

k. 108-148, 164-175

zeznania J. D.

k. 186

3.1.7.

Rewizją Nadzwyczajną z dnia 20 grudnia 1993 roku Minister Sprawiedliwości Prokurator Generalny wniósł o uniewinnienie J. D..

Sąd Najwyższy wyrokiem z dnia 25 maja 1994 roku w sprawie (...) po rozpoznaniu rewizji nadzwyczajnej wniesionej przez Prokuratora Generalnego, zmienił wyrok Sądu Wojewódzkiego w P. w sprawie (...) oraz Sądu Najwyższego w sprawie (...) i uniewinnił J. D. od zarzucanego mu czynu.

dokumenty załączone wraz z wnioskiem

k. 149- 158

3.1.8.

Postanowieniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej nr (...) J. D. został odznaczony (...)

dokumenty załączone wraz z wnioskiem

k. 176 -176v

3.1.9.

Wnioskiem z dnia 10 stycznia 1995 roku pełnomocnik J. D. wniósł o zasądzenie od Skarbu Państwa na rzecz J. D. kwoty 4.965 złotych tytułem odszkodowania i zadośćuczynienia z tytułu niesłusznego tymczasowego aresztowania w sprawie (...). Z tytułu zadośćuczynienia zawnioskowano o zasądzenie kwoty 3000 złotych, tytułem odszkodowania za utracone zarobki kwoty 765 złotych, a nadto kwoty 1.200 złotych z tytułu kosztów zastępstwa adwokackiego. Podczas posiedzenia sądu w dniu 20 kwietnia 1995 roku J. D. i jego pełnomocnik wnieśli o zmniejszenie wysokości roszczenia i zasądzenie łącznej kwoty 3.315 złotych.

Postanowieniem z dnia 20 kwietnia 1995 roku w sprawie (...) Sąd Wojewódzki w P. na podstawie art. 487 § dkpk zasądził od Skarbu Państwa – Sądu Wojewódzkiego w P. na rzecz J. D. kwotę 3.315,00 złotych jako odszkodowanie za poniesioną szkodę i zadośćuczynienie za doznane krzywdy z ustawowymi odsetkami od daty uprawomocnienia się postanowienia z tytułu niesłusznego aresztowania w sprawie(...) złotych. W procesie odszkodowawczym sąd ustalił, iż w związku z tymczasowym aresztowaniem utracił dochód w kwocie 765 złotych oraz poniósł koszty obrony przed sądem w kwocie 1200 złotych. Kwotę zadośćuczynienia ustalono na 1350 złotych. Przy czym przeciętne wynagrodzenie w 1995 roku wynosiło 702,62 złotych miesięcznie.

akta sprawy III Ko 26/95

k. 2- 4, 23 -24v, 177-178v

Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Fakt

Dowód

Numer karty

ocena DOWODów

Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 3.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

3.1.1

dokumenty załączone wraz z wnioskiem

Dokumenty załączone wraz z wnioskiem zostały udostępnione wnioskodawcy przez odpowiednie instytucje, nie ma podstaw by kwestionować ich wiarygodność.

3.1.2

dokumenty załączone wraz z wnioskiem

Dokumenty załączone wraz z wnioskiem zostały udostępnione wnioskodawcy przez odpowiednie instytucje, nie ma podstaw by kwestionować ich wiarygodność.

3.1.3

dokumenty załączone wraz z wnioskiem

Dokumenty załączone wraz z wnioskiem zostały udostępnione wnioskodawcy przez odpowiednie instytucje, nie ma podstaw by kwestionować ich wiarygodność.

3.1.4

dokumenty załączone wraz z wnioskiem

Dokumenty załączone wraz z wnioskiem zostały udostępnione wnioskodawcy przez odpowiednie instytucje, nie ma podstaw by kwestionować ich wiarygodność.

3.1.5

zeznania J. D.

Na wiarę zasługują zeznania wnioskodawcy w zakresie warunków panujących w areszcie. J. D. szczegółowo i obszernie opisał między innymi jak wygadały cele, ile lokowano w nich osób, jakie panowały warunki sanitarne, a także żywieniowe. Nie ma podstaw by kwestionować jego depozycje w tym zakresie.

3.1.6

dokumenty załączone wraz z wnioskiem

Dokumenty załączone wraz z wnioskiem zostały udostępnione wnioskodawcy przez odpowiednie instytucje, nie ma podstaw by kwestionować ich wiarygodność.

zeznania J. D.

Depozycje J. D. w tym zakresie Sąd uznał za wiarygodne i spójne ze zgromadzonymi w aktach dokumentami.

3.1.7

dokumenty załączone wraz z wnioskiem

Dokumenty załączone wraz z wnioskiem zostały udostępnione wnioskodawcy przez odpowiednie instytucje, nie ma podstaw by kwestionować ich wiarygodność.

3.1.8

dokumenty załączone wraz z wnioskiem

Dokumenty załączone wraz z wnioskiem zostały udostępnione wnioskodawcy przez odpowiednie instytucje, nie ma podstaw by kwestionować ich wiarygodność.

3.1.9

akta sprawy (...)

Akta zakończonej sprawy sądowej stanowią dowód w pełni wiarygodny, niekwestionowany przez strony.

Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 3.1 albo 3.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

PODSTAWA PRAWNA

Odszkodowanie

1.

Kwota główna

Odsetki

1.

995,78 złotych

odsetki ustawowe od dnia uprawomocnienia się orzeczenia

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

Żądanie dochodzenia finansowych roszczeń od Skarbu Państwa znajduje uzasadnienie w ustawie z dnia 23 lutego 1991 roku o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego.

Osobie, wobec której stwierdzono nieważność orzeczenia przysługuje od Skarbu Państwa odszkodowanie za poniesioną szkodę i zadośćuczynienie za doznana krzywdę wynikłe z wykonania orzeczenia, a w razie jej śmierci uprawnienie przechodzi na małżonka, dzieci i rodziców (art. 8 ust. 1 ustawy). Zgodnie z treścią przepisu art. 11 ust. 1 ww. ustawy, przepis powyższy ma odpowiednie zastosowanie również wobec osób, co do których zachodzą przesłanki do stwierdzenia nieważności, jeżeli oskarżonego uniewinniono lub postępowanie umorzono z powodów, o których mowa w art. 17 § 1 pkt 1 i 2 kpk i nie zostało prawomocnie zasądzone odszkodowanie i zadośćuczynienie, a osoby te były zatrzymane lub tymczasowo aresztowane. Stosownie do treści art. 8 ust. 4 ustawy, nie ma zastosowania art. 8 ust. 1, jeżeli w wyniku rewizji nadzwyczajnej, kasacji lub wznowienia postępowania prawomocnie zasądzono odszkodowanie, chyba że za jego zastosowaniem przemawiają względy słuszności. Przepis art. 8 ust. 4 ustawy lutowej stanowi wyłom w zasadzie res iudicata. Dopuszcza bowiem możliwość ponownego rozpoznania sprawy, pomimo że wcześniej zapadło już prawomocne orzeczenie w warunkach identyczności stron i tożsamości przedmiotu procesu. Podzielić należy pogląd wyrażony w wyroku Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 5 kwietnia 2012 roku w sprawie (...) zgodnie z którym prawidłowa wykładnia przepisów ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (Dz.U. Nr 34, poz. 149), prowadzi do wniosku, że nie zachodzi powaga rzeczy osądzonej w przypadku, gdy wnioskodawca, który w wyniku rewizji nadzwyczajnej został uniewinniony, a następnie na podstawie przepisów kodeksu postępowania karnego uzyskał odszkodowanie za niesłuszne skazanie, wystąpił na podstawie przepisów „ustawy lutowej” o przyznanie dalszej rekompensaty za szkodę i krzywdę wynikłe z wykonania orzeczenia, którym przypisano mu czyn związany z jego działalnością na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego albo orzeczenia, które wydano z powodu takiej działalności. W uzasadnieniu swego wyroku Sąd Apelacyjny we Wrocławiu przywołał wielokrotnie wyrażane przez Sąd Najwyższy, jak i sądy powszechne stanowisko, że zasądzenie odszkodowania i zadośćuczynienia za niesłuszne skazanie, w oparciu o przepis art. 552 § 1 kpk (w niniejszym postępowaniu mamy do czynienia z przepisem art. 487 Kodeksu postępowania karnego z dnia 19 kwietnia 1969 roku) nie stanowi przeszkody w postaci powagi rzeczy osądzonej, do zasądzenia kwoty dodatkowego odszkodowania i zadośćuczynienia za związane z niesłusznym skazaniem represje z powodu działalności wnioskodawcy na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego, gdyż przepis art. 8 ust. 4 ustawy lutowej dopuszcza taką możliwość.

Sąd podziela pogląd, iż należy mieć na uwadze szczególny charakter roszczeń przyznanych ustawą lutową, które wiążą szkodę i krzywdę osoby niesłusznie skazanej nie tylko z samym faktem bezzasadnego pozbawienia wolności, ale przede wszystkim z okolicznością, że doszło do tego na skutek podejmowanej przez niesłusznie skazanego działalności niepodległościowej. Uwzględnienie powyższego aspektu przy rozstrzyganiu o wysokości należnej takiej osobie rekompensaty, przemawia więc za powtórnym, merytorycznym rozpoznaniem sprawy o odszkodowanie i zadośćuczynienie za szkodę i krzywdę wynikłe z wykonania orzeczenia, które na skutek rewizji nadzwyczajnej, kasacji czy też wznowienia postępowania, zostało zmienione lub uchylone.

Faktem jest, iż postanowieniem z dnia 20 kwietnia 1995 roku Sąd Wojewódzki w Piotrkowie Trybunalskim przyznał J. D. odszkodowanie i zadośćuczynienie z tytułu niesłusznego tymczasowego aresztowania w sprawie (...), lecz okoliczność ta, zgodnie z art. 8 ust. 4 ustawy lutowej, nie stoi na przeszkodzie ponownemu, merytorycznemu orzeczeniu o tym samym roszczeniu. Zasady słuszności przemawiają za ponownym, nowym rozpoznaniem wniosku o odszkodowanie i zadośćuczynienie. Zasądzona w postępowaniu w sprawie (...) kwota odszkodowania nie uwzględniała wszystkich faktycznie poniesionych w związku z postępowaniem w sprawie (...) wydatków tj. kosztów sądowych jakimi został obciążony wnioskodawca wyrokiem z dnia 3 sierpnia 1982 roku i które to koszty uiścił. Odszkodowanie w sprawie (...) obejmowało wyłącznie utracony przez J. D. dochód z tytułu świadczonej przezeń pracy w Kopalni (...) w B.. Toteż Sąd uznał za zasadne dodatkowe zasądzenie na rzecz wnioskodawcy poniesionych przezeń kosztów sądowych.

Zadośćuczynienie

2.

Kwota główna

Odsetki

1.

25.000,00 złotych

odsetki ustawowe od dnia uprawomocnienia się orzeczenia

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

Żądanie dochodzenia finansowych roszczeń od Skarbu Państwa znajduje uzasadnienie w ustawie z dnia 23 lutego 1991 roku o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego.

Osobie, wobec której stwierdzono nieważność orzeczenia przysługuje od Skarbu Państwa odszkodowanie za poniesioną szkodę i zadośćuczynienie za doznana krzywdę wynikłe z wykonania orzeczenia, a w razie jej śmierci uprawnienie przechodzi na małżonka, dzieci i rodziców (art. 8 ust. 1 ustawy). Zgodnie z treścią przepisu art. 11 ust. 1 ww. ustawy, przepis powyższy ma odpowiednie zastosowanie również wobec osób, co do których zachodzą przesłanki do stwierdzenia nieważności, jeżeli oskarżonego uniewinniono lub postępowanie umorzono z powodów, o których mowa w art. 17 § 1 pkt 1 i 2 kpk i nie zostało prawomocnie zasądzone odszkodowanie i zadośćuczynienie, a osoby te były zatrzymane lub tymczasowo aresztowane. Stosownie do treści art. 8 ust. 4 ustawy, nie ma zastosowania art. 8 ust. 1, jeżeli w wyniku rewizji nadzwyczajnej, kasacji lub wznowienia postępowania prawomocnie zasądzono odszkodowanie, chyba że za jego zastosowaniem przemawiają względy słuszności. Przepis art. 8 ust. 4 ustawy lutowej stanowi wyłom w zasadzie res iudicata. Dopuszcza bowiem możliwość ponownego rozpoznania sprawy, pomimo że wcześniej zapadło już prawomocne orzeczenie w warunkach identyczności stron i tożsamości przedmiotu procesu. Podzielić należy pogląd wyrażony w wyroku Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 5 kwietnia 2012 roku w sprawie II AKa 83/12, zgodnie z którym prawidłowa wykładnia przepisów ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (Dz.U. Nr 34, poz. 149), prowadzi do wniosku, że nie zachodzi powaga rzeczy osądzonej w przypadku, gdy wnioskodawca, który w wyniku rewizji nadzwyczajnej został uniewinniony, a następnie na podstawie przepisów kodeksu postępowania karnego uzyskał odszkodowanie za niesłuszne skazanie, wystąpił na podstawie przepisów „ustawy lutowej” o przyznanie dalszej rekompensaty za szkodę i krzywdę wynikłe z wykonania orzeczenia, którym przypisano mu czyn związany z jego działalnością na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego albo orzeczenia, które wydano z powodu takiej działalności. W uzasadnieniu swego wyroku Sąd Apelacyjny we Wrocławiu przywołał wielokrotnie wyrażane przez Sąd Najwyższy, jak i sądy powszechne stanowisko, że zasądzenie odszkodowania i zadośćuczynienia za niesłuszne skazanie, w oparciu o przepis art. 552 § 1 kpk (w niniejszym postępowaniu mamy do czynienia z przepisem art. 487 Kodeksu postępowania karnego z dnia 19 kwietnia 1969 roku) nie stanowi przeszkody w postaci powagi rzeczy osądzonej, do zasądzenia kwoty dodatkowego odszkodowania i zadośćuczynienia za związane z niesłusznym skazaniem represje z powodu działalności wnioskodawcy na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego, gdyż przepis art. 8 ust. 4 ustawy lutowej dopuszcza taką możliwość.

Sąd podziela pogląd, iż należy mieć na uwadze szczególny charakter roszczeń przyznanych ustawą lutową, które wiążą szkodę i krzywdę osoby niesłusznie skazanej nie tylko z samym faktem bezzasadnego pozbawienia wolności, ale przede wszystkim z okolicznością, że doszło do tego na skutek podejmowanej przez niesłusznie skazanego działalności niepodległościowej. Uwzględnienie powyższego aspektu przy rozstrzyganiu o wysokości należnej takiej osobie rekompensaty, przemawia więc za powtórnym, merytorycznym rozpoznaniem sprawy o odszkodowanie i zadośćuczynienie za szkodę i krzywdę wynikłe z wykonania orzeczenia, które na skutek rewizji nadzwyczajnej, kasacji czy też wznowienia postępowania, zostało zmienione lub uchylone. Faktem jest, iż postanowieniem z dnia 20 kwietnia 1995 roku Sąd Wojewódzki w P. przyznał J. D. odszkodowanie i zadośćuczynienie z tytułu niesłusznego tymczasowego aresztowania w sprawie (...), lecz okoliczność ta, zgodnie z art. 8 ust. 4 ustawy lutowej, nie stoi na przeszkodzie ponownemu, merytorycznemu orzeczeniu o tym samym roszczeniu. Zważyć należy, iż wówczas przyznane zadośćuczynienie zostało zasądzone na podstawie dawnego kodeksu postępowania karnego, którego przepisy wiązały powstanie szkody i doznanie krzywdy jedynie z faktem pozbawienia wolności, w przypadku jednak J. D. ta podstawa prawna nie uwzględniała powodów i tła, dla którego wnioskodawcy wolności tej został pozbawiony. Powodem tego była bowiem jego działalność niepodległościową, przez którą został tymczasowo aresztowany i następnie osądzony. Podstawę dla dochodzenia roszczeń za szkody i krzywdy związane z represją za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego stanowiła ustawa z 23 lutego 1991 roku tzw. ustawa lutowa, która nie była podstawą do zasądzenia zadośćuczynienia i odszkodowania na rzecz J. D..

Zasady słuszności przemawiają za ponownym, nowym rozpoznaniem wniosku o odszkodowanie i zadośćuczynienie. Od poprzedniego procesu w tym przedmiocie upłynęło 25 lat. Zasądzona w postępowaniu w sprawie III Ko 26/95 kwota zadośćuczynienia 1.350 złotych, nawet przy uwzględnieniu ówczesnych realiów rynkowych, wartości pieniądza, przeciętnego wynagrodzenia ( którego nie stanowiła nawet dwukrotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, które w 1995 roku wynosiło 702.62 złote) jest kwotą bardzo symboliczną i rażąco niską, która nie uwzględnia wszystkich krzywd i cierpień doznanych przez J. D. w związku z jego pobytem w areszcie. Pamiętać należy, iż krzywda, jaka spotkała osoby represjonowane za działalność na rzecz niepodległej Polski, którymi kierowały szczytne pobudki jest niewątpliwie większa aniżeli w przypadku " zwykłego pozbawienia wolności" w skutek pomyłki sądowej. Tym bardziej więc należało zasądzić na rzecz J. D. uzupełniające zadośćuczynienie, które wynagrodziłoby doznane represje.

Inne

3.

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU W PRZEDMIOCIE ŻĄDANIA

Zwięźle o powodach rozstrzygnięcia

Odszkodowanie

1.

Kwota główna

Odsetki

1.

995,78 złotych

Sąd przychylił się do żądania zasądzenia tytułem odszkodowania w/w kwoty odpowiadającej wysokości poniesionych przez wnioskodawcę kosztów sądowych, którymi został obciążony w sprawie (...)i które uiścił w całości, przy uwzględnieniu zmiany w wysokości przeciętnego wynagrodzenia za pracę zgodnie z dokonanym przez pełnomocnika wnioskodawcy wyliczeniem (5.489,06 złotych - przeciętne wynagrodzenie w marcu 2020 r. * 2.1100 złotych - uiszczone koszty sądowe tj. wydatki i opłata sądowa / 11. 631,00 złotych -przeciętne wynagrodzenie w 1982 r. = 995,78 złotych)

odsetki ustawowe od dnia uprawomocnienia się orzeczenia

Zadośćuczynienie

2.

Kwota główna

Odsetki

1.

25 000 złotych

Charakter szkody niemajątkowej jaką jest krzywda, decyduje o jej niewymierności. W szczególności zaś odnosi się to do zadośćuczynienia za krzywdę polegającą na pozbawieniu wolności. Przyznanego zadośćuczynienia nie należy traktować na zasadzie pełnej ekwiwalentności, którą charakteryzuje wynagrodzenie szkody majątkowej. Odpowiedniość kwoty zadośćuczynienia, o której stanowi art. 445 § 1 kc ma służyć złagodzeniu doznanej krzywdy, a jednocześnie nie być źródłem wzbogacenia /wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 lutego 2000 roku, III CKN 582/98, publ. LEX 52776/. Wypowiedzi Sądu Najwyższego, jak również sądów apelacyjnych i przedstawicieli doktryny wymieniają następujące kryteria ustalania wielkości kwoty zadośćuczynienia:

- zadośćuczynienie ma charakter kompensacyjny, a tym samym powinno reprezentować ekonomicznie odczuwalną, a nie symboliczną wartość,

- odpowiednia suma pieniężna winna być utrzymana w rozsądnych granicach i dostosowana do aktualnych stosunków majątkowych w społeczeństwie,

- zadośćuczynienie nie może być rażąco wygórowane ani też rażąco niskie,

- wielkość zadośćuczynienia zależy od oceny całokształtu okoliczności, w tym rozmiaru doznanych cierpień, ich intensywności, nieodwracalnego charakteru,

- na podstawie wskazanych kryteriów, przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, należy brać również pod uwagę siłę nabywczą określonej kwoty pieniężnej, a także warunki materialne panujące w społeczeństwie miejscowym /por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 21 lutego 2008r II AKa 13/08, publ. Prok. I Pr. 2009/5/48, KZS 2010/2/54, wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 10 maja 200lr OSA 2001, nr 12, poz. 96, wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 14 lutego 2008r I AKa 11/08 OSA 2009/2/7, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 lutego 2008r III KK 349/07, Biul. PK 2008/4/7, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 sierpnia 2002 roku, II KKN 3/98, LEX nr 50900, KZS 2008/6/73, wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 18 czerwca 2015r II AKa 192/15 – Legalis nr 1359226; Kodeks Cywilny Komentarz pod red. K. Pietrzykowskiego, tom I, Wyd. C. H. Beck, W-wa 2002 r., s. 1030-31/.

Żądana kwota zadośćuczynienia w wysokości 704.933,52 złotych jest znacząco wygórowana, wręcz abstrakcyjna. Przyznanie tak ustalonej kwoty zadośćuczynienia stanowiłoby źródło wzbogacenia się, a nie sposób na złagodzenie doznanej przez wnioskodawcę krzywdy. W ocenie Sądu w niniejszej sprawie przyznanie „dodatkowego” zadośćuczynienia w wysokości 25.000 złotych stanowi kwotę wyważoną, spełniającą walor słuszności, odpowiedniości i godności w odniesieniu do rozmiarów doznanych krzywd i cierpienia wnioskodawcy. J. D. w izolacji (w ramach zatrzymania i tymczasowego aresztowania) przebywał w okresie od 3 maja 1982 roku do 03 sierpnia 1982 roku, a więc przez 3 miesiące . Po zatrzymaniu przebywał początkowo w celi budynku milicji, a następnie w areszcie śledczym przy ul. (...) w P.. W chwili zatrzymania był mężczyzną 36 letnim, dotychczas niekaranym, prowadzącym ustabilizowany tryb życia. Z całą pewnością oderwanie J. D. od codziennego życia zawodowego i rodzinnego, osadzenie w areszcie, w warunkach tam panujących, wespół z innymi osobami skazanymi lub tymczasowo aresztowanymi za przestępstwa pospolite, w fatalnych warunkach zarówno sanitarnych i żywieniowych, bez jakiegokolwiek kontaktu z rodziną, negatywnie odbiły się na jego stanie zdrowia fizycznego i psychicznego. J. D. był aktywnym działaczem S., nawet zatrzymanie i trzymiesięczne osadzenie w areszcie oraz wyrok skazujący nie odwiodły go od aktywnej działalności patriotycznej. J. D. aż do końca 1989 roku pozostawał w zainteresowaniu Służby Bezpieczeństwa. Po latach został odznaczony Krzyżem (...).

Mając na uwadze powyższe okoliczności Sąd uznał, że kwota 25.000 złotych z tytułu zadośćuczynienia jest kwotą adekwatną do rozmiaru krzywd J. D. jednocześnie jest kwotą sprawiedliwą i „wyrównującą” przyznaną wcześniej kwotę zadośćuczynienia.

odsetki ustawowe od dnia uprawomocnienia się orzeczenia

Inne

3.

1.

1 440,00 złotych - wysokość zwrotu wydatków należnych wnioskodawcy z tytułu ustanowienia pełnomocnika Sąd ustalił na podstawie §11.6, §15.3 i §16 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych

Inne ROZSTRZYGNIĘCIA Zawarte w WYROKU

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

KOszty procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

4

O kosztach postępowania Sąd orzekł w oparciu o art. 554 § 4 kpk.

PODPIS