Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 października 2005r.

Sąd Okręgowy w Warszawie Wydział IV Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSR (del.) Dorota Kącka Protokolant: A. D.

po rozpoznaniu w dniu 19 października 2005 r. w Warszawie

sprawy z powództwa (...) Sp.z o.o. w W.

przeciwko Skarbowi Państwa - reprezentowanemu przez Komendanta

Głównego Państwowej Straży Pożarnej w W. i D.

O. prowadzącemu działalność gospodarczą pod firmą

(...) w C.

o ochronę praw autorskich

1.  Powództwo oddala;

2.  zasadza od (...) Sp.z o.o. w W. na rzecz Komendanta Głównego Państwowej Straży Pożarnej w W. i D. O. (1) kwotę po 2000 (dwa tysiące) zł, tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 15 stycznia 2002r. (...) Sp.z o.o. w W. wniosła o zobowiązanie pozwanych Komendanta Głównego Państwowej Straży Pożarnej w W. i D. O. (1) prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą (...) w C. do zaniechania wszelkich naruszeń przysługujących powódce prawa pokrewnego do artystycznych wykonań elementów umundurowania strażaków Państwowej Straży Pożarnej:

•

haftowanego wizerunku orła na berety Państwowej Straży Pożarnej,

•

haftowanego wizerunku znaku Państwowej Straży Pożarnej,

•

pochewek na naramienniki z haftowanymi oznakami stopni Państwowej Straży Pożarnej (k.2-9).

Pismem z dnia 03 lipca 2003r, (k.308-311), pełnomocnik powódki rozszerzył powództwo i wniósł na podst. art. 79 ust. 1 w zw. z art. 1 ust. 1,3 i 4 ustawy z dnia 04.02.1994r, o prawie autorskim i prawach pokrewnych o zobowiązanie pozwanych do zaniechania wszelkich naruszeń przysługującego powódce, niezależnie od prawa pokrewnego do artystycznych wykonań, autorskich praw majątkowych do następujących elementów umundurowania strażaków: haftowanego wizerunku orła na berety PSP, haftowanego wizerunku znaku PSP, pochewek na naramienniki z haftowanymi oznakami stopni PSP.

Ostatecznie strona powodowa sprecyzowała powództwo w załączniku do protokołu z dnia 01 lipca 2005r, (k.405-416) i wniosła o:

1.  na podstawie art. 79 ust. 1 w związku z art. 2 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (UoPAiPP) nakazanie pozwanemu ad. 1 zaniechania naruszeń autorskich praw majątkowych powódki do haftowanego znaku Państwowej Straży Pożarnej, haftowanego orła na berety Państwowej Straży Pożarnej oraz osiemnastu haftowanych oznak stopni Państwowej Straży Pożarnej na pochewki na naramiennikach, polegających na udostępnianiu osobom trzecim haftowanych emblematów powódki, udzielaniu osobom trzecim informacji umożliwiających wytwarzanie haftowanych emblematów identycznych lub łudząco podobnych do wytwarzanych przez powódkę oraz nabywaniu od osób trzecich haftowanych emblematów, identycznych lub łudząco podobnych do wytwarzanych przez powódkę,

2.  na podstawie art. 79 ust. 1 w związku z art. 2 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych o nakazanie pozwanemu ad. 2 zaniechania naruszeń autorskich praw majątkowych powódki do haftowanego znaku Państwowej Straży Pożarnej, haftowanego orła na berety Państwowej Straży Pożarnej oraz osiemnastu haftowanych oznak stopni Państwowej Straży Pożarnej na pochewki na naramiennikach, polegających na wytwarzaniu i wprowadzaniu do obrotu haaftowanych emblematów, identycznych lub łudząco podobnych do, wytwarzanych przez powódkę,

3.  na podstawie art. 79 ust. 1 w związku z art. 101 i art. 85 ust. 1 o nakazanie pozwanemu ad. 1 zaniechania naruszeń majątkowych praw powódki do artystycznych wykonań haftowanego znaku Państwowej Straży Pożarnej, haftowanego orła na berety Państwowej Straży Pożarnej oraz osiemnastu haftowanych oznak stopni Państwowej Straży Pożarnej na pochewki na naramiennikach, polegających na udostępnianiu osobom trzecim artystycznych wykonań haftowanych emblematów powódki, udzielaniu osobom trzecim informacji umożliwiających artystyczne wykonania haftowanych emblematów, identycznych lub łudząco

podobnych do artystycznych wykonań emblematów powódki oraz nabywaniu od osób trzecich artystycznych wykonań haftowanych emblematów, identycznych lub łudząco podobnych do artystycznych wykonań haftowanych emblematów powódki,

4. na podstawie art. 79 ust. 1 w związku z art. 101 i art. 85 ust. 1 o nakazanie pozwanemu ad. 2 zaniechania naruszeń pokrewnych praw majątkowych powódki w postaci prawa do artystycznych wykonań haftowanego znaku Państwowej Straży Pożarnej, haftowanego orła na berety Państwowej Straży Pożarnej oraz osiemnastu haftowanych oznak stopni Państwowej Straży Pożarnej na pochewki na naramiennikach, polegających na wytwarzaniu i wprowadzaniu do obrotu artystycznych wykonań haftowanych emblematów, identycznych lub łudząco podobnych do wytwarzanych przez powódkę, wniósł także o zasądzenie od każdego z pozwanych na rzecz powódki kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego, według norm przepisanych.

Pozwany D. O. (1) prowadzący działalność gospodarczą pod firmą (...) w C., w odpowiedzi na pozew z dnia 04.04.02r, (k.216-249)wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie kosztów.

Pozwany Komendant Główny Państwowej Straży Pożarnej w W., w odpowiedzi na pozew z dnia 08.04.02r, (k. 250-254), wniósł o oddalenie pozwu z uwagi na brak znamion naruszenia prawa do artystycznych wykonań elementów umundurowania strażaków PSP.

Sąd ustalił co następuje:

Umundurowanie strażaków uregulowane zostało rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 18.11.1997r,w sprawie umundurowania strażaków Państwowej Straży Pożarnej (Dz. U. nr 152, poz. 1001). Wcześniej obowiązywało rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych, z dnia 24.09.1992r, w sprawie umundurowania strażaków PSP (Dz. U. Nr 93, poz.461). Przepisy rozporządzenia, regulują sprawy umundurowania i dystynkcji strażaków, zasad noszenia orderów, odznaczeń, medali i odznak oraz normy umundurowania, odzieży specjalnej i wyekwipowania osobistego. W załączniku Nr 4 do rozporządzenia przedstawiono m. in. wzór wizerunku orła i emblematów PSP, dla komend i dla jednostek ratowniczo - gaśniczych, a także oznaczenia stopni na naramiennikach. Załączniki określają wygląd przedmiotowych elementów umundurowania, nie obejmuje natomiast swoim zakresem sposobów wykonywania tych elementów. Jednym z podmiotów zajmujących się wykonywaniem przedmiotowych elementów umundurowania, była w połowie lat dziewięćdziesiątych spółka

(...). Pracownicy powodowej Spółki opracowali metodą haftu komputerowego emblematy na mundury strażaków Państwowej Straży Pożarnej. Opracowanie przedmiotowej metody nastąpiło na bazie ogólnych założeń graficznych i opisów tekstowych przedstawionych przez Komendę Główną Państwowej Straży Pożarnej. Dopiero w rozporządzeniu z 1997r, zamieszczono dokładne wzory wszystkich emblematów. Przedmiotowe rozporządzenie nie określało jednak precyzyjnie i ściśle sposobów i metod wytwarzania zawartych w załącznikach wzorów. Należało tę kwestię ustalać z producentami, którzy musieli przygotować wyrób spełniający określone wymagania jakościowe i wygląd zbliżony do wzoru na tyle aby uzyskał akceptację Komendanta Głównego Państwowej Straży Pożarnej. Sytuacja taka nastąpiła w momencie wejścia w życie ustawy o zamówieniach publicznych i decentralizacji zakupów dla strażaków w całej Polsce, a ponadto pojawieniu się kilku firm produkujących umundurowania. W celu ujednolicenia mundurów i emblematów firmy produkujące elementy stroju strażaków musiały otrzymywać akceptację Komendanta Głównego PSP w W..

Dochodzenie do wymogów jakościowych stawianych przez Komendanta Głównego (...) i wyglądu zbliżonego do wzorów zawartych w cytowanym wyżej rozporządzeniu w odniesieniu do wykonania poszczególnych emblematów i uzyskanie produktu finalnego zajęło firmie (...) około jednego roku. W tym czasie po wielokrotnych konsultacjach i uzgodnieniach z właściwymi przedstawicielami Komendy Głównej Państwowej Straży Pożarnej kolejnych udoskonalanych i poprawianych przez firmę wielokrotnie emblematów, uzyskały one akceptację i zatwierdzenie. Ostatecznie firma (...) w dniu 27.01.2000r, otrzymała zatwierdzenie przez Komendanta Głównego PSP „Dokumentacji techniczno-technologicznej produkcji oznak stopni służbowych na kapelusze, czapki, berety, kurtki ¾ , swetry, ubrania specjalne i koszarowe, wizerunków orła na czapki służbowe, kapelusze i berety oraz emblematów Państwowej Straży Pożarnej". Zatwierdzenie stało się podstawą umieszczenia w „Biuletynie Informacyjnym Państwowej Straży Pożarnej" informacji o tym, że oferowane przez firmę (...) produkty posiadają wymagane zatwierdzenie i nadają się do stosowania w Państwowej Straży Pożarnej i wówczas pozwana firma przystąpiła do produkcji przedmiotowych elementów umundurowania.

Powyższy stan faktyczny ustalono w oparciu o dołączone do akt dokumenty, które nie były kwestionowane przez strony oraz wyjaśnienia stron: D. O. k.377-380, J. R. k.398v, H. S. k.399-402v.

Sąd oddalił wnioski dowodowe z przesłuchania świadków: P. T., P. R. i rzecznika patentowego W. K., ponieważ okoliczności na jakie mieli zeznawać (opracowywanie wzorów graficznych i tworzenie

emblematów, przyczyn złożenia oświadczenia o uznaniu naruszeń powoda), nie były kwestionowane oraz nie miały znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszego postępowania. Sąd oddalił również wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu włókien, z Centrum (...), w celu ustalenia „ czy dla uzyskania wizerunku emblematów wykonywanych przez firmę (...), konieczne było posiadanie informacji o wyglądzie i cechach technicznych i technologicznych emblematów wytwarzanych przez Spółkę (...)", ponieważ zdaniem Sądu kwestia ta została dostatecznie wyjaśniona przez same strony, nie było konieczności zasięgania opinii ekspertów z dziedziny włókien by ustalić jakie informacje musiał posiadać pozwany aby opracować wzór graficzny emblematu.

Wyjaśnienia strony powodowej do sprawy nic nie wniosły, bowiem J. R. jako Prezes Zarządu nie zajmował się sprawą opracowywania wzorów emblematów. Natomiast zarówno pozwany D. O. i H. S. przedstawili proces tworzenia wzorów emblematów przez firmę (...). H. S. wyjaśnił, że wraz z plastykami i grafikami współpracującymi z Gazetą (...) był w komisji przygotowującej opracowanie wzorów do rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 18.11.1997r, i po wydaniu rozporządzenia, porównywał proponowane przez firmy emblematy do tych zawartych w rozporządzeniu. Wyjaśnił, że firma pozwanego rozpoczęła współpracę już po opracowaniu wzorów w rozporządzeniu, nie ukrywał, że w celu ujednolicenia zarówno umundurowania jak i odznaczeń, dążył by wszystkie przedstawiane wzory były wizualnie jednakowe z pierwowzorem wykonanym przez Spółkę (...), który to wzór posłużył do opracowywania wzorów zawartych w rozporządzeniu. Emblematy jednak nie musiały być identyczne, a jedynie wizualnie jednakowe, gdyby były identyczne musiałby wydać firmie pozwanego D. O. dokumentację sporządzoną przez powodową Spółkę, czego nigdy nie uczynił. Potwierdził powyższe pozwany D. O., który stwierdził, że gdyby otrzymał dokumentacje należącą do powodowej Spółki opracowanie wzorów zajęło by mu tydzień, a nie jak to miało miejsce rok.

Z dołączonych do akt części wzorów emblematów widać, że różnią się one kolorem nici (ciemniejszy kolor w przypadku powodowej Spółki), rodzajem użytego materiału (bardziej matowy firmy (...)), jak również ściegiem (bardziej zwarty w przypadku firmy (...)). Porównanie tych emblematów dowodzi odmienności stosowanych programów komputerowych i sposobów otrzymywania określonego wzoru. Na pewno nie można stwierdzić, że są identyczne.

Sąd nie brał pod uwagę jako dowodu w sprawie „fragmentów' opinii na którą powoływała się strona powodowa (k.345), bowiem nie ma ona cech dokumentu ani też kopii dokumentu, a jedynie przedstawia kilka wyrwanych z kontekstu zdań.

Sąd zważył co następuje:

Powództwo należało oddalić.

Dziedzina praw autorskich jest regulowana przez ustawę z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz przepisy wykonawcze. Jak wskazuje już sam tytuł ustawy, rozróżnia ona prawo autorskie i prawa pokrewne. Jak wynika z art. 1 ust. 1 ustawy, przedmiotem prawa autorskiego jest utwór, ale nie każdy utwór. Pojęcie utworu zostało zdefiniowany również w art. 1 ust. 1 ustawy. Dany wytwór może zostać zakwalifikowany jako utwór po spełnieniu następujących cech: musi stanowić rezultat pracy człowieka, stanowić przejaw działalności twórczej i posiadać indywidualny charakter. Zarówno działalności powodowej Spółki jak i firmy pozwanego D. O. nie można przypisać indywidualnej twórczości, na podstawie której powstały subiektywnie nowe utwory wywołane niepowtarzalną osobowością twórcy, a tylko w takich okolicznościach można by było dopatrywać się ochrony wytworzonych elementów na podstawie ww ustawy.

Jednocześnie art. 4 wyłącza pewne kategorie utworów z przedmiotu prawa autorskiego, w tym m.in. urzędowe znaki i symbole, które nie posiadają indywidualnego charakteru. Nie oznacza to, że te kategorie przestają być utworami w rozumieniu art. 1 ust.l. Pozostają nimi w dalszym ciągu pod warunkiem, że spełniają przesłanki uznania ich za utwór. Od innych utworów różnią się jedynie tym, iż nie stanowią przedmiotu prawa autorskiego. Bezspornie po wejściu w życie rozporządzenia z 1997 r. elementy umundurowania w nim wymienione, w tym emblematy stanowiące roszczenie powoda, stały się urzędowymi znakami i symbolami, i straciły indywidualny, kreacyjny charakter. W ocenianym stanie faktycznym mamy do czynienia z procesem, który można nazwać jako twórczy, który jednak nie ma cech artystycznego wykonania i w związku z tym nie korzysta z ochrony jako artystyczne wykonanie. Artystyczne wykonanie, o którym mowa w ustawie o prawie autorskim, nie może być utożsamiane, z „metodą haftu komputerowego", bowiem jest to jedynie proces wytwarzania.

Haftowanych emblematów, nie można zakwalifikować jako „utwory zależne" w rozumieniu art. 2 ustawy o PaiPP, ponieważ utwór zależny powstaje, jeżeli przedmiotem opracowania jest inny utwór w rozumieniu art. 1 ust. 1 UoPAiPP, a dokonane opracowanie również spełnia przesłanki utworu. Graficzne emblematy, będące przedmiotem opracowania, nie stanowią utwory w rozumieniu art. 1 ust. 1 UoPAiPP, również dokonane opracowanie w postaci haftowanych emblematów nie spełnia przesłanki utworu, gdyż nie ma indywidualnego charakteru twórczego. Nawet gdyby przyjąć, że powód miał prawa do pierwotnych wzorów graficznych emblematów, to wygasły one z momentem wejścia w życie kolejnych rozporządzeń, w których zawarte były graficzne emblematy. Z tymi bowiem momentami z mocy art. 4 pkt 1 i 2 UoPAiPP wyłączeniu ulegała ochrona prawnoautorska w stosunku do graficznych emblematów.

Na marginesie należałoby zaznaczyć, że powód wnosząc o nakazanie pozwanemu Komendantowi KGPSP, na podstawie art. 79 ust. 1 w związku z art. 101 i art. 85 ust. 1 UoPAiPP, zaniechania naruszeń majątkowych praw powódki do artystycznych wykonań haftowanych emblematów, polegających na udostępnianiu osobom trzecim artystycznych wykonań haftowanych emblematów powódki, udzielaniu osobom trzecim informacji umożliwiających artystyczne wykonania haftowanych emblematów, identycznych lub łudząco podobnych do artystycznych wykonań powódki oraz nabywania od osób trzecich artystycznych wykonań haftowanych emblematów, identycznych lub łudząco podobnych do artystycznych wykonań powódki, a pozwanemu D. O. na podstawie art. 79 ust. 1 w związku z art. 101 i art. 85 ust. 1 nakazanie zaniechania naruszeń majątkowych praw powódki do artystycznych wykonań haftowanych emblematów, polegających na wytwarzaniu i wprowadzaniu do obrotu artystycznych wykonań haftowanych emblematów, identycznych lub łudząco podobnych do wytwarzanych przez powódkę, doprowadziłby do monopolizacji produkcji emblematów stanowiących elementy umundurowania strażaków Państwowej Straży Pożarnej i również z tego tytułu powództwo należało oddalić.

O kosztach procesu orzeczono na podst. art. 98 kpc.