Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 28 września 2016 roku

Sąd Okręgowy w Krakowie Wydział II Cywilny - Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Katarzyna Oleksiak

Sędziowie: SO Krzysztof Lisek (sprawozdawca)

SO Weronika Oklejak

po rozpoznaniu w dniu 28 września 2016 roku w Krakowie

na posiedzeniu niejawnym

skargi M. O.

na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki w postępowaniu toczącym się przed Sądem Rejonowym dla Krakowa – Śródmieścia w Krakowie pod sygn. akt I C 2015/13/S

p o s t a n a w i a :

stwierdzić przewlekłość postępowania w sprawie o sygn. akt I C 2015/13/S prowadzonej w Sądzie Rejonowym dla Krakowa Śródmieścia w Krakowie Wydział I Cywilny.

SSO Weronika Oklejak SSO Katarzyna Oleksiak SSO Krzysztof Lisek

UZASADNIENIE

W dniu 11 lipca 2016 r. wpłynęła skarga M. O. w trybie ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki. Skarżąca wniosła o stwierdzenie przewlekłości postępowania w sprawie toczącej się przed Sądem Rejonowym dla Krakowa – Śródmieścia w Krakowie pod sygnaturą I C 817/16/S, wskazując w szczególności, że Sąd I instancji utrudnia powodom wygranie sprawy. Skarżąca sfomułowała w sposób ogólny zarzut, że postępowanie trwa za długo, bowiem 5 lat. Podniosła, że jej mąż jest po zawale, w związku z czym skarżąca nie „zaryzykuje przesłuchania go”.

Skarb Państwa-Prezes Sądu Rejonowego dla Krakowa-Śródmieścia w Krakowie zgłosił swój udział w sprawie, nie zawierając merytorycznego stanowiska w sprawie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 roku o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz. U. z dnia 16 sierpnia 2004 r. Nr 179 poz. 1843) strona może wnieść skargę o stwierdzenie, że w postępowaniu, którego skarga dotyczy, nastąpiło naruszenie jej prawa do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, jeżeli postępowanie w tej sprawie trwa dłużej, niż to konieczne dla wyjaśnienia tych okoliczności faktycznych i prawnych, które są istotne dla rozstrzygnięcia sprawy (przewlekłość postępowania). Dla stwierdzenia, czy w sprawie doszło do przewlekłości postępowania, należy w szczególności ocenić terminowość i prawidłowość czynności podjętych przez sąd, w celu wydania w sprawie rozstrzygnięcia co do istoty, uwzględniając charakter sprawy, stopień faktycznej i prawnej jej zawiłości, znaczenie dla strony, która wniosła skargę, rozstrzygniętych w niej zagadnień oraz zachowanie się stron, a w szczególności strony, która zarzuciła przewlekłość postępowania (ust. 2). Zwłoka ta musi pozostawać w związku przyczynowym z działaniem lub bezczynnością sądu lub innego organu.

Dokonując analizy przebiegu postępowania nie można jednak pomijać treści art. 6 ust. 1 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i rozumienia tego przepisu w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Zgodnie z powołanym przepisem „każdy ma prawo do rozpoznania jego sprawy w rozsądnym terminie”. O naruszeniu tej podstawowej zasady postępowania decyduje jednak nie sam upływ czasu, ale nieuzasadnione przewlekanie procesu (zob. postanowienie Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 15 stycznia 2003 r., II AKz 3/03, Wokanda 2004/3/44). Ocena, czy przewlekłość postępowania jest uzasadniona, musi być dokonywana w świetle szczególnych okoliczności sprawy i z uwzględnieniem takich kryteriów określonych w orzecznictwie Trybunału, jak stopień złożoności sprawy, zachowanie skarżącego i odpowiednich władz oraz znaczenie materii objętej skargą (m.in. Kubiszyn v. Polska, wyrok ETPC 37437/97 z 30.01.2003; Jagiełło v. Polska, decyzja ETPC 61437/00 z 30.04.2002 r.; Jedamski v. Polska, wyrok ETPC 29691/96 z 26.07.2001 r.; Malicka-Wąsowska v. Polska, decyzja ETPC 41413/98 z 5.04. 2001 r.; Sobczyk v. Polska, wyrok ETPC 25693/94 z 2000 r.). Zgodnie z orzecznictwem Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu, skarga na przewlekłość postępowania rozpoznawana być powinna niezależnie od zarzutów zgłoszonych przez skarżącego. Do Sądu Okręgowego należało zatem całościowe zbadanie terminowości podejmowania czynności przez Sąd Rejonowy w niniejszym postępowaniu.

Z ustaleń poczynionych przez Sąd Okręgowy na podstawie akt sprawy objętej skargą wynika, że w dniu 16.04.2012 r. do Sądu Okręgowego w Krakowie wpłynęło pismo M. i W. O. o zapłatę odszkodowania i zadośćuczynienia za działania pozwanego, które doprowadziły do wstrzymania wypłaty powodom dodatku mieszkaniowego przez Gminę Miejską K. w 2007 r. wraz z wnioskiem o zwolnienie od kosztów sądowych. Postanowieniem z dnia 22.07.2013 r. Sąd Okręgowy stwierdził swoją niewłaściwość rzeczowa i przekazał sprawę do rozpoznania Sądowi Rejonowemu dla Krakowa - Śródmieścia. Odpis postanowienia doręczono M. O. w dniu 26.08.2013r., W. O. w dniu 23.08.2013 r., natomiast przesyłka sądowa dla pozwanego, po dwukrotnym awizowaniu, została zwrócona do Sądu w dniu 16.09.2016r. Po odnotowaniu prawomocności postanowienia, akta sprawy przekazano w dniu 21.10.2013 r. do Sądu Rejonowego. Z dniem 24.10.2013 r. wpisano sprawę do repertorium C pod sygnaturą I C 2015/13/S i przydzielono do referatu sędziego. Zarządzeniem z dnia 18.11.2013 r. powodowie zostali wezwani do uzupełnienia oświadczenia majątkowego poprzez jego czytelne wypełnienie, co wykonali w dniu 05.12.2013 r. Z uwagi na inne braki oświadczenia majątkowego, zarządzeniem z dnia 14.01.2014 r. zostali wezwani ponownie do jego uzupełnienia, czemu uczynili zadość w dniu 10.02.2014 r. Postanowieniem z dnia 21.03.2014 r. Sąd Rejonowy oddalił wniosek powodów o zwolnienie od kosztów sądowych oraz o ustanowienie pełnomocnika z urzędu. Powodowie wywiedli zażalenie na ww. postanowienie, jednakże z uwagi na braki formalne pisma zostali wezwani o ich uzupełnienie, z pouczeniem o czytelne sporządzanie pism. W dniu 08.05.2014. zażalenie na postanowienie z dnia 21.03.2014 r. zostało odrzucane wobec niewykonania wezwania. Na skutek pisma powodów z dnia 23.05.2014r., Sąd Rejonowy uchylił postanowienie z dnia 08.05.2014 r. na zasadzie art. 395 § 2 k.p.c. W dniu 29.05.2014 r. akta sprawy z zażaleniem powodów na postanowienie z dnia 21.03.2014 r. przedstawiono do rozpoznania Sadowi Okręgowemu, który w dniu 11.06.2014 r. zwolnił powodów od kosztów sądowych w całości i ustanowił dla nich pełnomocnika (sygn. akt II Cz 1509/14). W dniu 26.06.2014 r. Sąd Okręgowy zwrócił akta sprawy. W dniu 07.07.2014 r. ekspediowano odpisy postanowienia Sądu Okręgowego dla powodów. W dniu 07.08.2014 r. zwrócono się do OIRP w K. o wskazanie pełnomocnika z urzędu, który został wyznaczony w dniu 26.09.2014 . Zarządzeniem z dnia 23.10.2014 r. sędzia referent wezwał pełnomocnika z urzędu do sprecyzowania uzasadnienia pozwu w terminie 3 tygodni pod rygorem zawieszenia postępowania. W dniu 26.11.2014 r. wpłynęło pismo pełnomocnika w odpowiedzi na ww. wezwanie, modyfikujące pierwotne żądanie powodów. Kolejnym zarządzeniem z dnia 15.12.2014 r. sędzia referent wezwał pełnomocnika do sprecyzowania pisma z 20.11.2014 r. poprzez wskazanie w jaki sposób powodowie domagają się zasadzenia podanych kwot i wskazania sposobu ich wyliczenia w terminie 3 tygodni. Odpowiedź pełnomocnika na ww. zarządzenie wpłynęła w dniu 14.01.2015 r. Zarządzaniem z dnia 01.02.2015 r. termin rozprawy został wyznaczony na 23.04.2015 r. i jednocześnie zarządzono doręczenie odpisu pozwu pozwanemu, zobowiązując go do złożenia odpowiedzi na pozew. W dniu 05.03.2015 r. wpłynęła odpowiedz na pozew. Na rozprawie w dniu 23.04.2015 r. Sąd Rejonowy m.in. postanowił zakreślić pełnomocnikowi powodów miesięczny termin do sprecyzowania sposobu wyliczenia odszkodowania, a także podstawy faktycznej tego żądania. W związku z zarzutem powagi rzeczy osądzonej, Sąd postanowił dołączyć akta wskazane w odpowiedzi na pozew. W dniu 22.05.2015 r. wpłynęło pismo pełnomocnika powodów, którym cofnął pozew w zakresie żądania odszkodowania, podtrzymując powództwo w pozostałym zakresie. Zarządzaniem z dnia 29.05.2015.r. sędzia referent wezwał pełnomocnika powodów do sprecyzowania ww. pisma w zakresie co do jakiej kwoty powodowie cofają pozew, na które pełnomocnik udzielił odpowiedzi w dniu 30.06.2015 r (cofnął w zakresie odszkodowania 7 500 zł, podnosząc, że nie może określić czy powodowie zrzekają się roszczenia czy też nie, z uwagi na brak kontaktu z nimi). W dniu 03.07.2015 r. pełnomocnik wniósł o zwolnienie z obowiązku zastępowania strony, na co sąd wyraził zgodę w dniu 15.08.2015r. W dniu 15.09.2015 r. OIRP W K. wyznaczyła nowego pełnomocnika dla powodów, który zwrócił się o przedłużenie terminu do sprecyzowania treści pisma z dnia 22.05.2015.r. o dodatkowy miesiąc. W dniu 24.11.2015.r wpłynęło pismo nowego (drugiego w kolejności) pełnomocnika o zwolnienie od obowiązku z zastępowania powodów z uwagi na niemożność nawiązania z nimi kontaktu. Sędzia referent przebywał na urlopie w dniach 29.10-30.11.2015r. Następnie Sad I instancji wezwał powodów w dniu 11.12.2015.r. do złożenia oświadczenia czy podtrzymują powództwo czy też je cofają. Postanowieniem z dnia 19.01.2016 r. Sąd cofnął powodom pełnomocnika z urzędu. Następnie ponowił zarządzanie z dnia 29.05.2015.r, kierując je do każdego z powodów z osobna. W dniu 01.04.2016r. wpłynęło pismo podpisane przez powódkę, którą Sąd wezwał do przedłożenia pełnomocnictwa do reprezentowania powoda W. O. w charakterze pełnomocnika. W dniu 20.04.2016 r. powódka wniosła pismo w którym wyjaśniła, że powód jest po operacji serca, ponownie wnosząc o pełnomocnika z urzędu. Zarządzeniem z dnia 02.05.2016 r. sędzia referent wezwał powódkę do uzupełnienia braków formalnych wniosku o ustanowienie pełnomocnika z urzędu poprzez przedłożenie formularza majątkowego, którego jednak powódka nie złożyła. Wniosła natomiast o wyłączenie powoda z postępowania. W dniu 20.06.2016 r. Sąd Rejowy odmówił dopuszczenia powódki do udziału w postepowaniu w charakterze pełnomocnika powoda i oddalił jej wniosek o ustanowienie pełnomocnika. W dniu 05.07.2016 r. wpłynął wniosek pozwanego o odrzucenie pozwu.

Analiza akt sprawy doprowadziła Sąd Okręgowy do przekonania iż w przedmiotowym postępowaniu wystąpiła nieuzasadniona przewlekłość postępowania. Do chwili składania skargi w zasadzie Sąd w zasadzie nie przystąpił do merytorycznego rozpoznania sprawy. Wskazać należy, że o braki formalne pozwu co do sprecyzowania żądania i okoliczności faktycznych podawanych na uzasadnienie żądania Sąd wzywał zarządzeniami z dnia:

- 23-10-2014 – (skierowane do pełn. powoda) wskazanie z jakich faktów powód wywodzi roszczenie i uzasadni wysokość żądanej kwoty w terminie 3 tygodni pod rygorem zawieszenia postępowania – w odpowiedzi pełnomocnik złożył pismo k. 89 stanowiące (w sensie proceduralnym) wystarczającą odpowiedź na żądanie Sądu, w tym momencie można było sprawie nadać bieg,

- 15-12-2014 –(skierowane do pełn powoda) żądanie sprecyzowania pisma stanowiącego odpowiedź na ww pismo, poprzez wskazanie w jaki sposób powodowie domagają się zasądzenia wskazanych kwot (czy solidarnie , w częściach) , a także sposobu wyliczenia odszkodowania w terminie 3 tygodni pod rygorem zawieszenia postępowania (w dniu 14-01-2015 wpływa odpowiedź),

- 23-04-2015 (na rozprawie) Sąd wyznaczył powodom miesięczny termin na sprecyzowanie wyliczenia żądania odszkodowania i wskazanie podstawy faktycznej , pod rygorem zawieszenia postępowania – w międzyczasie pełn powodów cofnął żądanie pozwu w zakresie żądania odszkodowania (oświadczenie było jasne i nie wymagało precyzowania) Sąd zarządzeniem z dnia 29-05-2015 wezwał powodów do sprecyzowania w jakim zakresie żądanie jest cofnięte ( co do jakiej kwoty) oraz wskazanie czy cofnięcie połączone jest ze zrzeczeniem się roszczenia, kolejnym zarządzeniem z dnia 01-07-2015 k. 120 Sąd po raz kolejny wzywa o oświadczenie czy pozew jest cofany ze zrzeczeniem czy bez – zdaniem Sądu Okręgowego pierwsze oświadczenie było jasne i czytelne i zarządzenia Sądu o sprecyzowanie były zbędne,

- po zwolnieniu poprzedniego pełnomocnika powodów , Sąd do kolejnego pełn kieruje ponownie wezwanie o sprecyzowanie oświadczenia o cofnięciu pozwu, przy czym kolejny pełnomocnik w dniu 20-11-2015 wniósł o zwolnienie z udziału w sprawie co zainicjowało zarządzenie Sądu z dnia 11-12-2015 w którym Sąd wzywał powodów do oświadczenia czy cofają żądanie pozwu czy je podtrzymują co miało by być uzasadnione brakiem zainteresowania powodów sprawą.

- w dniu 15-03-2016 Sąd po zwolnieniu pełnomocnika dla powodów i cofnięciu ustanowienia pełnomocnika , osobiście wezwał powodów do sprecyzowania w jakim zakresie cofają żądanie pozwu (zarządzenie pierwotne z dnia 29-05-2015).

Jak pokazuje powyższe zestawienie w dalszym ciągu trwa procedura wzywania powodów o usunięcie różnych braków formalnych pozwu czy pism zawierających oświadczenie o cofnięciu pozwu. Sąd mimo wysyłania wezwań i zakreślania rygoru, nie stosuje sankcji ale wysyła kolejne wezwania. Wskazać należy co do braków formalnych pozwu, iż pismem z dnia 20-11-2014 (k. 89) powód wskazując na konkretne kwoty 7500 zł. tyt odszkodowania i 5000 zł. tyt zadośćuczynienia, sprecyzował żądanie (niewskazanie w żądaniu solidarności prowadziłoby do zasądzenia ww kwot na rzecz obu powodów czy końcowo po ½ części) wskazując jednocześnie, że na skutek działań pozwanego doszło do wstrzymania wypłaty powodom dodatku mieszkaniowego co doprowadziło do zaległości w zapłacie czynszu za zajmowany lokal , w konsekwencji powodowie zostali eksmitowani (uzasadnienie żądania odszkodowania) oraz wskazując na stres związany z działaniami powoda (uzasadnienie żądania zadośćuczynienia) – sprecyzował podstawę faktyczną. Jeżeli w związku z badaniem czy zachodzi powaga rzeczy osądzonej (takie były zarzuty pozwanych) Sąd uznałby , że nie doszło do właściwego sprecyzowania pozwu - powinien w dniu 15-12-2014 zastosować sankcję przewidzianą w poprzednim zarządzeniu (wskazane zawieszenie , ale późniejsze doręczenie pozwu mogłoby wskazywać na to, że na tym etapie bardziej zasadna byłaby sankcja zwrotu pozwu, choć wyłączenie roszczenia z innej sprawy mogłoby rzutować na inną ocenę tych czynności). Wyznaczanie zatem rozprawy na 23-04-2015 czyli prawie pół roku później po to, żeby ponownie wezwać powodów o to samo co poprzednio nie było zasadne. Co do oświadczenia o cofnięciu pozwu (k. 115 z dnia 22-05-2015) ponieważ oświadczenie było tak sprecyzowane, że powód cofa pozew w zakresie żądania odszkodowania i podtrzymuje pozew w pozostałym zakresie – to oświadczenie jest jasne i nie wymagało sprecyzowania. Skoro Powodowie dochodzili dwóch roszczeń – o odszkodowanie i zadośćuczynienie , to sformułowanie , że powód cofa roszczenie o odszkodowanie nie wymaga precyzowania co do jakiej kwoty cofa pozew, ponieważ oczywistym jest, że cofa roszczenie (całe). Podobnie ma się rzecz z oświadczeniem o zrzeczeniu się roszczenia. Zgodnie z art. 203 k.p.c. powód może cofnąć pozew ze zrzeczeniem się roszczenia lub bez – po rozpoczęciu rozprawy w tym drugim przypadku konieczna jest zgoda pozwanego. Jeżeli oświadczenie powoda nie zawiera oświadczenia o zrzeczeniu się roszczenia , oczywistym jest , że nie powinno się wzywać powoda do precyzowania czy cofa pozew ze zrzeczeniem się roszczenia , ale powinno się doręczyć pozwanemu pismo wyznaczając termin na złożenie ew. sprzeciwu. Mówiąc wprost jeżeli strona nie zawarła w piśmie oświadczenia o zrzeczeniu się roszczenia to takiego oświadczenia nie składała (w tym przypadku dodatkowo pismo składał zawodowy pełnomocnika). Tymczasem Sąd od dnia 22-05-2015 procedował w przedmiocie uzyskania informacji czy powód chciałby złożyć oświadczenie o zrzeczeniu się roszczenia czy nie i wysyła wezwania kolejno do pierwszego pełnomocnika, drugiego pełnomocnika i w ostatniej kolejności w dniu 15-03-2016r. (k.163).

Powyższe czynności spowodowały , że w sprawie zachodzi przewlekłość postępowania.

Sąd zauważa, że powodowie zachowują się biernie, nie współpracują z Sądem, nie współpracowali ze swoim pełnomocnikiem ale do dyscyplinowania stron służą określony środki w postaci np zarządzeń o uzupełnieniu braków formalnych (które powinny kończyć się sankcjami) oraz prekluzje dowodowe i końcowy efekt sprawy polegający na jej przegraniu przez stronę nie wykazującą oczekiwanej stanem sprawy inicjatywy dowodowej.

Wobec powyższego orzeczono jak w sentencji.

SO Weronika Oklejak SSO Katarzyna Oleksiak SSO Krzysztof Lisek