Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 29 czerwca 2020 r.

Sąd Rejonowy w Szczytnie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 29 czerwca 2020 r. w Szczytnie na rozprawie

sprawy z wniosku (...) Spółki Akcyjnej w G.

z udziałem K. N. (1), T. N., B. N., K. N. (2)

o zasiedzenie służebności gruntowej

I.  stwierdza, że (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w G. Oddział w O. nabyła w dniu 1 kwietnia 2008 roku przez zasiedzenie służebność gruntową o treści odpowiadającej służebności przesyłu, obciążającą nieruchomość położoną w miejscowości N., gm. S., dla której prowadzona jest księga wieczysta (...), polegającą na tym, że każdoczesny przedsiębiorca przesyłowy będący właścicielem urządzeń przesyłowych jest uprawniony do utrzymywania linii elektroenergetycznej napowietrznej średniego napięcia 15kV nr (...), wstępu na nieruchomość przez pracowników lub osób, którymi przedsiębiorca się posługuje wraz z koniecznym sprzętem, w celu wykonywania czynności technicznych związanych z modernizacją, naprawą, konserwacją, remontami i przebudową urządzeń - w granicach oznaczonych w opinii biegłego geodety R. K. z dnia 18 listopada 2019 r., k. 183-196 akt I Ns 115/18 tutejszego Sądu, pole A na mapie z k. 187);

II.  stwierdza, że (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w G. Oddział w O. nabyła w dniu 01 kwietnia 2008 roku przez zasiedzenie służebność gruntową o treści odpowiadającej służebności przesyłu, obciążającą nieruchomość położoną w miejscowości N., gm. S., dla której prowadzona jest księga wieczysta (...), polegającą na tym, że każdoczesny przedsiębiorca przesyłowy będący właścicielem urządzeń przesyłowych jest uprawniony do utrzymywania linii elektroenergetycznej napowietrznej średniego napięcia 15kV nr (...) z jednym słupem przelotowym, wstępu na nieruchomość przez pracowników lub osób, którymi przedsiębiorca się posługuje wraz z koniecznym sprzętem, w celu wykonywania czynności technicznych związanych z modernizacją, naprawą, konserwacją, remontami i przebudową urządzeń - w granicach oznaczonych w opinii biegłego geodety R. K. z dnia 18 listopada 2019 r., k. 183-196 akt I Ns 115/18 tutejszego Sądu, pole C na mapie z k. 188),

III.  ustala, że wnioskodawca i uczestnicy ponoszą koszty związane ze swoim udziałem w postępowaniu.

SYGN. I Ns 115/18

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

S., (...)

(...)

UZASADNIENIE

postanowienia z dnia 29 czerwca 2020 r.

(...) Spółka Akcyjna z siedzibą w G. wniosła o stwierdzenie, że nabyła w dniu 1 kwietnia 2008 r. przez zasiedzenie służebność gruntową odpowiadającą treścią służebności przesyłu. Po ostatecznym sprecyzowaniu stanowiska wskazała, że służebność ta miałaby obciążać dwie nieruchomości położone w N., dla których prowadzone są księgi wieczyste o nr (...).

Uczestnik K. N. (1) na rozprawie w dniu 29 czerwca 2020 r. nie sprzeciwił się wnioskowi, wnosząc o uwzględnienie wskazań biegłego z zakresu energetyki, tak aby służebność w najmniejszym stopniu ograniczała możliwość zabudowy nieruchomości.

Pozostali uczestnicy nie zajęli stanowiska w sprawie.

Podstawa faktyczna rozstrzygnięcia:

W dniu 20 kwietnia 1976 roku Naczelnik Gminy S. wydał na wniosek Zjednoczenia Państwowych Przedsiębiorstw (...) decyzję o prawie czasowego zajęcia nieruchomości przeznaczonych pod budowę linii zasilającej energetycznej ze S. do PGR S.. Decyzja ta dotyczyła m.in. nieruchomości stanowiącej działkę o numerze ewidencyjnym (...) położonej we wsi G., a stanowiącej na tamten czas własność W. M. (1). Na podstawie tej decyzji zobowiązano wskazanych właścicieli do umożliwienia wykonywania prac związanych z budową linii zasilającej energetycznej ze S. do PGR S.. Nieruchomość obejmująca działkę o numerze (...) w wyniku zmian gruntowych otrzymała nowy numer 137. W. M. (1) m.in. tę nieruchomość przekazał swemu synowi R. M. i jego żonie, na podstawie umowy przekazania gospodarstwa rolnego. W wyniku kolejnych zmian gruntowych nieruchomość obejmująca działkę nr (...) została podzielona na dwie działki o nr (...). Następnie działka nr (...) została podzielona na działki (...). Działka (...) została podzielona na 10 działek w tym, o numerze 137/5. Działka (...) została podzielona na dwie 137/15, 137/16, a działka (...) na 5 działek, w tym na działkę o numerze (...). B. i K. N. (1) na podstawie umowy sprzedaży zawartej z R. M. i W. M. (2) dnia 29 marca 1994 roku nabyli nieruchomość obejmująca działkę nr (...), dla której Sąd Rejonowy w szczytnie założył i prowadzi księgę wieczystą (...). Nieruchomość ta została podzielona na 4 działki: nr (...) a następnie w dniu 08 września 2017 r. Wójt Gminy J. wydał decyzję zatwierdzającą podział nieruchomości, oznaczonej jako działki nr (...), na działki nr (...). W dniu 05 października 2017 roku K. N. (1) i B. N. darowali swojemu synowi, T. N., nieruchomość stanowiącą działkę o nr (...), dla której następnie założono księgę wieczystą nr (...).

Na nieruchomościach oznaczonych jako działki nr (...) posadowione są urządzenia energetyczne – linia napowietrzna i nieizolowana nr (...), odcinek (...) relacji (...) - (...) S., oraz linia napowietrzna nieizolowana nr (...), odcinek (...), relacji (...) W. – (...). Ta ostatnia linia została wybudowana i przyjęta do użytkowania na koniec marca 1978 r., a od czasu wybudowania nie zmieniła swego posadowienia.

(okoliczności niesporne, a nadto potwierdzenie przyjęcia do użytkowania linii energetycznej, k. 37, opinia biegłego z zakresu elektroenergetyki, k. 105-114, dokumenty z akt KW nr OL1S/00022014/17 i OL1S/00059761/6)

Na podstawie zarządzenia Ministra Przemysłu i Handlu z dnia 19 sierpnia 1948 roku utworzono przedsiębiorstwo państwowe pod nazwą Zjednoczenie (...) – przedsiębiorstwo państwowe wyodrębnione, które postanowieniem z dnia 11 stycznia 1949 roku zostało wpisane do Rejestru Handlowego. Zarządzeniem Ministra Górnictwa i Energetyki nr 233 z dnia 25 listopada 1958 roku powstało przedsiębiorstwo państwowe Zakłady (...) z siedzibą w B., w skład którego wszedł Zakład (...) z siedzibą w O. utworzony zarządzeniem nr o/113 Ministra Energetyki z dnia 31 grudnia 1952 roku zmienionym zarządzeniem nr 23 Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 28 lutego 1958 roku. Zarządzeniem nr 48/ORG/89 Ministra Przemysłu z dnia 16 stycznia 1989 roku utworzono przedsiębiorstwo państwowe pod nazwą Zakład (...) w O., które na podstawie postanowienia z dnia 7 lipca 1989 roku zostało wpisane do rejestru przedsiębiorstw. Postanowieniem z dnia 26 czerwca 1990 roku wykreślono z rejestru przedsiębiorstw (...) w B.. Zarządzeniem Ministra Przemysłu i Handlu Nr 203/O./93 z dnia 9 lipca 1993 roku przedsiębiorstwo państwowe Zakład (...) w O. zostało przekształcone w (...) Spółkę Akcyjną Skarbu Państwa – Zakład (...) Spółka Akcyjna w O., którą na podstawie postanowienia z dnia 31 lipca 1993 roku wpisano do rejestru handlowego. W 2004 roku Zakład (...) Spółka Akcyjna w O. połączył się ze spółką (...) S.A. w G. i nosiła nazwę (...) S.A. w G. – Oddział Zakład (...) w O.. W lipcu 2007 roku nastąpiła zmiana nazwy na (...) S.A. w G..

(fakty znane tutejszemu Sądowi z urzędu, ze sprawy I Ns 512/16)

Ustalając stan faktyczny Sąd oparł się na niekwestionowanych twierdzeniach wnioskodawcy, uzupełnionych o dołączone do wniosku dokumenty, których autentyczności i treści nie próbowano nawet wzruszyć. Były to dokumenty prywatne, stanowiące dowód tego, że wymienione w nich osoby złożyły określone oświadczenia woli (art. 245 k.p.c.).

Sąd bazował także na opiniach biegłych z zakresu elektroenergetyki i geodezji, które nie były podważane w toku postępowania, a przy tym nie budziły wątpliwości Sądu także z urzędu. W obu opiniach wywody biegłych zostały przeprowadzone w sposób zrozumiały, logiczny, wszechstronny, i przez to zasługiwały na podzielenie. W pełni rozwiały one wątpliwości, które mógłby mieć Sąd, jako organ niedysponujący wiadomościami specjalnymi z powyższych dziedzin.

Wyjaśnienie podstawy prawnej postanowienia:

Wniosek zasługiwał na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 292 k.c., służebność gruntowa może być nabyta przez zasiedzenie tylko w wypadku, gdy polega na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia. Przepisy o nabyciu własności nieruchomości przez zasiedzenie stosuje się odpowiednio. Z kolei art. art. 172 § 1 k.c. stanowi, że posiadacz nieruchomości niebędący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze (zasiedzenie). Stosownie do jego § 2, po upływie lat trzydziestu posiadacz nieruchomości nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze.

Z powyższych przepisów wynika, że do przesłanek zasiedzenia służebności gruntowej należą: 1) korzystanie z widocznego, trwałego urządzenia na cudzej nieruchomości, 2) czynienie tego, jak uprawniony w zakresie służebności, 3) upływ czasu - 30 lat przy złej wierze posiadacza, 20 przy dobrej wierze.

Jeśli chodzi o pierwszą z powołanych przesłanek, to w orzecznictwie od dawna ugruntowany jest pogląd, zgodnie z którym warunkiem zasiedzenia służebności jest nie tylko korzystanie, ale też uprzednie wykonanie trwałego i widocznego urządzenia przez posiadacza nieruchomości w zakresie służebności gruntowej (zob. uchwalę Sądu Najwyższego z dnia 09 sierpnia 2011 r., III CZP 10/11, OSNC 2011/12/129). Tego rodzaju zastrzeżenie, choć nie wynika wprost z art. 292 k.c., w pełni uwzględnia aspekt konstytucyjnie gwarantowanej ochrony własności. Wzniesienie takiego urządzenia przez inną osobę niż właściciel stanowi bowiem widoczne ostrzeżenie wskazujące na to, że z jego nieruchomości korzysta osoba nieuprawniona (por. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 25 maja 1999 r., SK 9/98, (...) Zb. Urz. 1999, nr 4, poz. 78).

W niniejszej sprawie nie było sporne, że poprzednik prawny wnioskodawcy wzniósł na nieruchomościach, będących obecnie przedmiotem prawa własności uczestników, trwałe i widoczne urządzenia energetyczne, z których następnie korzystał. Korzystanie to odpowiadało także posiadaniu służebności przesyłu w rozumieniu art. 305 ¹ -305 ⁴ k.c. Zauważyć należy, że uwzględniając datę przyłączenia urządzeń do sieci energetycznej, zarówno przy zastosowaniu 20-letniego jak i 30-letniego terminu, wymagany do zasiedzenia okres upływałby przed wejściem w życie art. 305 ¹ -305 ⁴ k.c. Przepisy te zostały dodane przez ustawę z dnia 30 maja 2008 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 116, poz. 731), i weszły w życie 3 sierpnia 2008 roku. Tymczasem we wniosku podnoszono, że do zasiedzenia w złej wierze doszło w dniu 1 kwietnia 2008 roku.

W orzecznictwie przesądzono jednak, że przed wprowadzeniem do Kodeksu cywilnego służebności przesyłu dopuszczalne było nabycie w drodze zasiedzenia służebności, odpowiadającej treścią służebności przesyłu. Wskazano jednocześnie, że ustanowienie służebności przesyłu następuje na rzecz przedsiębiorcy, a kategoria "nieruchomości władnącej" przy tym rodzaju służebności w ogóle nie występuje (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 07 października 2008 r., III CZP 89/08, LEX nr 458125). Sąd rozpoznający niniejszą sprawę w pełni ten pogląd podziela.

W dalszej kolejności stwierdzić należy, że spełniona została także przesłanka upływu wymaganego okresu posiadania, przy czym wnioskodawca nie kwestionował swojej złej wiary, tj. tego, że jego przekonanie o przysługiwaniu mu służebności w momencie rozpoczęcia eksploatacji linii energetycznej, nie znajdowało usprawiedliwienia w okolicznościach sprawy. Doszukiwanie się faktów przemawiających za przyjęciem dobrej wiary posiadacza byłoby zresztą bezcelowe, skoro niewątpliwie na koniec marca 1978 roku w stosunku do linii średniego napięcia 15kV (...) W.- (...) o nr (...) nastąpiło uruchomienie przesyłu energii, co rozpoczęło bieg terminu z art. 172 § 2 k.c.

Obaj biegli, wydając opinie w niniejszej sprawie, wytyczyli przebieg służebności z uwzględnieniem tego, że na nieruchomości istnieją dwie linie energetyczne, jednakże wnioskodawca już we wniosku powoływał się na to, że co do jednej z nich posiada tytuł prawny do władania (na podstawie art. 35 ustawy z dnia 12 marca 1958 roku o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości, DzU. Nr 10, poz. 84) i zbędne jest ustanawianie w tym zakresie służebności. Kierując się tymi twierdzeniami Sąd w pkt I postanowienia wyraźnie zawęził zakres podlegającej zasiedzeniu służebności do linii elektroenergetycznej napowietrznej średniego napięcia 15kV nr (...), której dotyczyło żądanie wniosku, przez wskazanie pola A i C z mapy geodezyjnej. Niedopuszczalne byłoby bowiem merytoryczne orzekanie o przedmiocie, co do którego nie zgłoszono stosownego żądania (art. 321 § 1 k.p.c.).

Jeśli zaś chodzi o stanowisko uczestnika K. N. (1), który wskazywał na konieczność takiego ustalenia zakresu służebności, który nie będzie wpływał na możliwość wzniesienia budynków, trzeba wskazać, że orzeczenie zapadłe w tej sprawie nie rzutuje na rozstrzyganie spraw administracyjnych, takich jak decyzje o ustaleniu warunków zabudowy czy o pozwoleniu na budowę. Jakkolwiek Sąd podzielił wnioski opinii z zakresu energetyki, zgodnie z którymi obszar wyłączony z użytkowania to strefa znajdująca się w promieniu jednego metra od słupa energetycznego, podkreślenia wymaga to, że w orzecznictwie wskazano że obszary wyłączone z użytkowania, ograniczone w użytkowaniu (tzw. strefy kontrolowanej), nie pokrywają się z zakresem obciążenia nieruchomości służebnością przesyłu (art. 305 ¹ § 1 k.p.c.). Trafnie podniesiono bowiem, że służebność przesyłu jest służebnością czynną. Jej ustanowienie upoważnia przedsiębiorcę do określonych działań na nieruchomości obciążonej, a ich cel ma być podporządkowany utrzymaniu we właściwym stanie technicznym urządzeń niezbędnych do wykonywania działalności gospodarczej polegającej (m. in.) na dostarczaniu odbiorcom energii (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 5 grudnia 2019 r., III CZP 20/19, LEX nr 2749470).

Mając na uwadze powyższe, rozstrzygnięto jak w pkt I i II postanowienia.

W pkt III Sąd ustalił, że wnioskodawca i uczestnicy ponoszą koszty związane ze swoim udziałem w postępowaniu. Brak podstaw do odstąpienia od ogólnej zasady przewidzianej w art. 520 § 1 k.p.c. - w niniejszej sprawie wnioskodawca i uczestnicy nie prowadzili między sobą sporu.

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)

S., (...)