Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt VI Ka 603/19

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 lutego 2020 r.

Sąd Okręgowy w Elblągu VI Wydział Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący: sędzia Elżbieta Kosecka - Sobczak

Protokolant: staż. Anna Pikulska

przy udziale Prokuratora Prokuratury Rejonowej w Elblągu Beaty Iskrzyńskiej

po rozpoznaniu w dniu 27 lutego 2020 r. w Elblągu sprawy

1) S. C. (1) c. A. i B. ur. (...) w E.

2) B. L. c. Z. i L. ur. (...) w F.

oskarżonych o czyny z art. 190a § 1 kk i inne

z powodu apelacji wniesionych przez Prokuratora Prokuratury Rejonowej w Elblągu, obrońcę oskarżonej S. C. (1), oskarżoną B. L.

od wyroku Sądu Rejonowego w Elblągu

z dnia 10 września 2019 r. sygn. akt VIII K 26/19

I. zmienia zaskarżony wyrok:

a) w pkt. I w ten sposób, że za czyn przypisany S. C. (1) wymierza jej karę 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności, której wykonanie na podstawie art. 69 § 1 i 2 kk i art. 72 § 1 pkt. 2 i 5 kk warunkowo zawiesza na okres 2 (dwóch) lat próby z zobowiązaniem oskarżonej w okresie próby do powstrzymania się od nadużywania alkoholu i do przeproszenia na piśmie pokrzywdzonej M. P. (1) w terminie 1 (jednego) miesiąca od uprawomocnienia wyroku,

b) w pkt. II w ten sposób, że B. L. w ramach zarzucanego jej czynu uznaje za winną tylko wyzywania słowami wulgarnymi, znieważania pokrzywdzonej M. P. (1) w miejscu i czasie wskazanym w zarzucie tj. przestępstwa kwalifikowanego z art. 216§1 kk w zw. z art. 12 kk i za to na podstawie art. 216§1 kk w zw. z art. 33§1i3 kk wymierza jej karę 30 (trzydziestu) stawek dziennych grzywny ustalając wysokość jednej stawki dziennej na 10 (dziesięć) złotych,

II. w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;

III. zasądza od Skarbu Państwa na rzecz Kancelarii Adwokackiej adw. M. N. 619,92 zł brutto za obronę udzieloną oskarżonej S. C. (1) z urzędu przed sądem II instancji,

IV. zwalnia oskarżone od ponoszenia 2/3 kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze, a pozostałymi kosztami obciąża Skarb Państwa.

UZASADNIENIE

Formularz UK 2

Sygnatura akt

VI Ka 603/19

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

2

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

wyrok Sądu Rejonowego w Elblągu z dnia 10 września 2019r. w spr. VIII K 26/19- uzasadnienie w zakresie dot. S.C. i apelacji dot. tej oskarżonej, gdyż tylko obrońca S.C. złożył wniosek o pisemne uzasadnienie wyroku sądu II instancji

1.2. Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☒ w części

co do winy

co do kary

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

art. 438 pkt 3 k.p.k. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 k.p.k.

brak zarzutów

1.4. Wnioski

uchylenie

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

1.

z apelacji prokuratora zarzut obrazy prawa materialnego w postaci treści art. 190a § 1 kk w zw. z art. 11 § 3 kk w zw. z art. 34 § 1 i § 1a pkt 1 kk w zw. z art. 35 § 1 kk, poprzez wymierzenie oskarżonej S. C. (2) kary 1 roku ograniczenia wolności, z obowiązkiem wykonywania w tym okresie nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 30 godzin w stosunku miesięcznym, podczas gdy przepis art. 190a § 1 kk nie przewiduje wymierzenia kary ograniczenia wolności i grzywny

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

obraza prawa karnego materialnego może m.in. polegać na naruszeniu przepisów dotyczących sankcji karnej za przestępstwo, gdy jej wymiar lub rodzaj nie został przewidziany w zastosowanym przepisie,

a S.C. w pkt. I zaskarżonego wyroku przypisano popełnienie czynu z art. 190a § 1 kk w zb. z art. 190 §1 kk w zw. z art. 11§2kk, za co karę 1 roku ograniczenia wolności, przy zastosowaniu art.11§3kk, wymierzono na podstawie art. 190a§1kk, gdy tymczasem w sankcji przepisu art. 190a§1kk wskazano tylko karę pozbawienia wolności, co powoduje, że wymierzenie kary ograniczenia wolności (która nie została przewidziana w sankcji przepisu art. 190a§1kk powołanego w zaskarżonym wyroku ) nastąpiło z obrazą art. 190a§1kk, w wyniku błędnego zastosowania – przy wymiarze kary- tylko tego przepisu prawa,

co powodowało konieczność zmiany wyroku co do S. C. i orzeczenie przewidzianej w art. 190a§1kk sankcji w postaci kary pozbawienia wolności

Wniosek

o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez wymierzenie, na podstawie art. 190 a § 1 kk w zw. z art. 11 § 3 kk, oskarżonej S. C. (1) kary 6 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem wykonania kary na okres próby lat 2 i (uzupełniony na rozprawie apelacyjnej przez prokuratora sesyjnego wniosek by orzec, z uwagi na obligatoryjną treść art. 72§1kk, o obowiązku w stosunku do S. C. (1) podjęcia stań o podjęcie stałej pracy zarobkowej i zobowiązania do przeproszenia pokrzywdzonej i do powstrzymania się od nadużywania alkoholu)

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

-sąd odwoławczy uznał za zasadne –wobec stwierdzonej obrazy art. 190a§1kk- wymierzenie S.C. kary pozbawienia wolności z sankcji przepisu art. 190a§1kk w wysokości postulowanej przez prokuratora tj. 6 miesięcy czyli powyżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia z uwagi na to, że S. C. była dwukrotnie skazana, przez dłuższy czas tj. od 2016r. do września 2018r. uporczywie nękała, na różne sposoby pokrzywdzoną sąsiadkę, która z racji bliskiego zamieszkania nie mogła uniknąć takich nagannych zachowań oskarżonej, jej naganne działania co do znieważania pokrzywdzonej wsparła też matka oskarżonej z czego oskarżona zdawała sobie sprawę, co skutkowało stresem i zaburzeniami lękowymi u M. P., a co przekłada się na wysoki stopień społecznej szkodliwości czynu S.C., który przekłada się na surowszą, niż minimalna, karę

- przy czym, mimo karalności oskarżonej, skazania jej już prawomocnie na kary ograniczenia wolności, to dano szansę S.C. i warunkowo zawieszono wykonanie kary pozbawienia wolności przyjętej przez sąd odwoławczy na okres próby lat 2 i z (obligatoryjnym w myśl art. 72§1kk) zobowiązaniem oskarżonej do przeproszenia pokrzywdzonej i do powstrzymania się – z uwagi na dane z dołączonych akt innych spraw wskazujących na problem alkoholowy u oskarżonej-od nadużywania alkoholu, uznając, że zmieniona kara w takiej postaci i wymiarze może wpłynąć na zmianę zachowania oskarżonej i ostatecznie uświadomić jej potrzebę poprawy zachowania, a więc ma szansę by spełnić cel prewencji indywidualnej,

- natomiast mając na uwadze opiekę, którą oskarżona winna sprawować nad niepełnosprawnym dzieckiem, fakt że nie ma ona wykształcenia zawodowego, to nie nałożono wnioskowanego przez prokuratora sesyjnego zobowiązania do podjęcia stań o podjęcie stałej pracy zarobkowej

Lp.

Zarzut

2.

- z podlegającej rozpoznaniu co do S. C. apelacji jej obrońcy co do kary z postulatem wymierzenia kary grzywny w miejsce kary ograniczenia wolności

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Na wstępie należy zauważyć, że apelacja wniesiona przez obrońcę oskarżonej S. C. (1) dot. całego wyroku i głównie kwestii winy oskarżonej, a tymczasem wniosek o pisemne uzasadnienie wyroku złożony przez S. C. (1) był ograniczony tylko do kwestionowania kary – art. 422 par. 2 kpk. W postanowieniu SN z 13.06.2017r. w spr. V KK 480/16 wskazano iż „W razie złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia jedynie w części dotyczącej rozstrzygnięcia o karze i środkach karnych, niedopuszczalne jest wniesienie apelacji od rozstrzygnięcia w zakresie winy, czy szerzej, że w razie złożenia wniosku o uzasadnienie na piśmie wyodrębnionej podmiotowo lub przedmiotowo części wyroku (art. 422 § 2 k.p.k.), za niedopuszczalne i niepodlegające rozpoznaniu uznać należy zarzuty apelacji skierowane przeciwko rozstrzygnięciom pozostającym poza zakresem wniosku o uzasadnienie”. Dlatego ograniczono rozpoznanie apelacji obrońcy oskarżonej tylko do kary, tym bardziej, że sąd odwoławczy przyjął, że w przedmiotowej sprawie brak podstaw by sąd odwoławczy miał orzekać niezależnie od granic zaskarżenia i postawionych w tej apelacji zarzutów. Uznał bowiem, że został zebrany wystarczający materiał dowodowy do rozpoznania sprawy, w którym uwzględniono też wnioski dowodowe oskarżonych (przy czym część wniosków dowodowych została przez nie cofnięta) a z materiału tego (w tym akt innych spraw dołączonych do akt głównych, z których sąd I instancji przeprowadził dowód) wynika że pokrzywdzona jest od lat trzeźwa, dobrze funkcjonuje, i zajmuje się rodziną, nadto zaświadczenie z k. 99 wystawiła nie pracownik fundacji tylko psycholog-psychoterapeuta i opierając się na danych o konsultacji psychiatrycznej wskazała u pokrzywdzonej występowanie zaburzeń lękowych na tle konfliktu z sąsiadką, stąd brak było podstaw z art. 192§2kpk do słuchania pokrzywdzonej z udziałem biegłego psychologa czy uzupełnienia materiału dowodowego w kierunku wskazanym przez obrońcę S.C. i uwzględnienia wniosków dowodowych z apelacji. Za niepodlegające więc rozpoznaniu uznać należało zarzuty z wniesionej apelacji i zgłoszone dla ich wykazania wnioski dowodowe, a skoro apelacja obrońcy S. C. dotyczyła całego wyroku, to można było tylko rozpoznać apelację obrońcy co do osoby S.C. tylko co do kary.

W wystąpieniu na rozprawie odwoławczej obrońca S.C. podniósł, że nawet orzeczona kara ograniczenia wolności nie została zaakceptowana przez oskarżoną i wniósł o wymierzenie kary łagodniejszej tj. grzywny w wymiarze 200 stawek dziennych po 10 zł. Z takim stanowiskiem nie można się zgodzić, gdyż:

- obrońca i S.C. nie dostrzegają, że S. C. przypisano popełnienie czynu z art. 190a § 1 kk w zb. z art. 190 §1 kk w zw. z art. 11§2kk, a karę, przy zastosowaniu art.11§3kk, wymierzono na podstawie art. 190a§1kk, zaś w sankcji przepisu art. 190a§1kk wskazano tylko karę pozbawienia wolności, co powoduje, że ewentualne wymierzenie postulowanej kary grzywny nastąpiłoby z obrazą art. 190a§1kk, tym bardziej, że obrońca nie wskazał by zaistniały warunki wobec S.C. do zastosowania np. dobrodziejstwa z art. 37a kk czy innego, tj. takiego by można było „przejść” z kary pozbawienia wolności z sankcji przepisu art. 190a§1kk na postulowaną karę wolnościową grzywny,

- oskarżona S. C. była już karana na kary wolnościowe ograniczenia wolności, w tym jedną przed przypisanym w tej sprawie czynem, mimo to uprzednio orzeczona kara wolnościowa nie odniosła skutku wychowawczego wobec S.C., nie reagowała ona też na rozmowy wychowawcze z dzielnicowym czy kuratorem dot. zaniechania nękania pokrzywdzonej, stąd nie zasługuje ona na to by kolejny raz orzec jej karę wolnościową, bo brak racjonalnych podstaw – w świetle dotychczasowej postawy S.C. - do przyjęcia, że postulowana przez obrońcę kara grzywny odniesie wobec niej wystarczający skutek wychowawczy czy prewencji indywidualnej,

- również względy prewencji ogólnej sprzeciwiają się wymierzeniu S.C. postulowanej kary grzywny, gdyż orzeczenie takiej kary wobec dwukrotnie skazanej oskarżonej, która przez dłuższy czas tj. od 2016r. do września 2018r. uporczywie nękała, na różne sposoby pokrzywdzoną sąsiadkę, a pokrzywdzona -z racji bliskiego zamieszkania- nie mogła uniknąć takich nagannych zachowań oskarżonej, co doprowadziło pokrzywdzoną do stresu i zaburzeń lękowych, a czyn oskarżonej charakteryzował się znacznym stopniem społecznej szkodliwości (bo został popełniony z niskich pobudek, spowodował ujemne następstwa w zdrowiu pokrzywdzonej, cechował się nieustępliwością oskarżonej), z pewnością postulowane wymierzenie grzywny nie może być potraktowane jako wymierzenie kary sprawiedliwej, która odstraszy innych członków społeczeństwa od popełniania kolejnych przestępstw,

- oskarżona S. C. w toku postępowania akcentowała trudną sytuacją majątkową i rodzinną, złożyła wniosek o wyznaczenie jej obrońcy z urzędu z powodu niedostatku i taki obrońca został jej przyznany, a z drugiej strony domaga się w miejsce kary ograniczenia wolności wymierzonej przez sąd I instancji orzeczenia kary grzywny, której realne wykonanie jest w sytuacji finansowej i rodzinnej oskarżonej bardzo wątpliwe,

- sąd odwoławczy (co opisano powyżej) uznał natomiast za zasadne argumenty z apelacji prokuratora i zmienił orzeczoną S. C. karę z ograniczenia wolności na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem wykonania tej kary na okres próby lat 2 i z zobowiązaniem oskarżonej do przeproszenia pokrzywdzonej i do powstrzymania się od nadużywania alkoholu, orzekając karę zgodną z sankcją przewidzianą w art. 190a§1kk

Wniosek

o zmianę wyroku dot. S.C. i wymierzenie tej oskarżonej kary 200 stawek grzywny po 10 zł

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

z przedstawionych wyżej powodów dla których uznano zarzut obrońcy co do kary, z postulatem orzeczenia kary grzywny w miejsce kary ograniczenia wolności, za niezasadny, a uznano zasadność apelacji prokuratora dot. S.C.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

apelacja wniesiona przez obrońcę oskarżonej S. C. (1) dot. całego wyroku, a wniosek o pisemne uzasadnienie wyroku złożony przez S. C. (1) był ograniczony tylko do kwestionowania kary, a w postanowieniu SN z 13.06.2017r. w spr. V KK 480/16 wskazano iż „W razie złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia jedynie w części dotyczącej rozstrzygnięcia o karze i środkach karnych, niedopuszczalne jest wniesienie apelacji od rozstrzygnięcia w zakresie winy, czy szerzej, że w razie złożenia wniosku o uzasadnienie na piśmie wyodrębnionej podmiotowo lub przedmiotowo części wyroku (art. 422 § 2 k.p.k.), za niedopuszczalne i niepodlegające rozpoznaniu uznać należy zarzuty apelacji skierowane przeciwko rozstrzygnięciom pozostającym poza zakresem wniosku o uzasadnienie”.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

z powodu poglądów sądów wyższej instancji co do stosowania art. 422§2kpk, w tym postanowienia SN z 13.06.2017r. w spr. V KK 480/16 w kontekście tego, że wniosek o pisemne uzasadnienie wyroku był ograniczony tylko do kwestionowania kary, a nie istniały- z przyczyn opisanych wyżej- powody by rozpoznawać apelację obrońcy oskarżonej co do całości wyroku

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot i zakres zmiany

zmiana wyroku co do S. C. w zakresie dot. kary

Zwięźle o powodach zmiany

z przedstawionych wyżej powodów dla których uznano zarzut podniesiony przez obrońcę co do kary, z postulatem orzeczenia wobec S.C. kary grzywny w miejsce kary ograniczenia wolności, za niezasadny, a uznano zasadność apelacji prokuratora dot. S.C.

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

4.1.

art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Pkt. II

z uwagi na zmianę wyroku co do S. C. tylko co do kary, to w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymano w mocy

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Pkt. III i IV

- ponieważ oskarżoną S. C. przed sądem odwoławczym reprezentował obrońca ustanowiony z urzędu (z powodu niedostatku), obrońca uczestniczył w dwóch terminach rozprawy apelacyjnej, to zasądzono od Skarbu Państwa na rzecz kancelarii ustanowionego obrońcy kwotę 619,92 zł brutto – §17 ust. 2 pkt. 4, §4ust. 3 i §20 rozporządzenia MS z 3.10.2016r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu,

- ponieważ w sprawie wniesiono 3 apelacje, prokuratorska został uwzględniona co do osoby S.C., ale nietrafny okazał się postulat kary dot. B.L., zaś sąd odwoławczy nie uwzględnił apelacji obrońcy S.C. co do kary, nadto przyznano S.C. obrońcę z uwagi na niedostatek, to sąd odwoławczy na podst. art. 633 kpk , art. 636§1i2 kpk, a co do S. C.- w zw. z art. 624 kpk- zwolnił S.C. od ponoszenia 1/3 kosztów za postępowanie odwoławcze (podobnie jak zwolnił i drugą oskarżoną), a pozostałymi kosztami obciążył Skarb Państwa

7.  PODPIS