Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 października 2012 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie V Wydział Cywilny-Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 9 października 2012 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa W. K. i M. K.

przeciwko (...) Bank S.A. w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powodów

od wyroku Sądu Rejonowego (...) w Warszawie

z dnia 20 marca 2012 r., sygn. akt I C 576/11

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od W. K. i M. K. solidarnie na rzecz (...) Bank S.A. w W. kwotę 1.200 (jeden tysiąc dwieście) zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego w instancji odwoławczej.

Sygn. akt V Ca 1786/12

UZASADNIENIE

W dniu 24 maja 2011 r. W. K. i M. K. złożyli przeciwko (...) Bank S.A. z siedzibą w W. (następcy prawnemu (...) Bank S.A.) pozew o zapłatę kwoty 11 817, 42 złotych.

Pozwany (...) Bank S.A. z siedzibą w W. złożył odpowiedź na pozew, wnosząc o oddalenie powództwa w całości.

Wyrokiem z dnia 20 marca 2012 r. Sąd Rejonowy (...) w Warszawie oddalił powództwo oraz orzekł o kosztach postępowania.

Swoje rozstrzygnięcie Sąd Rejonowy oparł na następujących ustaleniach faktycznych :

W dniu 3 czerwca 2009 r. została zawarta umowa kredytu hipotecznego nr (...) pomiędzy (...) Bank S.A. (...) Oddział w Ł., a M. K. i W. K..

Zgodnie z § 4 w/w umowy kredytu kredytobiorcy wyrazili zgodę na uczestnictwo w programie (...) w ramach następujących ubezpieczeń: ubezpieczenia na wypadek następstw nieszczęśliwych wypadków do nowo udzielonego kredytu, ubezpieczenia odpowiedzialności w życiu codziennym oraz ubezpieczenia spłaty kredytu na wypadek śmierci lub trwałej niezdolności do pracy. W § 19 ust. 4 umowy kredytu hipotecznego nr (...) z dnia 3 czerwca 2009 r. przewidziano, że kredytobiorca w każdym momencie trwania ochrony ubezpieczeniowej może zrezygnować z ubezpieczenia ze skutkiem na ostatni dzień okresu, za który została uiszczona składka.

Ubezpieczenia NNW oraz OC zostało zawarte na okres od dnia 15 czerwca 2009 r. do dnia 16 czerwca 2010 r. i po upływie tego okresu nie zostały przedłużone na kolejne okresy. Natomiast ubezpieczenie spłaty kredytu na wypadek śmierci lub trwałej niezdolności do pracy zostało zawarte na okres 24 miesięcy tj. od dnia 15 czerwca 2009 r. do dnia 16 czerwca 2011 r..Pismem z dnia 2 czerwca 2010 r. M. K. i W. K. wypowiedzieli wszelkie umowy ubezpieczeniowe jakie zostały zawarte przy umowie kredytu hipotecznego nr (...) z dnia 3 czerwca 2009 r., za wyjątkiem tych które są niezbędne do jego kontynuowania.

Sąd Rejonowy wskazał, że powyższy stan fatyczny ustalił na podstawie dokumentów złożonych do akt sprawy.

W ocenie sądu pierwszej instancji po analizie dołączonych do pozwu dokumentów należało uznać, że roszczenie strony powodowej jest bezzasadne. Zgodnie bowiem z treścią § 19 ust. 4 umowy kredytu hipotecznego nr (...) z dnia 3 czerwca 2009 r. kredytobiorca w każdym momencie trwania ochrony ubezpieczeniowej może zrezygnować z ubezpieczenia ze skutkiem na ostatni dzień okresu, za który została uiszczona składka. Zdaniem Sądu Rejonowego z treści w/w zapisu umowy wynika wyraźnie, że skutek wypowiedzenia ubezpieczenia następuje dopiero z upływem ostatniego dnia okresu, na który zostało zawarte ubezpieczenie, w tym wypadku na dzień 16 czerwca 2011 r. Przy takiej konstrukcji umowy zawartej dobrowolnie przez jej strony (zgodnie z zasadą swobody kontraktowania obowiązującej w polskim prawie) powodom nie przysługuje więc prawo żądania od pozwanego zwrotu połowy składki za niewykorzystany okres ochrony ubezpieczeniowej, tak jak to sprecyzowali w pozwie. Sąd Rejonowy zaznaczył, że powodowie zawierając umowę kredytu z pozwanym wyrazili zgodę na wszystkie jej postanowienia, w tym również na zapisy dotyczące wypowiedzenia ubezpieczenia i jego skutków na ostatni dzień okresu, za który została uiszczona składka. Według sądu pierwszej instancji takie brzmienie umowy wskazuje, że wypowiedzenie powodów odniosło skutek dopiero na dzień 16 czerwca 2011 r.

Sąd Rejonowy wskazał przy tym, że wbrew twierdzeniom strony powodowej zawartym w piśmie z dnia 31 października 2011 r. pozwany nie odmawia stronie powodowej prawa do rezygnacji z ochrony ubezpieczeniowej. Podkreślił , że pozwany w piśmie z dnia 19 stycznia 2011 r. skierowanym do powodów wskazał, iż rezygnacja z ubezpieczenia spłaty kredytu na wypadek śmierci lub trwałej niezdolności do pracy została przyjęta, zaznaczając jednocześnie, że rezygnacja ta wywołuje skutek na ostatni dzień okresu, za który została uiszczona składka. Z uwagi na powyższe wypowiadając w/w umowę ubezpieczenia po 1 roku od czasu jej zawarcia, powodowie nie mogą żądać zwrotu połowy składki za niewykorzystany okres ochrony. Sąd Rejonowy zauważył przy tym, że złożone do akt sprawy pisma Rzecznika Ubezpieczonych nie przesądzały, że powodom należy się zwrot tej kwoty, a jedynie skłaniały do bardziej wnikliwego wyjaśnienia przedmiotowej kwestii.

Z tego względu Sąd Rejonowy orzekł jak w sentencji uznając, że nie zachodzą podstawy do uwzględnienia powództwa w jakiejkolwiek części i rozstrzygając o kosztach na mocy art. 98 k.p.c.

Apelację od powyższego wyroku wnieśli powodowie, zaskarżając go w całości. Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucając:

- obrazę prawa materialnego, tj. zasady swobody zawierania i rozwiązywania umów poprzez jej błędną wykładnię oraz zasady słuszności i zasad współżycia społecznego opierając ustalenia na niedozwolonej klauzuli, zawartej w § 19 ust. 4 umowy kredytu hipotecznego nr (...) z dnia 03.06.2009r - art. 385(3) pkt 9, 11,12, 13 i 14 k.c.

- obrazę prawa procesowego polegającego na sporządzeniu uzasadnienia wyroku nie odpowiadającego wymogom faktycznym i prawnym.

Wskazując na powyższe wnieśli o zmianę tego wyroku i uwzględnienie żądania pozwu o zapłatę kwoty 11 817,42 zł z zasądzeniem od pozwanego na rzecz powodów kosztów procesu za obie instancje, a w razie nieuwzględnienia tego wniosku o uchylenie wyroku oraz w całości rozstrzygniecie o kosztach procesu i przekazaniu sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania wraz z rozstrzygnięciem o kosztach instancji odwoławczej,

A nadto z ostrożności procesowej w razie nieuwzględnienia w/wym. wniosków, o obniżenie kosztów tytułem zwrotu kosztów procesu zasądzonych wyrokiem na rzecz pozwanego w kwocie 2417 zł do kwoty 350 zł, bądź zwolnienia powodów całkowicie z poniesienia tych kosztów.

Strona pozwana reprezentowana przez radcę prawnego wnosiła o oddalenie apelacji i zasądzenie na jej rzecz kosztów zastępstwa prawnego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że odpowiednie odniesienie się do zarzutu obrazy norm prawa procesowego jest utrudnione z tej przyczyny, że skarżący zaniechali powołania jakiegokolwiek przepisu tej kategorii, który w ich ocenie miałby zostać naruszony. Wobec tego, że formułując ów zarzut apelujący koncentrują się na kwestii sposobu sporządzenia uzasadnienia, należy domniemywać, że ich intencją było podniesienie zarzutu naruszenia normy prawa procesowego zawartej w art. 328 §2 k.p.c. , który określa wymogi jakim winno odpowiadać uzasadnienia wyroku. W tym kontekście wypada stwierdzić, że jakkolwiek uzasadnienie zaskarżonego jest nader zwięzłe, to jednak obejmuje elementy przewidziane przez ustawodawcę. Nie sposób przy tym nie zauważyć, że lakoniczność przedstawienia motywów zaskarżonego wyroku jest w pewnej mierze usprawiedliwiona tym, że stan faktyczny w przedmiotowej sprawie w istocie nie był sporny i został ustalony w oparciu o złożone do akt sprawy dokumenty, których treść i forma nie była kwestionowana przez żadną ze stron. Poprzestanie w ramach określenia podstawy prawej orzeczenia na odwołaniu się do zasady swobody kontraktowania i to bez powołania konkretnego przepisu prawa materialnego statuującego tę zasadę nie było wprawdzie wystarczające, jednakże niewątpliwym jest, że chodzi tu o przepis art. 353(1) k.p.c. zgodnie z którym strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Niezależnie od powyższego koniecznym jest podkreślenie, że z natury rzeczy sposób sporządzenia uzasadnienia orzeczenia nie ma wpływu na wynik sprawy, ponieważ uzasadnienie wyraża jedynie motywy wcześniej podjętego rozstrzygnięcia. Z tego względu zarzut naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. może być skutecznie podniesiony jedynie w tych wyjątkowych sytuacjach, w których treść uzasadnienia orzeczenia sądu pierwszej instancji uniemożliwia całkowicie dokonanie oceny toku wywodu, który doprowadził do wydania orzeczenia. Taka zaś sytuacja w przedmiotowej sprawie z pewnością nie występuje.

Jako chybiony należy także ocenić zarzut naruszenia norm prawa materialnego.

Wbrew stanowisku apelujących w treści kwestionowanego postanowienia objętego §19 ust 4 umowy kredytu hipotecznego zgodnie, z którym kredytobiorca w każdym momencie trwania ochrony ubezpieczeniowej może zrezygnować z ubezpieczenia ze skutkiem na ostatni dzień okresu, za który została uiszczona składka nie może być za klauzulę abuzywną w rozumieniu art. 385(3) pkt 9, 11,12, 13 i 14 k.c. Przedmiotowe postanowienia umowne z pewnością bowiem nie przyznawało kontrahentom kredytobiorców (będących konsumentami) uprawnienia do dokonywania wiążącej interpretacji umowy lub do jednostronnej zmiany umowy bez ważnej przyczyny wskazanej w tej umowie, nie przyznawało też wyłącznego uprawnienia do stwierdzania zgodności świadczenia z umową i nie wyłączało obowiązek zwrotu konsumentowi uiszczonej zapłaty za świadczenie nie spełnione w całości lub części, jeżeli konsument zrezygnuje z zawarcia umowy lub jej wykonania, a nadto nie przewidywało utraty prawa żądania zwrotu świadczenia konsumenta spełnionego wcześniej niż świadczenie kontrahenta, gdy strony wypowiadają, rozwiązują lub odstępują od umowy, a nadto nie pozbawiało wyłącznie konsumenta uprawnienia do rozwiązania umowy, odstąpienia od niej lub jej wypowiedzenia. Przede wszystkim jednak należy zwrócić uwagę, że to nie pozwany bank, który nie zajmuje się prowadzeniem działalności ubezpieczeniowej i nie on był beneficjentem uiszczonej przez powodów składki. Przedmiotowa składka podlegała przekazaniu ubezpieczycielowi wskazanemu w deklaracji przystąpienia podpisanej przez powodów. Składka jest świadczeniem ponoszonym przez ubezpieczającego na rzecz ubezpieczyciela w zamian za ochronę ubezpieczeniową. Oblicza się ją za okres, na który zawarto umowę ubezpieczeniową, a jej wysokość określa ubezpieczyciel, pozostawiając ubezpieczającemu decyzję o przystąpieniu do określonego typu ubezpieczenia (art. 813 kc). Nadto, wywodzenie przez powodów, że zapis umowy kredytowej jest klauzulą abuzywną, nie wskazuje przesłanek, które zgodnie z art. 385 ¹ k.c. uzasadniałaby taki wniosek. Ubezpieczenie na życie, w przypadku umowy kredytu nie jest jedynie formą zdjęcia z kredytobiorców ryzyk objętych ubezpieczeniem, ale też jest dla kredytodawcy formą zabezpieczenia swych roszczeń, co jest szczególnie istotne przy umowach kredytu hipotecznego, ze swej natury dotyczących znacznych kwot i rodzących po stronie kredytobiorcy duże obciążenia finansowe, zwłaszcza w początkowym okresie spłaty. Trudno więc uznać, by postanowienia umowne zmierzające do realnego uzyskania takiego zabezpieczenia( szczególnie istotnego w początkowej fazie korzystania z kredytu, gdy zobowiązania kredytobiorcy są najwyższe), przy jednoczesnym wyraźnym zastrzeżeniu co do dobrowolności ich ostatecznego przyjęcia miały charakter klauzuli abuzywnej.

Wbrew stanowisku powodów brak również przesłanek do kwestionowania prawidłowości rozstrzygnięcia o kosztach procesu. Zgodnie z art. 98 § 1 k.p.c., strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez adwokata, według art. 98 § 3 k.p.c., zalicza się m.in. wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych i wydatki jednego adwokata. Przepis ten ma odpowiednie zastosowanie wobec strony reprezentowanej przez radcę prawnego (art. 99 k.p.c.). Według § 2 ust. 2 rozporządzenia rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. z 2002 r. Nr 163 poz. 1349 ze zm.) zw. z art. 225 § 2 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych, podstawę zasądzenia opłaty - za czynności radcy prawnego z tytułu zastępstwa prawnego - stanowią stawki określone w rozdziałach 3-4 rozporządzenia. Z treści tych przepisów wynika, że opłata jest ustalana odrębnie za udział radcy prawnego w każdej instancji sądowej. Prawo do żądania przez stronę, która wygrała sprawę, zwrotu przez jej przeciwnika procesowego kosztów procesu, obejmujących wynagrodzenie ustanowionego w sprawie pełnomocnika - będącego radcą prawnym - nie zostało uzależnione od podjęcia przez tego pełnomocnika określonych czynności procesowych. W konsekwencji powodowie, jako strona przegrywająca są zobligowani do zwrotu na rzecz strony pozwanej kosztów wynagrodzenia radcy prawnego, który tę stronę reprezentował w wysokości przewidzianej przepisami w/w rozporządzenia. Skro zatem stosownie do §6pkt.6 owego rozporządzenia minimalna stawka wynagrodzenia przy wartości przedmiotu sprawy powyżej 10.000zł do 50.000zł wynosi 2.400zł. zasądzenie tej ostatniej kwoty na rzecz strony pozwanej było w pełni właściwe.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł jak w sentencji, rozstrzygając o kosztach postępowania apelacyjnego na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. art. 108 §1 k.p.c. zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik postępowania przy uwzględnieniu minimalnych stawek za drugą instancję przewidzianych w § 6 pkt 6 w zw. z §12 ust1 pkt1 powołanego wyżej rozporządzeniu Ministra sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. z 2002 r. Nr 163 poz. 1349 ze zm.).