Pełny tekst orzeczenia

WYROK ZAOCZNY

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 września 2020 roku

Sąd Rejonowy w Chełmnie Wydział I Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: sędzia Julita Preis

Protokolant: sekr. sąd. Karolina Madajczyk

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 4 września 2020 roku w C.

sprawy z powództwa (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W.

przeciwko J. K.

o zapłatę

orzeka:

I.  Zasądza od pozwanej J. K. na rzecz powoda (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. kwotę 6.601,40 zł (sześć tysięcy sześćset jeden złotych czterdzieści groszy) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 18 października 2019 roku do dnia zapłaty.

II.  Oddala powództwo w pozostałej części.

III.  Zasadza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 2.292,24 zł (dwa tysiące dwieście dziewięćdziesiąt dwa złote dwadzieścia cztery grosze) z tytułu kosztów procesu.

UZASADNIENIE

W pozwie złożonym w dniu 18 października 2019 r. powód – (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. wniósł o zasądzenie od pozwanej J. K. kwoty 12.575,33 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz o zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych wraz z opłatą skarbową od pełnomocnictwa procesowego w wysokości 17 zł.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że na podstawie umowy cesji zawartej dnia 13 listopada 2018 r. z (...) Sp. z o.o. nabył wierzytelność cedenta przysługującą mu wobec pozwanej z tytułu umowy pożyczki nr (...). Pozwana w dniu 11 czerwca 2018 r. zawarła z cedentem umowę pożyczki na kwotę 7.000,00 zł, zobowiązując się do spłaty łącznej kwoty wraz z odsetkami umownymi w wysokości 14.975,38 zł, w 30 miesięcznych ratach, których wysokość została określona w umowie – zgodnie z harmonogramem spłat pożyczki. Powód wskazał , że Pożyczkodawca należycie wykonał zobowiązanie i udostępnił pozwanej kwotę pożyczki, natomiast strona pozwana nie wywiązała się z umowy i nie spłaciła należności w terminie, w związku z czym Pożyczkodawca dnia 23 grudnia 2018 r. wypowiedział umowę pożyczki, co skutkowało natychmiastową wymagalnością całości zobowiązania. W uzasadnieniu pozwu powód wyjaśnił, iż po uwzględnieniu wszystkich dokonanych przez pozwaną wpłat oraz po potrąceniu należnych kosztów, do zapłaty pozostaje kwota 12.575,33 zł, w skład której wchodzą: kwota 6.302,31 zł tytułem należności głównej; 5.973,93 zł z tytułu prowizji za udzielenie pożyczki oraz 299,09 zł z tytułu odsetek umownych. Powód wskazał nadto, iż pismem z dnia 12 kwietnia 2019 r. wezwał pozwaną do dobrowolnej zapłaty należności dochodzonej niniejszym pozwem .

Sąd stwierdził brak podstaw do wydania nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym i skierował sprawę do rozpoznania w postępowaniu zwykłym.

Odpowiadając na zarządzenie Sądu, w piśmie procesowym z dnia 17 lipca 2020 r. powód wyjaśnił, iż pozwana zobowiązała się do spłaty łącznie kwoty 14.983,95 zł w skład, której wchodzą: kwota pożyczki netto – 7.000,00 zł ; odsetki umowne – 1.011,95 zł oraz prowizja za udzielenie pożyczki – 6.972,00 zł. W związku z nieterminową wpłatą wierzyciel pierwotny naliczył zgodnie z umową odsetki za opóźnienie od przeterminowanego zadłużenia w wysokości 8,87 zł. Z tytułu zawartej umowy pozwana dokonała wpłat w łącznej wysokości 1.498,41 zł z czego 697,69 zł stanowi spłaconą kwotę pożyczki, 698,07 zł stanowi spłaconą prowizję, a 102,65 zł stanowi spłacone odsetki umowne. W związku z wypowiedzeniem umowy przed okresem, na który została zawarta saldo zadłużenia zostało zmniejszone o nienależne odsetki w części kwoty z tytułu odsetek 610,21 zł. Na koncie zadłużenia pozwanej odnotowano dwie wpłaty po 150,00 zł dokonane w dniu 3 czerwca 2019 r. oraz 12 czerwca 2020 r., które zostały zaksięgowane na kapitał. Po uwzględnieniu zatem wszelkich dokonanych wpłat oraz potrąceniu nienależnych kosztów, saldo zadłużenia pozwanej wynosi 12.575,33 zł. Powód poinformował także, iż naliczona prowizja obejmuje wszystkie koszty udzielonej pożyczki tj. koszty zawarcia pożyczki, wszelkie opłaty oraz wynagrodzenie pożyczkodawcy i mieści się w limicie określonym w art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim. Szczegóły jej wyliczenia są natomiast znane pierwotnemu wierzycielowi (k. 50).

Pozwana, pomimo zobowiązania do złożenia odpowiedzi na pozew i prawidłowo zawiadomiona o terminie rozprawy nie złożyła pisma procesowego, nie stawiła się na niej i nie wdała się w spór, co do istoty sprawy. Nie wnosiła także o rozpoznanie sprawy pod swoją nieobecność.

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 7 czerwca 2018 r. pozwana J. K. zawarła z (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. umowę pożyczki nr (...), na mocy której otrzymała kwotę 7000,00 zł, którą zobowiązała się zwrócić w 30 miesięcznych ratach – 29 w kwocie po 499,47 zł i ostatnia w kwocie 499,32 zł wraz z prowizją w wysokości 6972,00 zł oraz odsetkami umownymi - 1011,95 zł. Pożyczka była oprocentowana według stałej stopy oprocentowania w wysokości 10% w stosunku rocznym.

Kwota pożyczki została pozwanej przekazana przez poprzednika prawnego powoda, w formie czeku G., który pozwana zrealizowała dnia 8 czerwca 2018 r. w Urzędzie Pocztowym (...) w C..

W § 8 pkt 1 umowy pożyczki z dnia 7 czerwca 2018 r. uzgodniono, że pożyczkodawca może wypowiedzieć umowę w razie opóźnienia pożyczkobiorcy w zapłacie kwoty równej co najmniej dwóm pełnym ratom pożyczki, z zachowaniem 14 dniowego terminu wypowiedzenia po uprzednim wezwaniu pożyczkobiorcy do zapłaty zaległych rat w terminie 7 dni od dnia otrzymania wezwania.

/Fakty bezsporne, a nadto dowód: umowa pożyczki nr (...) wraz z załącznikami – k. 8-24 akt, dowód wypłaty giro płatność – k. 29 akt/

W związku z niespłacaniem zobowiązań z tytułu zaciągniętej pożyczki przez pozwaną (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. dnia 23 grudnia 2018 r. wypowiedział pozwanej umowę z zachowaniem 14 dniowego terminu wypowiedzenia.

/Fakty bezsporne, a nadto dowód: przedsądowe wezwanie do zapłaty – k.7 akt, wypowiedzenie umowy - k. 15 akt/

W dniu 13 listopada 2018 r. (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. zawarła z (...) S.A. z siedzibą w W. umowę ramową cyklicznego przelewu wierzytelności. Dnia 08 lutego 2019 r. zostało zawarte pomiędzy (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. a (...) S.A. z siedzibą w W. Porozumienie nr 3 do (...) z dnia 13.11.2018 r. , na podstawie którego powód nabył m.in. wierzytelność wobec pozwanej J. K. z tytułu zawartej umowy pożyczki nr (...). Zgodnie z zapisem w wykazie wierzytelności do(...)powód nabył wierzytelność w kwocie łącznej 12884,20 zł , w tym : kapitał – 6302,31 zł , prowizje – 6273,93 zł , odsetki – 299,09zł i inne należności – 8,87zł . Datę przejścia wierzytelności oznaczono na 30.01.2019 r.

(...) S.A. z siedzibą w W. w piśmie z dnia 12 kwietnia 2019 r. wezwał J. K. do zapłaty z tytułu umowy pożyczki nr (...) kwoty 12 875,33 zł w terminie do 26 kwietnia 2019 r. pod rygorem wszczęcia postępowania sądowego .

/Fakty bezsporne, a nadto dowód: porozumienie nr 3 do umowy ramowej cyklicznego przelewu wierzytelności z dnia 13.11.2018 – k. 16-18 akt, wykaz wierzytelności do porozumienia nr 3 do umowy ramowej cyklicznego przelewu wierzytelności z dnia 13.11.2018 – k. 18v akt , wezwanie z dnia 12.04.2019 r. – k. 7 akt /

Pozwana na poczet zobowiązań z tytułu zawartej umowy pożyczki umowy pożyczki nr (...) spłaciła łącznie kwotę 1498,41 zł, a po nabyciu wierzytelności z umowy przez powoda : dnia 03.06.2019 r. – 150,00 zł i dnia 12.06.2019 r. – 150,00 zł.

/Fakty bezsporne/

Sąd zważył, co następuje:

Powyższych ustaleń Sąd dokonał w oparciu o wyżej wymienione dokumenty przedłożone przez stronę powodową, którym dał w całości wiarę. Zgodnie z treścią z art. 243 ² k.p.c. dokumenty znajdujące się w aktach sprawy lub do nich dołączone stanowią dowody bez wydawania odrębnego postanowienia.

W związku z faktem, że pozwana, prawidłowo zawiadomiona o terminie rozprawy, nie stawiła się i nie wdała się w spór co do istoty sprawy, nie ujawniły się w sprawie żadne kwestie sporne , wobec czego na podstawie przepisu art. 340 § 1 k.p.c. Sąd wydał wyrok zaoczny. Mając na uwadze § 2 art. 339 k.p.c. w związku z art. 340 § 1 zd.2 k.p.c, Sąd przyjął za prawdziwe twierdzenia powoda faktach zawarte w pozwie bowiem, gdyż jak wyżej wspomniano, nie wzbudziły one żadnych wątpliwości co do ich zgodności z prawdziwym stanem rzeczy. Należy przy tym zaznaczyć, że uznanie za prawdziwe twierdzeń zawartych w pozwie nie zwalnia sądu od oceny zasadności żądania opartego na tych twierdzeniach. Na sądzie rozpoznającym sprawę, w której zaistniały przesłanki do wydania wyroku zaocznego, zawsze spoczywa obowiązek rozważenia, czy w świetle przepisów prawa materialnego twierdzenia strony powodowej uzasadniają uwzględnienie żądania. W tym zakresie bowiem nie obowiązuje domniemanie z art. 339 § 2 k.p.c., negatywny zaś wynik takich rozważań powoduje wydanie wyroku zaocznego oddalającego powództwo (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 31 marca 1999 r. , sygn. akt (...), opubl. Prok. i Pr. z 1999 r., nr 9, poz. 30; wyroku z dnia 7 czerwca 1972 r., (...) nie publ.).

W ocenie Sądu powództwo zasługiwało na uwzględnienie jedynie w części.

Powód dochodzi roszczenia jako nabywca wierzytelności z umowy pożyczki nr (...). Zgodnie z art. 509 § 1 k.c. wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią, chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. W ocenie Sądu, powód należycie wykazał swoją legitymację procesową. Okoliczność ta nie była zresztą kwestionowana przez stroną pozwaną.

Po pierwsze Sąd zważył, że bezspornym w przedmiotowej sprawie był fakt, iż pozwana zawarła z pierwotnym wierzycielem umowę pożyczki. Na mocy postanowień umowy pozwana faktycznie otrzymała do dyspozycji kwotę 7.000 zł równocześnie zobowiązując się do spłaty kwoty 14.975,38 zł, zawierającej oprócz pożyczonego kapitału, opłatę prowizyjną oraz odsetki umowne.

W tym miejscu należy odwołać się do właściwości stosunku łączącego pierwotnego wierzyciela z pozwaną. Sensem umowy pożyczki jest, według art. 720 k.c., przeniesienie przez pożyczkodawcę własności określonej sumy pieniężnej na rzecz pożyczkobiorcy przy jednoczesnym zobowiązaniu się przez pożyczkobiorcę, iż w określonym terminie zwróci tę samą ilość pieniędzy pożyczkodawcy. Do zwyczajowych postanowień takich umów należy ponadto umieszczenie odpowiedniego oprocentowania kwoty pożyczki. Natomiast do obowiązków dłużnika wynikających z dyspozycji art. 720 k.c., ustawa nie zalicza konieczności uiszczenia opłat dodatkowych. Obowiązek taki może być oczywiście wprowadzony do treści umowy, co wynika z zasady swobody umów.

Sąd zważył zatem, że obowiązująca w prawie cywilnym zasada swobody umów zawarta w art. 353 § 1 k.c. pozwala stronom każdej umowy dowolnie kształtować jej treść. Dodać należy, że w niniejszej sprawie do zawartej między stronami umowy pożyczki miała zastosowanie ustawa o kredycie konsumenckim z dnia z dnia 20 lipca 2001 r. (Dz.U. z 2019 r., poz. 1083 t.j.) na podstawie jej art. 3 ust. 2 pkt 1. Art. 29 i 30 ww. aktu prawnego regulują zawarcie i treść dokumentu umowy, w tym wskazują jakie dane powinna ona zawierać. Powód przedłożył umowę nr (...) i Sąd uznał, że co do zasady jest ona zgodna z treścią powyższych przepisów.

Oceniając postanowienia wzorca umownego, przy pomocy którego zawarto umowę z pozwaną Sąd zważył, że co do zasady na uwzględnienie zasługiwało roszczenie powoda o zwrot pożyczonej kwoty w wysokości 7.000 zł - która została przekazana do jej dyspozycji.

W umowie pożyczki z dnia 07.06.2018 r. Pożyczkodawca zastrzegł także prowizję, która wynosiła 6.972,00 zł. Powód dochodził z tytułu prowizji zapłaty kwoty 5973,93 zł.

Zgodnie z art. 385 ¹ § 1 k.c., postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Jeżeli postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie (§ 2). Za nieuzgodnione indywidualnie uznaje się te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta (§ 3). Ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje (§ 4).

Do zawarcia przedmiotowej umowy doszło poprzez zaproponowanie pozwanej wzorca umowy. Powód nie udowodnił, że analizowane postanowienia umowne są wynikiem ich indywidualnego uzgodnienia. Ponadto, jak wynika z treści umowy, pozwana występowała w omawianym stosunku prawnym w charakterze konsumenta (art. 22 ^{( 1 )}k.c.). Ustalone w przedmiotowej umowie pożyczki wynagrodzenie prowizyjne nie stanowi świadczenia głównego umowy pożyczki , o którym mowa w art. 385 ^{( 1)} § 1 k.c., przy uwzględnieniu art. 720 k.c. Analiza przedłożonej przez stronę powodową umowy pożyczki wskazuje, że zastrzeżone w umowie na rzecz Pożyczkodawcy wynagrodzenie prowizyjne w kwocie 6.972,00 zł stanowi równowartość aż 99,60 % kwoty udzielonej pozwanej pożyczki ( 7.000,00 zł). Zasadność obciążenia pożyczkobiorcy opłatą prowizyjną ukształtowaną na tak wysokim poziomie w relacji do kwoty pożyczki powinna być każdorazowo podyktowana ściśle określonymi względami związanymi z procesem zawarcia konkretnej umowy pożyczki. Oczywistym jest, że administrowanie pożyczką, przyjmowanie wpłat, bieżące ich kontrolowanie powoduje powstawanie kosztów pracy, materiałów biurowych, energii czy kosztów lokalowych, a celowi ich pokrycia w powinna służyć opłata określona w rozsądnych granicach i na takim poziomie, by nie naruszała ona zasady ekwiwalentności świadczeń. Obowiązek dowodowy wykazania, że istniały uzasadnione podstawy do ustalenia prowizji za udzielenie pożyczki na takim poziomie spoczywał w niniejszej sprawie na stronie powodowej, która w tym zakresie nie podjęła inicjatywy dowodowej, ograniczając się jedynie do stwierdzenia, iż szczegółowe wyliczenia kwoty prowizji zna jego poprzednik prawny oraz powołania się, że ustalone koszty mieszczą się w limicie ustalonym art. 36 a ustawy o kredycie konsumenckim . Należy zważyć , że zarówno powód jak i jego poprzednik prawny podejmując działalność gospodarczą w postaci udzielania pożyczek powód nie mogą przerzucać na pożyczkobiorców całego ryzyka gospodarczego z tym związanego, czy całego kosztu prowadzenia swojej działalności. Jak już wskazano, pożyczkobiorca mógł w tych kosztach partycypować, ale w rozsądnych granicach. Nawet fakt, iż wysokość opłaty za udzielenie pożyczki oraz opłaty prowizyjnej nie przekraczała maksymalnej wysokości pozaodsetkowych kosztów kredytu przewidzianych w art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim z dnia 20 lipca 2001 r. nie powodował niemożliwości badania przez Sąd tych klauzul umownych pod kątem ich abuzywności. Samo określenie wysokości prowizji, czy innych opłat na poziomie nieprzekraczającym limitu z art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim nie świadczy bowiem o tym, że zapisy umowy w tym zakresie nie mają charakteru abuzywnego. Celem ustawowego limitu kosztów kredytu nie jest bowiem wyłączenie kontroli abuzywności, lecz uniemożliwienie kredytodawcom stosowania kosztów przekraczających ten limit, chociażby postanowienia umowy przewidujące takie koszty nie stanowiły postanowień niedozwolonych (vide wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 19 lipca 2019 r., sygn. akt (...), LEX 2741626; wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 26 marca 2020 r., sygn. akt (...)).

Mając na uwadze powyższe Sąd stwierdził , że dochodzona przez powoda kwota 5973,93 zł z tytułu prowizji nie obciąża pozwanej, gdyż obciążenie pozwanej prowizją w tym zakresie stanowi klauzulę abuzywną. Należy nadmienić, że Sąd nie zakwestionował kwoty 998,04 zł , którą pozwana już uiściła z tytułu prowizji, na którą składają się wskazana przez powoda w piśmie z dnia 17.07.2020 r. kwota 698,07 jako spłacona z tytułu prowizji i kwoty 2 x 150 zł (uiszczone przez pozwaną w czerwcu 2020 r. już po przejęciu obsługi pożyczki przez powoda , które powód wskazał, że zostały zaksięgowane na kapitał , co nie znajduje potwierdzenia w przedłożonych dokumentach, bo powód nabył jak wynika z wykazu wierzytelności do porozumienia nr 3 do umowy ramowej cyklicznego przelewu wierzytelności z dnia 13.11.2018 wierzytelność w kwocie łącznej 12884,20 zł , w tym z tytułu kapitału w kwocie 6302,31 zł i na dochodzoną należność składa się kapitał w kwocie 6302,31 zł, natomiast należność z tytułu prowizji nabyta w stosunku do dochodzonej pozwem zmniejszyła się właśnie o kwotę 300,00 zł )

Powód mógł natomiast w ocenie Sądu, zgodnie z art. 359 § 1 k.c. domagać się odsetek umownych w kwocie 299,09 zł. Odsetki ustalone w przedmiotowej umowie pożyczki nie przekraczały wysokości odsetek maksymalnych, o których mowa w art. 359 § 2 ¹ k.c. oraz w związku z wypowiedzeniem umowy zostały zmniejszone o kwotę610,21 zł.

Mając na uwadze powyższe ustalenia Sąd uznał za zasadne żądanie pozwu co do kwoty 6601,40 zł (12.575,33 zł – 5.973,93 zł = 6.601,40 zł) i kwotę tę wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu zasądził od pozwanej na rzecz powoda , orzekając o tym w punkcie I sentencji wyroku, oddalając powództwo w pozostałej części (punkt II sentencji wyroku ).

O kosztach procesu Sąd orzekł w punkcie III sentencji wyroku na podstawie art. 100 k.p.c. przewidującego, że w razie częściowego tylko uwzględnienia żądań koszty będą wzajemnie zniesione lub stosunkowo rozdzielone. Z uwagi na fakt, iż powód żądał kwoty 12.575,33 zł, a zasądzono na jego rzecz kwotę 6.601,40 zł, należało uznać, iż wygrał sprawę w 52,49 %. Na koszty procesu poniesione przez stronę powodową, które wyniosły 4.367 zł złożyły się: opłata sądowa od pozwu – 750 zł, opłata skarbowa od pełnomocnictwa procesowego - 17 zł oraz koszty zastępstwa procesowego ustalone zgodnie z § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2018 r., poz. 265 t.j.) w wysokości 3.600 zł. W związku z tym, iż jak wskazano powyżej powód wygrał proces w 52,49%, w takim zakresie należał się mu zwrot poniesionych kosztów procesu, co dało kwotę 2.292,24 zł.