Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 sierpnia 2020 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

na posiedzeniu niejawnym w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 10 sierpnia 2020 r. w Gliwicach

sprawy H. W. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o wysokość emerytury

na skutek odwołania H. W. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

z dnia 16 października 2017 r. nr (...)

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonemu prawo do przeliczenia emerytury na podstawie art. 110a ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, począwszy od 1 września 2017r.

(-) sędzia Patrycja Bogacińska - Piątek

Sygn. akt VIII U 1380/18

UZASADNIENIE

Decyzją z 16 października 2017 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z., działając na podstawie art. 114 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, odmówił ubezpieczonemu H. W. (1) ponownego przeliczenia podstawy wymiaru emerytury na podstawie art. 110a ww. ustawy, ponieważ nie przedłożył on żadnych nowych dowodów mogących wpłynąć na wysokość świadczenia.

W odwołaniu od powyższej decyzji ubezpieczony domagał się jej zmiany i przeliczenia emerytury w oparciu o art. 110a ustawy emerytalno-rentowej. Ubezpieczony wskazywał, że w latach 1961-1979 osiągał wyższe wynagrodzenie niż przyjęte do wyliczeń w zaskarżonej decyzji przez organ rentowy.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując stanowisko zawarte w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczony H. W. (2) urodził się (...)

Decyzją z 25 października 1990 r. przyznano ubezpieczonemu emeryturę górniczą od 1 maja 1990 r. Do ustalenia podstawy wymiaru emerytury organ rentowy przyjął ostatecznie wynagrodzenie z okresu od stycznia 1985 r. do grudnia 1987 r. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 386,58%, i zgodnie z przepisami został ograniczony do 250%.

Ubezpieczony po nabyciu prawa do emerytury kontynuował zatrudnienie w KWK (...) do 8 listopada 1990 r.

W dniu 6 grudnia 2016 r. ubezpieczony złożył wniosek o przeliczenie emerytury na podstawie art. 110a ustawy emerytalno-rentowej. Ubezpieczony dołączył zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu wystawione przez (...) S.A. za lata 1980-1990 oraz zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu wystawione przez (...) Spółdzielnię Mieszkaniową w K. za lata 1980-1989.

Decyzją z 21 lutego 2017 r. (...) Oddział w Z. odmówił ubezpieczonemu ponownego przeliczenia podstawy wymiaru emerytury na podstawie art. 110a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ponieważ nowo ustalony wskaźnik wysokości podstawy wymiaru okazał się niższy niż 250% - wyniósł 183,40%

W dniu 27 września 2017 r. ubezpieczony złożył kolejny wniosek o przeliczenie emerytury na podstawie art. 110a ustawy emerytalno-rentowej.

Zaskarżoną decyzją z 16 października 2017 r. (...) Oddział w Z. kolejny raz odmówił ubezpieczonemu ponownego przeliczenia podstawy wymiaru emerytury na podstawie art. 110a ww. ustawy, ponieważ nie przedłożył on żadnych nowych dowodów mogących wpłynąć na wysokość świadczenia.

W okresie od 4 lipca 1961 r. do 8 listopada 1990 r. ubezpieczony pracował w KWK (...) w K. na następujących stanowiskach:

-

telefonisty na powierzchni – od 4 lipca 1961 r. do 2 grudnia 1964 r.;

-

telefonisty pod ziemią – od 3 grudnia 1964 r. do 30 września 1967 r.;

-

elektryka pod ziemią – od 1 października 1967 r. do 30 września 1980 r. ;

-

elektryka autom. pod ziemią – od 1 października 1980 r. do 31 grudnia 1983 r.;

-

elektryka pod ziemią – od 1 stycznia 1984 r. do 8 listopada 1990 r.

Ubezpieczony zawarł związek małżeński 18 października 1967 r.

Ustalono, że w okresie zatrudnienia od 1961 r. do 1979 r. ubezpieczony pracował w systemie zmianowym (na II i III zmianę) oraz co najmniej 2 niedziele w miesiącu.

Na podstawie opinii uzupełniającej biegłego z zakresu rent i emerytur Z. T. z 28 stycznia 2020 r. (k.138-150) Sąd ustalił, że wskaźnik wysokości podstawy wymiaru świadczenia ubezpieczonego przekracza 250%.

Biegły Z. T. w opinii podstawowej z 23 kwietnia 2019 r. (k. 47-74) odtworzył miesięczne i roczne kwoty wynagrodzeń ubezpieczonego za lata 1961-1979 na podstawie akt sprawy, akt rentowych, a także obowiązujących w tym okresie ponadzakładowych i zakładowych przepisów oraz układów zbiorowych pracy. Biegły w wyliczanych wynagrodzeniach ujął tylko te składniki wynagrodzenia, które bezwzględnie przysługiwały ubezpieczonemu według przepisów branżowych w górnictwie z uwzględnieniem Karty Górnika i deputatu węglowego oraz – zgodnie z zaleceniem Sądu – dodatki za pracę w systemie trzyzmianowym, a także dodatek za pracę w 2 niedziele w miesiącu. Obliczony przez biegłego wskaźnik wysokości podstawy wymiaru zgodnie z art. 110a z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniom, tj. lat 1967-1972, 1975-1977, 1980-1990, wyniósł 246,96%.

W opinii uzupełniającej z 28 stycznia 2020 r. biegły Z. T., po przeanalizowaniu przedłożonych przez ubezpieczonego dokumentów (k. 123-127) pochodzących z KWK (...) w sprawie obliczenia nagród rocznych za lata 1967-1979 i 1981, stwierdził że w podstawie naliczenia uwzględniono składniki wynagrodzeń, od których istniał obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne, co oznacza, że wskazane w ww. dokumentach wysokości wynagrodzeń mogą stanowić podstawę do wyliczenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru świadczenia. Biegły podał, że wykazane w ww. dokumentach kwoty stanowiące podstawę do wyliczenia rocznych nagród z funduszu zakładkowego i od 1973 r. z zakładowego funduszu nagród zawierały składniki z osobowego funduszu płac, które to stanowiły jednocześnie podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne. W oparciu o powyższe ustalenia biegły ustalił wysokość wynagrodzeń za lata 1967-1979 i 1981 i obliczył wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury zgodnie z art. 110a ustawy emerytalno-rentowej z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniom, tj. lat 1969-1975, 1977-1978, 1980-1990, który wyniósł 254,76%.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o akta organu rentowego, akta osobowe ubezpieczonego z KWK (...), przedłożone przez ubezpieczonego dokumenty w sprawie obliczenia nagród rocznych (k. 123-127), opinię biegłego z zakresu rent i emerytur Z. T. z 23 kwietnia 2019 r. (k. 47-74) oraz opinię uzupełniającą z 28 stycznia 2020 r. (k.138-150), zeznania świadków H. K., J. K., J. S. (protokół z rozprawy z 16 listopada 2018 r. k. 40-41) oraz przesłuchanie odwołującego (protokół z rozprawy z 16 listopada 2018 r. k. 42).

Sąd ocenił zebrany materiał dowodowy jako kompletny i spójny, a poprzez to mogący stanowić podstawę ustaleń faktycznych w sprawie.

Ubezpieczony nie kwestionował opinii uzupełniającej biegłego.

(...) Oddział w Z. w piśmie z 9 marca 2020 r. wniósł zastrzeżenia do opinii uzupełniającej biegłego, podnosząc, że kwestionuje przyjęcie składników wynagrodzenia, co do których nie ma pewności czy i w jakiej wysokości przysługiwały. W szczególności wskazywał, że przy odtwarzaniu wynagrodzenia ubezpieczonego za lata 1961-1979 biegły nie dysponował ewidencją czasu pracy, a zatem przyjęcie, że ubezpieczony w tym czasie pracował na trzy zmiany, a w konsekwencji przyznanie dodatku za pracę na II i III zmianie oraz dodatku za pracę w 2 niedziele w miesiącu, nie znajduje uzasadnienia.

Sąd nie uwzględnił zastrzeżeń organu rentowego, albowiem powszechnie wiadomym jest, że górnicy w latach 60-tych i 70-tych pracowali w systemie 3‑zmianowym i przynajmniej 2 niedziele w miesiącu. Ponadto biegły w obliczeniach uwzględnił pewne składniki wynagrodzenia ubezpieczonego, które przysługiwały mu na podstawie przepisów branżowych w górnictwie oraz te dodatki, które zalecił Sąd, a których otrzymywanie przez ubezpieczonego zostało wykazane w toku postępowania innymi dowodami – m.in. zeznaniami świadków. Dodać należy, że biegły zasadnie w opinii uzupełniającej uwzględnił kwoty wykazane w pochodzących z KWK (...) dokumentów w sprawie obliczenia nagród rocznych za lata 1967-1979 i 1981, od których istniał obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne, a w konsekwencji mogły stanowić podstawę do wyliczenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru świadczenia.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonego zasługuje na uwzględnienie.

W niniejszej sprawie bezsporne jest, że ubezpieczony od 1 maja 1990 r. jest uprawniony do emerytury górniczej obliczonej w oparciu o wynagrodzenie z okresu od stycznia 1985 r. do grudnia 1987 r., gdzie wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 386,58% i zgodnie z przepisami został ograniczony do 250%.

Przedmiotem sporu jest wysokość emerytury ubezpieczonego. Ubezpieczony złożył w dniu 27 września 2017 r. wniosek o ponowne przeliczenie emerytury na podstawie art. 110a. ustawy o emeryturach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i zaskarżoną decyzją z 16 października 2017 r. ZUS odmówił mu przeliczenia podstawy wymiaru emerytury na tej podstawie, gdyż nie przedłożył on żadnych nowych dowodów mogących wpłynąć na wysokość świadczenia.

Sąd wskazuje, iż ustawą z dnia 5 marca 2015 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2015 r. poz. 552) wprowadzono z dniem 1 maja 2015 r. zmiany w przepisach ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych dodając m.in. art. 110a.

Zgodnie z treścią art. 110a ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wysokość emerytury oblicza się ponownie od podstawy wymiaru ustalonej w sposób określony w art. 15, z uwzględnieniem art. 110 ust. 3, jeżeli do jej obliczenia wskazano podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe na podstawie przepisów prawa polskiego przypadającą w całości lub w części po przyznaniu świadczenia, a wskaźnik wysokości podstawy wymiaru przed zastosowaniem ograniczenia, o którym mowa w art. 15 ust. 5, jest wyższy niż 250%. Zgodnie z ust. 2 ustalenie wysokości emerytury zgodnie z ust. 1 może nastąpić tylko raz.

Należy podkreślić, że art. 110a znajduje zastosowanie do przeliczenia emerytur przyznanych na starych zasadach, tj. obliczonych w myśl art. 53 ustawy emerytalno-rentowej, gdzie bezpośredni wpływ na wysokość świadczenia ma kwota bazowa oraz wskaźnik wysokości podstawy wymiaru świadczenia.

Z kolei jak wynika z art. 114 ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalno-rentowej w sprawie zakończonej prawomocną decyzją organ rentowy, na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, uchyla lub zmienia decyzję i ponownie ustala prawo do świadczeń lub ich wysokość, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono nowe okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość.

Bezspornie ubezpieczony pobiera emeryturę obliczoną na starych zasadach. Nadto po uzyskaniu prawa do emerytury kontynuował zatrudnienie i wskazał podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne przypadającą w części po przyznaniu świadczenia, gdzie wskaźnik wysokości podstawy wymiaru przed zastosowaniem ograniczenia, o którym mowa w art. 15 ust. 5, jest wyższy niż 250%. Ostatecznie bowiem, obliczony przez biegłego Z. T. w toku postępowania sądowego – w tym na podstawie dokumentacji osobowej ubezpieczonego i przepisów branżowych w górnictwie oraz w szczególności przedłożonych przez ubezpieczonego dokumentów pochodzących z KWK (...) w sprawie obliczenia nagród rocznych za lata 1967-1979 i 1981 – wskaźnik wysokości podstawy wymiaru świadczenia z 20 najkorzystniejszych lat kalendarzowych wybranych z całego okresu zatrudnienia i przypadających w części po przyznaniu emerytury, tj. lat 1969-1975, 1977-1978, 1980-1990, przekroczył 250%.

Sąd dał wiarę zeznaniom świadków, którzy zgodnie wskazywali, że w latach 1961 – 1979 ubezpieczony pracował na II i III zmianie oraz co najmniej 2 niedziele w miesiącu i z tego tytułu otrzymywał dodatki do pensji. Stąd też należało uwzględnić przy odtwarzaniu wynagrodzeń w spornym okresie dodatki za pracę w systemie zmianowym oraz co najmniej 2 niedziele w miesiącu.

Sąd w całości podzielił również wnioski biegłego Z. T. przedstawione w opinii uzupełniającej z 28 stycznia 2020 r., zgodnie z którymi w podstawie naliczenia kwot wykazanych w dokumentach w sprawie obliczenia nagród rocznych za lata 1967-1979 i 1981 uwzględniono składniki wynagrodzeń, od których istniał obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne, co jest jednoznaczne ze stwierdzeniem, że wskazane wysokości wynagrodzeń mogą stanowić podstawę do wyliczenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru emerytury. Biegły powołał się przy tym na przepisy ustawy z dnia 28 marca 1958 r. o Funduszu zakładowym w przedsiębiorstwach państwowych (Dz. U. z 1960 r., nr 13, poz. 78), zgodnie z którymi środki z funduszu zakładowego przeznaczało się na nagrody i świadczenia, przy czym kwoty te były dzielone według wkładu pracy oraz ich wypłata nie mogła przekraczać 8,5% osobowego funduszu płac przeznaczonego na dany rok (art. 7 ust. 2 i 4 ww. ustawy). Oznacza to, że podstawę związaną z wkładem pracy stanowiły wynagrodzenia objęte osobowym funduszem płac.

Z kolei od 1973 r. – zgodnie z art. 3 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o zasadach tworzenia i podziału zakładowego funduszu nagród oraz zakładowych funduszów socjalnego i mieszkaniowego (Dz. U. z 1973 r., nr 27, poz. 150) podstawą do naliczenia nagrody z zakładowego funduszu nagród było wynagrodzenie za czas efektywnie przepracowany oraz wynagrodzenie za urlop wypłacone z osobowego funduszu płac.

Zgodnie zaś z Rozporządzeniem Przewodniczącego Komitetu Pracy i Płac z dnia 19 sierpnia 1968 r. w sprawie obliczania podstawy wymiaru emerytury lub renty, zasiłków z ubezpieczenia na wypadek choroby i macierzyństwa oraz składek na ubezpieczenia społeczne (Dz. U. Nr 35, poz. 246 ze zm.) podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowiły zarobki zaliczane w myśl uchwały do osobowego funduszu płac.

Prawidłowo zatem w opinii uzupełniającej biegły ustalił wysokość wynagrodzeń na podstawie kart obliczenia rocznych nagród za lata 1967-1979 i 1981 i obliczył wskaźnik wysokości podstawy wymiaru świadczenia z 20 najkorzystniejszych lat kalendarzowych wybranych z całego okresu zatrudnienia i przypadających w części po przyznaniu emerytury, tj. lat 1969-1975, 1977-1978, 1980-1990. Wskaźnik ten przekroczył 250% i wyniósł 254,76%.

Art. 110a ustawy, znajdzie zatem zastosowanie do ubezpieczonego, który spełnił wymagane w nim przesłanki.

Mając na uwadze powyższe, Sąd – na mocy 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. – zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał ubezpieczonemu prawo do prawo do ponownego ustalenia wysokości emerytury przy zastosowaniu art. 110a ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

(-) sędzia Patrycja Bogacińska-Piątek