Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 29 października 2020 r.

Sąd Rejonowy w Giżycku I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 09 października 2020 r. w Giżycku na rozprawie

sprawy z wniosku E. G.

z udziałem T. G. (1)

o podział majątku wspólnego

postanawia:

1.  Dokonać podziału majątku wspólnego wnioskodawcy E. G. i uczestniczki postepowania T. G. (1), w skład którego wchodzi zabudowana nieruchomość rolna położona w obrębie 18 W., gmina B., składająca się z działek o numerach: (...) o powierzchni łącznej 13,58 ha, opisana w Kw (...) o wartości 356 420, 00 zł ( trzysta pięćdziesiąt sześć tysięcy czterysta dwadzieścia złotych) - w ten sposób, że prawo własności opisanej nieruchomości przyznać na rzecz E. G..

2.  Oddalić wniosek o ustalenia nierównych udziałów stron w majątku wspólnym.

3.  Tytułem spłaty udziału w majątku wspólnym zasądzić od wnioskodawcy E. G. na rzecz uczestniczki postępowania T. G. (1) kwotę 178 210 zł (sto siedemdziesiąt osiem tysięcy dwieście dziesięć złotych) płatną w terminie 12 miesięcy od uprawomocnienia się orzeczenia z ustawowymi odsetkami za opóźnienie do dnia zapłaty.

4.  Oddalić wnioski stron w pozostałej części.

5.  Zasądzić od Skarbu Państwa- Sądu Rejonowego w Giżycku tytułem nieopłaconej pomocy prawnej świadczonej z urzędu na rzecz adwokata M. P. kwotę 8856 zł, w tym kwotę 1656 zł tytułem VAT, a także kwotę 4.428 zł w tym VAT w kwocie 828 zł, tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu wnioskodawcy w postępowaniu apelacyjnym.

6.  Zasądzić od Skarbu Państwa- Sądu Rejonowego w Giżycku tytułem nieopłaconej pomocy prawnej świadczonej z urzędu na rzecz adwokata T. S. kwotę 8856 zł, w tym kwotę 1656 zł tytułem VAT, a także kwotę 4.428 zł w tym VAT w kwocie 828 zł, tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu uczestniczce w postępowaniu apelacyjnym .

Sygn.akt I Ns 429/19

UZASADNIENIE

Wnioskodawca E. G. wniósł o podział majątku wspólnego wnioskodawcy i uczestniczki postępowania T. G. (1), w skład którego wchodzi gospodarstwo rolne położone w miejscowości (...) gm. B. o łącznej wartości 110 000 złotych. Wniósł o przeprowadzenie podziału majątku w ten sposób aby przyznać je na jego wyłączną własność i zasądzić od niego na rzecz uczestniczki postępowania stosowną spłatę tytułem wyrównania udziałów z rozłożeniem jej na 5 równych rocznych rat. Wnioskodawca wniósł nadto o ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym tj. 90 % wnioskodawcy i 10 % uczestniczki postępowania i o zasądzenie na rzecz wnioskodawcy kosztów postępowania. W uzasadnieniu wniosku wnioskodawca wskazał, że orzeczeniem z dnia od 12 listopada 2014 Sąd Rejonowy w Giżycku w sprawie III RC 197/14 zniósł wspólność ustawową małżeńską , a Sąd Okręgowy w Olsztynie w sprawie VI RC 197/14 wyrokiem z dnia 8 października 2015 roku rozwiązał ich małżeństwo przez rozwód. Przedstawił że w trakcie trwania małżeństwa strony nabyły nieruchomość opisaną wyżej i innego majątku nie posiadają, lecz uczestniczka postępowania w gospodarstwie nie pracowała. Stwierdził też że nie zajmowała się dziećmi, co też leżało w obowiązkach wnioskodawcy. Podał, że między stronami dochodziło do kłótni, a po jednej z nich uczestniczka się wymeldowała, co nastąpiło w 1993r. Wskazał, że w krótkich okresach wspólnego zamieszkiwania uczestniczka postępowania T. G. (1) skupiała się głównie na życiu towarzyskim, często pozostawiając troje małych dzieci pod jego opieką lub opieką najstarszej córki S. G.. Podkreślił, że uczestniczka nie czyniła żadnych nakładów na majątek wspólny, wszelkie obciążenia regulował wyłącznie wnioskodawca, uczestniczka nigdzie nie pracowała, a w 2008 roku porzuciła wnioskodawcę i małoletnią wówczas córkę N. i wyjechała do Wielkiej Brytanii i do chwili obecnej nie interesuje się majątkiem wspólnym.

( wniosek-k.2-3 akt)

W toku postępowania wnioskodawca E. G. wniósł o obciążenie uczestniczki postępowania kwotą 352 000 złotych z tytułu sfinansowanych przez niego papierosów wypalonych przez uczestniczkę postępowania T. G. (1) w ilościach do 6 paczek dziennie oraz zwrotu poniesionych kosztów ubezpieczenia społecznego z KRUS oraz kosztów komornika skarbowego i odsetek- jako nakładu z majątku wspólnego na majątek odrębny.

( pismo wnioskodawcy-k.188 akt, protokół rozprawy z dnia 19 lutego 2018 roku- k.195 akt)

W toku postępowania wnioskodawca wniósł o ustalenie nierównych udziałów poprzez uznanie 100 % jego udziału i uczestniczki postępowania -0%.

( protokół rozprawy z dnia 6.04.2018 r.- k.212 akt)

Uczestniczka postępowania T. G. (1) co do zasady zgodziła się z wnioskiem o podział majątku oraz ze składem tego majątku. Uzupełniła jednakże wniosek o dopłaty bezpośrednie wypłacone przez (...) po ustaniu wspólności ustawowej małżeńskiej- tj. po dacie 14 maja 2014 roku. Uczestniczka wniosła o dokonanie podziału majątku poprzez przyznanie na wyłączną własność uczestniczki postępowania ½ nieruchomości- tj. działki o nr ew. (...) o pow.7,63 ha, której powierzchnia pozostaje zbliżona do ½ łącznej powierzchni całej nieruchomości. Nie zgodziła się z żądaniem ustalenia nierównych udziałów stron w majątku wspólnym. Przedstawiła, że fakt przebywania za granicą ( wraz z dziećmi) wynika wyłącznie z tego, że wnioskodawca przez wiele lat znęcał się nad nią fizycznie i psychicznie, za co został ukarany wyrokiem sądu. Podkreśliła że przez wiele lat wspólnego zamieszkiwania z wnioskodawcą w równym stopniu przyczyniała się do powstania majątku wspólnego małżonków. Co do żądania podziału dopłat bezpośrednich do gruntów rolnych otrzymanych przez wnioskodawcę podniosła, że stanowią one dochód z majątku wspólnego, są związane z nieruchomością stron z której korzysta i korzystał wyłącznie wnioskodawca.

( pismo procesowe uczestniczki- k.85-86 akt).

Orzeczeniem z dnia 21 grudnia 2018 r. Sąd Rejonowy w Giżycku dokonał podziału majątku w ten sposób , że na rzecz wnioskodawcy przyznał nieruchomości oznaczone nr geod. (...) o pow.5,95 ha i wartości 139 450 zł. zaś na rzecz uczestniczki postępowania nieruchomość nr geod.(...) o pow.7,63 ha i wartości 134 290 zł.

Różnice wartości sąd uzupełnił dopłatą na rzecz wnioskodawczyni w wysokości 2 580 zł.

Wszystkie pozostałe wnioski stron , w tym wniosek o ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym zostały oddalone.

Apelację od powyższego orzeczenia złożył wnioskodawca E. G.. Zarzucił w niej naruszenie prawa materialnego między innymi art.2a ust.1 i 3 ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego( Dz.U. 2003 Nr 64, poz.592 z późn. zm.). Zakwestionował także stanowisko SR w Giżycku w zakresie oddalenia wniosku o ustalenie nierównych udziałów stron w majątku wspólnym oraz w zakresie nie uwzględnienia wydatków uczestniczki na papierosy.

Sąd Okręgowy w Olsztynie postanowieniem z dnia 19 lipca 2019 r. wydanym w sprawie IX Ca 271/19 uchylił zaskarżone postanowienie w całości i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania. Sąd ten zaaprobował jednakże rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego w zakresie składu majątku wspólnego, oddalenia wniosków o ustalenie nierównych udziałów stron w majątku wspólnym i pozostałych . Sprawa została uchylona do ponownego rozpoznania z uwagi na zaniechanie sądu w zakresie zasięgnięcia opinii biegłego z zakresu rolnictwa co do możliwości i racjonalności podziału gospodarstwa rolnego w kontekście przepisów kodeksu cywilnego dotyczących zniesienia współwłasności gospodarstwa rolnego i w/ wym. ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego .

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd ustalił co następuje:

Strony zawarły związek małżeński 22 grudnia 1979 roku. Pozostawały w ustroju wspólności ustawowej małżeńskiej do 14 maja 2014 roku. Z tym dniem ustanowiona została między małżonkami rozdzielność majątkowa. Małżeństwo E. i T. G. (1) rozwiązane zostało przez rozwód wyrokiem Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 8 października 2015 r. wydanym w sprawie VI RC 869/15.

3 czerwca 1987 roku strony nabyły do majątku wspólnego niezabudowaną nieruchomość składającą się z działek o nr (...) o pow.9,34 ha zaś w dniu 25 czerwca 1990 roku nabyły działkę oznaczoną nr geod.(...) pow.4,18 ha.

Nieruchomość będąca przedmiotem niniejszego postepowania opisana jest księdze wieczystej Kw (...)

Nadmienić przy tym należy, że strony tego postępowania są współwłaścicielami po ½ części niezabudowanej działki o nr (...) położonej w W. gm. B. o pow.1.73 ha, opisanej w Kw (...) oraz budynku stanowiącego odrębny od gruntu przedmiot własności opisanego w Kw (...) na podstawie postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku po A. W. z dnia 24 czerwca 1986 r. wydanego przez Sąd Rejonowy w Giżycku w sprawie I Ns 118/86. S. księgi prowadzonej dla budynku stanowiącego odrębny od gruntu przedmiot własności strony do dnia wydania postanowienia w przedmiotowej sprawie nie sprostowały. Nie został także złożony wniosek o zniesienie współwłasności mimo tego, że reprezentujący wnioskodawcę adwokat z urzędu taki zamiar rozważał.

(dowód- umowa Rep A 629/87-k.5 akt, wypis z księgi wieczystej (...)- k.6-15, wypis z rejestru gruntów i zestawienie gruntów- k.62-63 akt, akta (...) – k.6-6a, 13-14, akta sprawy o sygn.akt III RC 197/14 Sądu Rejonowego w Giżycku- wyrok na k.59 , akta sprawy VI RC 869/15 Sądu Okręgowego w Olsztynie- k. 6 i k.34 akt , akta Kw (...) i akta Kw (...) )

Strony nabyły nieruchomość opisaną w Kw (...) za środki pochodzące z majątku wspólnego. W prowadzonym gospodarstwie (...) pracowali oboje. Tak jak w większości wiejskich domów do obowiązków wnioskodawcy należało zajmowanie się uprawą roli i wykonywanie cięższych prac polowych . Z kolei do zadań uczestniczki postepowania należało prowadzenie domu i zajmowanie się drobnym inwentarzem.

Z małżeństwa urodziło się czworo dzieci nad którymi pieczę i opiekę na co dzień sprawowała przede wszystkim matka. To ona prowadziła dom, wykonując w nim wszystkie czynności dnia codziennego i dodatkowo pracując w gospodarstwie. Przy czwórce dzieci , które przychodziły na świat w niewielkich odstępach czasowych obowiązków było z pewnością dużo. Pożycie stron nie układało się, w małżeństwie dochodziło do licznych konfliktów, za znęcanie się nad uczestniczką postępowania wnioskodawca był karany. Dochodami z gospodarstwa zarządzał wnioskodawca. W 2008 roku uczestniczka postępowania wyjechała do Wielkiej Brytanii, gdzie mieszka i pracuje zarobkowo do chwili obecnej. Z zeznań uczestniczki wynika jednoznacznie , że nie zamierza wracać do kraju. Ułożyła sobie życie . Ziemi dla siebie nie chce bo nie zamierza jej uprawiać. Jak się wyraziła chciałaby jednak otrzymać jakąś działkę bo dzieci chciałyby coś mieć.

E. G. prowadził gospodarstwo rolne do 2014 roku, obecnie część areału uprawiają sąsiedzi

( dowód: zeznania świadków: S. G.-k.68 v-69 akt, P. G.- k.104 v-105 akt, k. 448-449 , zeznania stron-k.448 v-449 akt).

Sąd zważył, co następuje:

Sprawy o podział majątku wspólnego uregulowane zostały przez przepisy art.566 i 567 kpc. Artykuł 567 § 3kpc odsyła do przepisów o dziale spadków( art.680 i nast. kpc) - te natomiast odsyłają do przepisów o zniesieniu współwłasności( art.618 kpc w zw. art.617 i następne kpc). Punktem wyjścia do ustalenia składu majątku wspólnego jest art. 31 krio stanowiący ,że z chwilą zawarcia związku małżeńskiego powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa obejmująca ich dorobek( wspólność ustawowa) oraz art.32§1 krio , który wskazuje ,że dorobkiem małżonków są przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania wspólności ustawowej przez oboje małżonków lub przez jednego z nich. W odniesieniu do postępowania o dział spadku, którego przepisy mają również zastosowanie w niniejszej sprawie , Sąd Najwyższy wyjaśnił , że stan spadku ustala się według chwili otwarcia spadku, zaś jego wartość według cen z chwili dokonania działu( Uchwała SN z dnia 15 grudnia 1968 r. III CZP 12/69 zawierająca wytyczne wymiaru sprawiedliwości i praktyki sądowej w sprawach o dział spadku obejmującego gospodarstwo rolne, OSNCP 1970,poz.39, część III, orzeczenie SN z 27.09.1974r. (...), OSNCP 1975,poz.90).

Opisana zasada „ znajduje pełne zastosowanie w postępowaniu o podział majątku wspólnego małżonków( art. 1035 i nast. kc w zw. z art.46 krip)’’( A. Zieliński Postepowanie o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej, Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 1992 r. , str.44).

W przedmiotowej sprawie nie było w zasadzie sporu co do składu i ostatecznie - po opinii biegłego z zakresu szacowania (...) - co do wartości tychże. Wprawdzie wnioskodawca początkowo kwestionował opinię biegłego ale po złożeniu przez biegłego wyjaśnień na rozprawie więcej zarzutów nie zgłoszono . Nie wniesiono także o powołanie dowodu z opinii innego biegłego. W ocenie sądu sporządzona przez biegłego opinia jest rzetelna i w pełni miarodajna. Wycena biegłego posłużyła sądowi do ustalenia wartości całej nieruchomości i poszczególnych działek wchodzących w jej skład.

( zob. opinia biegłego M. D. k.411-420).

Sporny w niniejszej sprawie od początku był głównie sposób podziału majątku. Wnioskodawca konsekwentnie domagał się przyznania całego gospodarstwa rolnego na swoją rzecz i to bez jakichkolwiek spłat na rzecz uczestniczki postepowania z uwagi na zgłoszony zarzut nierównych udziałów stron w majątku wspólnym.

Uczestniczka domagała się natomiast przyznania na jej rzecz działki o nr geod. (...) o pow.7,63 ha.

Kierując się wytycznymi SO w Olsztynie zawartymi w uzasadnieniu postanowienia z dnia 19.07.2019 r. Sąd Rejonowy przy ponownym rozpoznaniu sprawy dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu rolnictwa na okoliczność możliwości podziału gospodarstwa rolnego tak by zachowana została zasada prawidłowej gospodarki rolnej pozostająca w zgodzie z treścią art.212- 215 kc.

Biegła w sporządzonej opinii stwierdziła, że ewentualny podział gospodarstwa rolnego nie będzie sprzeczny z zasadami prawidłowej gospodarki rolnej.

( zob. opinia k.339- 350 akt). Powyższa opinia nie była kwestionowana przez strony.

Stosownie do treści art. 211 kodeksu cywilnego każdy ze współwłaścicieli może żądać, ażeby zniesienie współwłasności nastąpiło przez podział rzeczy wspólnej, chyba że podział byłby sprzeczny z przepisami ustawy lub ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem rzeczy albo że pociągałby za sobą istotną zmianę rzeczy lub znaczne zmniejszenie jej wartości.

W realiach przedmiotowej sprawy uczestniczka postępowania składając zeznania w charakterze strony jednoznacznie oświadczyła ,że jej centrum życiowe jest w Anglii. Tam pracuje i mieszka w bliskiej odległości od dzieci. Nie zamierza wracać do kraju. Optując za fizycznym zniesieniem współwłasności nieruchomości uczestniczka sugerowała ,że chciałaby zachować jej część nie dla siebie, bo nie zamierza uprawiać ziemi , a dla dzieci, które może kiedyś wrócą do Polski.

( zob. przesłuchanie stron k.449 )

Powyższe stanowisko uczestniczki postępowania nie mogło być zaakceptowane przez sąd. Sprawa o podział majątku wspólnego toczy się bowiem pomiędzy byłymi małżonkami i to ich potrzeby oraz usprawiedliwiony okolicznościami sprawy interes musi mieć na uwadze sąd. Dodatkowym ograniczeniem są przepisy dotyczące sposobu zniesienia współwłasności gospodarstwa rolnego wymienione w kodeksie cywilnym i ustawie o kształtowaniu ustroju rolnego.

Prawdą jest ,że aktualnie wnioskodawca także nie prowadzi gospodarstwa rolnego osobiście. Uprawą ziemi zajmują się obecnie sąsiedzi ( okoliczność bezsporna). Wnioskodawca jednak deklarował ,że zamierza przy pomocy rodziny utrzymać gospodarstwo i je rozwijać. Niezależnie od realności tych deklaracji stanowisko T. G. (2) było konsekwentne przez cały tok postępowania sądowego. Nie ulega wątpliwości że prowadzenie gospodarstwa rolnego nie wymaga stałej pracy w nim . Właściciel może tylko kierować gospodarstwem przez podejmowanie zasadniczych decyzji, co do jego funkcjonowania, a nawet może je prowadzić za pośrednictwem innej osoby przez wydawanie jej wiążących decyzji ( Komentarz do kodeksu cywilnego pod redakcją Stanisława Rudnickiego, PWN, Warszawa 1996 r.).

Uwzględniając powyższe ustalenia sąd uznał , że zasadnym jest przyznanie całego gospodarstwa rolnego (...) zgodnie z jego wnioskiem.

Takie rozwiązanie implikuje rzecz jasna konieczność spłaty byłej małżonki .

W myśl art.684 kpc , który z mocy art. 567§3 kpc znajduje zastosowanie w niniejszej sprawie , sąd ustala skład i wartość majątku wspólnego.

Skład ten został w zasadzie zgodnie ustalony przez strony postępowania, które też ostatecznie nie kwestionowały ustalonej przez biegłego sądowego wartości nieruchomości. Uczestniczka postępowania ostatecznie nie wnosiła o zaliczenie w skład majątku dorobkowego maszyn i urządzeń rolniczych pozostających w tym gospodarstwie w chwili opuszczenia przez nią nieruchomości. Sam uczestnik wskazywał, że ruchomości te zbył w trakcie trwania wspólności ustawowej małżeńskiej i spożytkował na swoje potrzeby, nie mogąc z powodu utraty zdrowia i sił dalej prowadzić gospodarstwa.

( zob.k. 165-166).

Biegły M. D. (2) w opinii pisemnej z dnia 20.07.2020 r. ustalił wartość gospodarstwa rolnego na kwotę 356 420 zł.

( zob. k. 410-420).

W toku przesłuchania na rozprawie biegły w całości podtrzymał wszystkie wnioski zawarte w opinii pisemnej. W sposób przekonywujący wskazał powody wzrostu ceny gospodarstwa w stosunku do opinii sporządzonej w poprzednim postepowaniu . W zestawieniu z twierdzeniami biegłego stanowisko wnioskodawcy jawi się wyłącznie jako gołosłowna polemika . Ostatecznie zresztą wnioskodawca nie żądał powołania innego biegłego.

W ocenie sądu natomiast opinia biegłego jest rzetelna , a jego wnioski logicznie i rzeczowo umotywowane. Trudno zaaprobować stanowisko wnioskodawcy ,że panująca pandemia w sposób radykalny wpłynęła na rażące obniżenie cen nieruchomości. Przeczą temu statystyki oraz przedstawione przez biegłego porównawcze transakcje.

Zważywszy na przyznanie całego gospodarstwa rolnego wnioskodawcy powstał po jego stronie obowiązek spłaty udziału uczestniczki postepowania.

Zgodnie z treścią art.43 § 1 kriop udziały małżonków w majątku wspólnym są równe.

W toku postepowania wnioskodawca wniósł o ustalenie nierównych udziałów stron w majątku wspólnym , a w zasadzie domagał się przyjęcia ,że jego udział wynosi 100% , zaś uczestniczki 0%.

Powyższe stanowisko jest całkowicie bezzasadne.

Zgodnie z dyspozycją art. 43 § 2 kriop z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać, ażeby ustalenie udziałów w majątku wspólnym nastąpiło z uwzględnieniem stopnia, w którym każdy z nich przyczynił się do powstania tego majątku. Z kolei § 3 art.43 krio stanowi, że przy ocenie, w jakim stopniu każdy z małżonków przyczynił się do powstania majątku wspólnego, uwzględnia się także nakład osobistej pracy przy wychowaniu dzieci i we wspólnym gospodarstwie domowym.

Obowiązek wykazania przesłanek uzasadniających ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym spoczywa na tym z małżonków, który zgłosił wniosek o ustalenie nierównych udziałów. Wnioskodawca nie wykazał istnienia przesłanek do ustalenia jakiegokolwiek stopnia nierówności stron w majątku dorobkowym. Z zeznań przesłuchanych w sprawie świadków –wspólnych dzieci stron wynika, że uczestniczka postępowania w równym stopniu co wnioskodawca przyczyniła się do powstania majątku dorobkowego. Okoliczność, że uczestniczka od 2008 roku- tj. od wyjazdu do Wielkiej Brytanii nie pracowała w gospodarstwie rolnym, nie stanowi przesłanki do czynienia takich ustaleń. Sąd nie dał w tym zakresie wiary świadkowi- M. G. ( zeznania- k.36-37) i twierdzeniom wnioskodawcy. Zeznania tego świadka pozostają w rażącej sprzeczności z zeznaniami innych przesłuchanych w sprawie świadków: S. G. i P. G. - wspólnych dzieci stron. W ocenie sądu zeznania siostry wnioskodawcy , która rzadko i tylko gościnnie bywała w domu stron są niewiarygodne. Nacechowane są wyjątkową niechęcią do uczestniczki postępowania i pozostają całkowicie bezkrytyczne wobec postawy wnioskodawcy. Takie zeznania nie mogą służyć za podstawę rozstrzygnięcia sądu. Wobec powyższego, wniosek o ustalenie nierównych udziałów należało oddalić, jako całkowicie bezzasadny. Taki pogląd wyraził także Sąd Okręgowy w Olsztynie w uzasadnieniu postanowienia uchylającego sprawę do ponownego rozpoznania.

Wartość majątku stron ustalona została na kwotę 356 420 zł a więc udziały stron w majątku dorobkowym odpowiadają kwocie 178 210 zł i taką kwotę należało zasądzić na rzecz uczestniczki T. G. (1). Sąd ustalił ,że płatność tej kwoty powinna nastąpić w terminie 12 miesięcy od uprawomocnienia się orzeczenia wydanego w tej sprawie. Sąd nie uwzględnił wniosku o rozłożenie płatności tej kwoty na raty , płatne w tak odległych terminach jak żądał tego wnioskodawca.

U podstaw tego rozstrzygnięcia legł fakt, że postępowanie w niniejszej sprawie zostało zainicjowane 05.07.2016 r. Wnioskodawca od początku postępowania domagał się przyznania całego gospodarstwa na swoją rzecz. Lansując taki sposób podziału majątku wspólnego wnioskodawca powinien był liczyć się z obowiązkiem spłaty byłej żony i z tym, że tego faktu nie można odwlekać w nieskończoność. Wzgląd wyłącznie na interes jednej strony postępowania nie ma nic wspólnego ze sprawiedliwością. Obie strony postępowania zasługują na możliwość czerpania korzyści z posiadanego majątku i uzyskanie tego efektu w rozsądnym terminie , który pozwoli im odczuć pozytywne tego efekty.

Sąd nie zaliczył do majątku wspólnego otrzymanych przez wnioskodawcę kwot pieniężnych z tytułu płatności obszarowych oraz (...). Nie był to składnik majątku dorobkowego . Sąd potraktował ten wniosek uczestniczki postępowania jako wniosek o rozliczenie nakładów . W postępowaniu o podział majątku wspólnego, poza rozliczeniem nakładów i wydatków poczynionych z majątku wspólnego na majątek osobisty i z majątku osobistego na majątek wspólny w czasie trwania wspólności ustawowej małżeńskiej, następuje także rozliczenie nakładów i wydatków dokonanych przez każde z małżonków (lub byłych małżonków) w okresie od ustania wspólności do chwili podziału majątku wspólnego. Podstawę dokonania rozliczeń stanowią art. 567 § 3 w związku z art. 686 k.p.c. Dopłaty unijne mają charakter administracyjny, nie wynikają z samego faktu bycia właścicielem i, choć przysługują posiadaczom ziemi rolnej, nie są konsekwencją samego jej posiadania. Zarówno przepisy ustawy z 26 stycznia 2007 roku o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego (Dz. U. z 2012 roku, poz. 1164, ze zm.), jak i przepisy obecnie obowiązującej ustawy z 5 lutego 2015 roku o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego (Dz. U. z 2018 roku, poz. 1312- t.j.), przewidują warunki, jakie należy spełnić w celu uzyskania dopłaty.

I tak art. 7 cyt. ustawy stanowi, że płatności bezpośrednie są przyznawane rolnikowi, jeżeli został mu nadany numer identyfikacyjny w trybie przepisów o krajowym systemie ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności, wymaga się ponadto m. in. złożenia wniosku i spełnienia innych warunków. Świadczenia te mają charakter administracyjny i nie są w sensie ścisłym ani pożytkami, ani innymi przychodami, podlegającymi rozliczeniu na podstawie art. 207 kodeksu cywilnego . Dopłaty są świadczeniami ściśle związanymi z osobą producenta rolnego, umożliwiając mu uzyskanie opłacalności produkcji rolnej określonego rodzaju lub produkcji w trudnych warunkach. W żaden sposób nie są one związane z prawem własności nieruchomości rolnej. Wnioskodawca pozyskał większość tych kwot nie pozostając już z wnioskodawczynią we wspólności ustawowej małżeńskiej. Jeżeli chodzi natomiast o płatności za 2014 rok, to z informacji Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (k. 172 ) należy przyjąć, że w części ( zaliczkowo) zostały one pobrane przez uczestnika jeszcze w czasie trwania wspólności ustawowej. Podlegałyby one rozliczeniu tylko wtedy, gdyby uczestniczka postępowania wykazała, że nie zostały zużyte na potrzeby wspólnego gospodarstwa rolnego , ale np. ukryte bądź roztrwonione (i w ogóle istniały w dacie ustania wspólności ustawowej). Pamiętać przy tym należy, że uczestnik wskazywał, że dopłaty zużył na regulowanie długów związanych z gospodarstwem rolnym i swoje utrzymanie.

( zob. k 165-166).

Z kolei wnioskodawca domagał się zwrotu od uczestniczki postępowania kwoty 352 000 złotych z tytułu sfinansowanych przez niego papierosów wypalonych przez uczestniczkę postępowania T. G. (1) w ilościach do 6 paczek dziennie oraz zwrotu poniesionych kosztów ubezpieczenia społecznego z KRUS oraz kosztów komornika skarbowego i odsetek. Żądanie to dotyczy okresu gdy strony pozostawały we wspólności ustawowej małżeńskiej. Wnioskodawca nie wykazał , że w czasie trwania związku małżeńskiego dysponował jakimkolwiek majątkiem osobistym, z którego byłyby pokrywane wymienione wyżej wydatki. Oznacza to, że finansowane były z majątku objętego wspólnością ustawową małżeńską i jako takie nie podlegają rozliczeniu w niniejszej sprawie.

Z uwagi na powyższą argumentację wniosek T. G. (2) , w tej części został oddalony .

W myśl art.108 § 1 kpc sąd rozstrzyga o kosztach w każdym orzeczeniu kończącym sprawę w instancji.

Strony były zwolnione od kosztów sądowych i korzystały z pomocy ustanowionych z urzędu pełnomocników. Sąd Okręgowy w Olsztynie uchylając sprawę do ponownego rozpoznania pozostawił Sądowi Rejonowemu decyzję w zakresie kosztów postepowania przed II instancją.

O kosztach tych orzeczono na podstawie § 4 w zw. z § 10 pkt 8 , w zw. z § 8 i w związku z §16 ust.1 pkt 1 obowiązującego w dniu wniesienia wniosku o podział majątku rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (t.j. Dz. U. z 2015 r., poz. 1901.), przyznając je w stawce maksymalnej z uwagi na nakład pracy pełnomocników i powiększając należne wynagrodzenie o kwotę 23% z tytułu podatku VAT.

Zgodnie z orzeczeniem SN z dnia 10 lutego 2011 r. wydanym w sprawie IV CZ 109/10 , który przez analogię ma zastosowanie także w niniejszej sprawie, przy ustalaniu należnych kosztów postępowania sąd rozpoznający sprawę powinien uwzględnić ostateczny wynik tego postepowania , a nie fakt dwukrotnego orzekania w tym samym postępowaniu.