Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 września 2020 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

na posiedzeniu niejawnym w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 3 września 2020 r. w Gliwicach

sprawy K. P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o podleganie ubezpieczeniu chorobowemu

na skutek odwołania K. P.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

z dnia 2 grudnia 2019 r. nr (...)

1.  oddala odwołanie,

2.  zasądza od ubezpieczonej K. P. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. kwotę 180 zł ( sto osiemdziesiąt złotych) tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

(-) sędzia del. Anna Capik-Pater

Sygn. akt VIII U 38/20

UZASADNIENIE

Decyzją z 2 grudnia 2019r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w Z., powołując się na art. 83 ust. 1 pkt 2 i art. 38 ust. 1 oraz art. 11 ust. 2, art. 14 ust. 1-2, ustawy z 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych stwierdził, że K. K. jako osoba prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą, nie podlega dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu
w okresie od 1 do 30 kwietnia 2019r.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał na zasady podlegania dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą i osób z nimi współpracujących. Przedstawił też szczegółowo okres zgłoszenia odwołującej do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, kolejne składane przez nią deklaracje rozliczeniowe i raporty miesięczne, a także okresy za które zalegała z opłatą składek na to ubezpieczenie. W szczególności ZUS podkreślił, że odwołująca dokonała opłaty składki za kwiecień 2019r., po terminie, co spowodowało wyłączenie jej za ten miesiąc z dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Ponownie natomiast przystąpiła ona do tego ubezpieczenia od maja 2019r.

Od powyższej decyzji odwołanie wniosła K. P., podnosząc w toku procesu, że ZUS niesłusznie przyjął, iż odwołująca nie opłaciła w terminie składki na ubezpieczenie chorobowe za kwiecień 2019, wobec dokonania przez nią wpłaty w dniu 14 maja 2019r., w prawidłowej wysokości. Podnosiła też, że do złożenia deklaracji rozliczeniowej za kwiecień 2019r., doszło na skutek niedopatrzenia biura rachunkowego, które prowadzi jej sprawy księgowe. Domagała się uchylenia decyzji
i przywrócenia terminu do opłacenia składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe za kwiecień 2019r.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując swe dotychczasowe stanowisko. Dodatkowo wskazał, że faktycznie odwołująca dokonała w dniu 14 maja 2019r., wpłaty składek za kwiecień 2019r., jednak w związku z niezłożeniem przez odwołującą deklaracji rozliczeniowej za ten miesiąc w terminie, na podstawie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z 18 kwietnia 2008r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu postępowania w sprawach rozliczania składek, do których poboru jest zobowiązany Zakład Ubezpieczeń Społecznych, wpłata ta została rozliczona na poczet najstarszych zaległości składkowych. W związku z powyższym, nie pokryła ona w całości należności składkowych za kwiecień 2019 i w konsekwencji powstała niedopłata składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe za ten miesiąc i tym samym nie opłacono tej składki w całości, w obowiązującym terminie. Nadto ZUS wniósł o zasądzenie od odwołującego zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd ustalił co następuje:

K. P. prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą i z tego tytułu podlegała dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu w okresach: od 11 czerwca 2009r. do 30 listopada 2009r., od 1 stycznia 2010r. do 28 lutego 2010r., od 1 czerwca 2010r. do 31 sierpnia 2010r., od 1 marca 2011r. do 31 marca 2011r., od 1 czerwca 2015r. do 13 grudnia 2017r., od 13 grudnia 2018r. do 31 marca 2019r. oraz od 1 maja 2019r.

Ustalono, że od stycznia 2017r., odwołująca wielokrotnie (9 deklaracji) składała dokumentację rozliczeniową po ustawowym terminie, w tym również za kwiecień 2019r.

Do powstania nieterminowego opłacenia składek za kwiecień 2019r., pomimo wpłaty przez odwołującą prawidłowej kwoty 14 maja 2019r., doszło na skutek nieterminowego złożenia przez ubezpieczoną dokumentacji rozliczeniowej (ZUS DRA
i ZUS RCA) za ten miesiąc.

Mianowicie 14 maja 2019r. odwołująca dokonała wpłaty kwoty 1.375,40 zł tytułem należnych składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne, zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych oraz na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe za kwiecień 2019r. Równocześnie do tej samej daty nie złożyła deklaracji rozliczeniowej za kwiecień 2019r.

Od 1 stycznia 2018r. zmianie uległy przepisy rozporządzenia Rady Ministrów
z 21 września 2017r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu postępowania w sprawach rozliczania składek, do których poboru jest zobowiązany Zakład Ubezpieczeń Społecznych. W związku ze zmianą zasad opłacania i rozliczania składek płatnik składek od tej daty, opłaca należne składki jednym przelewem. Każdą wpłata jest dzielona proporcjonalnie na wszystkie rodzaje opłacanych składek na podstawie ich udziału w ostatniej deklaracji rozliczeniowej. Podzielona wpłata jest rozliczana
w pierwszej kolejności na najstarsze zaległości.

Nienadesłanie przez odwołującą w terminie 14 maja 2019r. dokumentacji rozliczeniowej, pozwoliło organowi rentowemu na rozliczenie dokonanej przez odwołującą wpłaty 1.375,40 zł, przy uwzględnieniu przepisów ww. cytowanego rozporządzenia, jedynie na ubezpieczenia obowiązkowe. Z kolei brak dokumentacji rozliczeniowej w zakresie składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe, spowodował, że pozostała część kwoty 1.375,40 zł, pod odliczeniu składek na obowiązkowe ubezpieczenia za kwiecień 2019r., została przez ZUS zaliczona na składki na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i zdrowotne za maj 2019r.

Dopiero 4 czerwca 2019r., odwołująca nadesłała do organu rentowego właściwą dokumentację rozliczeniową za kwiecień 2019r., wobec czego brakującą składkę na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe, za ten miesiąc, ZUS rozliczył dopiero z wpłaty dokonanej przez ubezpieczoną w dniu 10 czerwca 2019r.

W związku z powyższym doszło do nieterminowej zapłaty składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe za kwiecień 2019r.

Pismem z 15 lipca 2019r., odwołująca zwróciła się do organu rentowego,
o wyrażenie zgody na opłacenie składek na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe, po terminie. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. po rozpatrzeniu tego wniosku, pismem z 16 sierpnia 2019r. nie wyraził zgody na opłacenie składek po terminie. W uzasadnieniu ZUS wskazał, że wprawdzie odwołująca nie podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu z kwietniu 2019r., co jednak nie wpływa na jej prawo do zasiłku chorobowego za okresy od 21 do 31 maja 2019r. i od
21 czerwca 2019r. do 24 lipca 2019r., gdyż okres przerwy w ubezpieczeniu chorobowym nie powodował konieczności ponownego okresu wyczekiwania po przystąpieniu przez odwołującą od 1 maja 2019r. do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Tym samym odwołująca nie wykazała aby zachodziły przesłanki do pozytywnego rozpoznania tego wniosku.

W dniu 6 listopada 2019r. odwołująca zwróciła do organu rentowego o wydanie decyzji w sprawie podlegania dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu.

W dniu 2 grudnia 2019r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. wydał zaskarżoną decyzję.

Powyższy stan faktyczny ustalił Sąd na podstawie akt organu rentowego, zeznań świadka R. W. (k.23-24).

Strony nie zgłosiły dalszych wniosków dowodowych.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie K. P. nie zasługuje na uwzględnienie.

Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym oraz obliczanie i opłacanie składek reguluje ustawa z 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity: Dz.U. z 2020r., poz. 266, ze zm.), zwana dalej ustawą systemową.

Zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 pkt. 5 i art. 12 ust. 1 oraz art. 13 pkt. 5 tej ustawy osoby prowadzące pozarolniczą działalność i osoby z nimi współpracujące, podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu. Obowiązek ubezpieczenia powstaje od dnia rozpoczęcia współpracy przy wykonywaniu działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej współpracy.

Natomiast po myśli art. 11 ust. 2 dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu podlegają na swój wniosek osoby objęte obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym
i rentowymi, wymienione w art. 6 ust. 1 pkt 2, 4, 5, 7b, 8 i 10.

Zgodnie z art. 14 objęcie dobrowolnie ubezpieczeniami emerytalnym, rentowymi i chorobowym następuje od dnia wskazanego we wniosku o objęcie tymi ubezpieczeniami, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został zgłoszony, z zastrzeżeniem ust. 1a.

Objęcie dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym następuje od dnia wskazanego we wniosku tylko wówczas, gdy zgłoszenie do ubezpieczeń emerytalnego
i rentowych zostanie dokonane w terminie określonym w art. 36 ust. 4.

Ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz chorobowe, o których mowa w ust. 1, ustają:

1)od dnia wskazanego we wniosku o wyłączenie z tych ubezpieczeń, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został złożony;

2)od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego, za który nie opłacono w terminie składki należnej na to ubezpieczenie - w przypadku osób prowadzących pozarolniczą działalność i osób z nimi współpracujących, duchownych oraz osób wymienionych
w art. 7; w uzasadnionych przypadkach Zakład, na wniosek ubezpieczonego, może wyrazić zgodę na opłacenie składki po terminie, z zastrzeżeniem ust. 2a;

3)od dnia ustania tytułu podlegania tym ubezpieczeniom.

W przypadku, o którym mowa w ust. 2 pkt 2, jeżeli za część miesiąca został pobrany zasiłek, ubezpieczenie chorobowe ustaje od dnia następującego po dniu, za który zasiłek ten przysługuje.

Za okres opłacania składek uważa się także okres pobierania wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną oraz zasiłków.

Po myśli art. 17 w związku z art. 46 ustawy, płatnik składek obowiązany jest według zasad wynikających z przepisów niniejszej ustawy obliczać, rozliczać oraz opłacać należne składki za każdy miesiąc kalendarzowy, w tym składki na ubezpieczenie chorobowe.

W myśl art. 83 ust 1 pkt 2 ZUS wydaje decyzje w zakresie indywidualnych spraw dotyczących m.in. przebiegu ubezpieczeń.

Na wstępie rozważań należy zauważyć, że postępowanie przed Sądem w sprawie
z zakresu ubezpieczeń społecznych jest postępowaniem kontrolnym mającym na celu sprawdzenie prawidłowości decyzji organu rentowego. Zakres rozpoznania sprawy jest wyznaczony zakresem przedmiotowym i podmiotowym zaskarżonej decyzji.

Przedmiotem rozstrzygnięcia w przedmiotowej sprawie była decyzja deklaratoryjna Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, która określiła okresy podlegania dobrowolnemu ubezpieczeni chorobowemu przez odwołującą.

Bezspornym jest, że skarżąca K. P., w okresie objętym zaskarżoną decyzją prowadziła pozarolniczą działalność gospodarczą.

Wprawdzie odwołująca kwestionowała iż, w spornym okresie opłaciła składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe w terminie, jednak z przedłożonego przez organ rentowy zestawienia dokonanych przez odwołującą wpłat i sposobu ich rozliczenia przez ZUS, w kontekście składanych przez odwołującą deklaracji rozliczeniowych, a także pisemnych wyjaśnień organu rentowego, co do sposobu ich dokonania, jednoznacznie wynika, że faktycznie złożona przez odwołującą dokumentacja rozliczeniowa za kwiecień 2019r., została złożona po upływie wymaganego terminu. W konsekwencji dorowadziło to do rozliczania wpłaty dokonanej w dniu 14 maja 2019r., zgodnie z przepisami rozporządzenia Rady Ministrów z 21 września 2017r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu postępowania w sprawach rozliczania składek, do których poboru jest zobowiązany Zakład Ubezpieczeń Społecznych, w sposób odmienny niż było to zamiarem odwołującej. W szczególności brak terminowo złożonej deklaracji rozliczeniowej, pozwolił organowi rentowemu na rozliczenie dokonanej przez odwołującą wpłaty 1.375,40 zł, przy uwzględnieniu przepisów ww. cytowanego rozporządzenia, jedynie na ubezpieczenia obowiązkowe. Z kolei brak dokumentacji rozliczeniowej w zakresie składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe, spowodował, że pozostała część kwoty 1.375,40 zł, pod odliczeniu składek na obowiązkowe ubezpieczenia za kwiecień 2019r., została przez ZUS zaliczona na składki na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i zdrowotne za maj 2019r. Dopiero 4 czerwca 2019r., odwołująca nadesłała do organu rentowego właściwą dokumentację rozliczeniową za kwiecień 2019r., wobec czego brakującą składkę na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe, za ten miesiąc, ZUS rozliczył dopiero z wpłaty dokonanej przez ubezpieczoną w dniu 10 czerwca 2019r. Tym samym konsekwencją nieterminowego złożenia przez odwołującą dokumentacji rozliczeniowej za kwiecień 2019r. i prawidłowego rozliczania wpłaty przez organ rentowy, było powstawanie zaległości na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe, za kwiecień 2019r.

Nieopłacenie składek na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe skutkuje z mocy art. 14 ust. 2 pkt 2 u.s.u.s. ustaniem tego ubezpieczenia. Dobrowolne ubezpieczenie chorobowe wygasa bowiem z mocy prawa (ex lege), gdy niedotrzymany został termin zapłaty składki. Osoba składająca wniosek o objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym i oczekująca świadczeń od organu rentowego, zobowiązana jest do opłacania składki na to ubezpieczenie w terminie i we właściwej wysokości. Dla zachowania dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego konieczne jest zapłacenie składki należnej na to ubezpieczenie. Określenie "składki należnej" nie jest przypadkowe, gdyż odnoszący się do składki przymiotnik oznacza pełną składkę, a więc dla zachowania przedmiotowego ubezpieczenia nie wystarcza uiszczenie części składki. Opłacenie składki w niepełnej wysokości także jest podstawą dla uznania, że zaistniały przesłanki do ustania podlegania dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu z mocy prawa, od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego, za który nie opłacono składki w pełnej wysokości. Jedynie złożenie wniosku o przywrócenie terminu do opłacenia składek umożliwia ewentualne kontynuowanie ubezpieczenia. Opłacenie składki po ustaniu z mocy prawa dobrowolnego tytułu ubezpieczenia nie powoduje dalszego trwania ochrony ubezpieczeniowej z wygasłego stosunku ubezpieczenia. Ubezpieczenie to wygasa nawet w sytuacji, gdy osoba zobowiązana nie ponosi winy za nieopłacenie składki. Wyrażenie przez organ rentowy zgody na opłacenie składki po terminie sprawia natomiast, że pomimo, iż składka nie została uiszczona w terminie, dobrowolne ubezpieczenie nie ustaje (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z 3 lipca 2014r., sygn. akt III AUa 1349/13, LEX nr 1493876, Wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi
z 19 września 2013r., sygn. akt III AUa 1626/12LEX nr 141603).

Zdaniem Sądu odwołująca jako przedsiębiorca prowadzący na własne ryzyko działalność gospodarczą nie może przerzucać ciężaru odpowiedzialności za prawidłowe prowadzenie dokumentacji rozliczeniowej, a także za prawidłową wysokość opłacanych składek, na biuro rachunkowe, albowiem przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych nakładają na nią obowiązek obliczania, rozliczania oraz opłacania należnych składek za każdy miesiąc kalendarzowy, w tym składki na ubezpieczenie chorobowe według zasad wynikających z przepisów niniejszej ustawy.

Nadto, w ocenie Sądu, odwołująca nie wykazała szczególnych okoliczności przemawiających za przywróceniem jej terminu do opłacenia składek na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe.

W tym stanie rzeczy – w ocenie Sądu – zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z., stwierdzająca niepodleganie przez K. P. dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu w okresie od 1 do 30 kwietnia 2019r., jako osoby prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą, należy uznać za prawidłową.

Mając na uwadze powyższe Sąd uznając odwołanie za bezzasadne na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzekł jak w pierwszym punkcie wyroku. O kosztach orzeczono po myśli art. 98 k.p.c. w związku z § 11 ust 2 i § 2 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.)
w punkcie drugim orzeczenia.

(-) sędzia del. Anna Capik – Pater