Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 lutego 2019 roku

Sąd Rejonowy w Gdyni I Wydział Cywilny

w składzie: Przewodniczący: SSR Sławomir Splitt

Protokolant: Jolanta Migot

po rozpoznaniu w dniu 1 lutego 2019 r. w Gdyni na rozprawie

sprawy z powództwa W. W.

przeciwko Przedsiębiorstwu (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w G.

o zapłatę

I. oddala powództwo;

II. zasądza od powódki W. W. na rzecz pozwanej Przedsiębiorstwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w G. kwotę 3.617,00 złotych (trzy tysiące sześćset siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt I C 1148/17

UZASADNIENIE

W. W. domagała się zobowiązania Przedsiębiorstwa (...) Sp. z o.o. z siedzibą w G. (dalej określanym jako (...) Sp. z o.o.) do złożenia oświadczenia woli o nabyciu od powódki własności urządzeń wodociągowych położonych w R. wzdłuż ulicy (...) na działkach oznaczonych numerami ewidencyjnymi (...) (obręb 01) za wynagrodzeniem w kwocie 19.610,47 zł. Strona powodowa wniosła nadto o zasądzenie od pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu powódka wskazała, że za zgodą Burmistrza R. w oparciu o zaakceptowany przez pozwaną projekt budowlany wybudowała ww. urządzenia, których całkowity koszt wyniósł 19.610,47 zł. W związku z powyższym, przywołując jako podstawę swojego żądania art. 49 § 2 k.c., wskazując, iż nadmienione urządzenia nie stanowią przyłącza kanalizacyjnego w rozumieniu Ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków, wchodzą zaś w skład sieci wodociągowej pozwanej, W. W. domaga się od pozwanego przedsiębiorcy przesyłowego nabycia na własność wybudowanych urządzeń za odpowiednim wynagrodzeniem.

W odpowiedzi na pozew strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych. Pozwana wskazała, że roszczenie powódki pozbawione jest podstaw faktycznych oraz prawnych, bowiem nie stanowi części sieci wodociągowej pozwanej i to powódka jako inwestor jest wyłącznie obowiązana do poniesienia kosztów wybudowania przyłącza wodociągowego.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W. W. jest właścicielką nieruchomości zabudowanej znajdującej się przy ul. (...) w R. o numerze ewidencyjnym (...) obręb 01, dla której Sąd Rejonowy w Wejherowie Wydział IV Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą o numerze KW (...).

/okoliczność bezsporna/

W dniu 23.10.2014 r. W. W. zleciła pozwanemu przedsiębiorstwu wydanie warunków przyłączenia należącej do niej nieruchomości do siedzi wodociągowej. W treści zlecenia powódka wskazała, że maksymalne przewidywalne zapotrzebowanie na wodę wyniesie 1 metr sześcienny na dobę przy ciśnieniu minimalnym wynoszącym 0,2 MPa.

/dowód: zlecenie wydania warunków przyłączenia – k. 92/

(...) Sp. z o.o. w dniu 23.10.2014 r. przygotowała dokument zawierający warunki przyłączenia nieruchomości powódki do sieci. W tychże warunkach wskazano m.in., że granicę odpowiedzialności przedsiębiorstwa z tytułu zaopatrzenia w wodę stanowi miejsce połączenia przyłącza wodociągowego z siecią wodociągową w ulicy (...), zaś przedmiotowe przyłącze służy wyłącznie usługobiorcy, z którym przedsiębiorstwo zawarło umowę.

Podano również, że woda do nieruchomości W. W. może być doprowadzona z przewodu wodociągowego DN 110 znajdującego się przy ul. (...) w R.. Jednocześnie spółka zapewniła dostarczanie wody w zawnioskowanym wymiarze, tj. 1 metra sześciennego wody na dobę. Jako załącznik do przygotowanych warunków wskazano wytyczne do projektowania.

/ dowód: warunki przyłączenia nieruchomości – k. 93; wytyczne – k.97-140/

W dniu 20 lipca 2016 r. W. W. uzyskała decyzję Burmistrza Miasta R. o numerze IN.7230.2G.58.2016, na mocy której powódce zezwolono na umieszczenie w pasie drogowym przy ul. (...): dz. Nr 87/27 obręb 01 przyłącza wodociągowego do budynku na działce nr (...) obręb 01: wzdłuż drogi na długości 91 m – rura o średnicy Ø 63 mm oraz w poprzek drogi na długości 4 m – rura o średnicy Ø 40 mm. Jednocześnie podmiot wydający decyzję zezwalającą nałożył na każdoczesnego właściciela urządzeń obowiązek uiszczenia opłaty za umieszczenie w pasie drogowym urządzeń infrastruktury technicznej niezwiązanych z potrzebami zarządzania drogami lub potrzebami ruchu drogowego.

/dowód: decyzja z dnia 20.07.2016 r. – k. 25-26; mapa geodezyjna – k.56/

Budowa przyłącza wodociągowego do budynku mieszkalnego W. W. miała zostać wykonana według projektu J. K. z marca 2016 r., zaakceptowanego przez pozwane przedsiębiorstwo w dniu 15.04.2016 r.

Pismem z dnia 12.04.2016 r. W. W. zleciła dokonanie uzgodnienia dokumentacji projektowej (...) Sp. z o.o. w zakresie uzgodnienia przyłącza wodociągowego. Usytuowanie projektowanej sieci zostało uzgodnione podczas narady koordynacyjnej w dniu 31.03.2016 r.

/dowód: projekt budowlany – k. ?; opis techniczny do projektu budowlanego – k. 77-80; akceptacja projektu przez pozwaną –k.95; zlecenie uzgodnienia – k.94; odpis protokołu z narady – k.30; mapa do celów opiniodawczych – k. 219-221/

Powódka w oparciu o zaakceptowany projekt budowlany zleciła wybudowanie przyłącza wodociągowego do swojego budynku przy ul. (...). Koszt wykonanych prac wyniósł 19.610,47 zł i został w całości pokryty przez W. W..

/okoliczności bezsporne/

W dniu 30 sierpnia 2016 r. dokonano odbioru technicznego przyłącza wodociągowego oraz wodomierza. Przedmiotowe oświadczenie zostało opatrzone podpisami W. W., wykonawcy robót, inspektora kontroli technicznej oraz p.o. kierownika działu kontroli technicznej pozwanego przedsiębiorstwa.

/dowód: oświadczenie o odbiorze –k. 217-218/

Wnioskiem z dnia 10 sierpnia 2016 r. W. W. zwróciła się do pozwanego przedsiębiorstwa o odpłatne przejęcie wspomnianych wcześniej urządzeń.

W odpowiedzi na powyższy wniosek strona pozwana pismem z dnia 9 września 2016 r. oświadczyła, że żądanie powódki nie może zostać zaspokojone, ponieważ dokonana przez powódkę inwestycja polegała na wykonaniu przyłączą wodociągowego, a koszty tego rodzaju prac spoczywają na osobie przyłączającej nieruchomość do sieci.

W. W. pismem z dnia 31 stycznia 2017 r. po raz kolejny wezwała pozwaną do odpłatnego przejęcia rzeczonych urządzeń, jednakże strona pozwana podtrzymała stanowisko wyrażone w piśmie z dnia 9 września 2016 r.

/ okoliczności bezsporne/

Sąd zważył, co następuje.

W niniejszej sprawie bezspornym pomiędzy stronami postępowania był fakt, iż W. W. jest właścicielką nieruchomości zabudowanej znajdującej się przy ul. (...) w R., a nadto, że powódka podejmowała działania zmierzające do doprowadzenia do jej budynku wody z sieci wodociągowej pozwanej spółki, które finalnie doprowadziły do realizacji zamierzonego planu. Poza sporem pozostawało, że koszty przedmiotowych prac projektowych, jak również prac budowlanych zostały poniesione przez powódkę i wyniosły 19.610,47 zł.

Oś sporu stanowił natomiast charakter i status prawny wybudowanych przez stronę powodową urządzeń wodociągowych, bowiem w przeciwieństwie do powódki, która efekt swojej inwestycji kwalifikuje jako część sieci wodociągowej, pozwana pozostaje na niezmiennym i jednoznacznym stanowisku, że wybudowane przez W. W. urządzenia stanowią przyłącze do sieci wodociągowej należącej do (...) Sp. z o.o., wobec czego koszt ich wykonania spoczywa na stronie powodowej, z której to inicjatywy inwestycja została przeprowadzona.

Sporne okoliczności niniejszej sprawy Sąd ustalił na podstawie przedłożonych przez strony dowodów o charakterze dokumentowym, które w ocenie Sądu stanowią w całości wiarygodny materiał dowodowy, bowiem nie budzą jakichkolwiek wątpliwości co do ich autentyczności, a nadto nie były kwestionowane przez żadną ze stron.

Wskazać należy, że powódka W. W. materialnoprawną podstawę swojego roszczenia upatrywała w dyspozycji art. 49 k.c.

Przypomnieć należy, że art. 49 § 1 k.c. jest wyjątkiem od zasady superficies solo cedit, zgodnie z którą własność nieruchomości rozciąga się na rzecz ruchomą połączoną z nieruchomością w taki sposób, że staje się jej częścią składową w rozumieniu art. 47 § 2 k.c. Wspomniany wyjątek polega na wyodrębnieniu takiej połączonej w sposób trwały (składowej) rzeczy, mającej postać urządzenia określonego w art. 49, w osobny przedmiot własności (i obrotu) z chwilą faktycznego jej wejścia w skład przedsiębiorstwa, bez względu na tytuł prawny, na którym opiera się to wejście (włączenie). Tak więc włączenie urządzenia w skład przedsiębiorstwa decyduje o jego zmienionym statusie prawnym. Urządzenia przesyłowe nie należą do części składowych gruntu lub budynku, jeżeli wchodzą w skład przedsiębiorstwa lub zakładu. W braku tego przepisu urządzenia takie, z uwagi na sposób połączenia, z reguły byłyby częścią składową gruntu lub budynku.

Art. 49 § 2 k.c. reguluje natomiast sprawę roszczeń wynikających z włączenia urządzeń przesyłowych w skład przedsiębiorstwa. Przepis ten stanowi, że osoba, która poniosła koszty budowy urządzeń i jest ich właścicielem, może żądać, aby przedsiębiorca, który przyłączył je do swojej sieci, nabył ich własność za odpowiednim wynagrodzeniem, chyba że w umowie o przyłączenie do sieci strony postanowiły inaczej. Należy wziąć pod uwagę, że nie tylko właściciel albo przedsiębiorca przesyłowy mogą sfinansować koszty budowy włączonych do sieci urządzeń. (Nazaruk Piotr. Art. 49. W: Kodeks cywilny. Komentarz, wyd. II Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, 2014)

Uznanie przyłącza za urządzenie podlegające art. 49 k.c. oznacza, że strony zawierające umowę o przyłączenie do sieci mogą ukształtować tytuł prawny właściciela przedsiębiorstwa do korzystania z tego urządzenia w sposób odpowiadający ich interesom. Ostatecznie należy uznać, że status prawny przyłączonych do sieci urządzeń, o których mowa w art. 49 k.c., zależy od tego, czy stają się one częścią składową instalacji należącej do przedsiębiorstwa. W razie odpowiedzi twierdzącej, urządzenia te tracą swoją odrębność i stają się własnością właściciela instalacji. W razie odpowiedzi przeczącej, stanowią odrębne rzeczy ruchome i o ich własności mogą zdecydować strony umowy o przyłączenie. W braku umowy pozostają własnością dotychczasowego właściciela (Rudnicki Stanisław i Trzaskowski Roman. Art. 49. W: Kodeks cywilny. Komentarz. Księga pierwsza. Część Ogólna. Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, 2014).

Regulacja zawarta w art. 49 k.c. nie odnosi się do tzw. przyłączy, czyli urządzeń służących do przyłączania do sieci instalacji wewnętrznych. Przyłącze spaja dwie odrębne całości prawne, tj. instalację należącą do sieci, czyli instalację zewnętrzną oraz instalację wewnętrzną. Ze względu na usytuowanie przyłącze znajduje się w granicy między tymi instalacjami ( Pawlak Władysław. Art. 49. W: Kodeks cywilny. Część ogólna. Komentarz do wybranych przepisów. System Informacji Prawnej LEX, 2018).

Wobec powyższego nadmienić należy, że kwestię definicji przyłącza wodociągowego, wokół której de facto koncentruje się spór pomiędzy stronami w niniejszej sprawie, reguluje art. 2 ust. 6 Ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków, który stanowi, iż jest to odcinek przewodu łączącego sieć wodociągową z wewnętrzną instalacją wodociągową w nieruchomości odbiorcy usług wraz z zaworem za wodomierzem głównym. Sieć w rozumieniu ww. Ustawy są to przewody wodociągowe lub kanalizacyjne wraz z uzbrojeniem i urządzeniami, którymi dostarczana jest woda lub którymi odprowadzane są ścieki, będące w posiadaniu przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjnego (art. 2 ust. 7).

W powyższym zakresie Sąd podziela stanowisko wyrażone w Uchwale Sądu Najwyższego z dnia 22.06.2017 r., sygn. akt III SZP 2/16, OSNP 2018/1, poz. 10, zgodnie z którym przyłączem wodociągowym w rozumieniu art. 2 pkt 6 u.z.z.w. jest przewód łączący sieć wodociągową z wewnętrzną instalacją wodociągową w nieruchomości odbiorcy usług na całej swojej długości.

Zgodnie zaś z art. 15 ust. 2 u.z.z.w. realizację budowy przyłączy do sieci oraz studni wodomierzowej i pomieszczenia pomiarowego zapewnia na własny koszt osoba ubiegająca się o przyłączenie do sieci. W tej sytuacji, skoro koszty przyłączenia nieruchomości (instalacji w nieruchomości) do sieci obciążają osobę ubiegającą się o przyłączenie do sieci, to – nawet jeżeli w wyniku „realizacji budowy przyłącza” dojdzie do zespolenia przyłącza z istniejącą siecią i przekształcenia przyłącza w element sieci – osobie takiej nie będzie przysługiwało roszczenie z art. 49 § 2 k.c., ale okoliczność ta nie wyłącza zastosowania art. 49 § 1 k.c., a zatem przyłącze należy traktować jako element składowy przedsiębiorstwa, po jego przyłączeniu do sieci. Przyłącze jest bowiem urządzeniem służącym do odprowadzania cieczy (wody), o których mowa w tym przepisie.

Sąd Najwyższy w uzasadnieniu powyższej uchwały zasadnie wskazał również, że językowa metoda wykładni pozwala zauważyć, że definicja przyłącza wodociągowego jest sformułowana zupełnie odmiennie od definicji przyłącza kanalizacyjnego. O ile bowiem w definicji przyłącza kanalizacyjnego uwypukla się połączenie wewnętrznej instalacji w nieruchomości z siecią kanalizacyjną, o tyle optyka przyjęta w definicji przyłącza wodociągowego jest inna (można powiedzieć - odwrotna), gdyż ma ono łączyć sieć wodociągową z wewnętrzną instalacją wodociągową w nieruchomości odbiorcy ( por. P. Bojarski, W. Radecki, J. Rotko: Ustawa o zbiorowym zaopatrzeniu..., s. 109). Dlatego w piśmiennictwie podkreśla się, że przyłącze wodociągowe nie powinno być traktowane tak samo jak przyłącze kanalizacyjne, jako przedłużenie wewnętrznych instalacji w nieruchomości ( P. B., W. R., J. R.: Ustawa o zbiorowym zaopatrzeniu..., s. 108). Ta odwrotna perspektywa określająca kierunek sytuowania w przestrzeni przyłącza wodociągowego pozwala więc na przyjęcie poglądu, że punktem początkowym tego przyłącza jest koniec istniejącej sieci wodociągowej (dla której lokalizacji ustawodawca także nie zastrzegł przecież żadnych normatywnych wymogów ani ograniczeń w stosunku do granic nieruchomości odbiorcy usług), a punktem końcowym wewnętrzna instalacja wodociągowa w nieruchomości odbiorcy usług wraz z zaworem za wodomierzem głównym, który to wodomierz stanowi ostatni (z perspektywy przyłącza i przepisów budowalnych) element "instalacji zimnej wody doprowadzanej z sieci wodociągowej".

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy należy podkreślić, iż już od początkowych faz przedmiotowej inwestycji we wszelkiego rodzaju dokumentacji, w tym również dokumentacji technicznej zgodnie określano ją mianem przyłącza wodociągowego. Wskazać tu choćby należy na dokumenty zlecenia wydania warunków przyłączenia nieruchomości do sieci, warunki przyłączenia nieruchomości do sieci, zlecenie uzgodnienia dokumentacji projektowej, decyzję zezwalającą na umieszczenie w pasie drogowym przyłącza wodociągowego, faktury VAT za wykonane prace, czy też sam przedmiot projektu budowlanego, który został określony jako „budowa przyłącza wodociągowego do istniejącego budynku mieszkalnego jednorodzinnego”.

Z treści powyższych dokumentów jednoznacznie wynika w jakim charakterze postrzegana była przez inwestora, projektującego, wykonawcę robót, czy też pozwane przedsiębiorstwo rzeczona inwestycja. W szczególności należy odwołać się do sporządzonego przez powódkę zlecenia wydania warunków przyłączenia, w których jednoznacznie wskazano, że celem wnioskodawcy jest uzyskanie warunków przyłączenia do sieci wodociągowej należącego do powódki budynku mieszkalnego, zaś zapotrzebowanie do wodę na cele bytowo-gospodarcze wynosić ma 1 metr sześcienny na dobę przy minimalnym ciśnieniu wody w przyłączu wynoszącym 0,2 MPa. Również z samych warunków przyłączenia nieruchomości do sieci wynika bezsprzecznie, że przyłącze ma obejmować doprowadzenie wody do nieruchomości powódki z przewodu wodociągowego DN 110 znajdującego się przy ul. (...), zaś granicą odpowiedzialności (...) Sp. z o.o. ma być miejsce przyłączenia do istniejącej już sieci. Nadto opis techniczny do projektu budowlanego przyłącza wodociągowego do budynku powódki (k. 77-80), według którego to projektu inwestycja została wykonana, a który to projekt został zaakceptowany przez pozwaną spółkę, określa wprost, że „przedmiotem opracowania jest projekt budowlany przyłączą wodociągowego do istniejącego budynku mieszkalnego jednorodzinnego zlokalizowanego na dz.nr 1218 przy ul. (...) w R.”. W dalszej części opisu wskazano także, że powodem przyłączenia do sieci jest pogorszenie jakości wody ujmowanej przez inwestora, tj. powódkę, co również wskazuje na motywy przedsięwziętych działań, mające na celu doprowadzenie wody wyłącznie do budynku powódki, nie zaś do innych nieruchomości.

Mając na uwadze powyższe wskazać należy, że akceptacja przez obie strony rozwiązań technicznych oraz celu planowanej inwestycji wskazywała jednoznacznie na charakter powstałego przewodu. Zasadnie podniosła również pozwana, że złożony przez powódkę projekt był uzgodniony wyłącznie w aspekcie możliwości i prawidłowości przyłączenia jednej nieruchomości, tj. budynku powódki do sieci wodociągowej, wobec czego nie sposób stwierdzić, że pozwana wyraziła akceptację i obejmowała wolą uznanie, iż charakter inwestycji wykracza poza rolę przyłącza i może stanowić sieć wodociągową, mającą za zadanie doprowadzenie wody również do innych odbiorców.

W ocenie Sądu niedopuszczalnym jest założenie, iż pomimo przeprowadzenia jednoznacznych w swoim wyrazie uprzednich uzgodnień w zakresie budowy przyłącza do sieci wodociągowej, można po wykonaniu przewodu jednostronnie zmienić charakter i kwalifikację tego urządzenia, a tym samym obciążyć przedsiębiorstwo wodociągowe kosztami jego wybudowania.

Wobec powyższych rozważań, przyjmując, iż przyłączem wodociągowym jest przewód łączący sieć wodociągową z wewnętrzną instalacją wodociągową w nieruchomości odbiorcy usług na całej swojej długości należało dojść do konstatacji, iż wykonana przez powódkę inwestycja ma w istocie charakter przyłącza wodociągowego, do którego zastosowanie znajduje regulacja art. 15 ust. 2 u.z.z.w. stanowiąca, iż realizację budowy przyłączy do sieci zapewnia na własny koszt osoba ubiegająca się o przyłączenie do sieci. Tym samym stwierdzić wypada, iż art. 15 ust. 2 u.z.z.w. (jako lex specialis) wyłącza możliwość skorzystania z roszczenia na podstawie art. 49 § 2 k.c. (jako lex generalis), w związku z czym powództwo jako bezzasadne podlegało oddaleniu w całości.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu. Powódka przegrała niniejszą sprawę w całości, w związku z czym obowiązana jest do zwrotu stronie pozwanej poniesionych przez nią kosztów procesu, na które złożyła się uiszczona przez stronę opłata od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł oraz koszty zastępstwa procesowego strony pozwanej w kwocie 3.600,00 zł (ustalone na podstawie § 2 ust. 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych).

Na oryginale właściwe podpisy

Za zgodność

Kierownik Sekretariatu

I Wydziału Cywilnego

A. K.