Pełny tekst orzeczenia

Przewodniczący

SSA Janusz Sulima (spr.)

Sędziowie

SSA Alina Kamińska

SSA Jerzy Szczurewski

Protokolant

Anna Lasota

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 251/19

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

2

1. CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

wyrok Sądu Okręgowego w Suwałkach z dnia 25 października 2019 roku, sygn. akt 40/19

1.2. Podmiot wnoszący apelację

oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

oskarżyciel posiłkowy

oskarżyciel prywatny

obrońca

oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

na korzyść

na niekorzyść

w całości

w części

co do winy

co do kary

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego

zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 k.p.k.

brak zarzutów

1.4. Wnioski

uchylenie

zmiana

2. USTALENIE FAKTÓW W ZWIĄZKU Z DOWODAMI
PRZEPROWADZONYMI PRZEZ SĄD ODWOŁAWCZY

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

1

2.

3.

L. P. (1)

Sąd Rejonowy w Olecku dokonał jedynie częściowego działu spadku po D. W. (1). Spadkobierca testamentowy P. P. (1) w trakcie postępowania o dział spadku zrzekł się na rzecz swoich siostrzenic M. T. (1) i K. W. udziału w spadku do D. W. (1)

P. P. (1) złożył oświadczenie, że zrzeka się wszelkich roszczeń wobec brata L. P. (1)

P. P. (1) złożył oświadczenie, że nie żąda ścigania oskarżonego za przestępstwo przywłaszczenia pieniędzy

akta sprawy I Ns 2218/16

oświadczenie

oświadczenie

k. 783

k. 841

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu

z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1

2

3.

akta sprawy I Ns 2218/16

oświadczenie L. P. (1)

oświadczenie L. P. (1), iż nie żąda ścigania oskarżonego

Dokumenty zawarte w aktach sprawy I Ns 2218/16 nie nasuwają żadnych zastrzeżeń co do ich wiarygodności. Zostały one sporządone prez uprawnione osoby, zgodnie z obowiązującymi przepisami.

Nie ma żadnych wątpliwości, że oświadczenie zostało podpisane przez P. P. (1)

Nie ma żadnych wątpliwości, że oświadczenie zostało sporządzone i podpisane przez P. P. (1)

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów (dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające

znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu

z pkt 2.1.1

albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3. STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH

ZARZUTÓW I WNIOSKÓW

Lp.

Zarzut

I

II.

III.

Apelacja obrońcy oskarżonego adw. K. S.:

1) rażącą obrazę przepisów prawa procesowego tj., art. 439 par. 1 pkt 9 kpk w zw. z art. 17 par. 1 pkt 10 kpk poprzez skazanie oskarżonego L. P. (1) za przestępstwo z art. 284 par, 2 kk w zw. z art. 294 par 1 kk, przy jednoczesnym zawarciu w opisie przypisanego mu czynu w pkt I wyraźnej wzmianki o działaniu na szkodę P. P. (1) (brata oskarżonego), który nic złożył wniosku o ściganie, podczas gdy ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego, jeżeli przywłaszczenie nastąpiło na szkodę osoby najbliższej,

2) obrazę przepisów prawa materialnego tj. art. 46 §1 k.k. poprzez orzeczenie względem oskarżonego L. P. (1) środka kompensacyjnego w postaci obowiązku naprawienia szkody na rzecz pokrzywdzonych spadkobierców testamentowych M. T. (2) i K. W. w całości tj. w kwocie 203 106,40 dolarów amerykańskich oraz kwotę 2 207,27 zł., podczas gdy trzeci spadkobierca ustawowy P. P. (1) nie występuje w niniejszym procesie w charakterze pokrzywdzonego, co w konsekwencji spowodowało zobowiązanie sprawcy czynu do naprawienia szkody na rzecz pokrzywdzonych o wartości przewyższającej ich rzeczywistą szkodę,

3) rażącą obrazę przepisów prawa procesowego, tj. art. 7 kpk, mogące mieć istotny wpływ na treść orzeczenia - a polegające na przekroczeniu swobodnej oceny dowodów i przyznanie wiarygodności opinii biegłego sądowego z zakresu pisma ręcznego w zakresie w jakim biegły ustalił, iż podpis pod umową darowizny prawdopodobnie nie jest kserokopią autentycznego podpisu D. W. (1) oraz nie można wykluczyć, iż obraz kserograficzny prezentuje wytwór naśladowczy, podczas gdy przedmiotem badania była kserokopia dokumentu, zatem opinia wydana w sprawie nie miała znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy,

4) rażącą obrazę przepisów prawa procesowego, tj. art. 4 kpk, art. 7 kpk, mogące mieć istotny wpływ na treść orzeczenia, polegające na przekroczeniu granic swobodnej oceny dowodów niezgodnej z zasadami logiki i wskazaniami doświadczenia życiowego skutkujące ustaleniem, że nie doszło do darowizny zgromadzonych środków finansowych przez D. W. (1) na rzecz oskarżonego, podczas gdy obdarowanie potwierdzają następujące okoliczności;

- darowizna została zgłoszona przez oskarżonego L. P. (1) w Urzędzie Skarbowym, gdzie okazana została również umowa darowizny w oryginale,

- T. W. (1) po śmierci D. W. (1), informuje swych braci o konieczności jak najszybszej likwidacji kont do których są upoważnieni,

- pomimo stwierdzenia nabycia spadku z testamentu przez P. P. - jednego z umocowanych do kont, i dwóch córek T. W. (również umocowanej do konta) nikt z w/w nie wystąpił do L. P. o zwrot w/ kwoty.

- w toku postępowania o dział spadku żadne z w/w nie składa wniosku o uwzględnienie, że w skład masy spadkowej po D. W. wchodzą jakikolwiek środki pieniężne zdeponowane na rachunkach bankowych. Wniosek taki zostaje złożony jedynie przez dzieci J. W.,

- dopiero po powzięciu informacji przez pokrzywdzone Panie T. i W. o wysokości kwoty pobranej sum)' z rachunku bankowego przez oskarżonego, pełnomocnik pokrzywdzonych wzywa L. P. (3) do zwrotu tej kwoty.

Apelacja obrońcy oskarżonego adw. M. J.:

1. błąd w ustaleniach faktycznych, przyjętych, za jego podstawę mający wpływ na treść wyroku, polegający na uznaniu, że L. P. (1) dokonał przywłaszczenia 203.106,40 dolarów amerykańskich oraz kwoty 2.207,27 zł, w sytuacji, gdy posiadał prawo do wskazanych środków na podstawie dyspozycji D. W. (1), realizując tym samym ostatnią wolę zmarłej;

2. błąd w ustaleniach faktycznych, przyjętych za jego podstawę, mający wpływ na treść wyroku, polegający na uznaniu, że L. P. (1) posłużył się przed Urzędem Skarbowym w A. podrobionym dokumentem, w sytuacji, gdy z okoliczności sprawy, w tym zwłaszcza niejednoznacznej opinii biegłego z zakresu pisma ręcznego nie można wysnuć jednoznacznych wniosków co do tego, że podpis na umowie nie złożyła D. W. (3), a w konsekwencji, że oskarżony posłużył się podrobionym dokumentem;

3. naruszenie prawa procesowego, tj. art 7 k.p.k. poprzez dowolną, sprzeczną z zebranym materiałem dowodowym, pobieżną ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego, w szczególności zeznań świadków i ujawnionych na rozprawie dokumentów, naruszającą zasady logiki oraz doświadczenia życiowego, która doprowadziła do błędów w ustaleniach faktycznych w zakresie przestępczego zamiaru przywłaszczenia towarzyszącego oskarżonemu;

4. naruszenie prawa materialnego poprzez błędną wykładnię art. 46 k.k. i zasądzenie na rzecz M. T. (2) i K. W. kwoty 203.106,40 dolarów amerykańskich oraz kwoty 2.207,27 zł, w sytuacji, gdy (z uwagi na zwolnienie z długu L. P. (1) przez brata P. P. (1)) kwota ta powinna stanowić równowartość przypadającego ww. pokrzywdzonym udziału w majątku spadkowym, co w konsekwencji spowodowało zasądzenie błędnej kwoty tytułem naprawienia szkody;

5. błąd w ustaleniach faktycznych, przyjętych, za jego podstawę mający wpływ na treść wyroku, polegający na uznaniu, że sytuacja finansowa oskarżonego pozwala na spełnienie jednorazowo świadczenia o jakim mowa w pkt V wyroku Sądu Okręgowego w Suwałkach, w sytuacji, gdy brak płynności finansowej (również z uwagi na przekazanie pobranej kwoty z rachunku bankowego na rzecz osób najbliższych) uzasadnia żądanie rozłożenia na raty świadczenia lub odłożenia w czasie spłaty sumy.

zażalenie obrońcy oskarżonego adw. M. J.:

1. naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 626 §2 k.p.k. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i wydanie orzeczenia uzupełniającego w zakresie kosztów, jakie L. P. (1) powinien ponieść w niniejszej sprawie, w sytuacji, gdy koszty, o jakich mowa w postanowieniu z dnia 7 grudnia 2019 r. były sądowi znane już przed wydaniem wyroku z dnia 25 października 2019 r. i to w tym orzeczeniu rozstrzygnięcie o kosztach oskarżycieli posiłkowych powinno się znaleźć;

2. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, a mający na niego wpływ, poprzez zasądzenie od oskarżonego kosztów postępowania, wg stawki wskazanej przez pełnomocnika oskarżycieli posiłkowych, tj. po 9.000 złotych, w sytuacji gdy ocena nakładu prcy pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego prowadzi do uznania, że należne oskarżycielom posiłkowym koszty zastępstwa procesowego powinny plasować się na poziomie jednokrotnej stawki wyznaczonej w myśl Rozporządzenia MInistra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie.

zasadny

częściowo zasadny

niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Niezłożenie wniosku o ściganie przez P. P. (1) nie mogło skutkować umorzeniem postępowania wobec oskarżonego o czyn z art. 284 §2 k.k. Brak jego wniosku o ściganie powodował jedynie, że nie można było w opisie przypisanego mu czynu zabronionego zawrzeć jego danych osobowych. Nie było jednakże podstaw do zmniejszenia w związku z tym wysokości szkody wyrządzonej popełnionym przez oskarżonego przestępstwem. Wyrażona w art. 1035 k.c. zasada, zgodnie z którą do wspólności majątku spadkowego stosuje się odpowiednio przepisy o współwłasności, odnosi się do całego majątku spadkowego, bez żadnych wyjątków. Tak więc dotyczy to również wierzytelności spadkowych.

Dokonując oceny dowodów Sąd pierwszej instancji nie naruszył zawartej w art. 7 k.p.k. zasady swobodnej oceny dowodów. Przeprowadzona przez ten sąd analiza dowodów jest logiczna i zgodna z doświadczeniem życiowym.

Faktem jest, że opinia biegłej z zakresu badania pisma ręcznego nie jest kategoryczna. Nie mogła jednakże taka być, gdyż biegły nie dysponował oryginałem umowy darowizny przedłożonej przez oskarżonego w urzędzie skarbowym. Biegła stwierdziła, że różnice pomiędzy zapisem dowodowym a porównawczym wykazują, że przedmiotowy kserograficzny obraz zapisu dowodowego prawdopodobnie nie jest autentycznym podpisem D. W. (1). Jest to prawdopodobnie kserokopia wytworu naśladowczego, pozorującego grafizm D. W. (1). Świadczą o tym widoczne zaniki i brak ciągłości linii graficznej pisma, zgrubienia i przerwania w punktach połączeń gramm literowych, widoczne wtórne linie biegnące równolegle do linii głównej zapisu.

Opinia biegłej z zakresu badania pisma ręcznego nie była jednakże jedynym dowodem, na podstawie którego Sąd Okręgowy stwierdził, że podpis D. W. (1) na umowie darowizny został sfałszowany. Przypomnieć należy, że L. P. (1) wyjaśnił, iż umowę darowizny, którą ostatecznie przedłożył w Urzędzie Skarbowym w A., jego siostra D. W. (1) podpisała w dniu 4 marca 2015 roku około godziny 14.00. Oskarżony stwierdził też, że nie było żadnych świadków podpisania umowy, gdyż pozostali członkowie rodziny byli na dole domu, w którym umierała jego siostra. Tymczasem z zeznań lekarza E. D. wynika, że już w dniu 3 marca 2015 roku D. W. (1) miała wysoką gorączkę, była niewydolna krążeniowo i oddechowo, chociaż kontakt słowny był z nią zachowany, zaś w dniu 4 marca 2015 roku była już nieprzytomna, nie było z nią kontaktu i nie była w stanie wykonać czynności na czyjeś zlecenie. Zdaniem świadka tego dnia D. W. (1) nie była w stanie złożyć podpisu. Z karty zlecenia wyjazdu zespołu ratownictwa medycznego z 4 marca 2015 roku wynika, że zlecenie wyjazdu otrzymano o godzinie 10.43, zespół ratowniczy wyjechał o godzinie 10.47, a w domu D. W. (1) był o godzinie 10.50, natomiast czynności ratownicze zakończono o godzinie 11.11. Tak więc to, że była ona nieprzytomna, bez jakiegokolwiek kontaktu lekarz stwierdził w dniu 4 marca 2015 roku do godziny 11.11. To, że była ona tego dnia nieprzytomna wynika również z zeznań H. J. i G. O.. Fakty te całkowicie podważają twierdzenia oskarżonego, że w dniu 4 marca 2015 roku około godziny 14.00 siostra powiedziała do niego: „że wie co ma zrobić z pieniędzmi” i że podpisała umowę darowizny pieniędzy.

Dodać do tego należy, że nadzwyczaj naiwnie brzmią wyjaśnienia oskarżonego, że osobiście zniszczył umowy darowizny, ponieważ „nie były mu one potrzebne”. Dotyczyły one przecież niebagatelnej sumy pieniężnej i z pewnością każdy obdarowany starałby się zachować te umowy. Gdyby rzeczywiście D. W. (1) podarowała oskarżonemu tak znaczną sumę pieniędzy w przeddzień jej śmierci, to oskarżony zdawałby sobie sprawę, że musi wykazać się przed jej spadkobiercami tytułem prawnym do wypłaconych z jej konta pieniędzy. Poza tym twierdzenia oskarżonego co do zniszczenia umów pozostają sprzeczne z zeznaniami A. W., że oryginał umowy gdzieś się zawieruszył lub został zniszczony podczas przenoszenia mebli.

Te wszystkie okoliczności w połączeniu z tym, co wynika z opinii biegłej z zakresu badania pisma ręcznego wskazują jednoznacznie, że oskarżony posłużył się w Urzędzie Skarbowym w A. sfałszowaną umową darowizny i że nie jest prawdą, że D. W. (1) podarowała mu przed śmiercią 203.106,40 dolarów amerykańskich. Tak więc Sąd pierwszej instancji dokonując takich ustaleń nie popełnił żadnego błędu w ustaleniach faktycznych.

To, że umowa darowizny została zgłoszona przez L. P. (1) w Urzędzie Skarbowym wcale nie oznacza, że nie mogła zostać sfałszowana. Oskarżony w ten sposób chciał zalegalizować powiększenie swoje majątku i nie zapłacić w przyszłości podatku od darowizny.

Dla oceny prawnokarnej zachowania oskarżonego nie ma znaczenia, że T. W. (1) powiedziała mu, „żeby załatwił sprawę z kontem”. Nie oznacza to przecież, że T. W. (1) uznała, że D. W. (1) obdarowała oskarżonego pieniędzmi zdeponowanymi na koncie, do którego L. P. (1) był upoważniony. Poza tym oskarżony po pobraniu pieniędzy z konta na podstawie upoważnienia, które wygasło z chwilą śmierci D. W. (1), postąpił z nimi jak właściciel. Tym samym nie mając do tego żadnego tytułu przywłaszczył je.

Nie ma też jakiegokolwiek znaczenia dla ustalenia, czy D. W. (1) obdarowała oskarżonego pieniędzmi to, że M. T. (1) oraz K. W. zwróciły się do oskarżonego o zwrot pobranych przez L. P. (1) kwot pieniężnych po upływie ponad roku od stwierdzenia nabycia spadku z testamentu po D. W. (1). Nie oznacza to przecież, że wcześniej uznawały, że oskarżony został obdarowany przez D. W. (1). Nie wiedziały przecież, że oskarżony pobrał z jej konta znaczącą sumę pieniędzy. Oskarżony zresztą ukrywał przed nimi, że pobrał znaczącą sumę pieniędzy z konta zmarłej. Fakt przejęcia przez oskarżonego pieniędzy z konta D. W. (1) wyszedł na jaw przypadkowo podczas sprawy o dział spadku po J. i D. W. (1), kiedy otrzymano wyciąg z kont banku. Gdyby oskarżony nie zamierzał ukrywać faktu pobrania z rachunku zmarłej siostry znaczącej sumy pieniędzy, to nie żądałby od spadkobierczyń testamentowych zachowku.

Wbrew twierdzeniom obrońcy, brak jest jakichkolwiek podstaw do uznania, że oskarżony pobrał pieniądze z konta zmarłej siostry po to, żeby podzielić się nimi z rodzeństwem. Podkreślić należy, że siostra oskarżonego G. O., kiedy zeznawała po raz pierwszy w niniejszej sprawie w dniu 7 czerwca 2018 roku kategorycznie stwierdziła, że nie otrzymała żadnych pieniędzy od kogokolwiek z rodziny. Twierdziła też, że nic nie wie o dziale masy spadkowej po zmarłej siostrze i nic nie słyszała na temat darowizn pieniężnych komukolwiek z rodzeństwa. W kolejnych zeznaniach stwierdziła jednakże, że jej brat L. P. (1) dał jej prawdopodobnie w kwietniu 2015 roku 10 tysięcy dolarów USA oraz 3.500 złotych. Podała jednocześnie, że nie wie, z jakiego tytułu otrzymała te pieniądze. Znamienne jest, że G. O. w swoim dzienniku zamieściła wpis: „20 września napisałam oświadczenie L. że po śmierci D.. dostałam 10.000 tys $, bo ja dla niej pożyczyłam, więc D. upoważniła L.. żeby mi oddał, potrzebne mu było do jakiejś sprawy którą jątrzy nadal T. z córkami a może potrzebne mu było do czegoś innego, tego nie wiem”. Ta swoista ewolucja w zeznaniach G. O. oraz zapisy w jej dzienniku świadczą jednoznacznie, że składając zeznania chciała pomóc swojemu bratu w uniknięciu odpowiedzialności za przywłaszczenie pieniędzy. Na pewno nie jest zgodne z prawdą to, że pożyczyła dla zmarłej siostry 10.000 dolarów USA . Po co bowiem miałaby pożyczać pieniądze D. W. (1), skoro miała na rachunkach zdeponowane duże sumy środków pieniężnych. Gdyby zaś rzeczywiście L. P. (1) przekazał G. O. 10.000 dolarów USA, to niewątpliwie pamiętałaby o tym podczas składania po raz pierwszy zeznań w niniejszej sprawie. H. J. również zeznała, że otrzymała od oskarżonego 10.000 dolarów USA. Twierdziła, że brat dał jej te pieniądze po „drugiej sprawie spadkowej”, mówiąc, że D. W. (1) w dniu śmierci kazała mu podzielić pieniądze pomiędzy rodzeństwo. Nawet gdyby przyjąć, że H. J. rzeczywiście otrzymała od oskarżonego 10.000 dolarów USA, to i tak nie można uznać, że oskarżony podzielił między rodzeństwem pobrane z konta D. W. (1) pieniądze. Wówczas przecież L. P. (1) musiałby przekazać siostrom znacznie większe sumy pieniężne. Znamienne jest, że z zeznań H. J. wynika, że oskarżony nigdy jej nie wspominał o żadnej darowiźnie otrzymanej od zmarłej siostry.

Nie można zgodzić się z obrońcami, że zaskarżony wyrok zapadł z obrazą prawa materialnego art. 46 §1 k.k. Słusznie Sąd Okręgowy przyjął, że pokrzywdzone M. T. (1) i K. W. wystąpiły w niniejszym postępowaniu w imieniu wszystkich spadkobierców, w tym i P. P. (1), który nie rości żadnych roszczeń wobec oskarżonego. Dział spadku po D. W. (1) był częściowy. Pomimo że spadkobiercy odziedziczyli spadek w równych częściach, nie wiadomo, w jaki sposób zostaną podzielone wchodzące w skład spadku pieniądze. P. P. (1) przed działem spadku nie może samodzielnie dokonać jego podziału i niejako wydzielić swojej części. Sąd pierwszej instancji uzasadniając rozstrzygnięcie o obowiązku naprawienia szkody zasadnie powołał się na przepis art. 1035 k.c., stosownie do którego, jeżeli spadek przypada kilku spadkobiercom do wspólności majątku spadkowego oraz do działu spadku stosuje się odpowiednio przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych. Zgodnie zaś z art. 209 k.c. każdy ze współwłaścicieli może wykonywać wszelkie czynności i dochodzić wszelkich roszczeń, które zmierzają do zachowania wspólnego prawa. Przyjęcie poglądu, że należne od dłużnika świadczenie pieniężne dzieli się z chwilą otwarcia spadku, stosownie do treści art. 379 §1 k.c. na tyle części, ilu jest wierzycieli – spadkobierców i tym samym każdy spadkobierca może dochodzić we własnym imieniu zaspokojenia części świadczenia odpowiadającego wielkością jego udziałowi spadkowemu, jest ewidentnie sprzeczne z dyspozycją art. 1035 k.c. Należy zatem traktować wierzytelność podzielną jako jednolitą całość i stosować do jej dochodzenia reguły analogiczne do reguł dotyczących wierzytelności niepodzielnych. Takie stanowisko znajduje potwierdzenie w orzecznictwie Sądu Najwyższego. W wyroku z dnia 3 lutego 2017 roku (II CSK 152/16, Lex nr 2306358) Sąd Najwyższy jednoznacznie stwierdził, że składnik majątku spadkowego, nawet jeśli jest nim wierzytelność, stanowi wspólne prawo w rozumieniu art. 1035 k.c. i ma do niego odpowiednie zastosowanie art. 209 k.c. Podobnie w wyroku z dnia 27 czerwca 2017 roku (II CSK 15/17, Lex nr 2342149) Sąd Najwyższy uznał, że należy podzielić pogląd wykluczający możliwość stosowania zasady wyrażonej w art. 379 §1 k.c. do wierzytelności spadkowych. W konsekwencji podstawę dochodzenia wspólnej wierzytelności spadkowej stanowi art. 209 k.c. Przepis art. 1035 k.c. i wyrażona w nim zasada, zgodnie z którą do wspólności majątku spadkowego stosuje się odpowiednio przepisy o współwłasności, odnosi się do całego majątku spadkowego, bez żadnych wyjątków. Sąd Najwyższy zaznaczył też, że możliwe jest dochodzenie wierzytelności spadkowej przez analogię do przepisów dotyczących solidarności wierzycieli (art. 367 k.c.). Dlatego też należy przyjąć, że spadkobiercy, przed działem spadku, przysługuje samodzielna legitymacja do dochodzenia całej wierzytelności. Pogląd taki jest również podzielany w piśmiennictwie (np. Jakub Knabe [w:] Kodeks cywilny, red. Jerzy Ciszewski, WKP 2019, komentarz do art. 1035).

Nie można też zgodzić się z obrońcą, że orzekając o odszkodowaniu Sąd pierwszej dopuścił się błędu w ustaleniach faktycznych polegającego na uznaniu, że sytuacja finansowa oskarżonego pozwala mu na spełnienie jednorazowo świadczenia. Podkreślić należy, że oskarżony pobierając pieniądze z rachunku D. W. (1), nie mając do tego żadnego tytułu prawnego, powinien był liczyć się z obowiązkiem zwrotu tych pieniędzy osobom uprawnionym. Ponadto pokrzywdzone M. T. (1) i K. W. zwróciły do oskarżonego o zwrot pobranych kwot trzy lata temu 12 września 2017 roku. L. P. (1) miał zatem wystarczająco dużo czasu, aby odpowiednio przygotować się do spełnienia dochodzonego przez oskarżycielki posiłkowe świadczenia.

Sąd pierwszej instancji nie naruszył przepisu art. 626 §2 k.p.k. wydając w dniu 7 grudnia 2019 roku postanowienie o zasądzeniu od L. P. (1) na rzecz oskarżycielek posiłkowych poniesionych przez nie kosztów zastępstwa procesowego. W wyroku z dnia 25 października 2019 roku sąd bowiem w ogóle nie wypowiedział się na temat kosztów procesu należnych od oskarżonego na rzecz oskarżycielek posiłkowych, mimo takiego obowiązku wynikającego z art. 626 §1 k.p.k. W myśl art. 626 §2 k.pk., jeżeli w orzeczeniu nie zamieszczono rozstrzygnięcia o kosztach, orzeczenie w tym przedmiocie wydaje odpowiednio sąd pierwszej instancji lub sąd odwoławczy. Ta część dyspozycji art. 626 §2 k.p.k. ma zastosowanie zarówno wtedy, gdy w ogóle nie rozstrzygnięto o kosztach, jak i wówczas, gdy w orzeczeniu sąd nie wypowiedział się o kosztach obciążających jednej ze stron (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20 sierpnia 2014 roku, IV KK 70/14, Lex nr 1508986). W trybie art. 626 §2 k.p.k. niemożliwe zaś jest korygowanie błędnego wyliczenia kosztów, ani modyfikacja zasad ich poniesienia. Skoro więc w wyroku z dnia 25 października 2019 roku w ogóle nie rozstrzygnięto o kosztach procesu poniesionych przez oskarżycielki posiłkowe, to możliwe jest orzeczenie pierwotne o tych kosztach w trybie art. 626 §2 k.p.k., pomimo że było o nich wiadomo przed wydaniem wyroku.

Nie można też zgodzić się z obrońcą, że żądane przez pełnomocnika oskarżycielek posiłkowych koszty zastępstwa procesowego są wygórowane. Sąd zasądza na rzecz oskarżyciela posiłkowego wydatki rzeczywiście poniesione, jeżeli mieszczą się one w granicy przewidzianej w stawkach dla takich wydatków, a więc między stawką minimalną a maksymalną określoną przepisami rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie. Pełnomocnika działającego z wyboru łączy z klientem umowa określająca jego wynagrodzenie, w granicach dopuszczalnej szerokiej autonomii, i sąd nie powinien ingerować w sferę uprawnień stron tej umowy. Niezależnie od tego podkreślić należy, że przedmiotowa sprawa miała skomplikowany charakter, wymagała dużego zaangażowania pełnomocnika oskarżycielek posiłkowych, została rozpoznana na kilku terminach rozpraw. Poniesione przez oskarżycielki posiłkowe wydatki zostały udokumentowane kserokopiami paragonów. Wysokość tych kosztów mieści się w granciach określonych we wskazanym rozporządzeniu. Nie było zatem podstaw do obniżenia wysokości kosztów zastępstwa procesowego zasądzonych na rzecz oskarżycielek posiłkowych.

Wniosek

uniewinnienie oskarżonego od popełnienia zarzucanych mu czynów, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania.

zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonego od zarzucanych mu czynów, ewentualnie o zmianę zaskarżonego wyroku w pkt. V poprzez zasądzenie od L. P. (1) na rzecz M. T. (1) i K. W. kwoty 135.404,26 dolarów amerykańskich oraz kwotę 1.417,51 zł. tytułem przypadających środków ww. spadkobierczyniom z rozłożeniem ww. kwoty na 24 raty lub odroczenia terminu spłaty należności na okres 2 lat.

uchylenie zaskarżonego postanowienia o kosztach, ewewntualnie o zmianę zaskarżonego orzeczenie poprzez zasądzenie od L. P. (1) na rzecz oskarżycieli posiłkowych M. T. (2) i K. W. kwoty stanowiącej jednokrotną stawkę z Rozporządzenia MInistra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie.

zasadny

częściowo zasadny

niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Ponieważ zarzuty z obu apelacji obrońców oraz z zażalenia okazały się bezzasadne, brak było podstaw do uwzględnienie któregokolwiek wniosku ze złożonych środków odwoławczych.

4. OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5. ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Utrzymano zaskarżony wyrok w zakresie winy, kary i środka karnego. Utrzymano również w mocy postanowienie o zasądzeniu na rzecz oskarżycielek posiłkowych kosztów zastępstwa procesowego.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Argumenty za utrzymaniem w mocy wyroku zostały przedstawione w części dotyczącej powodów uznania zarzutów ze środków odwoławczych za niezasadne.

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot i zakres zmiany

Opis czynu przypisanego oskarżonemu w punkcie I zaskarżonego wyroku.

Zwięźle o powodach zmiany

W opisie czynu nie można było wskazać, że przestępstwo zostało popełnione na szkodę P. P. (1), gdyż nie złożył on wniosku o ściganie.

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

4.1.

art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia
z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6. KOSZTY PROCESU

Punkt rozstrzygnięcia
z wyroku

Przytoczyć okoliczności

IV i V

Zgodnie z przedstawionymi przez pełnomocnika oskarżycielek posiłkowych kserokopiami paraganów, każda z nich poniosła koszty zastępstwa procesowego w wysokości 5.000 złotych. Wysokość tych kosztów nie przekracza sześciokrotności stawki minimalnej określonej w Rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynnności adwokackie (Dz. U. z 2015 r. poz. 1800). Dlatego też stosowanie do treści art. 627 k.p.k. w zw. z art. 634 w takiej wysokości zostały zasądzone koszty zastępstwa procesowego w II instnacji od oskarżonego na rzecz oskarżycielek posiłkowych.

Ponieważ apelacje obrońców w zasadzie nie zostały uwzględnione, na podstawie art. 8 i art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych (t. j. Dz. U. z 1983 r. Nr 49, poz. 223 z późn. zm.) została zasądzona od oskarżonego opłata w wysokości 180 złotych za II instancję. Stosownie zas do treść art. 627 k.p.k. w zw. z art. 634 k.p.k. oskarżony został obciążony pozostałymi kosztami sądowymi za postępowanie odwoławcze.

7. PODPIS