Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 października 2020 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie V Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: Sędzia SA Bernard Chazan

Sędziowie: SA Przemysław Kurzawa

SA Robert Obrębski (spr.)

Protokolant: Małgorzata Szmit

po rozpoznaniu w dniu 7 października 2020 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Banku (...) spółki akcyjnej z siedzibą w W.

przeciwko P. D.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 28 października 2019 r., sygn. akt II C 310/19

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od P. D. na rzecz (...) Banku (...) spółki akcyjnej z siedzibą w W. kwotę 4050 (cztery tysiące pięćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Robert Obrębski Bernard Chazan Przemysław Kurzawa

Sygn. akt VA Ca 806/19

UZASADNIENIE

Pozwem z 8 lutego 2019 r. (...) Bank (...) spółka akcyjna z siedzibą w W. wniosła o zasądzenie na swoją rzecz od P. D. kwoty 199471,64 zł z ustawowymi odsetkami w wysokości 14 % w stosunku rocznym od 9 lutego 2019 r. do dnia zapłaty oraz kwoty 2794 zł tytułem zwrotu kosztów sądowych z powodu nieuregulowania przez pozwanego zadłużenia z tytułu wypowiedzianej umowy pożyczki z 26 stycznia 2017 r. ze względu na jej niespłacanie przez dłużnika, obciążonego na datę wniesienia w tej sprawie pozwu należnością główną w kwocie 177082,90 zł, powiększoną o odsetki naliczone na dzień wniesienia pozwu na kwotę 22388,84 zł.

W dniu 22 lutego 2019 r. Sąd Rejonowy Lublin – Zachów w Lublinie w tej sprawie wydał nakaz elektroniczny, od którego pozwany wniósł sprzeciw oparty na twierdzeniu, że powódka nie wykazała wyciągiem z ksiąg bankowych kwoty zadłużenia, nie odniosła się do wniosku pozwanego o restrukturyzację długu, a w związku z tym też nadużyła posiadanego prawa podmiotowego przez złożenie pozwu obejmującego również odsetki.

Wyrokiem z dnia 28 października 2019 r. Sąd Okręgowy zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 199471,64 zł z maksymalnymi odsetkami za opóźnienie od kwoty 177082,80 zł od dnia 9 lutego 2019 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 7911 tytułem zwrotu kosztów procesu.

Na podstawie dowodów z dokumentów złożonych przez strony, w tym z inicjatywy powódki, Sąd Okręgowy ustalił okoliczności dotyczące zawarcia przez strony umowy pożyczki gotówkowej w wysokości 186297,24 zł w dniu 26 stycznia 2017 r. oraz zasady jej spłacania przez pozwanego przez 120 miesięcy wraz z oprocentowaniem wynoszącym 12,68 %, w efekcie czego całkowity jej koszt został określony na 295598,53 zł. Ustalone też zostało, że w wypadku gdy pozwany zaprzestałby spłacania pożyczki, bank był uprawniony do naliczania odsetek według zmiennej stopy procentowej zadłużenia przeterminowanego i wypowiedzenia umowy z zachowaniem 30 – dniowego terminu wypowiedzenia, liczonego od odebrania przez dłużnika tej treści oświadczenia banku.

Według ustaleń Sądu Okręgowego, kwota pożyczki, pomniejszona o jej prowizję wynoszącą 14827,41 zł, zgodnie z postanowieniami umowy została na rzecz pozwanego wypłacona w celu spłacenia innego zadłużenia w wysokości 40747,21 zł , w pozostałej zaś części na rachunek wskazany przez pozwanego, który wywiązywał się z umowy terminowo w 2017 r., pod koniec którego był w opóźnieniu w spłacie pożyczki, wynoszącego 4830,95 zł, od której zostały też naliczone odsetki od należności przeterminowanej przez bank, który wzywał pozwanego do uregulowania zaległości pismem z 30 stycznia 2018 r., jak też pismem z 1 marca 2018 r., w którym informował o wzroście zadłużenia do kwoty 7298,19 zł. W piśmie tym powiadomił też pozwanego o konsekwencjach niewykonywania umowy oraz o możności złożenia przez dłużnika wniosku o restrukturyzację zadłużenia w terminie 14 dni od doręczenia tego pisma. Sąd Okręgowy ustalił ponadto, że pismem z 16 listopada 2018 r., doręczonym dnia 22 listopada 2018 r., powódka wypowiedziała pozwanemu umowę pożyczki z 26 stycznia 2017 r., w tym oświadczyła, że skutek ten nastąpi po upływie 30 dnia od doręczenia tego oświadczenia, jeżeli w tym terminie zadłużenie, które na ten moment wynosiło 27623,76 zł, nie zostanie uregulowane, jak też o tym, że pozwany będzie zobowiązany do zapłacenia całego zadłużenia w wysokości 166829,61 zł.

Sąd Okręgowy ustalił, że 11 grudnia 2018 r. pozwany złożył wniosek o restrukturyzację zadłużenia , w którym proponował spłatę rat wynoszących w skali miesiąca 50 zł, zaś niespłacanie pożyczki argumentował pogorszeniem swojej sytuacji finansowej z powodu kłopotów zdrowotnych. Powódka pismem z 29 marca 2018 r. propozycji tej nie zaakceptowała i oświadczyła, że przystanie na obniżenie rat do 1450 zł i wydłużenie okresu spłaty kredytu o 120 miesięcy, przy złożeniu przez dłużnika oświadczenia o poddaniu się egzekucji w formie aktu notarialnego.

Wobec braku reakcji dłużnika, w wyciągu z ksiąg bankowych z 8 lutego 2019 r. zostało odnotowane zadłużenie pozwanego w kwocie 199471,64 zł, w tym z tytułu należności głównej wynoszącej 177082,80 zł i odsetki w wysokości 22388,84 zł.

Oceniając poczynione ustalenia, również pod kątem regulacji zawartej w art. 3 ust. 1 i ust. 2 ustawy z 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim, Sąd Okręgowy uznał żądanie za zasadne w całości ze względu na niewywiązywanie się przez pozwanego z obowiązku spłaty pożyczki z 26 stycznia 2017 r., która została skutecznie przez powódkę wypowiedziana, zaś pełne zadłużenie zostało stwierdzone przez powódkę wyciągiem z ksiąg bankowych, który nie korzysta z mocy dokumentu urzędowego, po wydaniu wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 15 marca 2011 r., P 7/09, lecz wykazuje stan zadłużenia, zwłaszcza że powódka przedłożyła w toku postępowania jego chronologię. Wywiązała się tym samym z ciężaru wykazania zasadności powództwa, którego wytoczenie nie stanowiło nadużycia prawa ze strony banku. O kosztach procesu Sąd Okręgowy orzekł zgodnie z ogólną dla procesu zasadą odpowiedzialności za wynik sprawy z art. 98 k.p.c. oraz przy zastosowaniu § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

Apelację od wyroku Sądu Okręgowego wniósł pozwany. Zaskarżając ten wyrok w całości, zarzucił Sądowi Okręgowemu naruszenie zasad swobodnej oceny dowodów z art. 233 § 1 k.p.c. przez przyjęcie, że odpowiedź na wniosek o restrukturyzację zadłużenia stanowiła wyjaśnienie przyczyn odrzucenia przez bank wniosku pozwanego, jak też niedostrzeżenie, że pismo z 16 listopada 2018 r., błędnie oznaczone rokiem 2019 r., nie wyjaśniało, w jakiej dacie umowa się rozwiązywała wskutek jej wypowiedzenia oraz jak był liczony wymagany okres wypowiedzenia. Apelacja została też oparta na zarzucie naruszenia przez Sąd Okręgowy art. 58 § 1 w zw. z art. 89 k.c. poprzez przyjęcie, że wypowiedzenie umowy może zostać dokonane pod warunkiem, jak też art. 75c ust. 5 ustawy Prawo bankowe poprzez uznanie, że bank wyjaśnił dokładnie przyczyny braku akceptacji przedstawionych przez pozwanego warunków restrukturyzacji jego zadłużenia, a ponadto art. 5 w zw. z art. 58 k.c. poprzez przyjęcie, że strona powodowa nie nadużywała swojej lojalności wobec pozwanego oraz że nie było to postawą do uznania nieważności wypowiedzenia umowy. Na podstawie tych zarzutów pozwany wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa i obciążenie banku poniesionymi przez skarżącego kosztami procesu za obie instancje.

W odpowiedzi na apelację bank wnosił o jej oddalenie i obciążenie strony skarżącej poniesionymi kosztami postępowania apelacyjnego według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja podlegała oddaleniu. Ustalenia Sądu Okręgowego, w tym także dotyczące odpowiedzi na wniosek pozwanego o restrukturyzację zadłużenia, jak też skuteczności wypowiedzenia umowy pożyczki gotówkowej z 26 stycznia 2017 r., były poprawne i zostały oparte o właściwie ocenione dowody z treści dokumentów złożonych przez stronę powodową, przy analizie mocy dowodowej których nie doszło do naruszenia reguł określonych w art. 233 § 1 k.p.c., ani też do naruszenia wskazanych w apelacji przepisów prawa materialnego, które nie zostały przez Sąd Okręgowy wadliwie wyłożone i zastosowane w tej sprawie. Odmienne stanowisko skarżącego nie zasługiwało na uwzględnienie.

Nie sposób więc podzielić twierdzenie skarżącego, jakoby w piśmie z 29 marca 2018 r. bank nie zamieścił wyczerpujących wyjaśnień co do przyczyny nieprzyjęcia propozycji złożonych przez pozwanego we wniosku o zawarcie umowy restrukturyzującej zadłużenie. Lektura tego pisma (k: 66) wprost więc wskazuje, że takie wyjaśnienie zostało zaprezentowane. Wskazane bowiem już na jego początku zostało, że kwota 50 zł miesięcznie, jaka została zdeklarowana w tym wniosku jako wysokość raty, jest nieadekwatna do zadłużenia, jak też że nie gwarantuje spłaty należności w akceptowanym przez bank terminie, a także wykazuje, że pozwany nie miał wówczas zdolności do zawarcia takiej umowy.

Poprawnie ponadto Sąd Okręgowy ustalił na podstawie powołanego już pisma z 29 marca 2018 r., że w jego treści zostały zaproponowane konkretne warunki restrukturyzacji zadłużenia, w tym znaczące zmniejszenie raty do 1450 zł i wydłużenie okresu jego spłacania o 120 miesięcy, czyli dwukrotne wręcz zwiększenie okresu spłaty pożyczki w stosunku do określonego w umowie z 26 stycznia 2017 r.

Nie sposób było również podzielić zarzut, jakby w piśmie z 16 listopada 2018 r., doręczonym pozwanemu w dniu 22 listopada 2018 r., w czytelny oraz konkretny sposób nie zostały określone zasady biegu terminu wypowiedzenia umowy łączącej strony, a tym samym data jej rozwiązania. Z oświadczenia, w którym bank wypowiedział umowę z 26 stycznia 2017 r., wprost zostało więc zastrzeżone, że 30 – dniowy termin wypowiedzenia tej umowy liczony jest od dnia doręczenia tego pisma adresatowi, czyli od 22 listopada 2018 r. W ten też sposób zostało jasno wskazane, w jakim dniu umowa ulegnie rozwiązaniu. Jeśli bowiem pismo to zostało odebrane przez pozwanego w dniu 22 listopada 2018 r., czego banku nie mógł precyzyjnie przewidzieć w dacie jego przygotowania i nadania, w pewny sposób można było zliczyć, że umowa ulegnie rozwiązaniu z końcem dnia 22 grudnia 2018 r., chyba że przed upływem tego terminu dojdzie do spłaty zaległości, które w tym piśmie również zostały wyliczone na moment jego przygotowania.

Nie sposób ponadto uznać, aby zastosowana konstrukcja wypowiedzenia umowy z 26 stycznia 2018 r., wyrażona w powołanym piśmie z 16 listopada 2018 r., była nieskuteczna, a tym bardziej by oświadczenie tej treści było wręcz nieważne z powodu jego sprzeczności z art.58 § 1 w zw. z art. 89 k.c. Złożenie tego oświadczenia było bowiem definitywne, mimo że skutek rozwiązania tej umowy mógł zostać zniesiony ziszczeniem się warunku rozwiązującego, czyli spłaceniem zaległości przez dłużnika. Zastosowanie konstrukcji tego rodzaju, w istocie opartej na zastrzeżeniu warunku rozwiązującego, jest skutecznie prawnie, zwłaszcza że wychodzi na korzyść konsumenta będącego adresatem tej treści oświadczenia o wypowiedzeniu umowy. Tym bardziej nie można było uznać, aby sposób jego złożenia miał świadczyć o jego nieważności.

Na uwzględnienie nie zasługiwał również zarzut naruszenia przez Sąd Okręgowy art. 75c ust. 5 Prawa bankowego. W apelacji pozwany przytoczył bowiem tylko początkowy fragment odpowiedzi, jakiej bank udzielił w piśmie z 29 marca 2018 r. Nie ograniczała się ona w żadnej mierze do zacytowanego w apelacji fragmentu. W trzech dalszych punktach zostało w tym piśmie podane, z jakich przyczyn propozycja restrukturyzacyjna, złożona przez pozwanego, nie mogła zostać zaakceptowana przez powódkę.

Sąd Apelacyjny nie podzielił też zarzutu naruszenia przez Sąd Okręgowy art. 5 w zw. z art. 58 k.c., przywołanego wraz z pierwszym z tych przepisów z pewnością ze względu na użycie w drugim paragrafie drugiego z nich przesłanki „zasad współżycia społecznego”, które nie zostały naruszone przez powódkę ani w ramach podejmowania czynności poprzedzających wypowiedzenie umowy z 26 stycznia 2017 r., ani też na etapie wnoszenia tej sprawy i popierania żądania pozwu, zwłaszcza że pozwany trzykrotnie był wzywany do uregulowania swych zaległości, a pomiędzy ich powstaniem a wniesieniem pozwu w elektronicznym postępowaniu upominawczym minęło ponad półtora roku. Pozwany miał więc wystarczający okres, aby zadbać o swoje interesy, związane z obowiązkiem uregulowania zadłużenia wobec powódki, i uniknąć postępowania sądowego. W pierwszej kolejności mógł skorzystać z propozycji zawartych w piśmie z 29 marca 2018 r. albo podjąć dalsze rozmowy o jeszcze korzystniejszych zasadach restrukturyzacji zadłużenia. Z ustaleń Sądu Okręgowego, które w całości zostały przyjęte za podstawę rozstrzygnięcia o zasadności apelacji, jednak nie wynika, aby pozwany cokolwiek zrobił w tym kierunku. Nie sposób było więc uznać, aby wytoczenie powództwa w tej sprawie stanowiło przejaw nadużycia przez bank lojalności wobec pozwanego, a tym bardziej prawa do dochodzenia swojej wierzytelności z tytułu skutecznego wypowiedzenia umowy z 26 stycznia 2017 r. Zarzut naruszenia art. 5 k.c. nie zasługiwał więc na uwzględnienie.

Oddalenie apelacji uzasadniało ponadto obciążenie pozwanego kosztami postępowania apelacyjnego poniesionymi przez stronę czynną. Na podstawie art. 98 § 1 i 3 w zw. z art. 108 § 1 k.p.c. i § 10 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 2 pkt 6 powołanego rozporządzenia, Sąd Apelacyjny zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 4050 zł tytułem zwrotu kosztów postepowania apelacyjnego, na którą złożyła się podstawowa stawka wynagrodzenia za udział w postępowaniu przed Sądem Apelacyjnym zawodowego pełnomocnika, stosowna do rodzaju sprawy i podanej w apelacji wartości przedmiotu zaskarżenia.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie powołanych przepisów i art. 385 k.p.c., Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji.

Robert Obrębski Bernard Chazan Przemysław Kurzawa