Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 118/20

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 21 stycznia 2020 roku sygn. akt III Ko 24/19

1.2.  Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☒ inny

1.3.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.2.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4.  Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5.  Ustalenie faktów

1.1.3.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

1.1.4.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

1.6.  Ocena dowodów

1.1.5.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1.1.6.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

1) obrazę art. 361 § 2 k.c. poprzez przyjęcie, że

- J. S. nie odniósł żadnej szkody z zakresie lucrum cessans, albowiem brak jest bezpośredniego związku skazania z utratą korzyści polegającą na uzyskiwaniu przez niego mniejszych zarobków w nowym miejscu pracy po opuszczeniu Zakładu Karnego, podczas gdy prawidłowa, zgodna z zasadami logiki i doświadczenia życiowego, a także faktami historycznymi ocena Sądu I instancji powinna prowadzić do wniosku zgoła odmiennego, iż J. S., gdyby nie został aresztowany i skazany przez Sąd Rejonowy w Szczecinie na podstawie bezprawnego aktu prawnego, jakim był dekret o stanie wojennym, uzyskiwał by wyższe zarobku, co pozwoliłoby mu osiągnąć określone korzyści,

- nie zasądzenie jako poniesioną szkodę kosztów sądowych zapłaconych przez męża wnioskodawczyni w wysokości 1695 zł, z uwagi na przyjętą przez Sąd I instancji możliwość dochodzenia jej w trybie administracyjnym , podczas gdy tzw. ustawa lutowa obejmuje wszelkie szkody związane z wydaniem bądź wykonaniem orzeczenia, które było wydane na podstawie bezprawnego aktu jakim był dekret o stanie wojennym;

2) błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku, a mający wpływ na jego treść poprzez dowolne przyjęcie, że:

orzeczona na rzecz wnioskodawczyni kwota 32.500 tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę będącej wynikiem bezprawnego aresztowania oraz wykonania wobec J. S. wyroku Sądu Rejonowego w Szczecinie z dnia 21 października 1882 roku (sygn. akt II K 194/82) jest adekwatna do rozmiaru krzywd i cierpień moralnych, jakich J. S. doznał, podczas gdy całokształt sprawy i wyjątkowo brutalne środki jakie stosowano wobec męża wnioskodawczyni, który trafiając do aresztu pozostawił żonę z dwójką małych dzieci bez środków do życia, a także schorowaną samotną matkę i został dodatkowo pobity w areszcie przez funkcjonariuszy, powinny prowadzić do wniosku, że żądana we wniosku kwota zadośćuczynienia nie jawi się jako wygórowana i jest adekwatna zgodnie z dyspozycjami przepisu art. 445 § 1 k.c.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Wywiedziona apelacja zasługiwała jedynie na częściowe uwzględnienie i to jedynie w zakresie zakwestionowania przez skarżącego nie uwzględnienia przy ustalaniu wysokości odszkodowania kwoty należnej wnioskodawczyni z tytułu poniesienia przez jej męża kosztów sądowych w sprawie o sygn. II K 194/82. W istocie kwota ta została zapłacona w wysokości 4350 złotych, czego dowodem są akta wykonawcze dot. owej sprawy k 20, co biorąc pod uwagę żądaną przez skarżącego z tego tytułu kwotę 1.695 złotych stanowiło by adekwatne odszkodowanie z tego tytułu, przy czym z uwagi na nie kwestionowaną i w apelacji zasadę, że wnioskodawczyni należna jest 1/3 każdej z kwot winna to być kwota 565 złotych. Podzielając stanowisko skarżącego, co do tego, że Sąd w niniejszym postępowaniu winien był uwzględnić ową szkodę, a nie odsyłać wnioskodawczynię na drogę administracyjną, Sąd Apelacyjny podwyższył wysokość należnego odszkodowania do kwoty 7.510,33 złotych. Zważyć bowiem należało na czas w jakim doszło do zdarzenia i niewątpliwy fakt, że w związku z faktem, iż akta przedmiotowej sprawy nie pozostają już w sądzie właściwym dla rozpoznania owej sprawy możliwość dochodzenia owego roszczenia niewątpliwie w trybie administracyjnym byłaby utrudniona.

W pozostałym zakresie zarzuty zawarte w apelacji okazały się bezpodstawne.

W szczególności nie sposób podzielić stanowiska zawartego w apelacji jakoby z racji nieuwzględnienie przez Sąd, że po opuszczeniu zakładu karnego J. S. otrzymał mniej płatną pracę w stosunku do tej jaką wykonywał przez osadzeniem, a gdyby nie osadzenie jego wynagrodzenie, byłoby wyższe. J. S., jeszcze przed zdarzeniami będącymi przyczyną jego zatrzymania, tymczasowego aresztowania, odbywania kary pozbawienia wolności zmienił miejsce pracy, a co za tym idzie nie sposób uznać, że pozyskanie pracy z wynagrodzeniem niższym niż te jakie mąż wnioskodawczyni otrzymywał na wcześniejszym stanowisku pracy należało uznać za takie jakie utracił bezpośrednio w związku z doznanymi w niniejszej sprawie represjami i by z tego tytułu Sąd I instancji winien był przyznać wnioskodawczyni z tytułu odszkodowania wyższą kwotę.

Nie uwzględnienie powyższej okoliczności w żadnej mierze nie narusza treści art. 361 k.c., jako, że nie sposób uznać by pozostawało w związku zatrzymaniem i dalszymi represjami związanymi ze sprawą II K 194/82, jako, że było one niewątpliwie tak wynikiem wcześniej podejmowanej działalności opozycyjnej, jak i kolejnych restrykcji aparatu bezpieczeństwa, już nie związanych bezpośrednio ze sprawą karną. Skarżący powołując się w uzasadnieniu apelacji na to, że mąż wnioskodawczyni doznał większych szkód z tytułu prowadzonej działalności opozycyjnej w tym takich, które skutkowały, że przez kolejne okresy pozostawał bez pracy, czy musiał kraj udając się z rodziną emigrację, nie dostrzega, że Sąd I instancji wskazał z jakich przyczyn w zakresie dalszych poniesionych szkód stosowne roszczenia mogą być dochodzone na drodze procesu cywilnego a nie w toku niniejszej sprawy k 78 verte.

Nie można też podzielić zarzutów kwestionujących trafność ustaleń Sądu I instancji w zakresie dotyczących należnej wnioskodawczyni kwoty z tytułu zadośćuczynienia za doznane przez jej męża krzywdy w związku tak z zatrzymaniem tymczasowym aresztowaniem, jak i odbyciem części kary i wynikającymi z całości niesłusznie wydanego w sprawie II K 194/82 wyroku skazującego. Na wstępie należy wskazać, że fakt przyznania wnioskodawczyni kwoty 32.500 nie oznacza, że Sąd krzywdy i cierpienia jej męża uznał za takie, które owa kwota ma rekompensować w całości. Sąd I instancji wskazał bowiem, że jest to jedynie 1/3 kwoty, która w jego ocenie w pełni rekompensowałaby owe krzywdy jako, że wnioskodawczyni jest jedynie jedną z trzech osób, które były uprawnione do dochodzenia roszczeń z tego tytułu po zmarłym J. S. k 79 verte.

W kontekście tej okoliczności należy ocenić czy kwota jaką na rzecz wnioskodawczyni zasądził Sąd I instancji jest kwotą adekwatną do rozmiaru krzywd i cierpień jakich doznał J. S. wobec którego stosowano brutalne środki, który trafił do aresztu pozostawiając w domu żonę z dwójką dzieci, a także schorowaną samotną matkę. Wskazać należy, że żona J. S., jak, sama wskazuje, pracowała w tym czasie, zaś matka J. S. chorująca na cukrzycę miała 51 lat, co nie daje podstaw do twierdzeń, że jej stan był wyjątkowo ciężki, nawet jeśli potrzebowała wsparcia innej osoby, co potwierdza zaświadczenie zawarte w aktach sprawy II K 194/82. Tak więc przywołane okoliczności nie były tego rodzaju by należało je uwzględnić w większym zakresie niż to uczynił Sąd I instancji.

Sąd wskazane przez skarżącego okoliczności uwzględnił w sposób należyty zasadnie wskazując okoliczności, które miał na względzie miarkując zadośćuczynienie i jakimi wskaźnikami się w tym zakresie kierował. Przy czym należy wskazać, że Sąd zasądził ponad trzykrotność kwoty 4.931,51- będącej przeciętnym miesięcznym wynagrodzeniem i uznał, że za każdy miesiąc należna kwota to 16.250 zł . Czyni to bezpodstawnym kwestionowanie faktu posiłkowania się przez Sąd I instancji średnim miesięcznym wynagrodzeniem za III kwartał skoro do ogłoszenia przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za IV kwartał 2019 roku doszło 11 lutego 2020 roku i ogłoszono, że owe przeciętne wynagrodzenie w czwartym kwartale 2019 roku wynosiło 5198,58 złotych (...) co sprawia, że przemnożenie owej kwoty przez 3 krotność daje 15595,74 złotych, a po uwzględnieniu okresu 6 miesięcy 93574,44 złotych, a Sąd ustalając wysokość zadośćuczynienia określił go na poziomie 1/3 od kwoty 97.500 złotych.

Sąd Apelacyjny podziela w pełni argumentację zawartą w uzasadnieniu Sądu I instancji, która w pełni przekonuje, że zasądzona kwota zadośćuczynienia jest kwotą adekwatną uwzględnia rozmiar i stopień dolegliwości fizycznych i psychicznych związanych tak z warunkami izolacji więziennej, rozmiar wykonywanej niesłusznie kary, sposób traktowania i następstwa tych zdarzeń wskazane na k 80 uzasadnienia. Tak ukształtowana kwota jest kwotą odpowiednią w rozumieniu tak art. 445 § 2 k.c., a to powoduje, że wniosek skarżącego w pozostałej części trafnie został przez Sąd Okręgowy oddalony.

Skarżący kwestionując też ( w treści uzasadnienia wysokość zasądzonej z tytułu ustanowienia pełnomocnika kwoty, nie dostrzega ani przyczyn dla których postepowanie trwało ponad rok, leżących w znacznej mierze po stronie pełnomocnika, jak i faktu, że zasądzenie kwoty ponad kwotę określoną stosownie do norm przypisanych, jako, że nie zostało udokumentowane by wnioskodawczyni z tytułu ustanowienia pełnomocnika poniosła wydatki w zakresie przekraczającym ową kwotę.

Wniosek

zmianę zaskarżonego wyroku i zasądzenie na rzecz J. S. zadośćuczynienia i odszkodowania w wysokościach wskazanych we wniosku, względnie uchylenie zaskarżonego wyroku w zaskarżonym zakresie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Szczecinie

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wniosek zasługiwał na uwzględnienie jedynie w zakresie konieczności uwzględnienia w kwocie odszkodowania 1/3 poniesionych przez męża wnioskodawczyni kosztów sądowych w związku z uiszczeniem kosztów sądowych i opłat w sprawie II K 194/82. Skoro Sąd przyjął, nie kwestionowaną wszak zasadę, że żonie pokrzywdzonego- wnioskodawczyni należnych jest 1/3 tego co uzyskał by pokrzywdzony z racji faktu, że uprawnionymi pozostają też dzieci wnioskodawcy, to niewątpliwie odszkodowanie należało podwyższyć o kwotę 565 złotych. Dalsze podwyższenie kwoty odszkodowania nie byłoby zasadne.

Co do zadośćuczynienia Sąd I instancji prawidłowo ustalił wysokość kwoty odpowiedniej z tytułu zadośćuczynienia, mając na względzie, że jest to 1/3 należnej kwoty. Zadośćuczynienie należne wnioskodawczyni nie obejmuje bowiem kwot należnych pozostałym spadkobiercom pokrzywdzonego, którzy niewątpliwie są również uprawnieni do dochodzenia owych roszczeń wynikających z niesłusznego zatrzymania, tymczasowego aresztowania i niesłusznego skazania, z czym związane było odbycie kary w wymiarze 6 miesięcy, jak i krzywda doznana na skutek pozbawienia praw publicznych.

Stąd podzielając wniosek pełnomocnika jedynie w nieznacznej części dot. odszkodowania Sąd Apelacyjny nie znalazł podstaw do uwzględnienia wniosku o zmianę orzeczenia Sądu I instancji w większym zakresie, jak i podstaw do uchylenia wyroku i przekazania sporawy do ponownego rozpoznania.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.7.  Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Sąd utrzymał w mocy orzeczenie Sadu I instancji w całości co do wysokości zadośćuczynienia, a w zakresie odszkodowania zmienił jego wysokość jedynie o kwotę 565 złotych, podzielając stanowisko Sądu Okręgowego co do oddalenia wniosku o zadośćuczynienie, jak i o odszkodowanie w pozostałym zakresie.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Szczegółowe powody utrzymania w mocy orzeczenia Sądu w zakresie w jakim Sąd utrzymał je w mocy zawarto w pkt 3.1 wskazując że skarżący nie ma racji żądając by odmiennie ustalono kwotę zadośćuczynienia, jak i kwotę odszkodowania ponad 565 złotych wynikającej z potrzeby uznania, że wnioskodawczyni należna jest też 1/3 kwoty należnej jej mężowi z racji poniesionych przez niego kosztów i opłat uiszczonych w sprawie II K 194/82

1.8.  Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Podwyższenie kwoty należnej z tytułu odszkodowania do 7.510,33 złotych

Zwięźle o powodach zmiany

Kwotę odszkodowania podwyższono o kwotę 565 złotych będącej 1/3 dochodzonej kwoty z tytułu opłacenia przez męża wnioskodawczyni kosztów sądowych w sprawie II K 194/82, która to kwota nie została J. S. pomimo, że w sprawie tej ostatecznie mąż wnioskodawczyni został uniewinniony.

1.9.  Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.7.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

1.1.8.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

1.10.  Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Pkt III i IV

Zasądzono na rzecz wnioskodawczyni kwotę 240 złotych z tytułu ustanowienia pełnomocnika, koszty postępowania ponosi Skarb Państwa O kosztach rozstrzygnięto w ten sposób, że - po myśli art. 13 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (Dz.U.2018.2099 j.t. ze zm.) i § 11 ust. 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie – zasądzono od Skarbu Państwa na rzecz wnioskodawczyni kwotę 240 zł, tytułem zwrotu wydatków związanych z ustanowieniem pełnomocnika w postępowaniu odwoławczym. Sąd nie uwzględnił żądania pełnomocnika w zakresie 6- krotności owej kwoty, jako, że nie wykazano, że taka kwota została poniesiona. Nadto, na zasadzie art. 13 cyt. wyżej ustawy kosztami postepowania odwoławczego obciążono Skarb Państwa.

7.  PODPIS

SSO del. Dorota Mazurek SSA Andrzej Wiśniewski SSA Stanisław Kucharczyk

1.11.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

pełnomocnika wnioskodawczyni

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

wysokość zadośćuczynienia i odszkodowania

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana