Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 194/20

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 10 czerwca 2020 r., sygn. akt III Ko 595/19

1.2.  Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☒ inny

1.3.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.2.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4.  Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5.  Ustalenie faktów

1.1.3.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

1.1.4.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

1.6.  Ocena dowodów

1.1.5.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1.1.6.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

Zarzut obrazy przepisów postępowania w zakresie dotyczącym odszkodowania - pkt 1 i 2 apelacji:

1. obrazy art. 3 k.p.c. oraz art. 232 k.p.k. w związku z art. 558 k.p.k. poprzez uznanie, że poniesione straty związane z koniecznością zakupu leków oraz wynajmowania opiekunki nie zostały w wystarczającym stopniu wykazane ani udowodnione, a w konsekwencji - zasądzenie zaniżonej kwoty odszkodowania,

2. obrazy art. 322 k.p.c. w związku z art. 558 k.p.k. poprzez nierozważenie wszystkich okoliczności sprawy w sytuacji braku możliwości ścisłego udowodnienia przez wnioskodawcę wysokości żądania w zakresie odszkodowania, a w konsekwencji - zasądzenie zaniżonej kwoty odszkodowania.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Podniesiony w apelacji zarzut obrazy prawa procesowego poprzez naruszenie przepisów wskazanych w pkt 1 i 2 apelacji okazał się w całości niezasadny. Sąd Okręgowy, rozpoznając sprawę wnioskodawcy H. B., nie naruszył bowiem uregulowań wskazanych z tych punktach, ani na etapie gromadzenia dowodów, ani też dokonując ich oceny, jak również czyniąc ustalenia faktyczne oraz formułując oparte na nich wnioski.

Kwestionując zasadność przyjęcia przez Sąd Okręgowy kwoty 12.000 zł, jako należycie rekompensującej wydatki poniesione przez wnioskodawcę na zakup leków oraz korzystanie z płatnej opieki, pełnomocnik niezasadnie odwołał się poprzez przepis art. 558 k.p.k. do naruszenia przepisów art. 3 k.p.c. i art. 232 k.p.c. Zarzucając uchybienia wskazanym wyżej przepisom, poddał krytyce stanowisko Sądu pierwszej instancji, zgodnie z którym wysokość faktycznych wydatków poniesionych przez wnioskodawcę na zakup leków stosowanych w związku z urazem kolana, doznanym w czasie zatrzymania w dniach 17-23 grudnia 1970 r., nie została wykazana w sposób jednoznaczny. Sąd zaznaczył, że w różnych okresach wnioskodawca stosował różne leki (środki przeciwbólowe oraz maści). Nadmienić należy, że konkretne nazwy i przybliżone wydatki miesięczne na leki, jakie H. B. podał w swoich zeznaniach dotyczą jedynie ostatniego okresu. Analogiczna krytyka apelującego dotyczy również stwierdzenia przez Sąd pierwszej instancji, że w sposób niedostatecznie precyzyjny wykazana została także wysokość wydatków związanych z korzystaniem przez wnioskodawcę z pomocy płatnej opiekunki. Zastrzeżenia apelującego w tym zakresie, nie zostały wsparte rzeczową argumentacją, zwłaszcza zaś taką, która podważałaby stanowisko Sądu Okręgowego, zgodnie z którym przeprowadzone postępowanie nie dostarczyło podstaw do uznania, iż wydatki poniesione przez H. B. z tytułu niezbędnej opieki wyniosły 288.768 zł, a z tytułu zakupu leków - 236.800 zł. Nie jest przekonujące wnioskowanie apelującego, że na podstawie opinii biegłego można uznać za udowodniony fakt korzystania przez wnioskodawcę z płatnej opieki w takim wymiarze dziennym i w takim okresie, z którego wynika żądana w postępowaniu kwota 288.768 zł. Tym bardziej zaś wątpliwe jawi się to, w świetle stwierdzenia, że odszkodowanie w tym zakresie, jest we wskazanym wyżej wymiarze należne – zdaniem apelującego - bez względu na to czy wnioskodawca korzysta z pomocy płatnej opiekunki, czy też pomocy członków rodziny (faktycznie korzystał z pomocy przyjaciół, którzy już nie żyją). Sąd Okręgowy zasadnie podkreślił, że w sytuacji, gdy wnioskodawca nie był w stanie przedstawić konkretnych informacji na temat ilości i rodzaju leków zażywanych w różnych okresach, a co za tym idzie - wysokości wydatków poniesionych na ten cel oraz na korzystanie z płatnej opieki, to zaktualizowały się podstawy do zastosowania rozwiązania przewidzianego w art. 322 k.p.c. Wprawdzie postępowanie dowodowe w sprawie o takiej specyfice, niezależnie od stricte cywilistycznego charakteru jego przedmiotu, z mocy art. 8 ust. 3 ustawy z dnia 23.02.1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego w zw. z art. 554 k.p.k., przeprowadza się zgodnie z uregulowaniami karno-procesowymi, a więc z uwzględnieniem między innymi art. 167 k.p.k., to jednak w konkretnym przypadku, muszą wystąpić określone okoliczności czyniące zasadnym i realnym przeprowadzenie dowodów z urzędu. W realiach tego postępowania Sąd Okręgowy przeprowadził wnioskowane dowody, uzyskując dokumentację dotyczącą leczenia wnioskodawcy oraz uzyskał opinię biegłego chirurga ortopedy. Natomiast nie zaistniały warunki do podjęcia przez sąd inicjatywy dowodowej w celu dalszego uzupełnienia materiału dowodowego, albowiem, ani z dokumentów zawartych w aktach sprawy, ani też z zeznań H. B. nie wynika, aby istniały jakiekolwiek dowody mogące służyć usunięciu wątpliwości rysujących się w zakresie obu wskazanych powyżej kwestii. Zarazem należy jednak zauważyć, że postępowanie o roszczenia cywilnoprawne, toczące się przed sądem karnym, z racji takiej jego specyfiki, ma charakter mieszany, a w związku z tym, należy mieć na względzie również zasadę wynikającą z art. 6 k.c., zgodnie z którą w postępowaniu mającym za przedmiot roszczenia cywilnoprawne - także wtedy, gdy toczy się ono przed sądem karnym - powinnością wnioskodawcy jest udowodnienie podstawy i wysokości dochodzonego roszczenia (por. Komentarz do art. 554 Kodeksu postępowania karnego, D. Świecki, st. pr.: 2020.07.20, lex.online, wyrok SA we Wrocławiu z 12.12.2018 r., II AKa 350/18, legalis). Tak wiec, zastrzeżenia podniesione w apelacji w powyższym zakresie, nie przekonały o słuszności formułowanych na tym tle racji, a tym samym, nie podważyły słuszności zastosowania przez Sąd Okręgowy przepisu art. 322 k.p.c. i oszacowania zgodnie z tym uregulowaniem, wysokości odszkodowania należnego wnioskodawcy z tytułu wydatków poniesionych na zakup leków oraz korzystanie z odpłatnej opieki. Wbrew zastrzeżeniom apelującego, sam fakt, że ustalona z zastosowaniem art. 322 k.p.c. wysokość odszkodowania we wskazanym wyżej zakresie, znacząco różni się od zdecydowanie wygórowanej wysokości tego składnika, określonej przez pełnomocnika wnioskodawcy - nie oznacza, że jest zaniżona i została przez Sąd pierwszej instancji ustalona nieracjonalnie.

Eksponowane przez apelującego przepisy procesowe nie zostały więc naruszone. Zaznaczyć przy tym należy, że przywołana w zarzucie apelacji regulacja zawarta w art. 3 k.p.c. nie nakłada na sąd obowiązku dążenia do prawdy materialnej (por. Komentarz do art. 3 k.p.c. - Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz 2019, wyd. 10, legalis), która natomiast obowiązuje w postępowaniu karnym z mocy art. 2 § 2 k.p.k., co też znalazło swoje odzwierciedlenie przedstawionych powyżej rozważaniach. Tymczasem, zarówno eksponowany w apelacji art. 3 k.p.c. jak i art. 232 k.p.c. stanowią wyraz obowiązywania w zakresie dowodzenia innej zasady, aniżeli w postępowaniu karnym, tym bardziej więc podniesiony zarzut ich naruszenia, należało uznać za nietrafny.

Wniosek

Wniosek o zasądzenie dalszej kwoty w wysokości 513.568 zł tytułem odszkodowania za szkody wynikłe z pozbawienia wolności H. B. bez przeprowadzenia postępowania zakończonego orzeczeniem, w okresie od dnia 17 grudnia 1970 r. do dnia 23 grudnia 1970 r. w związku z działalnością na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego, wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wniosek powyższy nie zasługiwał na uwzględnienie z powodu uznania za niezasadny zarzutu apelacji wskazującego na naruszenie przepisów postępowania - art. 3 k.p.c. i art. 232 k.p.k. w zw. z art. 558 k.p.k. oraz art. 322 k.p.c. w zw. z art. 558 k.p.k. (pkt 1 i 2), co szczegółowo uzasadniono powyżej - w pkt 3.1 niniejszego uzasadnienia.

3.2.

Zarzut obrazy przepisów postępowania w zakresie dotyczącym zadośćuczynienia - pkt 3 i 5 apelacji:

3. zarzut obrazy art. 410 k.p.k. poprzez pominięcie części okoliczności ujawnionych w toku rozprawy głównej w trakcie orzekania, tj. okoliczności, iż wnioskodawca po odzyskaniu wolności, kontynuował działalność niepodległościową, na skutek czego doznawał dalszych represji związanych z jego działalnością niepodległościową oraz faktem figurowania jego osoby w kartotekach MO, a także okoliczności czasowego zerwania więzi z rodziną, a w konsekwencji, błędne przyjęcie, że zasądzona kwota zadośćuczynienia jest kwotą odpowiednią,

5. zarzut obrazy art. 7 k.p.k. poprzez dowolną ocenę dowodów i wyciągnięcie z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, wniosków sprzecznych z zasadami logicznego rozumowania, doświadczenia życiowego i wskazaniami wiedzy, a w konsekwencji błędne przyjęcie, że kwota zasądzona tytułem zadośćuczynienia jest w tym przypadku odpowiednia.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Nie zasługiwały na uwzględnienie zastrzeżenia apelującego dotyczące ustalonej przez Sąd Okręgowy wysokości kwoty zadośćuczynienia na rzecz H. B.. W pierwszym rzędzie celowe jest odniesienie się do zarzutu naruszenia art. 7 k.p.k. (pkt 5), które - zdaniem apelującego - przejawiło się dowolną oceną materiału dowodowego i wyprowadzeniem z niej wniosków sprzecznych z zasadami logicznego rozumowania oraz wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego, czego efektem stał się błędny - zdaniem apelującego - wniosek, iż zasądzona tytułem zadośćuczynienia kwota 83.000 zł jest odpowiednia. Powyższa krytyka skarżącego, nie znajduje należytego potwierdzenia w przedstawionym przez Sąd pierwszej instancji procesie oceny zgromadzonych w tej sprawie dowodów oraz opartym na niej wnioskowaniu. W ocenie sądu odwoławczego, spełnia ona kryteria określone w art. 7 k.p.k., nie uchybia bowiem logicznemu rozumowaniu, ani też wskazaniom wiedzy i doświadczenia życiowego. Wbrew temu, co znalazło swoje odzwierciedlenie w treści tego zarzutu, zauważyć należy, iż w części motywacyjnej apelacji nie zostało skonkretyzowane, które spośród dowodów, Sąd pierwszej instancji ocenił z naruszeniem wymogów określonych w art. 7 k.p.k.

Całość krytycznych wywodów odnoszących się do zasądzonej kwoty zadośćuczynienia, akcentuje przede wszystkim niedostateczne uwzględnienie przez Sąd pierwszej instancji ustalonych faktów oraz pominięcie okoliczności wskazanych w pkt 3, a mianowicie czasowego zerwania więzi z rodziną oraz faktu doznawania dalszych represji związanych z kontynuowaniem działalności niepodległościowej po odzyskaniu wolności oraz figurowaniem w kartotekach MO.

Stwierdzić należy, że w przypadku wnioskodawcy H. B., dochodzone zadośćuczynienie (także odszkodowanie) od Skarbu Państwa, przysługuje mu z racji tego, że był on pozbawiony wolności przez organy, o których mowa w art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 23.02.1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (Dz.U.1820 j.t.), określanej mianem „lutowa”, bez przeprowadzenia zakończonego orzeczeniem postępowania (art. 11 ust. 2 w zw. z art. 8 ust. 1 cyt. ustawy), na co trafnie wskazał Sąd Okręgowy w pkt 5 uzasadnienia „Podstawa prawna". Roszczenia powyższe, przysługują zatem, jedynie za szkodę i krzywdę wynikłe bezpośrednio ze wskazanego wyżej charakteru pozbawienia wolności wnioskodawcy, co oznacza, że pomiędzy zdarzeniem stanowiącym podstawę roszczenia a doznaną krzywdą musi zachodzić adekwatny związek przyczynowy. Podjęcie przez wnioskodawcę decyzji o kontynuowaniu działalności niepodległościowej po zwolnieniu z aresztu, niewątpliwie pozytywnie charakteryzuje jego postawę, ale wszelkie restrykcje ze strony organów państwa komunistycznego, jakie z tego powodu dotknęły go, wynikają już z nowych faktów, a nie z niesłusznego pozbawienia go wolności. Nie ulega wątpliwości, że pomiędzy pozbawieniem wolności wnioskodawcy w dniach 17-23 grudnia 1970 r. a negatywnymi dla niego następstwami kontynuowania działalności niepodległościowej po odzyskaniu wolności, nie zachodzi adekwatny związek przyczynowy. Pominięcie zatem tej okoliczności w rozważaniach Sądu pierwszej instancji oraz nieuwzględnienie jako elementu kształtowania kwoty zadośćuczynienia, nie tylko nie stanowi uchybienia, ale wręcz potwierdza prawidłowość zakresu ocen i wniosków Sądu Okręgowego. Stwierdzić nadto należy, że ta część zadośćuczynienia, którą Sąd Okręgowy ustalił w wysokości 31.116,72 zł, nie jest kwotą zaniżoną i nieadekwatną do okoliczności pozbawienia wolności wnioskodawcy i z całą pewnością uwzględnia w ramach eksponowanych przez Sąd Okręgowy przeżyć psychicznych wnioskodawcy, także kwestię utraty więzi z rodziną w okresie sześciu dni. Nie sposób tak określonego elementu zadośćuczynienia oceniać jako zaniżonego, gdy zważy się na to, że za jeden dzień pozbawienia wolności Sąd Okręgowy przyznał zadośćuczynienie w wysokości odpowiadającej kwocie przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. Nie deprecjonując w żadnej mierze doznanych przez wnioskodawcę cierpień i krzywd, nie można tracić z pola widzenia okoliczności, że niesłusznie pozbawienie wolności i związane z tym negatywne przeżycia, nie wyłączając rozłąki wnioskodawcy z rodziną, nie były w tym przypadku dodatkowo zintensyfikowane ich długotrwałością.

Kwestia figurowania w rejestrach MO nie jest również okolicznością, która sama w sobie, dostarczałaby w tej sprawie podstaw do wnioskowania, że wnioskodawca ponosił jakieś negatywne następstwa z powodu takiego stanu rzeczy. Figurowanie w tychże rejestrach mogłoby mieć miejsce również jedynie z powodu np. legitymowania związanego z udziałem w akcji protestacyjnej, a zatem twierdzenie, że odnotowanie wnioskodawcy w rejestrach MO nastąpiło wyłącznie dlatego, że bez uzasadnionej ku temu podstawy został on pozbawiony wolności, nie jest przekonujące. Jednak nawet jeśli uzna się za słuszną sugestię apelującego, że wnioskodawca znalazł się w rejestrach MO wyłącznie z powodu niesłusznego pozbawienia go wolności, to nie ma wystarczających podstaw dowodowych, pozwalających ustalić, że tylko i wyłącznie z tego tytułu (figurowania w rejestrach|) dotknęły go jakiekolwiek negatywne następstwa, łączące się z wyrządzeniem krzywdy. Żadnych tego rodzaju okoliczności, apelujący nie wskazał, co skutkowało uznaniem związanych z tym zastrzeżeń za nietrafne.

Wniosek

Wniosek o zasądzenie na rzecz H. B. dalszej kwoty w wysokości 573.116,72 zł tytułem zadośćuczynienia za krzywdy doznane i wynikłe z pozbawienia go wolności bez przeprowadzenia postępowania zakończonego orzeczeniem, w okresie od dnia 17 grudnia 1970 r. do dnia 23 grudnia 1970 r., w związku z działalnością na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego, wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wniosek powyższy nie zasługiwał na uwzględnienie, z uwagi na to, że niezasadny okazał się zarzut apelacji, kwestionujący wysokość kwoty zasądzonego na rzecz H. B. zadośćuczynienia (83.000 zł), jako zaniżonej. Szczegółowe przyczyny takiej oceny zostały odzwierciedlone powyżej w pkt 3.2 niniejszego uzasadnienia.

3.3.

Zawarty w pkt 4 apelacji zarzut - obraza przepisów prawa materialnego - art. 445 § 1 i 2 k.c. oraz art. 448 k.c. w zw. z art. 11 ust. 2 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego poprzez błędną ich wykładnię i w rezultacie błędne przyjęcie, że zasądzona kwota zadośćuczynienia jest odpowiednia.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zawarty w pkt 4 apelacji zarzut obrazy przepisów prawa materialnego - art. 445 § 1 i 2 k.c. oraz art. 448 k.c. w zw. z art. 11 ust. 2 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego poprzez błędną ich wykładnię i w rezultacie błędne przyjęcie, że zasądzona kwota zadośćuczynienia jest odpowiednia - nie zasługiwał na uwzględnienie. Sąd pierwszej instancji prawidłowo ustalił zakres okoliczności, które były istotne dla właściwego określenia wysokości zadośćuczynienia należnego wnioskodawcy i należycie je docenił. Jak już powyżej wskazano - stwierdził ponad wszelką wątpliwość, że pozbawienie wolności H. B. w dniach 17-23 grudnia 1970 r. spełnia warunki określone w art. 11 ust. 2 w zw. z art. 8 ust. 1 ustawy lutowej. W swoich rozważaniach zaakcentował niesłuszność pozbawienia wolności, co jest w świetle materiału dowodowego sprawy niekontrowersyjne i w istocie stanowiło punkt wyjścia do rozważań dotyczących zasadności wniosku H. B.. Sąd Okręgowy uwzględnił nadto, czas pozbawienia wolności wnioskodawcy (6 dni), związane z tym przeżycia psychiczne i cierpienia fizyczne (ból i komplikacje spowodowane doznanym w czasie "ścieżki zdrowia" urazem kolana), długotrwałość leczenia, warunki osadzenia - brak jedzenia i wody, brak pomocy medycznej, ogólnie złe warunki higieniczne i sanitarne. Zasadnie uznał, że kwota wnioskowanego zadośćuczynienia (analogicznie jak odszkodowania) jest zbyt wysoka i nieadekwatna w stosunku do doznanej przez wnioskodawcę krzywdy. Zauważyć należy, że przy ustalaniu kwoty zadośćuczynienia, nie jest konieczne ani specjalnie pożądane, odwołanie się do konkretnych kwot średniego wynagrodzenia czy innych podobnych elementów. Najistotniejsze jest bowiem, uwzględnienie i należyte wyważenie wszystkich okoliczności, które w konkretnym przypadku mają znaczenie dla rzetelnego ustalenia zadośćuczynienia, noszącego walor odpowiedniości. W tym przypadku, Sąd Okręgowy w pewnym zakresie posłużył się wskazaną wyżej metodą, ustalając część kwoty zadośćuczynienia za krzywdy i cierpienia doznane w czasie bezprawnego pozbawienia wolności przy posłużeniu się przeciętnym miesięcznym wynagrodzeniem. Uczynił to jednak w sposób, nie budzący zastrzeżeń i z całą pewnością nie prowadzący do niedocenienia okoliczności, które wymagały uwzględnienia. Przyjął jako miarodajną i należycie uwzględniającą negatywne przeżycia za jeden dzień pozbawienia wolności, kwotę średniego miesięcznego wynagrodzenia z kwietnia 2019 r. (5.186,12 zł), natomiast za cały okres pozbawienia wolności (6 dni) – jej sześciokrotność, to jest sumę 31.116,72 zł. Nie ulega wątpliwości, że nie jest to kwota niska, nieadekwatna do okoliczności pozbawienia wolności wnioskodawcy w tym konkretnym przypadku i z całą pewnością uwzględniająca w ramach eksponowanych przez Sąd Okręgowy przeżyć psychicznych, także kwestię utraty więzi z rodziną w okresie sześciu dni. Nieprzekonujące i nie znajdujące stosownego oparcia dowodowego jest twierdzenie apelującego, że "przebywanie w zamkniętych celach aresztu śledczego (...) trwale zmieniło życie wnioskodawcy zarówno pod względem psychicznym, jak i w głównej mierze, fizycznym". Wiadome jest bowiem, z czego wyniknęły długotrwałe cierpienia fizyczne wnioskodawcy (z urazu kolana) i nie ulega wątpliwości, że przyczyną tego nie był pobyt "w ciemnych celach" – jak zaznaczył apelujący. Sąd Okręgowy należycie wyważył również ten aspekt skutków niesłusznego pozbawienia wolności wnioskodawcy, jaki wiąże się z konsekwencjami spowodowania u niego urazu kolana i z tego tytułu słusznie powiększył zadośćuczynienie, zasądzając łącznie na rzecz wnioskodawcy kwotę 83.000 zł. Wbrew zastrzeżeniom apelującego, nie jest to kwota zbyt niska, albowiem z całą pewnością nie sposób postrzegać ją jako symboliczną. Niewątpliwie uwzględnia przy tym należycie indywidualne okoliczności pozbawienia wolności wnioskodawcy i wynikłe z tego tytułu cierpienia i krzywdy. Stanowi też realną, odczuwalną korzyść majątkową, która spełnia funkcję właściwej rekompensaty doznanej krzywdy. Jest ukształtowana racjonalnie, z odpowiednim uwzględnieniem aktualnych warunków i przeciętnej stopy życiowej społeczeństwa. Nie ma zatem racji apelujący, że jest zbyt niska i nie spełnia kryterium odpowiedniości wynikającego z art. 445 § 1 k.c. (także art. 448 k.c.).

Zauważyć nadto należy, że ustalenie kwoty zadośćuczynienia ma charakter uznaniowy, co oznacza, że sąd dokonuje tego w ramach przyznanego mu przez ustawodawcę (we wskazanych wyżej uregulowaniach) luzu decyzyjnego (uznania sędziowskiego). Z uwagi na to, podważenie ustalonej przez sąd kwoty zadośćuczynienia, a więc wykazanie, że jest ona zbyt wysoka lub niska (czyli nieodpowiednia), może być skuteczne jedynie wtedy, gdy okaże się, że sąd w sposób oczywisty naruszył zasady ustalania zadośćuczynienia i niewłaściwie posłużył się kryteriami określania jego wysokości, w tym pewne okoliczności niezasadnie uwzględnił lub pominął takie, które miały dla określenia wysokości zadośćuczynienia istotne znaczenie (por. post. SN z 23.09.2020 r., III CSK 337/19, legalis, wyrok SA w Warszawie z 19.01.2018 r., II AKa 422/17, legalis, wyrok SA w Katowicach z 01.09.2016 r., II AKa 298/16, legalis, post. SN z 06.02.2020 r., V CSK 390/19, legalis). Wskazane wyżej, oczywiste uchybienia, nie miały miejsca przy ustalaniu w tym przypadku wysokości zadośćuczynienia należnego wnioskodawcy, co oznacza, że w apelacji niesłusznie zarzucono Sądowi pierwszej instancji naruszenie art. 445 § 1 k.c. i art. 448 k.c.

Nie sposób nie dostrzec również tego, że zarzut obrazy prawa materialnego został podniesiony w apelacji w sposób całkowicie chybiony. Taki bowiem charakter zarzutu, wskazywałby na to, że apelujący akceptuje bez żadnych zastrzeżeń poczynione przez Sąd pierwszej instancji ustalenia faktyczne, podczas gdy treść tejże apelacji w sposób zdecydowany temu przeczy. Tak skonstruowany zarzut (pkt 4), nie mógł być zatem uznany za skuteczny (por. post. SN z 13.05.2020 r., I KK 48/20, legalis, post. SN z 05.02.2019 r., V KK 600/18, legalis).

Wniosek

Z powyższym zarzutem apelacji, związany jest wniosek apelacji o zasądzenie na rzecz H. B. dalszej kwoty w wysokości 573.116,72 zł tytułem zadośćuczynienia. Z uwagi na stwierdzenie bezzasadności zarzutu z pkt 4 apelacji, nie zasługiwał on na uwzględnienie. Szczegółowa argumentacja dotycząca przyczyn takiego stanu rzeczy, zawarta jest powyżej - w pkt 3.3. uzasadnienia.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.7.  Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Wszystkie rozstrzygnięcia zawarte w zaskarżonym wyroku zostały utrzymane w mocy, w tym rzecz jasna, zasądzające w części wnioskowane zadośćuczynienie - w kwocie 83.000 zł (pkt I) oraz w części dochodzone odszkodowanie - w wysokości 22.443,58 zł (również pkt I), jak też rozstrzygnięcie oddalające wniosek w pozostałym zakresie - co do zadośćuczynienia - w zakresie kwoty 573.116, 72 zł, a co do odszkodowania - w zakresie kwoty 513.568 zł (pkt II).

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Z uwagi na nieuwzględnienie żadnego z zarzutów wniesionej apelacji - zaskarżony wyrok w utrzymano w mocy.

1.8.  Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

1.9.  Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.7.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

1.1.8.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

1.10.  Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

II i III

Zasądzenie na rzecz wnioskodawcy kwoty 240 zł tytułem zwrotu wydatków związanych z udziałem w sprawie pełnomocnika, co jest zasadne, pomimo nieuwzględnienia środka odwoławczego pełnomocnika wnioskodawcy i co wskazywałoby na potrzebę postąpienia przewidzianego w art. 636 § 1 k.p.k., jednak stosownie do przepisu art. 554 § 4 k.p.k. w zw. z art. 13 ustawy z dnia 23.02.1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego, będących w stosunku do art. 636 § 1 k.p.k. przepisami szczególnymi - w przypadku uwzględnienia chociażby w części roszczeń wnioskodawcy, przysługuje mu od Skarbu Państwa zwrot uzasadnionych wydatków, w tym z tytułu ustanowienia jednego pełnomocnika. Wysokość tych kosztów wynika z § 11 ust. 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie z dnia 22.10.2015 r. (Dz.U. z 2015 r., poz. 1800 (pkt II),

Stosownie do art. 13 ustawy z dnia 23.02.1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego, orzeczono, iż koszty postępowania w sprawie ponosi Skarb Państwa (pkt III).

7.  PODPIS

SSA Małgorzata Jankowska SSA Maciej Żelazowski SSA Stanisław Stankiewicz

1.11.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

pełnomocnik wnioskodawcy

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

rozstrzygnięcie w zakresie oddalającym w części wniosek o odszkodowanie oraz zadośćuczynienie

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana