Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 listopada 2020 r.

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział I Cywilny w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 06 listopada 2020 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) S.A. V. (...) z siedzibą w W.

przeciwko A. K.

o uchylenie renty i zapłatę

z powództwa wzajemnego A. K.

przeciwko (...) S.A. (...) z siedzibą w W.

o podwyższenie renty, ochronę dóbr osobistych i zadośćuczynienie

1.  oddala powództwo główne;

2.  z powództwa wzajemnego zobowiązuje pozwanego (...) S.A. (...) z siedzibą w W. do złożenia na piśmie wysłanym do powódki A. K. oświadczenia o treści:

(...) S.A. (...) przeprasza Panią A. K. za to, że naruszyła Jej dobra osobiste w ten sposób, że z naruszeniem norm etycznych i w sposób bezprawny pozyskiwała informacje na temat Jej życia prywatnego, w szczególności poprzez wypytywanie sąsiadów i współpracowników oraz śledzenie i fotografowanie Jej z ukrycia.

(...) S.A. (...)

w terminie 14 dni od uprawomocnienia się orzeczenia;

3.  oddala powództwo wzajemne w pozostałej części;

4.  znosi wzajemnie między stornami koszty procesu.

Sędzia Alina Gąsior

Sygn. akt IC 306/18

UZASADNIENIE

W pozwie wniesionym w dniu 11 sierpnia 2016 roku do Sądu Rejonowego w Bełchatowie powód (...) S.A. V. (...) z siedzibą w W. wniósł:

1. o uchylenie obowiązku rentowego ciążącego na powodzie względem pozwanej A. K. tytułem wyroku Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim z dnia 9 października 2010 roku w zakresie renty na zwiększone potrzeby począwszy od dnia 1 września 2013 roku, ewentualnie

2. o zmniejszenie renty wyrównawczej do kwoty 1 zł, począwszy od dnia 1 września 2013 roku,

3. o zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kwoty 6.300 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia doręczenia pozwanej odpisu pozwu tytułem zwrotu świadczenia nienależnego za okres od dnia 1 września 2013 roku do dnia 31 sierpnia 2016 roku.

W uzasadnieniu pozwu powód podał, że wyrokiem z dnia 9 października 2012 roku Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim zasądził na rzecz pozwanej, między innymi rentę z tytułu zwiększonych potrzeb w kwocie 175 zł, poczynając od dnia 21 maja 2020 roku i na przyszłość.

Powodowa spółka w 2014 i 2015 roku zwracała się kilkakrotnie do A. K. oraz jej pełnomocnika z prośbą o uaktualnienie danych dotyczących stanu zdrowia pozwanej, tj. przedstawienia dokumentacji ewentualnego leczenia od daty wydania wyroku, jednak pełnomocnik pozwanej ignorował kierowane do kancelarii pisma i maile bądź odmówił przesłania wnioskowanych dokumentów. W dniu 14 grudnia 2015 roku pełnomocnik pozwanej przesłał do powoda wnioskowaną dokumentację, co pozwoliło spółce uzyskać informacje i dane niezbędne do oceny czy istnieje nadal podstawa do świadczenia rentowego. Według opinii lekarza zaufania powodowej spółki brak było podstaw do przyjęcia istnienia zwiększonych potrzeb pozostających w adekwatnym związku przyczynowym ze skutkami wypadku z dnia 8 listopada 2008 roku. Zdaniem powodowej spółki pozwana prowadzi w pełni normalne życie, nie są dostrzegane jakiekolwiek ograniczenia w jej codziennym funkcjonowaniu, ani w pracy zawodowej. Pozwana nie korzysta ze sprzętu ortopedycznego, ani z opieki osób trzecich, jest w pełni samodzielna. W ocenie powoda zwiększone potrzeby związane z wypadkiem ustały co najmniej od początku 2013 roku. W związku z przytoczonymi okolicznościami powód dochodzi uchylenia obowiązku rentowego wobec pozwanej, nałożonego wyrokiem z 2012 roku.

Jednocześnie w przypadku uznania przez Sąd roszczenia o uchylenie renty, świadczenia spełnione przez powoda za okres 1 września 2013 roku staną się nienależne z przyczyny określonej w art. 410 par. 2 k.c.

Na potwierdzenie swojego stanowiska powód przedstawił również sprawozdanie z niejawnych czynności sprawdzających w miejscu pracy pozwanej, w miejscu zamieszkania, powołując się w nim na rozmowy z sąsiadami.

W odpowiedzi na pozew wniesionej w dniu 16 września 2016 roku pozwana reprezentowana przez pełnomocnika wniosła o oddalenie powództwa głównego i jednocześnie wniosła powództwo wzajemne, wnosząc o podwyższenie renty wypłacanej przez (...) S.A. V. (...) z kwoty po 175 zł miesięcznie do kwoty po 350 zł miesięcznie.

Powódka wzajemna wniosła również o zasądzenie od pozwanego wzajemnego na jej rzecz kwoty 10.000 zł zadośćuczynienia z tytułu naruszenia dóbr osobistych powódki.

Pełnomocnik pozwanej i powódki wzajemnej wniósł również o przekazanie sprawy do Sądu Okręgowego w Piotrkowie Tryb.

W uzasadnieniu swojego stanowiska pozwana i powódka wzajemna wskazała, że od chwili wydania wyroku przez Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim nastąpiła zmiana stosunków mających wpływ na ustaloną pierwotnie przez Sąd rentę na zwiększone potrzeby. Pozwana nadal cierpi na bóle kręgosłupa, odbywa regularne konsultacje u lekarzy neurologów i neurochirurgów, a koszt jednej wizyty to około 150 zł, co w przeliczeniu na miesiąc daje 50 zł. Pozwana korzysta też z usprawniających zabiegów leczniczych w czasie ferii w J., gdzie koszt pobytu wraz z przejazdem to około 1.200 zł. Pozwana korzysta też z basenu, co drugi dzień i z zabiegów masaży 2 razy w miesiącu. Koszt tych usług to kwota 170 zł. Leczenie farmakologiczne pozwanej to koszt 30 zł miesięcznie. W świetle powyższych okoliczności, wniosek o podwyższenie renty zasługuje na uwzględnienie na podstawie art. 907 par 2 k.c. brak jest natomiast podstaw do uchylenia renty.

Uzasadniając swoje stanowisko w zakresie naruszenia dóbr osobistych powódki wzajemnej pełnomocnik wskazał, że informacje na temat życia powódki zostały zdobyte w sposób nieetyczny, upokarzający dla powódki. Pozwany wzajemny za pomocą swoich przedstawicieli pozyskiwał dane od sąsiadów i współpracowników pozwanej – powódki wzajemnej, robiąc jej zdjęcia z ukrycia. Raport powoda – pozwanego wzajemnego zawiera wiele informacji niedokładnych czy wręcz przekłamanych. A. K., nie mając wiedzy dlaczego jest obserwowana i śledzona, czuła obawę o własne życie i zdrowie oraz swojej rodziny. W ocenie powódki wzajemnej działania powoda - pozwanego wzajemnego naruszyły jej godność, prawo do prywatności, cześć.

Na rozprawie w dniu 8 grudnia 2016 roku Sąd Rejonowy w Bełchatowie oddalił wniosek o przekazanie sprawy do Sądu Okręgowego.

W odpowiedzi na pozew wzajemny, powód wniósł o oddalenie powództwa wzajemnego i zasądzenie kosztów procesu.

W ocenie powoda – pozwanego wzajemnego nie doszło do naruszenia dóbr osobistych powódki wzajemnej a działania powoda – pozwanego wzajemnego nie mogą zostać uznane za bezprawne. Działania powoda były dla pozwanej zupełnie nieodczuwalne a zadawane przez powoda pytania kierowane do sąsiadów, czy też współpracowników pozwanej nie dotyczyły intymnych szczegółów z życia prywatnego, czy też zawodowego pozwanej – powódki wzajemnej. W ocenie powoda – pozwanego wzajemnego nie doszło również do naruszenia dobrego imienia pozwanej, ani też czci pozwanej.

Jednocześnie z ostrożności procesowej powód – pozwany wzajemny zaznaczył, że żądana przez pozwaną kwota zadośćuczynienia jest rażąco zawyżona.

W piśmie procesowym złożonym w dniu 16 czerwca 2017 roku pozwana – powódka wzajemna rozszerzyła powództwo wzajemne w ten sposób, że wniosła o zobowiązanie pozwanego do opublikowania na swój koszt, w terminie 7 dni od uprawomocnienia się orzeczenia w dzienniku o zasięgu wojewódzkim ( woj. (...)), w ramce o wymiarach 6 x 13 oświadczenia , w którym InterRisk TU V. (...) przeprosi powódkę za naruszenie jej dóbr osobistych, przy czym pozwana – powódka wzajemna podała dokładnie treść przeproszenia.

Postanowieniem wydanym dnia 31 stycznia 2018 roku Sąd Rejonowy w Bełchatowie stwierdził swoją niewłaściwość rzeczową i przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu w Piotrkowie Trybunalskim.

W toku postępowania strony podtrzymały swoje stanowiska.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 8 listopada 2008 roku miał miejsce wypadek drogowy na obwodnicy T. na drodze G. – Ł., w wyniku którego powódka doznała obrażeń ciała.

Prawomocnym wyrokiem wydanym dnia 9 października 2012 roku Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim zasądził od InterRisk TU V. (...) na rzecz A. K. zadośćuczynienie, odszkodowanie i rentę na zwiększone potrzeby w kwocie po 175 zł miesięcznie. Uzasadniając swoje stanowisko w zakresie renty Sąd przyjął, że na kwotę zasądzoną tytułem renty na zwiększone potrzeby składają się koszty wizyt lekarskich – 75 zł miesięcznie i koszty zakupu leków – 100 zł miesięcznie. Sąd nie uwzględnił natomiast kosztów opieki osób trzecich.

( dowód: wyrok Sądu Okręgowego w Piotrkowie Tryb z dnia 9 października 2012 r w sprawie Sygn. akt IC 594/10 wraz z uzasadnieniem – k. 17 – k. 32)

Powodowa spółka realizowała ciążący na niej obowiązek wynikający z prawomocnego wyroku i następnie w latach 2014, 2015 wystąpiła do pozwanej o podanie danych dotyczących jej aktualnego stanu zdrowia. W odpowiedzi na pismo z dnia 19 sierpnia 2014 roku, pełnomocnik pozwanej udzielił informacji, iż brak jest podstaw do przekazania żądanej dokumentacji medycznej, powołując się na przepisy ustawy o działalności ubezpieczeniowej. W grudniu 2015 roku pełnomocnik pozwanej, w odpowiedzi na pismo powoda z dnia 9 listopada 2015 roku przekazał dokumentację lekarską pozwaną – orzeczenie os stopniu niepełnosprawności, historię choroby z Poradni Neurologicznej, skierowanie na zabiegi fizjoterapeutyczne.

(dowód: pismo z dnia 17 września 2014 r – k. 43, pismo z dnia 3 grudnia 2015 roku – k. 38, dokumentacja lekarska – k. 39 – 42)

W dniu 27 stycznia 2016 roku lekarz zaufania stwierdził, że na podstawie dokumentacji lekarskiej nie jest możliwa ocena czy stan zdrowia pozwanej uległ poprawie od chwili zdarzenia.

(dowód: opinia lekarza orzecznika – k. 33, 34)

W dniach 22 lutego 2016 roku – 29 lutego 2016 roku na zlecenie powodowej spółki zostały przeprowadzone czynności wyjaśniające. Niejawne czynności sprawdzające były przeprowadzone w miejscu pracy i zamieszkania pozwanej. Przeprowadzono rozmowy z sąsiadami, ustalono miejsce pracy pozwanej oraz przeprowadzono rozmowy z nauczycielami Gimnazjum nr 1 w B. oraz młodzieżą szkolną. Rozmówcy nie zauważyli, aby pozwana korzystała ze sprzętu ortopedycznego, typu kołnierz stabilizujący, gorset usztywniający, kule lub laska. Nikt z rozmówców nie widział też pod blokiem, gdzie mieszka pozwana pojazdów z oznaczeniami medycznymi lub osób mogących świadczyć zabiegi rehabilitacyjne. Nikt nie był w stanie powiedzieć, czy pozwana uczęszcza na jakieś kontrole lekarskie, rehabilitację. Zdaniem sąsiadów wygląd i zachowanie A. K. nie świadczy o ograniczeniach w życiu codziennym. Wręcz przeciwnie jest widywana z zakupami, które przynosi do domu osobiście.

W toku dalszych czynności sprawdzających ustalono, że pozwana jest dobrym nauczycielem, posiada autorytet i uznanie uczniów. Daje prywatne lekcje języka angielskiego, angażuje się w pracę szkoły i uczestniczy w różnych projektach. Ustalono, że A. K. porusza się normalnie, nie używa sprzętu ortopedycznego, nie jest ograniczona ruchowo. Wykonano zdjęcia podczas jej pracy w szkole. Z przeprowadzonego wywiadu wynika, że pozwana jest zatrudniona na umowę na zastępstwo, nie wymaga opieki osób trzecich, prowadzi gospodarstwo domowe i funkcjonuje bez ograniczeń w życiu codziennym. Wizualnie nie stwierdzono u niej problemów motorycznych, nie kuleje, samodzielnie porusza się samochodem.

(dowód: sprawozdanie – k. 35 – 37)

Pozwana początkowo po doznaniu obrażeń i zabiegu operacyjnym korzystała z kołnierza ortopedycznego, zażywała leki przeciwbólowe. Aktualnie po kilku latach od wypadku uczęszcza do neurologa, przy czym są to wizyty raz na kilka miesięcy i za wizytę powódka płaci 200 – 300 zł. W ramach zaleceń lekarskich uczęszcza kilka razy w tygodniu na basen, wykupując karnet za 100 zł. Chodzi też na siłownię, prowadzoną przez fizjoterapeutów, rehabilitantów i ma dostosowany trening do swoich potrzeb bez obciążania kręgosłupa. trzy razy w tygodniu. Koszt miesięcznego karnetu to kwota 129 zł. W razie bólu doraźnie zażywa leki przeciwbólowe, dwa razy w miesiącu chodzi tez na masaż.

Powódka wciąż leczy się, a wydatki na ten cel są pokrywane z domowego budżetu. Mąż powódki otrzymuje z zakładu pracy dofinansowanie na wyjazdy rehabilitacyjne, na masaże.

Powódka nie wiedziała, że jest obserwowana, że ktoś o nią pyta w szkole jak również sąsiadów. Dowiedziała się o takich działaniach powodowej spółki po otrzymaniu materiałów ze sprawozdania. Wtedy rozmawiała z pracownikami w szkole i sąsiadami, którzy potwierdzili, że byli pytani o to, czy powódka ma problemy z kręgosłupem, czy używa laski, kołnierza. Powódka jest zatrudniona jako nauczyciel, dba o swój wizerunek. Poczuła się dotknięta, nie życzy sobie, aby ktoś rozmawiał o jej stanie zdrowia, o tym czy jest osobą niepełnosprawną. Wcześniej nikt nie poinformował powódki, że był pytany o jej stan zdrowia. Zdaniem powódki zostało naruszone prawo do jej prywatności.

W latach 2014 – 2015 powódka nie mieszkała z mężem, ponieważ byli po rozwodzie. Ponownie pobrali się w grudniu 2015 roku i od tego czasu mieszkają razem. Kiedy powódka dowiedziała się, że była śledzona była zbulwersowana, bała się wychodzić z domu. W tym czasie jej mąż była za granicą i musiał pilnie wrócić do domu. Sąsiedzi nie informowali powódki ani jej męża, że byli wypytywani o sytuację rodzinną powódki. Zdaniem powódki i jej męża sąsiedzi mogli sądzić, że są wypytywani w związku z rozstaniem małżonków.

(dowód: zeznania świadka R. K. – nagranie na rozprawie w dniu 8 grudnia 2016 roku – płyta k. 114, protokół k. 111, zeznania pozwanej – powódki wzajemnej - nagranie na rozprawie w dniu 8 grudnia 2016 roku – płyta k. 114, protokół k. 110, 111 w związku z zeznaniami na rozprawie w dniu 6 listopada 2020 roku – protokół k. 358, 358v)

Powódka w latach 2013 – 2017 miała okresowe kontrole w poradni ortopedycznej jak również uczęszczała na wizyty prywatne do lekarza J. J.. Do września 2018 roku miała orzeczony lekki stopień niepełnosprawności.

W trakcie badania powódki w 2017 roku nie stwierdzono różnic w zakresie badania klinicznego powódki z 2011 roku. Poza częściowym zniesieniem lordozy szyjnej i osłabieniem sił mięśniowej kończyny górnej lewej nie stwierdzono istotnych odchyleń od stanu prawidłowego. Aktualnie nie stwierdza się przeciwwskazań do wykonywania pracy zawodowej jak i większości czynności poza czynnościami związanymi z dłuższym unoszeniem kończyny górnej lewej do góry z używaniem siły mięśniowej czy dźwiganiem. Powódka nie wymaga leczenia ortopedycznego.

(dowód: dokumentacja lekarska – k. 40 – 42, k. 144 – 170, orzeczenie o niepełnosprawności – k. 39, opinia biegłego ortopedy – k. 173 – 175)

U powódki występuje utrzymujące się osłabienie lewej kończyny górnej, osłabienie chwytu lewej ręki, ograniczenie ruchomości kręgosłupa szyjnego. Widoczna jest też blizna pooperacyjna na przednio bocznej powierzchni szyi. Od czasu zabiegu operacyjnego nie było u powódki wskazań do stosowania leków naczyniowych, poprawiających ukrwienie. Leki przeciwbólowe stosowane są doraźnie w okresach nasilania dolegliwości bólowych. Nie ma natomiast konieczności zażywania stałych leków. Powódka nie wymaga leczenia neurologicznego. Stosowanie leków poprawiających wygląd blizny było uzasadnione przez okres 6 miesięcy. Stosowanie leków S. i S. jest zasadne w okresach nasilania się dolegliwości bólowych. Opakowanie tych leków w cenie odpowiednio 30 zł S. i 24 zł S. starcza na 1 – 3 miesiące. Stan po operacji kręgosłupa szyjnego jest wskazaniem do systematycznych ćwiczeń. Powinny to być ćwiczenia dobrane indywidualnie do wykonywania samodzielnie w domu lub w klubie fitness. Powódka nie wymaga pomocy w typowych czynnościach dnia codziennego. Może wymagać takiej pomocy przy niektórych czynnościach wymagających pozostawania dłużej z uniesionymi rękami, np. wieszanie firan. Niewielkie osłabienie kończyny górnej i ograniczenie ruchomości kręgosłupa szyjnego nie stwarza istotnych ograniczeń w czynnościach życia codziennego. U powódki są wskazania do korzystania z profilaktycznych zabiegów fizjoterapeutycznych 2 – 3 razy w roku.

(dowód: opinia biegłego neurologa B. S. – k. 313 – 315, opinia uzupełniająca – k. 332)

Powyższy stan faktyczny Sad ustalił na podstawie wskazanych dowodów. Ustalając stan zdrowia powódki w zakresie jej zwiększonych potrzeb Sąd poczynił ustalenia w oparciu o opinię biegłego ortopedy oraz biegłego neurologa B. S.. Należy wskazać, że opinie wskazanych biegłych są zbieżne jeśli chodzi o aktualne ograniczenia występujące u powódki w związku z niewielkim osłabieniem kończyny górnej i ograniczeniem ruchomości kręgosłupa szyjnego, dlatego też nie ma potrzeby sporządzania uzupełniającej opinii przez biegłego ortopedę zgodnie z wnioskiem powoda – pozwanego wzajemnego. Poza tym ograniczenia występujące u powódki związane są ze schorzeniami neurologicznymi, dlatego też opinia biegłego ortopedy jest jedynie opinią pomocniczą. Jednocześnie Sąd uznał, że opinia biegłej B. M. opiera się głównie na wywiadzie z powódką i wskazanych przez nią kosztów, które ponosi. Biegła nie dokonała analizy stanu zdrowia pozwanej, nie przeprowadziła badań, dlatego też zdaniem Sądu wnioski zawarte w sporządzonej przez biegłego opinii nie są przydatne do rozstrzygnięcia sprawy. Odnosząc się do opinii biegłego neurologa M. K. Sąd uznał, że opinia ta jest niejasna, biegły nie badał powódki, przy czym opinia ta stoi w sprzeczności z opinią biegłego neurologa B. S., która dokonała szczegółowej analizy dokumentacji medycznej, przeprowadziła wywiad i zbadała powódkę, poza tym dokonała porównania aktualnego stanu zdrowia powódki ze stanem sprzed 10 lat, kiedy również badała powódkę. Należy również zauważyć, że opinia ta nie była co do zasady kwestionowana przez żadną ze stron.

Sąd zważył, co następuje:

Przedmiotem żądania pozwu głównego jest żądanie uchylenia renty ewentualnie jej obniżenie i zapłata kwoty wskazanej przez powoda jako nienależnego świadczenia.

W niniejszej sprawie odpowiedzialność powoda za skutki wypadku z dnia 8 listopad 2008 roku jest bezsporna, a obowiązek płacenia renty z tytułu zwiększonych potrzeb został prawomocnie przesądzony i podstawę odpowiedzialności pozwanego w tym zakresie stanowi przepis art. 444 par. 2 k.c., o czym orzekł sąd w sprawie Sygn. akt I C 594/10

Zgodnie z art. 907 § 2 k.c. jeżeli obowiązek płacenia renty wynika z ustawy, każda ze stron może w razie zmiany stosunków żądać zmiany wysokości lub czasu trwania renty, chociażby wysokość renty i czas jej trwania były ustalone w orzeczeniu sądowym lub w umowie.

Zmiana stosunków dotyczy w równej mierze sytuacji majątkowej, jak i osobistej stron tego stosunku, jak również wydarzeń o skali masowej i doniosłych społecznie, które muszą wystąpić po wydaniu wyroku ustalającego prawo do renty. Zmianą tą może być w szczególności zmiana wartości pieniądza w przypadku, gdy renta przybiera postać świadczenia pieniężnego (zob. np. uchw. SN z 20.4.1994 r., III CZP 58/94, OSNCP 1994, Nr 11, poz. 207) lub też zmiana w zakresie potrzeb uprawnionego (zob. np. wyr. SN z 2.4.2014 r., IV CSK 444/13, L.).

Zgodnie z art. 444 § 2 k.c. jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody odpowiedniej renty.

W niniejszej sprawie powód wypłacał rentę z tytułu zwiększonych potrzeb powódki, zgodnie z prawomocnym wyrokiem wydanym dnia 9 października 2012 roku.

Zdaniem powoda zwiększone potrzeby pozwanej związane z wypadkiem ustały na początku 2013 roku.

W ocenie Sądu przeprowadzone postępowanie dowodowe nie wykazało zmiany stosunków w rozumieniu art. 907 § 2 k.c., które uzasadniałyby uchylenie obowiązku rentowego albo jego zmniejszenie do poziomu 1 złotego, zgodnie z żądaniem powoda.

Renta z tytułu zwiększonych potrzeb na rzecz pozwanej uwzględniała wydatki ponoszone przez pozwaną na zakup leków, wyliczonych w skali miesiąca na kwotę 100 zł i koszt wizyt lekarskich w kwocie 75 zł miesięcznie. Ustalając rentę w sprawie IC 594/10 Sąd nie uwzględnił natomiast kosztów opieki osób trzecich.

Od czasu wydania wyroku minęło 8 lat i aktualnie, jak to wynika z opinii biegłych, pozwana stosuje leki przeciwbólowe doraźnie w przypadku nasilania dolegliwości bólowych, a koszt tych leków to kwota około 54 zł, na 1 – 3 miesiące. Nie ma natomiast konieczności zażywania leków na stałe. U pozwanej występuje utrzymujące się osłabienie lewej kończyny górnej, osłabienie chwytu lewej ręki, ograniczenie ruchomości kręgosłupa szyjnego. Powódka nie wymaga też leczenia neurologicznego.

Z opinii biegłego neurologa wynika także, że stan po operacji kręgosłupa szyjnego jest wskazaniem do systematycznych ćwiczeń. Powinny to być ćwiczenia dobrane indywidualnie do wykonywania samodzielnie w domu lub w klubie fitness. Poza tym powódka może wymagać pomocy innych osób przy niektórych czynnościach wymagających pozostawania dłużej z uniesionymi rękami, np. wieszanie firan.

Mając na uwadze przytoczone powyżej okoliczności Sąd uznał, że u pozwanej zasadne jest ćwiczenie w klubie fitness i pływanie na basenie, co pozwala utrzymać pozwanej właściwą formę i ograniczyć dolegliwości, poza tym uzasadnione jest doraźne przyjmowanie leków i korzystanie z pomocy innych osób przy pewnych czynnościach. Dlatego też pozwana nadal ponosi koszty, które uzasadniają wypłacanie jej renty z tytułu zwiększonych potrzeb, a na koszty te składają się koszty leków, których miesięczny koszt wynosi około 30 zł, koszty pomocy innych osób świadczonej w razie potrzeby, które w skali miesiąca wynoszą około 20 zł, natomiast kwota 125 zł winna zostać przeznaczona na pokrycie miesięcznych kosztów związanych z ćwiczeniami i korzystaniem z basenu.

Wobec powyższego Sąd nie znalazł podstaw do uchylenia obowiązku rentowego wynikającego z wydanego w 2012 roku wyroku i oddalił powództwo główne jako niezasadne.

Odnosząc się do powództwa wzajemnego w zakresie żądania podwyższenia renty do kwoty 350 zł miesięcznie, Sąd uznał, iż w niniejszej sprawie nie zachodzą okoliczności z art. 907 § 2 k.c., uzasadniające podwyższenie renty. W ocenie Sądu nie nastąpiła zmiana stosunków uzasadniająca podwyższenie renty. Mianowicie, jak wskazano wyżej, pozwana – powódka wzajemna ponosi aktualnie koszty zakupu leków, jednak nie ma potrzeby przyjmowania ich na stałe, dlatego też koszty te są mniejsze i koszt ich zakupu wynosi w skali miesiąca około 30 zł, poza tym może okresowo wymagać pomocy innych osób, co w przeliczeniu na koszty miesięczne stanowi kwotę około 20 zł, natomiast pozostała kwota wynikająca z zasądzonej renty, tj. kwota 125 zł miesięcznie może zostać przeznaczona na pokrycie kosztów ćwiczeń i wyjścia na basen, co Sąd już zaznaczył, uzasadniając oddalenie powództwa głównego. Jak wynika z opinii biegłego neurologa, powódka nie wymaga leczenia neurologicznego, a stosowanie maści na bliznę było zasadne przez pierwsze 6 miesięcy po zabiegu operacyjnym. Należy również mieć na uwadze, że renta z tytułu zwiększonych potrzeb była zasądzona na rzecz pozwanej – powódki wzajemnej 4 lata po wypadku i aktualnie stan zdrowia pozwanej uległ poprawie, nie jest już zaliczona do osób niepełnosprawnych, dlatego też brak jest zdaniem Sądu podstaw do podwyższenia renty.

W świetle przytoczonych okoliczności Sąd oddalił powództwo wzajemne w zakresie żądania podwyższenia renty jako niezasadne.

Odnosząc się do żądania powództwa wzajemnego w zakresie naruszenia dóbr osobistych pozwanej – powódki wzajemnej Sąd miał na względzie art. 23 k.c., zgodnie z którym dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach. Natomiast stosownie do art. 24 § 1 k.c. ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, a na zasadach przewidzianych w kodeksie - może on również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny. Z kolei art. 448 k.c. stanowi, iż w razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub na jego żądanie zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez niego cel społeczny, niezależnie od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia.

W przypadku naruszenia dóbr osobistych bezprawnym działaniem sprawcy, pokrzywdzonemu przede wszystkim przysługują zatem środki o charakterze niemajątkowym przewidziane w art. 24 k.c., a ponadto środki o charakterze majątkowym, o których stanowi art. 448 k.c.. Obydwa te roszczenia mają charakter samodzielny i pokrzywdzonemu przysługuje prawo ich wyboru, ale sądowi pozostawiona jest ocena celowości przyznania ochrony w żądanej formie, jego adekwatności do rodzaju naruszonego dobra, a przede wszystkim rozmiaru doznanej krzywdy, a także do stopnia zawinienia sprawcy naruszeń (por. wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z 24.07.2008 r., I ACa 1150/06, OSAW 2008/4/110). Przy żądaniu przyznania odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia na rzecz pokrzywdzonego podstawowym kryterium oceny sądu winien zatem być rozmiar ujemnych następstw w sferze psychicznej pokrzywdzonego, bowiem celem przyznania ochrony w formie majątkowej jest zrekompensowanie i złagodzenie doznanej krzywdy moralnej.

Z tych też względów Sąd jest zobowiązany ustalić zakres cierpień pokrzywdzonego, a przy ocenie tej przesłanki nie może abstrahować od wszystkich okoliczności towarzyszących powstaniu krzywdy.

Bezprawne jest każde działanie sprzeczne z normami prawnymi, z porządkiem prawnym bądź z zasadami współżycia społecznego. Jak podkreślił Sąd Najwyższy w orzeczeniu z 19 października 1989 r. (II CR 419/89, OSP 11-12/90, poz. 377) za bezprawne uważa się każde działanie naruszające dobro osobiste, jeżeli nie zachodzi żadna ze szczególnych okoliczności usprawiedliwiających je, oraz że do okoliczności wyłączających bezprawność naruszenia dóbr osobistych na ogół zalicza się: 1) działanie w ramach porządku prawnego, tj. działanie dozwolone przez obowiązujące przepisy prawa, 2) wykonywanie prawa podmiotowego, 3) zgodę pokrzywdzonego (ale z zastrzeżeniem uchylenia jej skuteczności w niektórych przypadkach) oraz 4) działanie w obronie uzasadnionego interesu.

Specyfika postępowania w sprawach o naruszenie dóbr osobistych polega na tym, że rozpoznając sprawę w przedmiocie ochrony dóbr osobistych Sąd ustala w pierwszej kolejności, czy doszło do naruszenia dobra osobistego, a dopiero w przypadku pozytywnej odpowiedzi ustala, czy działanie pozwanego było bezprawne. Dowód, że dobro osobiste zostało zagrożone lub naruszone, ciąży na osobie poszukującej ochrony prawnej na podstawie art. 24 k.c., a więc na stronie powodowej. Natomiast na tym, kto podjął działanie zagrażające dobru osobistemu innej osoby lub naruszające to dobro - a więc na stronie pozwanej - spoczywa ciężar dowodu, że nie było ono bezprawne.

Podkreślenia przy tym wymaga, że decydujące znaczenie dla oceny zasadności twierdzenia o naruszeniu dobra osobistego ma nie tylko subiektywne odczucie osoby żądającej ochrony prawnej, ale to, jaką reakcję wywołuje w społeczeństwie to naruszenie (wyrok Sądu Najwyższego z 17 września 2004 r. V CK 69/04, LEX nr 197661).

W ocenie Sądu negatywnie należy ocenić działania powoda – pozwanego wzajemnego, który przy pomocy swoich przedstawicieli starał się ustalić stan zdrowia pozwanej, pytając o sytuację zdrowotną, ale także domową i zawodową dotyczącą pozwanej. Powód pytał zarówno sąsiadów, jak i pracowników szkoły i młodzież szkolną o pozwaną, a w szczególności czy korzysta ona ze sprzętu ortopedycznego, typu kołnierz stabilizujący, gorset usztywniający, kule lub laska. Pytania dotyczyły również uczęszczania pozwanej na jakieś kontrole lekarskie, rehabilitacje.

W toku przeprowadzonych czynności sprawdzających ustalono, że pozwana jest dobrym nauczycielem, posiada autorytet i uznanie uczniów. Daje prywatne lekcje języka angielskiego, angażuje się w pracę szkoły i uczestniczy w różnych projektach. Ustalono, że A. K. porusza się normalnie, nie używa sprzętu ortopedycznego, nie jest ograniczona ruchowo. Wykonano jej zdjęcia podczas w szkole. Wizualnie nie stwierdzono u niej problemów motorycznych, nie kuleje, samodzielnie porusza się samochodem.

Zdaniem Sądu działania powodowej spółki – pozwanego wzajemnego naruszyły dobra osobiste pozwanej – powódki wzajemnej, a mianowicie prawo do prywatności, godność. Informacje na temat życia osobistego i zawodowego pozwanej – powódki wzajemnej zostały pozyskane przez powodową spółkę w sposób nieetyczny. Niezrozumiałym jest pytanie sąsiadów, czy też pracowników szkoły, gdzie pracował pozwana o ewentualne korzystanie przez nią ze sprzętu ortopedycznego czy też uczęszczanie na rehabilitację oraz o jej ograniczenia ruchowe. Renta z tytułu zwiększonych potrzeb uwzględniała koszty leków i wizyt lekarskich, a zatem trudno uznać, aby osoby trzecie – sąsiedzi, współpracownicy czy młodzież szkolna posiadali na ten temat jakąkolwiek wiedzę. Poza tym w grudniu 2015 roku pełnomocnik pozwanej – powódki wzajemnej dostarczył powodowi dokumentację lekarską pozwanej, dlatego też „śledzenie” pozwanej w lutym 2016 roku i robienie jej w tym czasie zdjęć nie było w żaden sposób uzasadnione.

Powódka, kiedy powzięła informację, iż była obserwowana, a inne osoby były pytane o stan jej zdrowia, była tym bardzo poruszona, odczuwała niepokój, a wręcz bała się o bezpieczeństwo swoje i rodziny.

Pozwana – powódka wzajemna, po zapoznaniu się z treścią sprawozdania, które zawierało też pewne nieścisłości, mogła i z pewnością odczuła znaczny dyskomfort w życiu prywatnym oraz zawodowym. Pozwana jest nauczycielem, dba o swój autorytet i wizerunek, dlatego też działania powodowej spółki naruszyły jej godność i prawo do prywatności.

W ocenie Sądu działania powodowej spółki – pozwanej wzajemnej nie mieściły się w zakresie uprawnień przysługujących ubezpieczycielowi i zdaniem Sądu miały charakter bezprawny.

W tych okolicznościach Sąd uznał za zasadne zobowiązanie powódki – pozwanej wzajemnej do złożenia na piśmie oświadczenia, w którym przeprosi pozwaną za naruszenie jej dóbr osobistych, przy czym pismo to zostanie wysłane do pozwanej – powódki wzajemnej.

Sąd nie uznał za zasadne, aby treść przeproszenia ukazała się w dzienniku o zasięgu wojewódzkim, ponieważ do naruszenia dóbr osobistych pozwanej doszło na terenie jej miejsca pracy oraz w jej ówczesnym miejscu zamieszkania. Sąd miał także na uwadze, że z uwagi na likwidacje gimnazjów, pozwana – powódka wzajemna jest już zatrudniona w innej szkole, dlatego też ewentualne wysłanie treści oświadczenia do szkoły również byłoby niezasadne.

Przechodząc zaś do żądania zadośćuczynienia, wskazać trzeba, że podstawowym kryterium zasądzenia zadośćuczynienia pozostaje rozmiar i intensywność doznanej krzywdy ocenianej według miar zobiektywizowanych, stopień negatywnych konsekwencji dla pokrzywdzonego wynikających z dokonanego naruszenia dobra osobistego, w tym także niewymiernych majątkowo, np. utrata dobrego imienia. Jedną z istotnych przesłanek oceny jest także stopień zawinienia po stronie sprawcy naruszenia. Zadośćuczynienie jest bowiem sposobem naprawienia krzywdy rozumianej jako negatywne uczucia przeżywane w związku z naruszeniem dobra osobistego.

Zdaniem Sądu, wysłanie do pozwanej – powódki wzajemnej przeproszenia jest adekwatne do skutków naruszenia jej dóbr osobistych, zwłaszcza że od nikogo z otoczenia, zarówno od sąsiadów jak też pracowników szkoły, pozwana nie doznała negatywnych konsekwencji „działania” powodowej spółki.

W świetle przytoczonych okoliczności Sąd oddalił powództwo o zadośćuczynienie jako niezasadne w świetle art. 24 k.c. i art. 448 k.c.

O kosztach Sąd orzekł na podstawie art. 100 k.p.c., znosząc je wzajemnie miedzy stronami. Mianowicie zarówno powództwo główne o uchylenie renty z tytułu zwiększonych potrzeb jak i powództwo wzajemne o podwyższenie renty zostało oddalone. W zakresie powództwa wzajemnego Sąd uwzględnił jedynie żądanie niemajątkowe, oddalając roszczenie o zasądzenie zadośćuczynienia. W konsekwencji Sąd uznał, iż w niniejszej sprawie zasady słuszności uzasadniają wzajemne zniesienie kosztów procesu między stronami.

SSO Alina Gąsior