Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 grudnia 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 9 grudnia 2016 r. w Katowicach

na rozprawie

sprawy z powództwa R. K.

przeciwko (...) Izbie Lekarskiej w K.

o ochronę dóbr osobistych i zapłatę

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach

z dnia 14 kwietnia 2016 r., sygn. akt II C 757/15

1)  oddala apelację;

2)  zasądza od powódki na rzecz pozwanej 1000 (tysiąc) złotych z tytułu kosztów postępowania apelacyjnego;

3)  przyznaje od Skarbu Państwa (Sądu Okręgowego w Katowicach) na rzecz adwokat K. F. (...),10 (trzy tysiące sześćset pięćdziesiąt trzy i 10/100) złotych, w tym 683,10 (sześćset osiemdziesiąt trzy i 10/100) złotych podatku od towarów i usług, z tytułu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powódce z urzędu w postępowaniu apelacyjnym.

Sygn. akt I ACa 663/16

UZASADNIENIE

Wyrokiem z 14 kwietnia 2016 r. Sąd Okręgowy w Katowicach oddalił powództwo, którym powódka dochodziła nakazania pozwanej (...) Izbie Lekarskiej w K. złożenia oświadczenia na piśmie o treści : „ (...) Izba Lekarska w K. przeprasza Panią Doktor R. K. za naruszenie jej dóbr osobistych w postaci czci i dobrego imienia poprzez zamieszczenie w uchwale Okręgowej Rady Lekarskiej w K. nr 55/12 z dnia 12 grudnia 2012 r., a także w uchwale Okręgowej Rady Lekarskiej w K. nr (...) z dnia 13 marca 2013 r. nieprawdziwych, obraźliwych i szykanujących treści, jakoby Pani Doktor R. K. miała zachowywać się w sposób odbiegający od ogólnie przyjętych norm społecznych, miała wszczynać awantury na bloku operacyjnym, które w skrajnych przypadkach kończyły się fizyczną napaścią ze strony Pani R. K., która zachowuje się arogancko, nieadekwatnie do sytuacji, cechuje ją nieprzewidywalność reakcji, całkowity brak krytycyzmu, nie uznaje przyjętej w zespole hierarchii, nie przestrzega norm etycznych przyjętych w środowisku lekarskim” oraz zasądzenia na jej rzecz od pozwanej 52 000 zł z tytułu zadośćuczynienia, nie obciążył powódki kosztami procesu, przyznał pełnomocnikowi powódki koszty pomocy prawnej udzielonej jej z urzędu. Dokonał Sąd następujących ustaleń faktycznych : powódka jest lekarzem, odbywała specjalizację w Szpitalu (...) w K. na Oddziale (...) Ogólnej; pismem z 19 listopada 2011 r. (...) Urząd Wojewódzki w K. Wydział Nadzoru nad Systemem (...) zwrócił się do Prezesa Okręgowej Rady Lekarskiej o wydanie opinii w sprawie przerwania szkolenia specjalizacyjnego powódki na wniosek kierownika specjalizacji dr n. med. A. C., który w załączonym piśmie zarzucił powódce nieprzystosowanie do pracy zespołowej, zachowanie aroganckie, ignorowanie poleceń, brak krytycyzmu do własnej osoby, nieuznawanie przyjętej w zespole hierarchii, odmowę prowadzenia dokumentacji medycznej, akceptację jedynie wybranych form zabiegu operacyjnego, brak zgody na uczestniczenie w operacji jako druga asysta, odmowę pełnienia dyżurów towarzyszących w okresie początkowym specjalizacji do czasu dopuszczenia do dyżurów samodzielnych, niemożność ustalenia harmonogramu staży kierunkowych i kursów szkoleniowych, brak zgody na przeprowadzenie kolokwiów i sprawdzianów; na prośbę kierownika specjalizacji opinię dotyczącą problemów w pracy z powódką sporządził profesor L. C., wskazał w opinii, że powódka nie wykonywała podstawowych obowiązków, odmawiała prowadzenia dokumentacji medycznej, wykonywania poleceń służbowych, często opuszczała oddział z uwagi na rozprawy sądowe, domagała się udziału w operacjach tylko przez siebie wybranych, odmawiała pełnienia dyżurów towarzyszących, wykazała brak zdolności do pracy zespołowej, wszczynała awantury na sali operacyjnej; pismem z 12 listopada 2012 r. Okręgowy Rzecznik Odpowiedzialności Zawodowej zwrócił się z wnioskiem do Prezesa Okręgowej Rady Lekarskiej w K. o powołanie komisji mającej na celu ocenę stanu zdrowia powódki i zdolności wykonywania przez nią zawodu lekarza; biorąc pod uwagę informacje przekazane w obu pismach Okręgowa Rada lekarska na posiedzeniu w dniu 12 grudnia 2012 r. podjęła uchwałę nr 55/2012 o powołaniu komisji mającej na celu ocenę zdolności powódki do wykonywania zawodu lekarza, w uzasadnieniu podjętej uchwały (...) wskazała, że przekazane jej informacje o zachowaniach powódki w miejscu pracy są w jej ocenie wiarygodne i budzą podejrzenie, czy jej stan zdrowia pozwala na wykonywanie zawodu lekarza, w uchwale przytoczono treść pism kierownika specjalizacji i Rzecznika Odpowiedzialności Zawodowej, uchwała zawierała pouczenie o przysługującym powódce prawie odwołania; powódka wniosła odwołanie do (...), która zaskarżoną uchwałę utrzymała w mocy; wobec niestawiennictwa powódki na posiedzeniu komisji, w dniu 13 marca 2013 r. Okręgowa Rada Lekarska podjęła uchwałę nr 8/2013, mocą której zawiesiła powódkę w prawie wykonywania zawodu do czasu ukończenia postępowania, uchwałę tę, po rozpatrzeniu odwołania powódki (...) utrzymała w mocy; powódka stawiła się na posiedzeniu komisji w dniu 22 maja 2013 r., w wyniku przeprowadzonego postępowania komisja stwierdziła u powódki zaburzenia osobowościowe o cechach definiowanych jako narcystyczne, stwierdzone deficyty osobowościowe, w ocenie komisji, nie upoważniały do uznania powódki za niezdolną do wykonywania zawodu ze względu na stan zdrowia psychicznego; uchwałą z 12 czerwca 2013 r. Okręgowa Rada Lekarska w K. umorzyła postępowanie. Powództwo w świetle art. 24 i 448 k.c. uznał Sąd za bezpodstawne, nie ziściły się bowiem przesłanki odpowiedzialności strony pozwanej w postaci naruszenia dóbr osobistych powódki i bezprawności naruszenia. Wywiódł, że sformułowania uchwał Okręgowej Rady Lekarskiej, w których powódka upatrywała naruszenia jej dóbr osobistych stanowiły przytoczenie treści pism kierownika specjalizacji i kierownika kliniki, w której specjalizację odbywała powódka. Po otrzymaniu tych pism obowiązkiem strony pozwanej było zainicjowanie postępowania w celu sprawdzenia zdolności powódki do wykonywania zawodu lekarza. Taki obowiązek wynika z art. 12 ustawy z 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty. Stanowi ten przepis, że jeżeli okręgowa rada lekarska stwierdzi, że istnieje uzasadnione podejrzenie niezdolności lekarza do wykonywania zawodu lub ograniczenia w wykonywaniu ściśle określonych czynności medycznych ze względu na stan zdrowia uniemożliwiający wykonywanie zawodu lekarza powołuje komisję złożoną z lekarzy specjalistów z odpowiednich dziedzin medycyny. Nie podlegają na tym etapie postępowania sprawdzeniu przekazane informacje, badania czy zachodzi niezdolność lekarza do wykonywania zawodu dokonuje powołana w tym celu komisja. Podniósł Sąd, że pisma, które dotarły do pozwanego nie były anonimowe, pochodziły od Urzędu Wojewódzkiego oraz od przełożonego powódki i kierownika jej specjalizacji, a treść pism była alarmująca i nakładała na pozwanego obowiązek podjęcia działań. Działaniom pozwanego nie można też przypisać cech bezprawności. Przeprowadzenie postępowania w ramach określonej ustawowo procedury nie może uchodzić za działanie bezprawne. Uchwały Okręgowej Rady Lekarskiej podlegały kontroli w związku z odwołaniami powódki. O kosztach procesu orzekł Sąd w oparciu o art. 102 k.p.c. oraz przepisy rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

W apelacji powódka zarzuciła naruszenie prawa procesowego - art. 233 § 1 k.p.c. poprzez : a) dowolną ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego i błędne przyjęcie, iż zachowanie pozwanej nie nosiło znamion bezprawności albowiem była ona upoważniona do wszczęcia postępowania wobec powódki na mocy art. 12 ust. 1 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty w sytuacji, gdy ani pismo Zastępcy Dyrektora Wydziału Nadzoru nad Systemem (...) Urzędu Wojewódzkiego w K. z 19 listopada 2012 r., ani pismo dr n. med. A. C. z 9 listopada 2012 r. i pismo prof. L. C. z 7 listopada 2012 r. nie zawierały w swojej treści zastrzeżeń co do stanu zdrowia powódki ale wyłącznie zarzuty natury dyscyplinarnej, stąd wszczęcie i prowadzenie postępowania mającego na celu przeprowadzenie badania psychiatrycznego powódki, de facto bez żadnej podstawy, nosi znamiona bezprawności, b) bezzasadne przyjęcie, iż pozwana nie musiała w żaden sposób weryfikować twierdzeń zawartych w pismach, przed wszczęciem postępowania w trybie art. 12 ust. 1 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty, w sytuacji gdy brak przeprowadzenia takiego postępowania spowodował powielenie w treści uchwał pozwanej nieprawdziwych i niezweryfikowanych treści oraz bezpodstawne wszczęcie procedury mającej na celu zbadanie zdrowia psychicznego powódki. W oparciu o te zarzuty skarżąca domagała się zmiany wyroku poprzez orzeczenie zgodne z żądaniem pozwu i zasądzenia od pozwanej kosztów procesu za obie instancje lub uchylenia wyroku i przekazania sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania, przyznania jej pełnomocnikowi kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej w postępowaniu apelacyjnym z urzędu.

Pozwana wniosła o oddalenie apelacji i zasądzenie od powódki kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje :

Nietrafnie zarzuca apelacja naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. Przepis ten określa zasadę swobodnej oceny dowodów, zgodnie z którą sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału, a zatem z uwzględnieniem wszystkich dowodów przeprowadzonych w postępowaniu, jak również wszelkich okoliczności towarzyszących przeprowadzeniu poszczególnych dowodów i mających znaczenie dla oceny ich mocy i wiarygodności. Naruszenie tego przepisu może polegać na błędnym uznaniu, że przeprowadzony w sprawie dowód ma moc dowodową i jest wiarygodny albo że wiarygodności i mocy dowodowej jest pozbawiony. Prawidłowe postawienie zarzutu obrazy art. 233 § 1 k.p.c. wymaga wskazania konkretnych zasad, które sąd naruszył i dowodów, przy ocenie których do naruszenia takiego doszło. Skarżąca nie wskazuje zasad oceny dowodów, które Sąd Okręgowy naruszył ani dowodów, przy ocenie których do naruszenia takiego doszło. W istocie nie podważa ustalonych przez ten Sąd faktów. Należało je podzielić jako znajdujące oparcie w zebranych dowodach. Odnosi się rzeczywiście apelacja do skutków prawnych wywodzonych z ustalonych w sprawie niespornych faktów.

Popada apelująca w sprzeczność dopatrując się bezprawności działania organu pozwanej, jakim jest okręgowa rada lekarska, w powołaniu komisji dla zbadania zdolności powódki do wykonywania zawodu lekarza z uwagi na stan zdrowia i w tym celu poddania jej badaniom psychiatrycznym w sytuacji, gdy pisma stanowiące podstawę wszczęcia postępowania, przewidzianego w art. 12 ust. 1 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty, zawierały jedynie zarzuty natury dyscyplinarnej, a jednocześnie podtrzymując żądanie nakazania pozwanej złożenia oświadczenia o treści, jak w piśmie precyzującym pozew.

Wszak sprzeczne z twierdzeniem apelacji, że naruszenie dóbr osobistych powódki polegało na bezprawnym poddaniu ją w komisji badaniom natury psychiatrycznej jest żądanie przeproszenia za umieszczenie w uchwałach okręgowej rady lekarskiej nieprawdziwych, obraźliwych i szykanujących treści, jakoby miała powódka się zachowywać w sposób odbiegający od ogólnie przyjętych norm społecznych, arogancko, nieadekwatnie do sytuacji, nieprzewidywalnie, bezkrytycznie, wszczynać awantury na bloku operacyjnym, nie uznawać przyjętej w zespole hierarchii, nie przestrzegać norm etycznych przyjętych w środowisku lekarskim.

Jednakowoż wskazać trzeba, że wbrew twierdzeniom skarżącej, pisma które stanowiły podstawę podjęcia uchwały o powołaniu komisji nie zawierały zarzutów wyłącznie o charakterze dyscyplinarnym. Nie dotyczyły jedynie reguł postępowania w miejscu pracy informacje o niebezpiecznych sytuacjach z udziałem powódki na bloku operacyjnym, awanturach przez nią tam wszczynanych i fizycznych napaściach z jej strony, nieprzewidywalności jej reakcji, ich nieadekwatności do sytuacji, przebywaniu przez cały okres pracy w dyżurce lekarskiej, nagrywaniu prowadzonych rozmów.

Przekazane w piśmie kierownika specjalizacji, opinii kierownika kliniki i w piśmie rzecznika odpowiedzialności zawodowej informacje okręgowa rada lekarska poddała ocenie uznając, że istnieje uzasadnione podejrzenie niezdolności powódki do wykonywania zawodu lekarza z uwagi na stan jej zdrowia i powołała komisję w celu wydania orzeczenia w przedmiocie tej niezdolności.

Działał organ strony pozwanej w ramach swoich uprawnień wynikających z art. 12 ust. 1 ustawy z 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty. Niezasadnie przypisuje tym działaniom skarżąca cechy bezprawności.

Nie mogło dojść do naruszenia dóbr osobistych powódki przez przywołanie w uzasadnieniu uchwał okręgowej rady lekarskiej treści pism, które stanowiły podstawę wszczęcia postępowania w sprawie powołania komisji.

W części tzw. historycznej uzasadnienia uchwał przedstawiła rada zawartość pism, które do nie wpłynęły. Bezpodstawnie utrzymuje skarżąca, że skutkiem tego naruszyła jej dobra osobiste.

Wbrew zarzutom apelacji, cech bezprawności działaniom organu pozwanej nie nadaje brak zweryfikowania prawdziwości twierdzeń zawartych w otrzymanych przez niego pismach. Błędnie przywołuje w tym przedmiocie powódka w uzasadnieniu apelacji regulację § 5 rozporządzenia Ministra Zdrowia z 3 listopada 2011 r. w sprawie trybu powoływania i sposobu działania komisji orzekającej w przedmiocie niezdolności lekarza do wykonywania zawodu albo ograniczenia w wykonywaniu ściśle określonych czynności medycznych oraz trybu orzekania o niezdolności do wykonywania zawodu lekarza albo ograniczenia w wykonywaniu ściśle określonych czynności medycznych. Dotyczy ten przepis podstaw wydania orzeczenia przez komisję, a nie podstaw powołania komisji przez okręgową radę lekarską.

Przepis art. 12 ust. 1 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty posługuje się pojęciem uzasadnionego podejrzenia niezdolności lekarza do wykonywania zawodu lub ograniczenia w wykonywaniu ściśle określonych czynności medycznych ze względu na stan zdrowia wskazując je jako przesłankę obligująca okręgową radę lekarską do powołania komisji w celu wydania orzeczenia w przedmiocie tej niezdolności. Nie określa ustawa konkretnych przyczyn, które mogą tę niezdolność wywołać. Wymieniony w rozporządzeniu wykonawczym, powołanym w uzasadnieniu apelacji, katalog przyczyn niezdolności lekarza do wykonywania zawodu albo ograniczenia w wykonywaniu ściśle określonych czynności medycznych ze względu na stan zdrowia nie jest zamknięty, o czym świadczy użyty tam zwrot „w szczególności”.

Stwierdzając w oparciu o uzyskane informacje, że zachodzi uzasadnione podejrzenie niezdolności powódki do wykonywania zawodu ze względu na stan zdrowia nie mogła okręgowa rada lekarska narazić się na zarzut bezprawności, skoro działała w ramach swoich kompetencji. Jej ocena w tej materii podlegać mogła kontroli w trybie postępowania odwoławczego. Powódka skorzystała z prawa odwołania do (...).

Z uwagi na brak przesłanek z art. 24 § 1 k.c., powództwo zasadnie Sąd Okręgowy oddalił.

Z przytoczonych względów orzekł Sąd Apelacyjny jak w sentencji wyroku na podstawie art. 385 k.p.c. W myśl art. 102 k.p.c. zasądził od powódki na rzecz pozwanej część kosztów zastępstwa prawnego, uznał bowiem, że ani sama sytuacja materialna powódki, ani jej przekonanie o zasadności powództwa, zweryfikowane w pierwszej instancji, nie uzasadniają zwolnienia jej w całości od obowiązku zwrotu przeciwnikowi kosztów, które ten poniósł w celu obrony przed roszczeniami pozwu. Koszty nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powódce w postępowaniu apelacyjnym przez adwokata z urzędu przyznał w oparciu o § 4 ust. 1 i 3 w związku z § 14 ust. 1 pkt 2 i ust. 2, § 8 pkt 6 i § 16 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu.

SSO Tomasz Tatarczyk SSA Anna Bohdziewicz SSA Ewa Solecka