Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

25 sierpnia 2020r.

Sąd Okręgowy w Płocku, IV Wydział Cywilny - Odwoławczy

w składzie:

Przewodnicząca Sędzia Renata Wanecka (spr.)

Sędzia Wacław Banasik

Sędzia Katarzyna Mirek – Kwaśnicka

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym 25 sierpnia 2020 r. w P.

sprawy z powództwa Gminy P.

przeciwko A. C., K. K., M. P. (1), M. P. (2) i P. P. (1)

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanych

od wyroku Sądu Rejonowego w Płocku z 29 stycznia 2020r.

sygn. I C 2804/19

1.  oddala apelację;

2.  zasądza solidarnie od A. C., K. K., M. P. (1), M. P. (2) i P. P. (1) na rzecz Gminy P. kwotę 1.800 zł (jeden tysiąc osiemset złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego za II instancję.

sygn. akt IV Ca 489/20

UZASADNIENIE

Gmina P. 27 lutego 2019r. wniosła do Sądu Rejonowego w Płocku pozew w postępowaniu upominawczym żądając nakazania zapłaty:

- od pozwanych A. C., K. K., M. P. (1) kwoty 4.429,90 zł tytułem odszkodowania za bezumowne korzystanie z lokalu mieszkalnego nr (...) przy ul. (...) w P. za okres od 1 lutego 2013r. do 30 kwietnia 2014r. wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wytoczenia powództwa, z zastrzeżeniem, że spełnienie świadczenia przez któregokolwiek z pozwanych, zwalnia pozostałych z obowiązku zapłaty;

- od pozwanych A. C., K. K., M. P. (1), M. P. (2) i P. P. (1) kwoty 6.592,47 zł tytułem odszkodowania za bezumowne korzystanie z lokalu mieszkalnego nr (...) przy ul. (...) w P. za okres od 1 maja 2014r. do 30 czerwca 2016r. wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wytoczenia powództwa, z zastrzeżeniem, że spełnienie świadczenia przez któregokolwiek z pozwanych, zwalnia pozostałych z obowiązku zapłaty.

Powódka wniosła również o zasądzenie solidarnie od pozwanych kosztów procesu.

Sąd Rejonowy w Płocku 17 maja 2019r. wydał nakaz w postępowaniu upominawczym, uwzględniając w całości żądania powódki.

Pozwani wnieśli sprzeciw od nakazu zapłaty, zaskarżając go w całości i domagali się oddalenia powództwa w całości oraz o zasądzenie od powódki na rzecz każdego z nich zwrotu kosztów postępowania.

Wyrokiem z 29 stycznia 2020r. Sąd Rejonowy w Płocku zasądził od A. C., K. K. i M. P. (1) na rzecz Gminy P. kwotę 4.429 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 27 lutego 2019r. do dnia zapłaty, z tym zastrzeżeniem że spełnienie świadczenia przez jednego z pozwanych zwalnia drugiego z obowiązku spełnienia świadczenia, a nadto zasądził od A. C., K. K., M. P. (1) i M. P. (2) na rzecz Gminy P. kwotę 6.592,47 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 27 lutego 2019r. do dnia zapłaty, w tym zastrzeżeniem, że spełnienie świadczenia przez jednego z pozwanych zwalnia drugiego z obowiązku spełnienia świadczenia oraz zasądził od pozwanych A. C., K. K., M. P. (1), M. P. (2) i P. P. (1) solidarnie na rzecz Gminy P. kwotę 4.152 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sąd Rejonowy ustalił, co następuje:

Gmina P. 26 sierpnia 2005r. zawarła umowę najmu lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w P. przy ul. (...) w P. z A. i D. małżonkami P.. Powódka pismem z 27 października 2010r. wezwała pozwaną A. C. (poprzednio P.) do zapłaty kwoty 6.428,36 zł z tytułu zaległego czynszu i opłat za lokal mieszkalny w terminie jednego miesiąca od dnia doręczenia niniejszego wezwania. W związku z zaległościami w opłatach czynszu przekraczającymi trzy pełne okresy płatności, które nie zostały uregulowane pomimo wyznaczenia dodatkowego miesięcznego terminu do ich zapłaty, powódka wypowiedziała umowę najmu pismem z 22 grudnia 2010r. Pismami z 12 lutego 2019r. Gmina P. wezwała pozwanych do zapłaty tytułem zaległych należności za zajmowanie bez tytułu prawnego przedmiotowego lokalu w terminie 7 dni.

Należność za energię cieplną, wodę oraz rozliczenie świadczeń za okres od 1 lutego 2013r. do 30 kwietnia 2014r. wyniosła łącznie 4.429,90 zł, z czego należność główna wyniosła 3.000,09 zł, a odsetki 1.429,81 zł.

Należność za czynsz, energię cieplną oraz wodę za okres od 1 maja 2014r. do 30 czerwca 2016r. wyniosła 6.592,47 zł, z czego należność główna wyniosła 5.289,91 zł, a odsetki 1.302,56 zł.

Dokonując oceny prawnej, Sąd I instancji wskazał, iż umowa najmu wiążąca powódkę z A. C. wypowiedziana została w związku z wystąpieniem przesłanki zawartej w art. 11 ust. 2 pkt 2 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego. Strona pozwana nie przeczyła skuteczności dokonanego wypowiedzenia umowy najmu lokalu, ani faktowi braku zapłaty zaległych należności. Pozwani nie negowali faktu, że nadal korzystają z lokalu bez tytułu prawnego, jak również faktu, że nie regulują terminowo i w wymaganej wysokości, należnych opłat za korzystanie z przedmiotowego lokalu.

Natomiast powódka wykazała przedstawionymi przez siebie dowodami wysokość dochodzonej pozwem należności. Sąd Rejonowy stwierdził, że na dochodzoną pozwem łączną kwotę 11.022,37 zł składa się kwota 1.351,16 zł tytułem odszkodowania za bezumowne korzystanie z lokalu mieszkalnego. Należność ta stanowi odszkodowanie odpowiadające wysokości czynszu. Wskazał, że roszczenia o zapłatę odszkodowania za bezumowne korzystanie z lokalu mieszkalnego przedawniają się z upływem 3 lat. Wobec tego roszczenie o zapłatę kwoty 1.351,16 zł nie jest przedawnione, zważywszy, że data wymagalności tego roszczenia to 1 marca 2016r., zaś pozew został wniesiony 27 lutego 2019r., a więc przed upływem 3-letniego terminu przedawnienia roszczenia.

Pozostała kwota objęta pozwem dotyczyła nieopłaconych przez byłych najemców należności za energię cieplną za okres od 1 marca 2013r. do 30 kwietnia 2015r., należności za rozliczenie świadczeń nieuregulowanych za rok 2013, należności za energię cieplną za okres od 1 lipca 2014r. do 31 stycznia 2016r. oraz należności za zużycie wody za okres od października 2014r. do czerwca 2016r. wraz z należnymi odsetkami za zwłokę w łącznej kwocie 9.402,15 zł.

Zdaniem Sądu I Instancji, należności te nie stanowią odszkodowania odpowiadającego wysokości czynszu, przewidzianego w art. 18 ust. 1 u.o.p.l., zatem nie należy do nich stosować trzyletniego terminu przedawnienia. Należności te są naliczane odrębnie dla każdego najemcy, zgodnie z faktycznym zużyciem wody, energii bądź ustaloną stawką – od osoby lub zajmowanej powierzchni lokalu. Z tych względów należność za korzystanie z danego lokalu różni się w zależności od liczby osób zajmujących lokal, faktycznego zużycia energii, itp. Dlatego też opłaty za korzystanie z lokalu stanowią uzupełniające odszkodowanie przewidziane w art. 18 ust. 2 zd. 2 u.o.p.l. Odszkodowanie z tego tytułu przedawnia się na zasadach ogólnych, a termin przedawnienia wynosi 6 lat, dlatego też Sąd Rejonowy uwzględnił powództwo dotyczące również nieopłaconych przez byłych najemców należności w kwocie 9.402,15 zł.

Sąd podkreślił, że trzyletni termin przedawnienia odnosi się wyłącznie do odszkodowania odpowiadającego wysokości czynszu, jaki właściciel mógłby otrzymać z tytułu najmu lokalu. Jeżeli odszkodowanie odpowiadające wysokości czynszu, jaki mógłby otrzymać właściciel z najmu tego lokalu, nie pokrywa poniesionych strat, może on, stosownie do treści art. 18 ust. 2 u.o.p.l. żądać na ogólnych zasadach odszkodowania uzupełniającego od osoby zajmującej lokal bez tytułu prawnego. Do dochodzonego na tej podstawie odszkodowania uzupełniającego art. 18 ust. 1 u.o.p.l. nie ma zastosowania. Ustawa o ochronie praw lokatorów nie nadaje świadczeniom dochodzonym w ramach odszkodowania uzupełniającego charakteru roszczeń okresowych. Art. 18 ust. 1 przymiot taki nadaje tylko odszkodowaniu odpowiadającemu wysokości czynszu, jaki właściciel mógłby uzyskać z wynajmu tego lokalu. Stron nie łączy też umowa najmu, która mogłaby tym świadczeniom nadać charakter okresowych – określając, że są one płatne właścicielowi co miesiąc.

Dlatego w ocenie Sądu Rejonowego, właściciel może dochodzić odszkodowania uzupełniającego z uwzględnieniem ogólnych terminów przedawnienia z art. 118 kc. Sąd I instancji uwzględnił powództwo w odniesieniu do wszystkich pozwanych, w tym w stosunku do K. K., albowiem nie wykazała ona, że faktycznie wyprowadziła się z wynajmowanego lokalu ani nie kwestionowała wysokości naliczanych opłat.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 kpc.

Apelację od wyroku złożyli pozwani, zaskarżając go w całości i zarzucili naruszenie prawa materialnego oraz przepisów postępowania w sposób mający wpływ na wynik sprawy, a mianowicie:

- art. 18 ust. 1 i 2 ustawy z 21 czerwca 2001r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie kodeksu cywilnego w zw. z art. 118 kc – poprzez niezasadne uznanie, że roszczenie właściciela lokalu o zapłatę odszkodowania za bezumowne korzystanie z niego nie jest roszczeniem o charakterze okresowym i wobec tego nie przedawnia się z upływem lat trzech, w sytuacji gdy wykładnia funkcjonalna i systemowa nakazuje traktować je jako przedawniające się w tymże terminie;

- art. 18 ust. 1 i 2 ustawy z 21 czerwca 2001r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie kodeksu cywilnego oraz art. 6 kc – poprzez niezasadne uznanie, że pozwani obowiązani są uiszczać odszkodowanie i pozostałe opłaty za świadczenia w wysokości żądanej przez powódkę, pomimo nieudowodnienia ich wysokości i zasadności oraz błędne uznanie, że odszkodowanie żądane przez powódkę odpowiada wysokości czynszu, jaki właściciel mógłby otrzymać z tytułu czynszu najmu przedmiotowego lokalu;

- art. 232 kpc oraz art. 6 kc – poprzez niezasadne przerzucenie na pozwanych ciężaru dowodu, podczas gdy powódka winna udowodnić fakt, że w okresie, za który dochodzi odszkodowania pozwana K. K. mieszkała w w/w lokalu, a co za tym idzie, była zobowiązana do zapłaty kwoty dochodzonej przez powódkę oraz bezpodstawne całkowite pominięcie dowodu przeciwnego;

- art. 117 § 1 kc i art. 118 kc – poprzez niezasadne nieuwzględnienie zarzutu przedawnienia roszczenia dochodzonego przez powódkę, pomimo że należności dochodzone przez nią w niniejszej sprawie, uległy przedawnieniu ze względu na swój okresowy charakter.

Mając na uwadze powyższe zarzuty, pozwani wnieśli o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości, zasądzenie od powódki na rzecz pozwanych zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje, ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania wraz z obowiązkiem dokonania rozstrzygnięcia w zakresie kosztów postępowania.

W odpowiedzi na apelację Gmina P. wniosła o jej oddalenie oraz o zasądzenie od pozwanych na jej rzecz kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd II instancji podziela ustalenia faktyczne Sądu Rejonowego, przyjmując je za własne, stwierdzając jednocześnie, iż nie dopatrzył się naruszenia art. 18 ust. 1 i 2 ustawy z 21 czerwca 2001r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu Cywilnego (dalej: u.o.p.l.), art. 117 § 1, 118 i 6 kc, art. 232 kpc.

Całkowicie chybiony jest zarzut naruszenia art. 18 ust. 1 u.o.p.l., albowiem Sąd I instancji przyjął (zgodnie z twierdzeniami apelujących), że roszczenie właściciela lokalu o zapłatę odszkodowania za bezumowne korzystanie z niego przedawnia się po upływie lat 3. Z treści uzasadnienia jednoznacznie wynika, że należność stanowiąca odszkodowanie za bezumowne korzystanie z lokalu mieszkalnego stała się wymagalna 1 marca 2016r., zaś pozew został złożony 27 lutego 2016r. Zgodnie z art. 123 pkt. 1 kc, bieg przedawnienia przerywa się przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia. Nie ma wątpliwości, że złożenie pozwu przed upływem trzyletniego terminu przedawnienia spowodowało przerwę w jego biegu i w tej części roszczenie przeciwko pozwanym nie wygasło.

Inaczej przedstawia się zagadnienie dotyczące przedawnienia tzw. odszkodowania uzupełniającego. Ponieważ ustawodawca nie przewidział tak jak w odniesieniu do odszkodowania z art. 18 ust. 1 u.o.p.l, że ma ono charakter okresowy (płatne co miesiąc), Sąd Rejonowy prawidłowo ocenił, iż roszczenia z tytułu odszkodowania określonego w art. 18 ust. 2 u.o.p.l. przedawniają się na ogólnych zasadach. Wobec tego obowiązek zwrotu należności za dostawę ciepła, wody i innych świadczeń również nie wygasł wskutek przedawnienia, choć w tym wypadku termin ich wymagalności sięga nawet grudnia 2013r.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy nie dopatrzył się naruszenia art. 117 § 1 kc i art. 118 kc. Słusznie Sąd I instancji wskazał, że do roszczenia o zapłatę odszkodowania za bezumowne korzystanie z lokalu mieszkalnego stosuje się trzyletni okres przedawnienia, wobec czego roszczenia o zapłatę kwoty 1.351,16 zł nie jest przedawnione. Natomiast pozostałe dochodzone opłaty za korzystanie z lokalu stanowią odszkodowanie uzupełniające (art. 18 ust. 2 u.o.p.l.), które to przedawnia się po upływie 6 lat. Celem tego odszkodowania jest pokrycie rzeczywiście poniesionej przez właściciela straty, które obejmuje takie opłaty jak wywóz śmieci, światło w piwnicy, abonament za wodomierze, zużycie wody i centralne ogrzewanie itp. Ustawa o ochronie praw lokatorów nie nadaje im charakteru roszczeń okresowych, tak jak czyni to w stosunku do odszkodowania określonego w art. 18 ust. 1 u.o.p.l. (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 25 kwietnia 2019r. I ACa 851/18)

Nie zasługiwał na uwzględnienie także zarzut naruszenia art. 6 kc, polegający na nieudowodnieniu wysokości odszkodowania wynikającego z art. 18 ust. 1 i 2 u.o.p.l. Nie ma wątpliwości, że co do zasady roszczenia dochodzone przez Gminę P. były usprawiedliwione. Sąd I instancji słusznie ustalił, że umowa najmu lokalu mieszkalnego została skutecznie wypowiedziana, a zatem pozwani korzystają z niego bez tytułu prawnego. Wysokość dochodzonych roszczeń została udokumentowana wykazami zadłużenia prowadzonymi przez pracownika Gminy. Gdyby w toku postępowania w I instancji, pozwani w konkretny sposób sformułowali zarzuty dotyczące zawartych w nich danych, w szczególności co do nieprawidłowości w zarachowaniu dokonywanych wpłat lub niewłaściwego naliczenia odsetek, wówczas zadaniem strony powodowej byłoby podjąć dalszą inicjatywę dowodową, aby wykazać wysokość dochodzonych roszczeń. Ponieważ na etapie postępowania przed Sądem Rejonowym tego rodzaju zastrzeżenia nie zostały zgłoszone, a w apelacji też zostały sformułowane dość ogólnikowo, zarzut naruszenia ciężaru dowodu, jest chybiony.

Ponadto z art. 18 u.o.p.l. wynika wprost, że odszkodowanie z tytułu zajmowania lokalu bez tytułu prawnego odpowiada wysokości czynszu, jaki właściciel mógłby otrzymać z tytułu najmu lokalu. W tym wypadku również nie został zgłoszony zarzut nieprawidłowej stawki odpowiadającej wysokości czynszu.

Sąd II instancji nie uwzględnił również zarzutu naruszenia art. 232 kpc w zw. z art. 6 kc, jaki miał polegać na przerzuceniu obowiązku udowodnienia zamieszkiwania przez K. K. w lokalu nr (...) przy ul. (...) na pozwanych. Strona powodowa przedstawiła na tę okoliczność dokumenty w postaci list osób zamieszkujących pod tym adresem. Ani K. K., ani jej matka – A. C. nie poinformowały pracowników Gminy P. o definitywnym wyprowadzeniu się pozwanej z mieszkania, pozwana nie wymeldowała się, nie zdała kluczy, a na potrzeby wyliczenia wysokości świadczeń za wodę czy wywóz śmieci, nadal była wskazywana jako osoba mieszkająca pod tym adresem. W tej sytuacji nie można zarzucić Sądowi I instancji dokonania nieprawidłowych ustaleń faktycznych.

Z tych wszystkich względów, Sąd Okręgowy oddalił apelację na podstawie art. 385 kpc.

O kosztach procesu za II instancję Sąd orzekł zgodnie z art. 98 kpc, przy czym wysokość wynagrodzenia dla pełnomocnika powódki została ustalona na mocy § 10 ust. 1 pkt 1) w zw. z § 2 pkt 5) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie.

(...) R. W. B.