Pełny tekst orzeczenia

Przewodniczący

SSA Wiesław Kosowski (spr.)

Sędziowie

SSA Grzegorz Wątroba

SSA Karina Maksym

Protokolant

Anna Moczek

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 147/20

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

3

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

wyrok Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 13 grudnia 2019r., sygn. akt XVI K 123/19

1.2. Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☒ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☒

co do winy

☒

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☒

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

Stosownie do zarządzenia z dnia 16.12.85r. R. R. został zwolniony ze służby w MO z dniem 31.12.85r. na podst. art. 65 ust. 2 pkt 6 ustawy z dnia 31.01.59r.
o służbie funkcj. MO

odpis karty ewidencyjnej funkcjonariusza MO nr (...)

k.2720-2721

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

odpis karty ewidencyjnej funkcjonariusza MO nr (...)

dowód wiarygodny albowiem brak podstaw do kwestionowania prawdziwości tegoż dokumentu

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

Obrońca oskarżonego zarzucił w pierwszej kolejności obrazę art. 17 § 1 pkt 7 k.p.k. w zw. z art. 114 § 3 pkt 4 k.k. w zw. z art. 54 Konwencji wykonawczej do protokołu Schengen z dnia 14 czerwca 1985 r. poprzez przyjęcie, że prawomocne postanowienie Prokuratury Nurnberg- Furtli z dnia 16 czerwca 1994 r., nie mogło stanowić merytorycznego rozstrzygnięcia sprawy w rozumieniu art. 54 Konwencji wykonawczej, a zatem nie może ono stanowić podstawy do zaistnienia przesłanki procesowej z art. 17 § 1 pkt 7 k.p.k. w postaci powagi rzeczy osądzonej, podczas gdy tego rodzaju orzeczenie w świetle wykładni prezentowanej
w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej uwzględniającej cele Konwencji, jako kończące postępowanie karne w fazie In personam powinno zostać uznane za stwarzające stan powagi rzeczy osądzonej, co stanowi bezwzględną przyczynę odwoławczą, określoną w art. 439 § 1 pkt 8 k.p.k.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Nie można zgodzić się z obrońcą, że doszło do naruszenia przepisów art. 17 §1 pkt 7 k.p.k. w zw. z art. 114 §3 pkt 4 k.p.k. w zw. z art. 54 Konwencji wykonawczej do protokołu
z Schengen z dnia 14 czerwca 1985r., poprzez przyjęcie, że prawomocne postanowienie Prokuratury w Noremberdze z dnia 16 czerwca 1994r., nie mogło stanowić podstawy do zaistnienia przesłanki procesowej z art. 17 §1 pkt 7 k.p.k. w postaci powagi rzeczy osądzonej, podczas gdy tego rodzaju orzeczenie w świetle wykładni prezentowanej w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej uwzględniającej cele Konwencji, jako kończące postępowanie karne w fazie in personam powinno zostać uznane za stwarzające powagę rzeczy osądzonej, co stanowi bezwzględną przyczynę odwoławczą określoną w art., 439 §1 pkt 8 k.p.k.

Nie ulega wątpliwości, że w krajach członkowskich Unii Europejskiej obowiązuje zakaz ne bis in idem, czyli zakaz prowadzenia postępowania w tej samej sprawie przeciwko tej samej osobie, jeżeli zostało już takie postępowanie prawomocnie zakończone. Nie ma tu znaczenia w jakim państwie członkowskim taki proces miał był prowadzony. Istotą natomiast pozostaje, aby był on prawomocnie i ostatecznie zakończony. Kwestie te regulowane są w zasadzie dwoma aktami prawnymi. Pierwszy z nich to Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej, która w art. 50 stanowi, że nikt nie może być ponownie sądzony lub ukarany w postępowaniu karnym za ten sam czyn zabroniony pod groźbą kary, w odniesieniu do którego zgodnie z ustawą został już uprzednio uniewinniony lub za który został już uprzednio skazany prawomocnym wyrokiem na terytorium Unii. Drugi akt prawny to Konwencja Wykonawcza do protokołu z Schengen, która w art. 54 stanowi, że „Osoba, której proces zakończył się wydaniem prawomocnego wyroku na obszarze jednej Umawiającej się Strony, nie może być ścigana na obszarze innej Umawiającej się Strony za ten sam czyn, pod warunkiem że została nałożona i wykonana kara lub jest ona w trakcie wykonywania, lub nie może być już wykonana na mocy przepisów prawnych skazującej Umawiającej się Strony". Kluczowym pozostaje w tej sytuacji wykładnia sformułowania „wydaniem prawomocnego wyroku na obszarze jednej Umawiającej się Strony”. Wobec R. S. (1) nie zapadł bowiem wyrok przed organem sądowym, a nastąpiło umorzenie postępowania przez prokuratora. Na kanwie zarówno orzecznictwa Sądu Najwyższego, jak i Europejski Trybunał Sprawiedliwości w Luksemburgu nie budzi obecnie wątpliwości, iż ), zasada ne bis in idem zawarta w art. 54 Konwencji Wykonawczej do protokołu z Schengen znajduje zastosowanie nie tylko do prawomocnych orzeczeń sądów, ale również do orzeczeń innych organów państw obcych kończących postępowanie karne.

Odniósł się do tego problemu Trybunał Sprawiedliwości, który w wyroku C-398/12, stwierdził, że: „Artykuł 54 Konwencji wykonawczej do układu z Schengen [...] należy interpretować w ten sposób, że postanowienie o umorzeniu postępowania przygotowawczego i nieprzekazaniu sprawy do sądu orzekającego o odpowiedzialności karnej – które to postanowienie w umawiającym się państwie, w którym zostało ono wydane, stanowi przeszkodę dla ponownego ścigania w odniesieniu do tych samych czynów osoby, w odniesieniu do której wydano owo postanowienie, chyba że ujawnią się nowe dowody uprawdopodobniające popełnienie przestępstwa przez tę osobę – należy uważać za orzeczenie stanowiące prawomocny wyrok w rozumieniu tego artykułu, stanowiące w konsekwencji przeszkodę dla ponownego ścigania tej samej osoby w odniesieniu do tych samych czynów w innym umawiającym się państwie".

Z wyroku wynika jasno, że postanowienie o umorzeniu postępowania wydane przez prokuraturę danego państwa członkowskiego uznaje się za prawomocne orzeczenie ostatecznie kończące sprawę, jednak nie każde. Postanowienie takie musi spełniać określone warunki, po pierwsze prawo oskarżyciela publicznego do oskarżania musi definitywnie wygasnąć w wyniku wydania tej decyzji, a po wtóre decyzja o umorzeniu musi zapaś po dokonaniu oceny sprawy co do istoty, na podstawie kompletnego materiału dowodowego.

Trybunał Sprawiedliwości w sentencji wyroku C-486/14, Kossowski, ustalił, że: „Zawartą w art. 54 Konwencji wykonawczej do Układu z Schengen [...] zasadę ne bis in idem, odczytywaną w świetle art. 50 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej, należy interpretować w ten sposób, że postanowienie prokuratora kończące postępowanie karne
i umarzające prawomocnie – z zastrzeżeniem wznowienia postępowania lub uchylenia postanowienia – postępowanie przygotowawcze prowadzone przeciwko osobie, bez nałożenia kary, nie może zostać uznane za prawomocne orzeczenie w rozumieniu tych artykułów, jeżeli z uzasadnienia tego postanowienia wynika, że rzeczone postępowanie zostało umorzone bez przeprowadzenia szczegółowego postępowania przygotowawczego. Z taką sytuacją mieliśmy natomiast do czynienia w niniejszej sprawie. Zapadłe 16 czerwca 1994r. postanowienie Prokuratury w Noremberdze, sygn.. akt 114 Js/341/94 o umorzeniu postępowania przeciwko R. S. (1) nastąpiło z uwagi na brak dostatecznych dowodów. Strona polska występowała przy tym o ekstradycję R. S. (1), w związku z toczącym się w naszym kraju postępowaniem. Pierwszy taki wniosek został skierowany
18 maja 1993r. Niemieckie Ministerstwo Sprawiedliwości 11 sierpnia 1993r. poinformowało o tym, że ekstradycja nie jest możliwa, z uwagi na posiadanie przez R. S. (1) obywatelstwa niemieckiego. Zwrócono się przy tym o polskie materiały celem rozważenia wszczęcia postępowania. Materiały te nie zostały udostępnione, a Ambasada
RP odpowiedziała, że nie zamierza przekazać ścigania. Z pism Prokuratury Generalnej
w Noremberdze z lipca 2013r. i z października 2014r. również bezspornie wynika, iż stronie niemieckiej nie zostały udostępnione materiały dowodowe, a umorzenie postępowania nastąpiło właśnie z uwagi na tę okoliczność. Nie było przy tym analizy pełnego materiału dowodowego, co jest w takich sytuacjach wymagane, by działała zasada z art. 54 Konwencji wykonawczej do układu z Schengen.

Ponadto, jak stwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 19 lipca 2017r., sygn.. akt VKK 92/17 Warunkiem funkcjonowania zakazu ne bis in idem wynikającego z prawomocnego umorzenia postępowania przygotowawczego (art. 54 Konwencji Wykonawczej do Układu Schengen
z dnia 14 czerwca 1985 r., Dz.Urz.UE z 2000 r. Nr 239, poz. 19) jest ustalenie, że decyzja ta według prawa tego kraju, który jako pierwszy podjął ściganie karne sprawcy, powoduje, że prawo oskarżyciela publicznego do oskarżania konkretnej osoby, przeciwko której prowadzono postępowanie przygotowawcze, definitywnie wygasa, a ponadto decyzja prokuratora umarzająca postępowanie przygotowawcze prowadzone przeciwko osobie musi zostać wydana w wyniku szczegółowo przeprowadzonego postępowania i w oparciu o jego ocenę co do istoty.

Umorzenie postępowania wobec R. S. (1) w dniu 16 czerwca 1994r. przez Prokuraturę w Noremberdze nastąpiło w oparciu o przepis art. 170 StPO.

W literaturze niemieckiej uznaje się, iż postanowienie prokuratora o umorzeniu postępowania przygotowawczego (Einstellungsverfügung) z powodu braku dowodów obciążających (lecz również z innych powodów), które jest wydawane na podstawie § 170 ust. 2 StPO, nie kreuje zakazu ne bis in idem. Nie jest ono bowiem prawomocne, a prokurator może je w każdej chwili wznowić. Przyjmuje się w niżej zacytowanej doktrynie niemieckiej, że taki sposób zakończenia postępowania nie „konsumuje" skargi oskarżyciela. Także A. Sakowicz i B. Nita-Światłowska podkreślają, że zgodnie z opiniami wyrażonymi w niemieckiej doktrynie ze względu na nieostateczny charakter orzeczenia umarzającego postępowanie możliwe jest podjęcie umorzonego postępowania, jeżeli pojawią się w sprawie nowe fakty lub dowody.
W konsekwencji już na pierwszy rzut oka można powziąć wątpliwości co do tego, czy w istocie prawo oskarżyciela publicznego do oskarżania osoby, przeciwko której prowadzono postępowanie przygotowawcze, definitywnie wygasło. Jeśli zaś nie wygasło, to postanowienie o umorzeniu nie spełnia wymagań ustanowionych w orzecznictwie TS i nie może stanowić podstawy do zaistnienia stanu res iudicata. (H. Kuczyńska Umorzenie prokuratorskie" jako podstawa do zastosowania zasady ne bis in idem w stosunkach między państwami członkowskimi Unii Europejskiej. Glosa do wyroku SN z dnia 19 lipca 2017 r.,
V KK 92/17).

Podstawą prawną postanowienia prokuratury w Noremberdze z dnia 16 czerwca 1994r.
o umorzeniu postępowania jest właśnie przepis § 170 StPO. Już ta okoliczność jednoznacznie, w świetle wyżej przytoczonego stanowiska, wskazuje, że nie mamy do czynienia z definitywnym zakończeniem procesu, które skutkowałoby powagą rzeczy osądzonej. Co jednak równie istotne z pism strony niemieckiej z lipca 2013r. i z października 2014r. jednoznacznie wynika, jak była mowa powyżej, że umarzając postępowanie prokuratura w Noremberdze nie dysponowała pełnym materiałem dowodowym, a wręcz przeciwnie.

Wniosek

o uchylenie wyroku i umorzenie postępowania

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Z uwagi na niezasadność podniesionego w tej materii zarzutu, o czym była mowa powyżej, wniosek niezasadny.

3.2.

Obrońca oskarżonego zarzucił obrazę art. 7 k.p.k. w zw. 410 k.p.k. poprzez dokonanie dowolnej, a nie swobodnej oceny dowodów, w tym zeznań świadków, w szczególności zeznań J. J., oraz raportu użycia broni, jak i wizji lokalnych, polegającej na bezpodstawnym uznaniu, że dowody te w sposób jednoznaczny wskazują na fakt oddania przez oskarżonego czterech strzałów na kopani (...), podczas gdy w szczególności zeznania świadka J. J. są niespójne, nielogiczne, jak również są sprzeczne wewnętrznie, nadto treść raportu użycia broni nie jest tożsama z wykazem zużytej amunicji, w związku powyższym dowody te nie powinny stanowić podstaw ustaleń faktycznych, nadto dokonania dowolnej oceny zeznań pozostałych świadków, którzy poza J. J., jednoznacznie zeznali, iż nie posiadają wiedzy, co do faktu jakoby oskarżony oddal strzały podczas pacyfikacji kopalni (...) dnia 16 grudnia 1981 r., skutkiem powyższych błędów w procedowaniu było dokonanie błędnych ustaleń faktycznych uznających oskarżonego winnym zarzucanego mu czynu, podczas gdy prawidłowa i rzetelna ocena ujawnionych w sprawie materiałów dowodowych oraz dokonania ich oceny w zgodzie z zasadami wiedzy, prawidłowego rozumowania i doświadczenia życiowego, w szczególności poprzez rzeczową i merytoryczną ocenę linii obrony oskarżonego wskazywało na niewinności R. S. (1)

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Nie można zgodzić się z zarzutem obrońcy, iż doszło do naruszenia art. 7 k.p.k. w zw. z art. 410 k.p.k. Zasada swobodnej oceny dowodów wyrażona w art. 7 k.p.k. nakazuje organom procesowym oceniać materiał dowodowy na podstawie wewnętrznego przekonania, uwzględniając wskazania wiedzy oraz doświadczenia życiowego, bez związania ustawowymi regułami dowodowymi. Przekonanie sądu orzekającego o wiarygodności jednych z dowodów i niewiarygodności innych pozostaje pod ochroną przepisu art. 7 k.p.k., gdy:

- jest poprzedzone ujawnieniem w toku rozprawy głównej całokształtu okoliczności sprawy (art. 410 k.p.k.) i to w sposób podyktowany obowiązkiem dochodzenia prawdy
(art. 2 § 2 k.p.k.),

- jest wynikiem rozważenia wszystkich okoliczności przemawiających zarówno na korzyść jak i na niekorzyść oskarżonego (art. 4 k.p.k.),

- jest wystarczająco i logicznie, z uwzględnieniem wiedzy i doświadczenia życiowego, umotywowane w uzasadnieniu wyroku (art. 424 k.p.k.)

Wykluczone jest aprioryczne eliminowanie osobowych źródeł dowodowych z powodu ich indywidualnych cech lub właściwości. Nie mają znaczenia kategorie ilościowe źródeł dowodowych. Nie ma nakazu całkowitego uznania wiarygodności lub jej braku określonego środka dowodowego. Zeznaniom tego samego świadka lub wyjaśnieniom tego samego oskarżonego można częściowo dać wiarę, a części jego depozycji wiary odmówić.

Sąd meriti sprostał w niniejszej sprawie tym wymaganiom. Przeprowadził postępowanie dowodowe w sposób pełny, nie wymagający jego poszerzenia czy też uzupełniania.
Do kwestii związanych z brakiem bezpośredniego przesłuchania świadka J. P., czy też nieprzeprowadzenia z urzędu dowodu z nowej opinii biegłego psychologa w zakresie oceny zeznań świadka J. J. Sąd odniesie się w dalszej części uzasadnienia – w punktach dotyczących tychże zarzutów.

Zgromadzone dowody zostały poddane wszechstronnej i wnikliwej ocenie w pełni zgodnej
z zasadami logiki i doświadczenia życiowego. Wyraźnie Sąd wskazał dlaczego dał wiarę określonym dowodom, jak np. zeznaniom J. J., J. H. i R. S. (2), ale też innych świadków (wskazanych w pisemnych motywach wyroku
Sądu I instancji) oraz ujawnionym opiniom, ekspertyzom i dokumentom. Podobnie precyzyjnie zostało wskazane i uargumentowane, dlaczego Sąd nie dał wiary dowodom przeciwnym, jak wyjaśnieniom oskarżonego R. S. (1), ale też wyjaśnieniomJ. P. czy zeznaniom M. S., H. H., J. Ś., F. P., L. N., L. G.. Z dokonaną oceną Sąd odwoławczy w pełni się zgadza, stąd też nie ma w większości potrzeby na nowo przytaczać argumentacji wskazanej w uzasadnieniu wyroku pierwszoinstancyjnego.

Sąd I instancji wskazał ponadto trzecią grupę dowodów. Chodzi mianowicie o zeznania świadków, które do niniejszej sprawy nic nie wnoszą, jak np. zeznania górników z KWK (...), czy też zeznania S. G., G. J., A. K., Z. S., D. L. i innych wyraźnie wskazanych w pisemnych motywach orzeczenia.

Tym samym Sąd I instancji dokonał oceny wszystkich zgromadzonych w sprawie dowodów wyraźnie w uzasadnieniu się do nich odnosząc. Nie ma zatem racji obrońca stawiając zarzut obrazy art. 410 k.p.k. Z naruszeniem art. 410 k.p.k. mamy do czynienia jedynie wówczas, gdy sąd opiera swoje orzeczenie na materiale nieujawnionym na rozprawie głównej, bądź tylko na części materiału ujawnionego i jego rozstrzygnięcie nie jest wynikiem analizy całokształtu ujawnionych okoliczności.

W żadnej mierze natomiast dokonanie oceny dowodów i oparcie się na określonych z nich, przy jednoczesnym odmówieniu wiary dowodom przeciwnym nie stanowi naruszenia dyspozycji art. 410 k.p.k. (tak m.in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 stycznia 2019r., sygn. akt III KK 553/17, postan. Sądu Najwyższego z dnia 16 stycznia 2018 r., sygn. akt
V KK 491/17). Nie można natomiast mówić o naruszeniu przepisu art. 410 k.p.k. w przypadku dokonania przez sąd oceny materiału dowodowego przeprowadzonego lub ujawnionego na rozprawie w sposób odmienny od subiektywnych oczekiwań stron procesowych.

Na marginesie niejako warto również przytoczyć orzeczenie sądu apelacyjnego w Warszawie z dnia 10 lipca 2019r., sygn.. akt II AKa 94/18 w myśl, którego przepis art. 410 k.p.k. nie nakłada na sąd obowiązku przywołania w uzasadnieniu wyroku wszystkich dowodów bez wyjątku, gdyż oceny wymagają tylko te, które według sądu miały znaczenie dla wydanego orzeczenia. Omówienie wybranych dowodów jest dopuszczalne, o ile mają one znaczenie dla wyrokowania.

Pamiętać należy, że dla skuteczności zarzutu obrazy art. 7 k.p.k. konieczne jest wykazanie przez skarżącego, jakich konkretnie uchybień w procesie oceny poszczególnych dowodów dopuścił się Sąd meriti. Zarzut ten nie może sprowadzać się tylko do tego, że autor apelacji zakwestionuje sposób oceny określonych dowodów dlatego, że wynik tej oceny nie jest korzystny dla strony skarżącej. Z taką sytuacją mamy natomiast to czynienia w realiach niniejszej sprawy. Sąd meriti szczegółowo omówił, na jakich dowodach się oparł ustalając, że R. S. (1) (poprzednio R.) w trakcie pacyfikacji kopalni (...), będąc członkiem plutonu specjalnego, oddał strzały z posiadanej broni. Wynika to zarówno z zeznań J. J., ale co istotne z wyjaśnień samego oskarżonego R. S. (1) złożonych w prokuraturze w Noremberdze oraz z własnoręcznie przez niego sporządzonego raportu użycia broni. Słusznie Sąd meriti uznał za niewiarygodne wyjaśnienia oskarżonego, jakoby raport o użyciu przez niego broni zawierał nieprawdziwe dane, a sporządził go pod przymusem, w obawie przed konsekwencjami. Jak bowiem wskazano nie wszyscy członkowie plutonu takie raporty sporządzili i nie ponieśli z tego tytułu żadnych konsekwencji. Co więcej o trzech, czterech oddanych strzałach (jak to oskarżony określił „ostrzegawczych”) R. S. (1) mówił również będąc przesłuchiwany przez niemieckimi organami w charakterze podejrzanego. W tym przesłuchaniu wspominał również o raporcie użycia broni i nie było tam mowy, by do jego sporządzenia został w jakikolwiek sposób zmuszony. Niezmiernie istotnym pozostaje również, iż w raporcie użycia broni R. R. (obecnie S.) pisze o 3-4 oddanych strzałach i dokładnie o takiej samej liczbie oddanych strzałów, jak to określił „ostrzegawczych” wyjaśniał podczas przesłuchania w Niemczech.
W powiązaniu z pozostałymi dowodami nie ulega więc wątpliwości, że w czasie pacyfikacji KWK (...) użył on broni palnej, jak zostało to prawidłowo ustalone przez Sąd I instancji. Absolutnie nie zasługują tu na wiarę jego tłumaczenia, jakoby zapisy w protokole przesłuchania.

Były wynikiem jego nieznajomości języka niemieckiego. Mieszkał on bowiem wówczas na stałe od 5 lat w Niemczech, posiadał niemieckie obywatelstwo, ponadto przeczy temu również szczegółowość tego przesłuchania.

Podobnie nie można się zgodzić z zarzutem, iż Sąd dowolnie ocenił zeznania J. J., dając im wiarę, w sytuacji, gdy zeznania te są niespójne, nielogiczne
i wewnętrznie sprzeczne. Mamy tu do czynienia z klasyczną sytuacją, gdy skarżący zarzucając naruszenie art. 7 k.p.k. zakwestionował sposób oceny określonych dowodów tylko dlatego, że wynik tej oceny nie jest korzystny dla strony. Natomiast, aby zarzut naruszenia art. 7 k.p.k. okazał się trafny, wymaga on wykazania wad w ocenie konkretnych dowodów, prowadzących do wniosku, iż ocena ta przekracza granice oceny swobodnej i jest dowolna. Zarzut naruszenia art. 7 k.p.k. wymaga wykazania wad w ocenie konkretnych dowodów dokonanych przez sąd orzekający, prowadzących do wniosku, że ocena ta przekroczyła granice swobodnej oceny, przy czym konieczne jest wykazanie konkretnych błędów w sposobie dochodzenia do określonych ocen, przemawiających w zasadniczy sposób przeciwko dokonanemu rozstrzygnięciu.

Sąd meriti wskazał wyraźnie dlaczego dał wiarę zeznaniom J. J.. Zaprezentowana w pisemnych motywach wyroku argumentacja jest jasna, logiczna i zgodna z zasadami doświadczenia życiowego. Mamy bowiem to czynienia z zeznaniami świadka, którego wypowiedzi zostały potwierdzone przez inne osoby, jak np. J. H., czy R. S. (2), ale też inne dowody, opinie sądowo lekarskie, raport użycia broni, czy jak wreszcie była mowa powyżej wyjaśnienia samego oskarżonego. W pełni również została wyjaśniona kwestia związana, z tym dlaczego szerzej na temat R. S. (1) (poprzednio R.) świadek (...) mówił na obecnym etapie postępowania. Wcześniej przecież sprawa nie dotyczyła tego oskarżonego, a innych osób. Jednak co istotne o aktywności braci R. świadek mówił w toku procesu. Wskazywał również na większą aktywność starszego z nich. Zostało to potwierdzone raportami użycia broni. E. R. zużył bowiem 9 sztuk amunicji, a (...) sztuki.

Skarżący nie wykazał żadnych błędów logicznych w rozumowaniu Sądu. Błąd ustaleń faktycznych (art. 438 pkt 3 k.p.k.) zachodzi, gdy treść dokonanych ocen i wniosków wyprowadzonych przez sąd nie odpowiada zasadom rozumowania, a błąd mógł mieć wpływ na treść orzeczenia. Zarzut taki nie jest uzasadniony, gdy sprowadza się do zakwestionowania stanowiska sądu czy do polemiki z ustaleniami sądu. Sama możliwość przeciwstawienia ustaleniom odmiennego poglądu nie wystarcza do wniosku o popełnieniu przez sąd istotnego błędu ustaleń. Niezbędne jest też wskazanie nieprawidłowości
w rozumowaniu sądu w zakresie istotnych ustaleń, czego skarżący nie uczynił.

Wniosek

o zmianę wyroku i uniewinnienie oskarżonego

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Prawidłowość poczynionych ustaleń faktycznych oraz dokonanych na ich podstawie ocen, nie dała podstaw do zmiany zaskarżonego wyroku. Chybiony zarzut apelującego, nie mógł skutkować uniewinnieniem oskarżonego. Nie zachodzą również żadne podstawy do uchylenia zaskarżonego orzeczenia i przekazania sprawy sądowi I instancji do ponownego rozpoznania. Brak przesłanek z art. 439 k.p.k., art. 440 k.p.k. oraz art. 454 k.p.k., które skutkowałyby koniecznością uchylenia zaskarżonego orzeczenia. Brak konieczności przeprowadzenia na nowo przewodu w całości.

3.3.

Obrońca zarzucił obrazę art. 170 § 1 i 3 k.p.k. oraz 391 § 2 k.p.k. poprzez brak przeprowadzenia i dopuszczenia zgłoszonego wniosku dowodowego - pismem obrońcy z dnia 31 października 2019 r. - o przesłuchaniu w charakterze świadka J. P. w drodze pomocy prawnej, przed właściwym organem w Niemczech, w sytuacji braku formalnego oddalenia tego wniosku dowodowego (i lym samym braku podania podstawy takiej decyzji Sądu) i ograniczeniu się dopuszczeniu dowodów z protokołów przesłuchania J. P. w charterze podejrzanego w postępowaniu przygotowawczym, w tym przed prokuratorem w Niemczech, nie podając przy tym motywów dla których Sąd rezygnował z możliwości przeprowadzenia tegoż dowodu w ramach pomocy prawnej w trybie art.585 § 1 pkt. 2 KPK, podczas gdy dowód ten jako istotny dla sprawy powinien zostać przeprowadzony w ramach pomocy prawnej przed organem niemieckim.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Nie ma również racji obrońca oskarżonego zarzucając naruszenie art. 170 §1 i 3 k.p.k. oraz art. 391 §2 k.p.k. poprzez brak przeprowadzenia i dopuszczenia dowodu z przesłuchania w charakterze świadka J. P.. Wniosek o bezpośrednie przesłuchanie J. P. został przez obronę złożony w październiku 2019r. Świadka wezwano na rozprawę, ale nie stawił się w dniu 19 listopada 2019r. Z przedłożonego zaświadczenia lekarskiego wynikało, że ze względów zdrowotnych nie może stawić się w sądzie. Odczytanie złożony przez tę osobę wyjaśnień co do okoliczności objętych niniejszym postępowaniem należy w tej sytuacji uznać za w pełni prawidłowe. Sąd meriti uprzedzał wcześniej strony, że taka sytuacja może mieć miejsce, jeśli J. P.się nie stawi. Strony żadnych uwag nie zgłaszały. Na marginesie warto zauważyć, iż mając na względzie przedłożone zaświadczenie lekarskie Sąd mógł rozważyć odczytanie protokołu wyjaśnień w trybie art. 391 §1 k.p.k.

W przypadku zarzutu naruszenia przepisów proceduralnych należy również wykazać, ewentualny wpływ uchybienia na treść orzeczenia. J. P. podobnie, jak R. S. (1) byli członkami plutonu specjalnego biorącego udział w pacyfikacji KWK (...). Oprócz M. S. i właśnie J. P. obrona nie domagała się bezpośredniego przesłuchania innych żyjących członków tego plutonu, co również należy mieć w polu widzenia oceniając podniesiony zarzut. Nie zostało bowiem wskazane, jakie inne, ważne z punktu widzenia rozstrzygnięcia, informacje miałby posiadać w.w. świadek, poza tym co zostało przez niego wyjaśnione, a co Sąd odczytał w toku rozprawy. Wskazać również należy na argumentację przytoczoną w postanowieniu o oddaleniu wniosku dowodowego wydanym przez Sąd Apelacyjny w toku niniejszego postępowania odwoławczego.

Wniosek

o zmianę wyroku i uniewinnienie oskarżonego

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wniosek niezasadny w świetle argumentacji przytoczonej powyżej. Jak już była mowa
Sąd I instancji przeprowadził postepowanie dowodowe w sposób prawidłowy. Brak więc podstaw do zmiany zaskarżonego orzeczenia.

3.4.

Obrońca zarzucił naruszenie art. 167 k.p.k. art. 193 k.p.k. w zw.
z art. 201 k.p.k. polegające na nieprzeprowadzeniu z urzędu dowodu z nowej opinii biegłego psychologa w zakresie oceny wiarygodności zeznań świadka J. J., w sytuacji gdy opinia wydana w poprzednim procesie prowadzonym przed Sądem Okręgowym w Katowicach, w sprawie o sygn. akt VK 198/03 z dnia 9 grudnia 2005 r., wydana została niespełna 15 lat temu, nie obejmowała zeznań złożonych przez w/w świadka na obecnym etapie postępowania, jak również nie odnosiła się do obecnych procesów psychologicznych i neurologicznych zachodzących
u w/w świadka, co winno skutkować dopuszczeniem w poczet materiału dowodowego nowej opinii biegłego z zakresu psychologa.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Całkowicie chybionym jest również zarzut obrazy art. 167 k.p.k., art. 193 k.p.k. w zw.
z art. 201 k.p.k.

Dowód z opinii innych biegłych dopuszcza się tylko wtedy, gdy dotychczasowa opinia pochodzi od biegłych podlegających wyłączeniu albo niekompetentnych (art. 196 § 2 k.p.k.), bądź gdy jest ona niepełna albo niejasna (art. 201 k.p.k.).Strona żądająca powołania innych biegłych musi wykazać, że zachodzi okoliczność określona w art. 201 k.p.k., a więc dotychczas wydana opinia jest niepełna, niejasna albo nielogiczna lub że zachodzi sprzeczność w samej opinii. Samo ogólne stwierdzenie o konieczności powołania nowych biegłych, bez wskazania na wady dotychczasowej opinii, nie czyni złożonego w tym przedmiocie wniosku zasadnym. Gdyby bowiem kierować się tylko tym kryterium, że dotychczasowa opinia nie spełnia oczekiwań strony, która za pośrednictwem nowej opinii chce wykazać stan przeciwny do wynikającego z opinii, wówczas nigdy nie udałoby się postępowania zakończyć w rozsądnym terminie, skoro strona niezadowolona z dotychczas sporządzonej opinii mogłaby bez końca wnosić o kolejne opinie, a gdyby biegli ją zadowolili, to identyczne wnioski mogłaby zgłaszać strona przeciwna, z opinii takiej niezadowolona. Znamiennym w niniejszej sprawie pozostaje to, iż opinia biegłego psychologa była zawnioskowana w akcie oskarżenia. Byłą więc stronom znana od samego początku procesu. Mimo to nie były składane ani żadne uwagi pod jej adresem, ani też obrona nie kwestionowała jej, czy też nie domagała się opinii uzupełniającej. Zarzut pojawił się dopiero na etapie postępowania odwoławczego, a w zasadzie jedynym jego uzasadnieniem miałaby być okoliczność, iż opinia została wydana 15 lat temu, nie obejmowała zeznań świadka złożonych w niniejszym postępowaniu i nie odnosiła się do obecnych procesów psychologicznych i neurologicznych zachodzących u świadka. Trzeba pamiętać, iż opinia, jaką kwestionuje skarżący i jakiej przeprowadzenia na nowo się domaga dotyczy sytuacji wskazanej w art. 192 §2 k.p.k. Przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego psychologa, na gruncie tego przepisu, warunkowane jest ujawnieniem się wątpliwości co do stanu psychicznego świadka oraz ewentualnych zakłóceń jego czynności psychicznych, które miałyby znaczenie dla wiarygodności tego dowodu i wymaga uprawdopodobnienia wątpliwości co do stanów wskazanych w tym przepisie, czyli powstania rozsądnych w świetle doświadczenia życiowego i wskazań wiedzy wątpliwości, czy stan psychiczny świadka lub stan jego rozwoju umysłowego albo ograniczone zdolności postrzegania bądź odtwarzania nie rzutują ujemnie na treść jego zeznań. W niniejszej sprawie mieliśmy do czynienia z sytuacją wyjątkową. Mianowicie celem uniknięcia przesłuchań przez służby państwa komunistycznego został sfingowany wypadek na nartach J. J., stąd też na skutek rzekomo doznanego urazu głowy miał mieć zaniki pamięci. Żadna ze stron nie kwestionowała prawdziwości ustaleń, iż byłą to tylko i wyłącznie wersja stworzona na potrzeby ówczesnej sytuacji, a świadek J. J. ni tylko nie doznał żadnego urazu, ale też nie ma żadnych kłopotów z pamięcią. Jasno wynikało to również z opinii psychologicznej przeprowadzonej w sprawie Sądu Okręgowego w Katowicach o sygn.. akt
V K 198/03, a stanowiącej dowód również w sprawie niniejszej. Wnioski tej opinii, jej kompletność i jasność nie były przez obronę kwestionowane przez cały tok procesu. Obrońca, pomimo że świadek J. J. był przesłuchiwany w toku pierwszej rozprawy, nie tylko nie domagała się jego słuchania w obecności biegłego psychologa, ale co więcej nie wskazywała na jakiekolwiek wątpliwości co do stanu psychicznego świadka oraz ewentualnych zakłóceń jego czynności psychicznych. Stąd też zarzut postawiony w apelacji uznać należy za całkowicie bezpodstawny.

Wniosek

o zmianę wyroku i uniewinnienie oskarżonego

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wniosek niezasadny w świetle przytoczonej powyżej argumentacji. Pełne i kompletne postepowanie dowodowe oraz należyta, zgodna z zasadami logiki i doświadczenia życiowego ocena dowodów powodują, iż nie ma żadnych podstaw do wzruszenia zapadłego orzeczenia.

3.5.

Obrońca zarzucił błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za jego podstawę i mających wpływ na treść wyroku polegających na bezpodstawnym przyjęciu, że oskarżonego osądzono tak późno
z uwagi na fakt, że przez wiele lat ukrywał się przed polskim wymiarem sprawiedliwości oraz uznanie, że postawa procesowa oskarżonego, w tym przeprosiny zostały wyrażone z uwagi na interes procesowy oskarżonego, nadto uznanie, że kara nałożona na oskarżonego została wymierzona znacznie poniżej maksimum, jak również brakiem wpływu upływu czasu na sankcję karną, co w konsekwencji spowodowało orzeczenie wobec tego oskarżonego niewspółmiernie surowej kary orzeczonej w wysokości 7 lat pozbawienia wolności złagodzonej na podstawie art. art. 5 ust.
1 pkt la ustawy z dnia 7 grudnia 1989 roku o amnestii o połowę do 3 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności,

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Nie ma również racji obrońca stawiając zarzut błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia, a mającego wpływ na jego treść.

Nie ulega wątpliwości, że skazanie w niniejszej sprawie nastąpiło niezmiernie późno – ponad 38 lat od zaistniałych wydarzeń. Nie jest to jednak wynikiem działania organów procesowych. Strona polska występowała o ekstradycję od początku lat 90. Nie sposób zgodzić się
z obroną, iż Sąd meriti dopuścił się błędu w ustaleniach faktycznych przyjmując, że oskarżony ukrywał się przed polskim wymiarem sprawiedliwości. Rzeczywiście znany był jego adres na terenie Niemiec, stawiał się również na wezwania tamtejszych organów ścigania. Tym niemniej doskonale widział o toczącym się kilkadziesiąt lat postępowaniu ekstradycyjnym
i nie zamierzał stawić się przed polskimi organami wymiaru sprawiedliwości. Nie było przecież żadnych przeszkód, by do Polski przyjechał celem całkowitego wyjaśnienia
i zakończenia niniejszej sprawy. Nie uczynił tego znając stanowisko strony niemieckiej
i posiadając obywatelstwo tegoż kraju. Stąd też zgodzić należało się z ustaleniami
Sądu I instancji, iż R. S. (1) przed polskim wymiarem sprawiedliwości się ukrywał.

Wymiar orzeczonej wobec niego kary należy uznać za prawidłowy. Nie może być mowy
o nadmiernej, a tym bardziej rażącej surowości, jak wskazuje obrona. Sąd I instancji uwzględnił wszystkie okoliczności, tak obciążające, jak i łagodzące. Karę 7 lat pozbawienia wolności złagodzoną w oparciu o przepis art. 5 ust. 1 pkt 1a ustawy z dnia 7 grudnia 1989r. o amnestii do 3 lat i 6 miesięcy pozbawienia uznać należy za w pełni adekwatną do stopnia społecznej szkodliwości czynu i zawinienia sprawcy. Trzeba pamiętać o dramatycznych skutkach zaistniałych zdarzeń, o tym że działanie sprawcy godziło w podstawowe dobra człowiek, jak zdrowie i życie. Pamiętać przy tym należy, że zmiana orzeczenia w zakresie kary może mieć miejscy tylko w sytuacji dysproporcji rażącej. Na gruncie art. 438 pkt 4 k.p.k. nie chodzi bowiem o każdą ewentualną różnicę w ocenach co do wymiaru kary, ale o różnicę ocen tak zasadniczej natury, że karę dotychczas wymierzoną można byłoby określić - również w odbiorze zewnętrznym - jako rażąco niewspółmierną, tzn. niewspółmierną w stopniu nie pozwalającym na jej akceptację (tak m.in. postan. Sądu Najwyższego z dnia 26 lutego 2020r., sygn.. akt V KK 382/19, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 stycznia 2019r., sygn.. akt
VI Ka 2/19, wyrok s.apel. w Katowicach z dnia 20listopada 2018r., II AKa 354/18). Z taką sytuacją nie mamy do czynienia na gruncie niniejszej sprawy.

Wniosek

o zmianę wyroku co do kary i wymierzenia oskarżonemu kary 2 lat pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres 2 lat próby

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wniosek niezasadny z powodów wskazanych powyżej.

3.6.

Oskarżyciel publiczny i oskarżyciel posiłkowy zarzucili błąd
w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia mający wpływ na jego treść polegający na wyrażeniu przez
Sąd I instancji poglądu, że działanie oskarżonego miało na celu wyłącznie odblokowanie kopalni i nie było motywowane politycznie, a także nie było skierowane przeciwko określonej grupie społecznej oraz politycznej, podczas gdy zebrany w sprawie materiał dowodowy prowadzi do odmiennego wniosku, a mianowicie, iż w pierwszej kolejności działanie oskarżonego było motywowane przyczynami politycznymi mającymi na celu stłumienie wolnościowo-niepodległościowego oraz antykomunistycznego protestu górników należących do określonej grupy społeczno-politycznej, to jest członków, tudzież sympatyków związku zawodowego NSZZ „Solidarność”, będących jednocześnie przeciwnikami reżimu komunistycznego w Polsce, w tym także przeciwnikami wprowadzenia stanu wojennego na terenie całego kraju, w konsekwencji czego doszło do uznania przez
Sąd I instancji, iż czyn oskarżonego nie stanowił zbrodni przeciwko ludzkości w rozumieniu przepisu art. 3 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (Dz.U. z 2019 r. poz. 1882)
w związku z art. VI lit. c Karty Międzynarodowego Trybunału Wojskowego stanowiącej integralną część Porozumienia
w przedmiocie ścigania i karania głównych przestępców wojennych państw Osi podpisanego w Londynie w dniu 8 sierpnia 1945 r. (Dz.U. z 1947 r. nr 63, poz. 367) oraz z art. 1 b Konwencji o niestosowaniu przedawnienia wobec zbrodni wojennych i zbrodni przeciw ludzkości przyjętej przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w dniu
26 listopada 1968 r. (Dz.U. z 1970 r. nr 26, poz. 208 z późn. zm.)

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Nie mają również racji ani oskarżyciel publiczny, ani pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego stawiając zarzut błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
a mającego wpływ na jego treść, a polegającego na przyjęciu, że czyn oskarżonego nie stanowił zbrodni przeciwko ludzkości, określonej w art. 3 ustawy z dnia 18 grudnia 1998r.
o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.

Definicja zbrodni przeciwko ludzkości została zawarta w art. 3 ustawy z dnia 18 grudnia 1998r. o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. Zgodnie z jego brzmieniem zbrodniami przeciwko ludzkości są w szczególności zbrodnie ludobójstwa w rozumieniu Konwencji w sprawie zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa, przyjętej w dniu 9 grudnia 1948 r. (Dz. U. z 1952 r. poz. 9, 10 i 213 oraz z 1998 r. poz. 177), a także inne poważne prześladowania z powodu przynależności osób prześladowanych do określonej grupy narodowościowej, politycznej, społecznej, rasowej lub religijnej, jeżeli były dokonywane przez funkcjonariuszy publicznych albo przez nich inspirowane lub tolerowane.

Problemem interpretacji pojęcia zbrodni przeciwko ludzkości zajął się również Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 4 grudnia 2001 r. ( II KKN 175/99, OSNKW 2002, z. 5-6, poz. 47). Przeanalizował ratyfikowane przez Polskę kolejne akty prawa międzynarodowego, w tym Rzymski Statut Międzynarodowego Trybunału Karnego, sporządzony w Rzymie
17 lipca 1998 r. (ratyfikowany przez Prezydenta RP w dniu 9 października 2001 r.), zawierający kompleksową, zbiorczą definicję zbrodni przeciwko ludzkości, zaliczającą do tej kategorii zachowań miedzy innymi zabójstwo, eksterminację, niewolnictwo, tortury, wymuszone zaginięcia osób ale też prześladowania z powodów politycznych i innych, deportacje, uwięzienie lub inne dotkliwe pozbawienie wolności fizycznej ( art. 7 ust. 1).
W uzasadnieniu swej decyzji Sąd Najwyższy określił wnioski istotne w zakresie interpretowania pojęcia "zbrodnia przeciwko ludzkości", opierając się także na dotychczasowym dorobku nauki prawa międzynarodowego oraz judykaturze Sądu Najwyższego (zwłaszcza uchwale 7 sędziów SN z 13 maja 1992 r., I KZP 39/91, OSNKW 1992, z. 7-8, poz. 45). Wskazał wówczas, że czyny takie mogą mieć miejsce w czasie wojny jak też pokoju, popełniane są na wielką skalę, często w ramach organizacji państwowej, która tego rodzaju przestępczej działalności nadawała niekiedy pozory legalności, nadto podkreślił, iż czyny takie są popełniane na tle narodowym, etnicznym, politycznym, rasowym lub religijnym. Warto jeszcze raz podkreślić, iż Statut Międzynarodowego Trybunału Karnego podpisany
w Rzymie w dniu 17 lipca 1998 r., jako zbrodnię przeciwko ludzkości akt ten kwalifikuje wyłącznie uwięzienie lub inne dotkliwe pozbawienie wolności fizycznej z naruszeniem podstawowych reguł prawa międzynarodowego, które nastąpiło w ramach rozległego lub systematycznego, świadomego ataku skierowanego przeciwko ludności cywilnej (art. 7 pkt e). Istotnym z punktu widzenia niniejszej sprawy jest właśnie kwestia świadomego działania sprawcy. Musi on w pełni zdawać sobie sprawę, że podejmowane przez niego działania, nie tylko stanowią przestępstwo, ale mają na celu prześladowanie określonej grupy ludzi z uwagi na kwestie narodowe, etniczne, polityczne, rasowe czy religijne.

R. S. (1) był wprawdzie funkcjonariuszem publicznym, ale nie można tracić z pola widzenia, iż był szeregowym członkiem plutonu specjalnego Milicji Obywatelskiej. Nie był on osobą decyzyjną, a jedynie milicjantem wykonującym polecenia przełożonych. Zgromadzony materiał dowodowy nie wykazał, aby oskarżony miał świadomość, iż biorąc udział
w pacyfikacji strajku działa w celu prześladowania określonej grupy ludzi z uwagi na jej polityczne poglądy. 16 grudnia 1981r. wyjechał on wraz z innymi członkami plutonu wykonać określone zadanie, a mianowicie „odblokować” kopalnię. Zgromadzone dowody nie wskazują, aby na tyle utożsamiał się on z ówczesnym reżimem, że celem jego działań było prześladowanie określonej grupy osób z uwagi na jej poglądy.

Wniosek

o zmianę wyroku poprzez zmianę kwalifikacji prawnej

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wnioski niezasadne z powodów powyżej wskazanych.

3.7.

Oskarżyciel publiczny i oskarżyciel posiłkowy zarzucili rażącą niewspółmierność kary wymierzonej oskarżonemu R. S. (1), będącej skutkiem niedostatecznego uwzględnienia wysokiego stopnia społecznej szkodliwości czynu, wyrażającą się w szczególności w nieuwzględnieniu wpływu na jej wymiar rozmiaru szkody wyrządzonej przestępstwem, a nadto naruszenia poprzez zarzucone oskarżonemu przestępstwo dóbr fundamentalnych jak życie i zdrowie oraz wolności obywatelskie osób pokrzywdzonych, oraz drastycznego sposobu działania oskarżonego, jak i pozostałych działających wspólnie z nim sprawców, a także poważnych następstw przedmiotowego przestępstwa w postaci przyczynienia się do śmierci 9 osób
i uszczerbku na zdrowiu 21 osób.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Nie można również zgodzić się z zarzutami podniesionymi w apelacji oskarżyciela publicznego i pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego, jakoby wymierzona oskarżonemu kara była rażąco niewspółmierna. Jak wynika z pisemnych motywów orzeczenia
Sąd I instancji wziął pod uwagę przy wymiarze kary wszystkie okoliczności tak obciążające, jak i łagodzące. Nadał im właściwą rangę i znaczenia. W polu widzenia miał zarówno wysoki stopień społecznej szkodliwości czynu wyrażający się w rozmiarze szkód, w tym w godzeniu w dobra fundamentalne człowieka, jak życie i zdrowie, ale też odległość czasową od zaistniałych wydarzeń. Nie sposób zgodzić się z oskarżycielami, że przy uwzględnieniu wszystkich tych okoliczności wymierzona kara 7 lat pozbawienia wolności złagodzona
w oparciu o przepis art. 5 ust. 1 pkt 1a ustawy z dnia 7 grudnia 1989r. o amnestii do
3 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności jest karą za łagodną i to w stopniu rażącym. Korekta orzeczenia w tym zakresie mogłaby mieć bowiem miejsce tylko w sytuacji stwierdzenia dysproporcji rażącej. Stosownie do ugruntowanej linii orzeczniczej za represję rażąco niewspółmierną uznaje się taką karę, która - pomijając dyrektywy wymiaru kary - w sposób istotny lub wręcz drastyczny odbiega od tej, jaką należałoby wymierzyć przy uwzględnieniu okoliczności przedmiotowych charakteryzujących czyn przypisany sprawcy oraz podmiotowych, związanych z jego osobą. Na gruncie art. 438 pkt 4 k.p.k. nie chodzi bowiem o każdą ewentualną różnicę w ocenach co do wymiaru kary, ale o różnicę ocen tak zasadniczej natury, że karę dotychczas wymierzoną można byłoby określić - również w odbiorze zewnętrznym - jako rażąco niewspółmierną, tzn. niewspółmierną w stopniu nie pozwalającym na jej akceptację (tak m.in. postan. Sądu Najwyższego z dnia 26 lutego 2020r., sygn.. akt V KK 382/19, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 stycznia 2019r., sygn.. akt
VI Ka 2/19, wyrok s.apel. w Katowicach z dnia 20listopada 2018r., II AKa 354/18).

Wniosek

o zmianę wyroku i wymierzenie oskarżonemu kary 10 lat pozbawienia wolności

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wnioski niezasadne z powodów wskazanych powyżej.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

wyrok w całości utrzymano w mocy

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

- zarzuty okazały się niezasadne z przyczyn wskazanych w części 3 uzasadnienia i z tego powodu nie mogły być uwzględnione,

- zaskarżony wyrok jest prawidłowy zarówno w zakresie ustaleń faktycznych i oceny prawnej zachowania oskarżonego, jak i rodzaju oraz wysokości orzeczonej kary i środka kompensacyjnego, a także rozstrzygnięcia dotyczącego kosztów postępowania

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

pkt 2 i 3

Zasądzono od oskarżonego R. S. (1) na rzecz oskarżyciela posiłkowego S. P. 1200 zł tytułem poniesionych przez niego kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym, zgodnie ze złożonym wnioskiem.

Na zasadzie art. 636 § 1 k.p.k. zasądzono od oskarżonego R. S. (1) na rzecz Skarbu Państwa wydatki postępowania odwoławczego w kwocie 170,44 zł oraz opłatę za II instancję w kwocie 400 zł, nie znajdując żadnych racjonalnych powodów do zwolnienia oskarżonego z obowiązku ponoszenia kosztów sądowych.

7.  PODPIS

SSA Grzegorz Wątroba SSA Wiesław Kosowski SSA Karina Maksym

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

obrońca oskarżonego R. S. (1)

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

pkt 1 wyroku

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☒

co do winy

☒

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☒

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

2

Podmiot wnoszący apelację

oskarżyciel publiczny

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

pkt 1 wyroku

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☒

co do winy

☒

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

3

Podmiot wnoszący apelację

pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

pkt 1 wyroku

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☒

co do winy

☒

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana