Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II AKa 342/19

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 listopada 2020 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący: SSA Piotr Schab – spr.

Sędziowie: SA Anna Zdziarska

SO (del.) Dorota Radlińska

protokolant: st. sekr. sąd. Marzena Brzozowska

przy udziale prokuratora Natalii Zajc - Nowakowskiej

po rozpoznaniu w dniu 23 października 2020 r.

sprawy P. K., syna L. i A. z domu K., urodzonego (...) w M.,

oskarżonego o przestępstwa: z art. 258 par. 2 kk i art. 280 par. 1 kk w zb. z art. 227 kk w zw. z art. 11 par. 2 kk w zw. z art. 65 par. 1 kk

na skutek apelacji wniesionych przez prokuratora i obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie

z dnia 21 stycznia 2019 roku, sygn. akt XVIII K 157/11

1. zaskarżony wyrok zmienia w ten sposób, że z opisu czynu, przypisanego P. K. w punkcie II eliminuje stwierdzenie, iż oskarżony działał w ramach zorganizowanej grupy mającej na celu dokonywanie przestępstw, zaś z kwalifikacji prawnej tego czynu oraz podstawy wymiaru kary eliminuje przepis art. 65 par. 1 kk;

2. w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;

3. zwalnia oskarżonego P. K. od zapłaty kosztów sądowych postępowania odwoławczego, wydatkami tego postępowania obciążając Skarb Państwa.

UZASADNIENIE

UZASADNIENIE

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 342/19

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 21 stycznia 2019 r., sygn. akt XVIII K 157/11

1.2. Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

co do winy

co do kary

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

art. 438 pkt 3 k.p.k. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 k.p.k.

brak zarzutów

1.4. Wnioski

uchylenie

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

Apelacja oskarżyciela publicznego:

Obraza przepisów postępowania mogąca mieć wpływ na treść orzeczenia – art. 7 kpk i art. 410 kpk – przez wykraczającą poza swobodną ocenę dowodów, dowolną i wybiórczą interpretację dowodów z oświadczeń procesowych świadka R. C. (1), uznanie tych zeznań na podstawie pozornych lub nieistotnych rozbieżności pojawiających się w tych oświadczeniach za nieprecyzyjne, często nielogiczne i sprzeczne i w konsekwencji przyjęcie, że w sprawie zachodzą niedające się usunąć wątpliwości, które należy intepretować na korzyść oskarżonego i uniewinnienie oskarżonego P. K. od zarzutu udziału w zorganizowanej grupie o charakterze zbrojnym mającej na celu popełnianie przestępstw, podczas gdy prawidłowa ocena zebranych w sprawie dowodów w postaci całokształtu oświadczeń procesowych świadka R. C. (1) oraz dowodów wskazujących pośrednio na popełnienie przez oskarżonego zarzucanego mu czynu, przeprowadzona z uwzględnieniem zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego prowadzi do wniosku, iż oskarżony wyczerpał znamiona zarzucanego mu przestępstwa.

Apelacja obrońcy:

1/ Obraza przepisów postępowania mająca wpływ na treść orzeczenia, tj. naruszenie art. 4 kpk w zw. z art. 7 kpk przez dowolną ocenę zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, niezgodną z zasadami prawidłowego rozumowania oraz wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego a także zasadą obiektywizmu polegająca na:

- uznaniu wyjaśnień oskarżonego P. K. (nieprzyznania się do winy) w całości za niewiarygodne, bowiem pozostają w sprzeczności z innymi dowodami omówionymi w uzasadnieniu wyroku, podczas gdy sąd I instancji oparł wyrok wyłącznie na wyjaśnieniach oraz zeznaniach R. C. (1), których nie można uznać za wiarygodne i konsekwentne, zwłaszcza że zeznania innych świadków nie potwierdziły sprawstwa P. K. w przypisanym mu czynie;

- uznaniu za wiarygodne wyjaśnień i zeznań R. C. (1), podczas gdy jego relacja stanowiąca wyłączny dowód udziału oskarżonego w przypisanym mu czynie nie jest ani logiczna ani konsekwentna, w szczególności istnieje wiele rozbieżności w zeznaniach R. C. (1), które wzajemnie ię wykluczają, a tym samym dyskwalifikują sprawstwo P. K.;

- nie daniu wiary zeznaniom świadków M. R., P. W. oraz W. G., które pozostawały w sprzeczności z relacją R. C. (1), a wykluczały sprawstwo P. K. w zarzucanym czynie, podczas gdy brak jest przesłanek do twierdzenia, że ich relacje zostały wykreowane dla potrzeb niniejszego postępowania;

- pominięciu zeznań M. F. wobec braku przedstawienia przez niego istotnych okoliczności dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, podczas gdy jego zeznania podważają wiarygodność R. C. (1).

2/ Błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę zaskarżonego orzeczenia, który miał wpływ na jego treść, przez uznanie, że oskarżony P. K. popełnił przestępstwo z art. 280 par. 1 kk w zb. z art. 227 kk w zw. z art. 11 par. 2 kk w zw. z art. 65 par. 1 kk, polegające na rozboju na osobie M. C., podczas gdy materiał dowodowy zebrany w sprawie nie pozwala na przypisaniu oskarżonemu tego przestępstwa.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zarzut niezasadny

Zarzut niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzut apelacji oskarżyciela publicznego nie zasługuje na uwzględnienie. Nie sposób bowiem na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego wywieść, że oskarżony P. K. działał w zorganizowanej grupie przestępczej. Jest oczywiste, że zorganizowanej grupy mającej na celu popełnianie przestępstw nie należy utożsamiać ze współsprawstwem. Poziom organizacji działań współsprawców, niezbędny dla przypisania im występku z art. 258 par. 1 kk wymaga wszak wykazania, że przyjęli oni względnie trwały poziom organizacji, której najistotniejszym elementem jest podział ról i kierownictwo, mogące wydawać oraz egzekwować polecenia wobec pozostałych członków grupy. Relacje świadka R. C. (1), stanowiące wiodący dowód w sprawie nie dają podstaw do stanowczego stwierdzenia, że zespół osób dokonujących napadów wspólnie i w porozumieniu z P. K. tworzył zorganizowaną grupę przestępczą odpowiadającą powyższym wymogom. O ile brak przesłanek, by negować prawdziwość słów R. C. (1), opisującego przygotowania do poszczególnych napadów i ich przebieg – wnioski świadka, iż współsprawców tych czynów łączyła przynależność do zorganizowanej grupy przestępczej nie mogą stanowić dla sądu miary, wedle której przebiega ocena prawna ich działań. Świadek C. – co szczegółowo przeanalizował sąd i instancji w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku – wypowiadał zresztą rozbieżne oceny dotyczące charakteru omawianego współsprawstwa oraz roli P. K. w poszczególnych przedsięwzięciach przestępnych. Znaczącą rolę oskarżonego w przygotowaniu i realizacji napadów utożsamiał bowiem z kierownictwem grupą przestępczą, z drugiej jednak strony wskazywał, iż nie ma dostatecznej wiedzy by stanowczo stwierdzić, że istotnie dokonywał czynów zabronionych w ramach zorganizowanej grupy. Fakt, że P. K. cieszył się autorytetem u innych współsprawców, zaś jego działania zmierzające dla osiągnięcia wspólnego celu miały istotne znaczenie nie przesądza, iż współtworzył on zorganizowaną grupę przestępczą w rozumieniu przepisów art. 258 kk. Nie jest trafna argumentacja apelacji oskarżyciela publicznego, że rozbieżności w relacjach R. C. (1), dotyczące charakteru współsprawstwa osób, podejmujących wraz z nim działalność przestępczą oraz roli P. K. w tej działalności nie są na tyle istotne, by przekreślić zasadność pierwszego z zarzutów aktu oskarżenia. Kluczowe znaczenie ma to, że depozycje świadka C. nie pozwalają w ogóle, by ustalić, że więzi pomiędzy osobami podejmującymi działalność przestępczą wykazują cechy zorganizowanej grupy, o której mowa w art. 258 kk. Przypuszczenia świadka, próbującego zdefiniować znane mu warunki działania współsprawców nie są dostateczną przesłanką sformułowania zarzutu brania udziału w zorganizowanej grupie przestępczej. Argumentacja sądu okręgowego, iż brak dowodów na poparcie powyższego zarzutu jest słuszna.

Apelacja obrońcy oskarżonego także nie znalazła uznania Sądu Apelacyjnego.

Zarzut dowolności oceny materiału dowodowego przez sąd I instancji ma charakter polemiczny i jest jaskrawo sprzeczny z treścią uzasadnienia zaskarżonego wyroku. Obrońca, kwestionując przypisanie P. K. w pkt II wyroku przestępczego działania pomija fakt, że wnioski sądu w tym przedmiocie wywiedzione zostały z wszechstronnej, odpowiadającej przepisom art. 4, 7 i 410 k.p.k. analizy dowodów.

Motywy skarżonego orzeczenia cechuje niezwykle dokładne, wielopłaszczyznowe badanie depozycji świadka R. C. (1), poprzedzone analizą osoby świadka, motywacji jego działania w kontekście zmieniającej się sytuacji procesowej oraz powrotu do popełniania przestępstw mimo pozytywnej deklaracji w tym zakresie, zestawioną z opiniami sądowo – psychiatrycznymi oraz psychologicznymi, depozycjami pozostałych świadków oraz twierdzeniami innych współsprawców, wobec których zapadły prawomocne wyroki skazujące. Ocena wiarygodności zeznań R. C. (1) dokonana przez sąd I instancji wynika także z obserwacji świadka podczas przesłuchań oraz wyjaśniania rozbieżności w wielokrotnie składanych zeznaniach i wyjaśnieniach na przestrzeni wielu lat, przy uwzględnieniu upływu czasu i jego wpływu na zdolność odtworzenia zapamiętanych zdarzeń. Nie budzi wątpliwości także ocena konsekwentnych i logicznych twierdzeń tego świadka w zakresie roli wykonywanej przez P. K. podczas zdarzenia w nocy z 9 na 10 listopada 2004 r., a z uwagi na jej specyfikę, możliwość uniknięcia kontaktu z innymi osobami biorącymi udział w przestępczym procederze. Nie znajduje nadto potwierdzenia zarzut apelacji bezkrytycznego oparcia się w całości przez sąd meriti na relacjach R. C. (1), w sytuacji gdy Sąd Okręgowy szczegółowo wskazał w jakim zakresie odmówił wiarygodności zeznaniom tego świadka.

Nie zasługuje na uwzględnienie także argumentacja obrońcy upatrującego przyczyn obciążania oskarżanego w chęci odwetu za zatarg podczas transportu więziennego, w kontekście uzasadnionego wnioskowania sądu I instancji o braku negatywnego stosunku R. C. (1) wobec osoby oskarżonego, czy nadmiernego obciążania go niekorzystnymi zeznaniami. Podniesiony zarzut dowolności oceny dowodów przez bezpodstawne pominięcie materiału niekorzystnego dla oceny wiarygodności świadka R. C. – w szczególności określonych świadków - jako ogólnikowy i polemiczny, jest sprzeczny z analizą dowodów z zeznań świadków, którzy mimo prawomocnego skazania, w dalszym ciągu zaprzeczają swojemu sprawstwu, co ma miejscu w przypadku m.in. M. R..

Odmówienie wiarygodności wyjaśnieniom P. K. zostało uargumentowane w sposób niebudzący zastrzeżeń.

Z zarzutami apelacji obrońcy, mającymi charakter procesowy koreluje ściśle zarzut błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia. Z rozważań wskazanych powyżej wynika, że ustalenia, prowadzące do uznania winy P. K. w zakresie przypisanego mu w pkt II wyroku zachowania, zostały poczynione prawidłowo i znajdują pełne oparcie w materiale dowodowym sprawy, co w szczególności dotyczy udziału i roli oskarżonego w dokonanym na M. C. rozboju.

Wniosek

Wniosek apelacji prokuratorskiej: uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy w tym zakresie do ponownego rozpoznania.

Wniosek apelacji obrońcy: zmiana zaskarżonego wyroku przez uniewinnienie oskarżonego od czynu, opisanego w punkcie II komparycji wyroku.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadne

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Bezzasadność wniosków obu apelacji wynika z przyczyn, opisanych szeroko w części niniejszego uzasadnienia, analizującej zarzuty środków odwoławczych.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

4.1.

art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

3.

Zwolnienie oskarżonego P. K. od zapłaty kosztów sądowych postepowania odwoławczego wynika z długoletniej izolacji oskarżonego, która sprawia, że egzekucja tychże kosztów wedle istotnego prawdopodobieństwa okazałaby się bezskuteczna.

7.  PODPIS

Piotr Schab

Dorota Radlińska Anna Zdziarska

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Obrońca oskarżonego P. K.

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 21 stycznia 2019 r., sygn. akt XVIII K 157/11

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

co do winy

co do kary

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 k.p.k.

brak zarzutów

1.4. Wnioski

uchylenie

zmiana