Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 października 2019 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący – Sędzia Piotr Górecki

Sędziowie: Bogusława Żuber

Ryszard Marchwicki

Protokolant: st. sekr. sądowy Ewa Gadomska

po rozpoznaniu w dniu 16 października 2019 r. w Poznaniu

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością spółki komandytowej z siedzibą w P.

przeciwko Zakładom (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K.

o zapłatę

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu

z dnia 11 września 2018 r. sygn. akt IX GC 152/16

1.  oddala apelację,

2.  zasądza od powódki na rzecz pozwanej kwotę 4.050 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Bogusława Żuber Piotr Górecki Ryszard Marchwicki

Sygn. akt IAQa 361/18

UZASADNIENIE

Powódka (...) spółka z o. o, w P. wniosła przeciwko pozwanej Zakłady (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w K. o zapłatę - po rozszerzeniu żądania - 188.958,27 zł z odsetkami i kosztami procesu wg norm przepianych.

W toku procesu powódka przekształciła się w (...) spółka z o. o. spółka komandytowa w P. (wypis z KRS nr (...) z 20 marca 2018 r. - k. 551-554).

Z uzasadnienia pozwu wynikało, że dochodzone roszczenie odszkodowawcze wynikało z zawartej między stronami umowy dnia 01.07.2014 r. o świadczenie usług doradztwa podatkowego.

Pozwana wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów postępowania wg norm przepisanych.

W ocenie pozwanej umowa nigdy nie została wykonana z przyczyn leżących po stronie powoda.

Wyrokiem z dnia 11 września 2018 r. Sąd Okręgowy w Poznaniu oddalił powództwo i zasądził od powódki na rzecz pozwanej 7.217 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (sygn. akt IXGC 152/16).

Powyższe ustalenie zapadło w oparciu o następujące ustalenia faktyczne.

Powodowa spółka i (...) sp. z o.o. zaoferowali pozwanej zaprojektowanie i wdrożenie rozwiązania polegającego na zminimalizowaniu obciążeń podatkowych z tytułu podatku od nieruchomości. Zgodnie z ofertą proces realizacji rozwiązania obejmował uzyskanie zaświadczenia o samodzielności lokalu i ustanowienie odrębnej własności lokalu. Jego etapy były następujące: 1-12 tydzień: złożenie wniosku o indywidualną interpretację prawa podatkowego oraz równoległe wykonanie pozostałych czynności, ł-2 tydzień: podpisanie umowy, weryfikacja planu nieruchomości, określenie powierzchni wspólnych, 2-3 tydzień: zgłoszenie zmian do starosty, 3-4 tydzień: oświadczenie o ustanowieniu odrębnej własności lokalu w formie aktu notarialnego, 4-8 tydzień: procedury związane z założeniem księgi wieczystej, 8 tydzień: złożenie nowej deklaracji w zakresie podatku od nieruchomości za okres od 4 tygodnia. W ramach wdrożenia programu powódka i (...) sp. z o.o. zapewniali kompleksową obsługę prawną, podatkową oraz techniczną. Pozwana nie ponosiła ryzyka podatkowego (w przypadku negatywnej interpretacji podatek miał być uiszczany na obecnych zasadach). Wysokość wynagrodzenia powódki i (...) sp. z o.o. miała być uzależniona od osiągniętych oszczędności podatkowych (35 % oszczędności w 2014 r. i 20 % oszczędności w 2015 r.), a jego miała wypłata nastąpić po skutecznym wdrożeniu programu.

Dnia 01.07.2014 r. powódka oraz pozwana (zleceniodawca) zawarli umowę oznaczoną jako umowa świadczenia usług doradztwa podatkowego. Strony postanowiły, że przedmiotem umowy będzie świadczenie przez powódkę kompleksowych usług w zakresie przeprowadzenia restrukturyzacji posiadanych nieruchomości (dalej: projekt) oraz zabezpieczenie skutków podatkowych takiej restrukturyzacji w podatku od nieruchomości (dalej: (...)) poprzez uzyskanie indywidualnej interpretacji podatkowej (§ 1 ust 1 umowy). Czynnościami tymi miały być w szczególności: sporządzanie, podpisywanie i składanie w imieniu pozwanego wniosków o interpretacje podatkowe, wniosków o stwierdzenie nadpłaty w (...) od właściwego organu podatkowe, odwołań od decyzji wójta (burmistrza, prezydenta miasta) do samorządowego kolegium odwoławczego, skarg do WSA, skarg kasacyjnych do NSA, jak również udzielanie stosownych informacji i wyjaśnień na żądanie organów podatkowych oraz innych organów administracji publicznej, związanych z realizowaniem projektu, jak również czynności zmierzające do wyodrębnienia i ustanowienia odrębnej własności lokali w budynkach (§ 1 ust 3). Powódka zastrzegła sobie prawo korzystania z usług innych podmiotów profesjonalnych, które miał być zobowiązane do należytej staranności oraz zachowania poufności na takich samych zasadach jak powódka, który nadto odpowiadał za ich czynności jak za swoje własne (§ 1 ust 5). Powódka miała realizować projekt z należytą starannością i wg najlepszej wiedzy zawodowej (§ 2 ust ł). Oświadczyła, że jej celem jest jak najszybsze zrealizowanie projektu oraz że dołoży wszelkich starań by ten cel zrealizować w jak najkrótszym terminie, tj, najpóźniej do 31.12.2014 r. Termin te zostanie przedłużony na czas niezbędny do zakończenia prowadzenia ewentualnych postępowań administracyjnych bądź sądowych. Prawidłowy wniosek o wydanie zaświadczenia o samodzielności lokali powódka miała złożyć najpóźniej do 14.07.2014 r., pod warunkiem otrzymania kompletu dokumentów umożliwiających jego przygotowanie, których sama, zgodnie z dyspozycją pełnomocnictw, nie mogła pozyskać. Po upływie danego terminu pozwana miała prawo odstąpić pod umowy (§ 2 ust 3). Pozwana zobowiązana była do terminowego przekazywania wszelkich dokumentów i informacji koniecznych dla prawidłowego świadczenia usług, w przeciągu 2 dni roboczych od dnia przedstawienia zapytania (§ 3 ust 1). Oświadczyła, że jej celem jest jak najszybsze zrealizowanie projektu przez powódkę i zobowiązała się do współpracy z powódką, aby umożliwić jej zrealizowanie umowy w jak najkrótszym terminie (§ 3 ust 5). Z tytułu wykonania projektu powódce przysługiwało wynagrodzenie w wysokości: a) 30 % oszczędności w (...) za okres od momentu, w którym możliwe było wdrożenie optymalizacji do 31.12.2014 r., b) 15 % oszczędności w (...) za okres od 01.01.2015 r. do 31.12.2015 r., przy czym za oszczędności w (...) strony rozumiały różnicę pomiędzy (1) (...) należnym za w/w okresy wg stanu z dania zawarcia umowy oraz (2) (...) należny za w/w okresy po przeprowadzeniu projektu (w tym otrzymaniu pozytywnej interpretacji podatkowej) - § 4 ust 1. Jeżeli po zawarciu umowy z przyczyn niezależnych do powódki, pozwana zrezygnowała z jej usług w zakresie projektu na jakimkolwiek jego etapie i zdecydowała o dalszej realizacji projektu we własnym zakresie lub z pomocą osób trzecich, powódka była uprawiona do otrzymania całości wynagrodzenia. W takiej sytuacji pozwana miała przedstawić powódce dokumenty umożliwiające oszacowanie wartości tego wynagrodzenia (§ 4 ust 2). Powódka była uprawniona do całości wynagrodzenia także w przypadku, gdy po otrzymaniu pozytywnej interpretacji podatkowej pozwana nie zdecydowała się na wdrożenie projektu (§ 4 ust 3).

Zgodnie z § 1 ust 2 w/w umowy pozwana udzieliła następujące pełnomocnictwa:

- M. D., adwokat K. P. i E. P. z (...) sp. z o.o. do: 1) wydania zaświadczenia o spełnieniu wymogów dotyczących samodzielności lokalu, w tym do złożenia wniosku, reprezentacji oraz odebrania zaświadczenia oraz wszelkich innych niezbędnych czynności, 2) w sprawie wydania wypisu z rejestru gruntów i budynków wraz z wyrysami oraz kartoteki lokali, w tym do złożenia wniosku, reprezentacji oraz odebrania dokumentów oraz wszelkich innych niezbędnych czynności, 3) w sprawie założenia kartoteki lokali, w tym złożenia wniosku, reprezentacji oraz odebrania dokumentów oraz wszelkich innych niezbędnych czynności 4) do składnia oświadczeń w imieniu pozwanego, które w zakresie pełnomocnictwa okażą się niezbędne,

-

doradcom podatkowym W. S., D. K. i M. R. do reprezentacji pozwanego we wszelkich czynnościach podejmowanych przed organami podatkowymi oraz sądami administracyjnymi w postępowaniu związanym ze złożeniem wniosków o wydanie indywidualnych interpretacji prawa podatkowego w zakresie podatku od nieruchomości, w tym w ramach stosownego postępowania odwoławczego,

-

adwokatom K. P. i M. S. (1) do złożenia jednostronnych oświadczeń o ustanowieniu na rzecz pozwanego odrębnej w własności lokali niemieszkalnych w budynku posadowionym na nieruchomości przy ul. (...) w K., o kw nr POI (...).

Wykonanie w/w umowy w zakresie wyodrębnienia i ustanowienia odrębnej własności lokali pozwana powierzyła (...) sp. z o.o.

Dnia 03.07.2014 r. powódka poinformowała (...) sp. z o.o. o podpisaniu w/w umowy z pozwą w związku z terminem do złożenia wniosku o wydanie zaświadczenia o samodzielności lokali (14.07.2014 r.) poprosił o jak najszybszy kontakt E. P. z pozwaną. Wobec powyższego dnia 03.07.2014 r. E. P. skontaktował się z pozwaną. Wskazał budynki pozwanej, w których możliwe było wyodrębnienie lokali.

Tego samego dnia E. P. zwrócił się do pozwanej spółki o przygotowanie: rzutu kondygnacji budynku biurowego lub socjalno-biurowego, w którym znajdują się pomieszczenia o funkcji biura o pow. do 50 m ², mapy ewidencyjnej z naniesionym budynkiem z tymi pomieszczeniami, decyzji o pozwoleniu na użytkowanie (jeżeli taka istnieje), a w dalszym etapie: wypisu i wyrysu z ewidencji gruntów oraz wypisu z kartoteki budynków z adnotacją do dokonywania wpisów w księgach wieczystych i sporządzenia aktu notarialnego.

Dnia 09.07.2014 r. E. P. zwrócił się do pozwanej o przesłanie mapy ewidencyjnej, na której jest wyrysowany budynek administracyjno-socjalny, w którym wydzielane są lokale. W lipcu 2014 r. sporządził dokumentację wyodrębnienia samodzielnych lokali: nr (...) o powierzchni 17,98 m ² i nr 2 o powierzchni 17,98 m ². Na podstawie tej dokumentacji dnia 25.07.2014 r. Starosta (...) wydał zaświadczenie o samodzielności dwóch lokali użytkowych położonych w K. przy ul. (...), na działce nr (...): ni* 1 o powierzchni 17,98 m ² i nr 2 o powierzchni 17,98 m ².

W związku z uzyskaniem w/w zaświadczenia (...) poprosiła pozwaną o przesłanie: 1) wypisu z rejestru gruntów (działki (...)) oraz wyrysu z mapy ewidencyjnej, 2) wypisu z kartoteki budynków dla budynków posadowionych na działkach (...)), 3) umowy sprzedaży z 16.07. (...)\, 4) postanowienia SR w Poznaniu z 03,07.1995 r. Budynek, w który znajdowały się w/w lokale nr (...) nie był ujawniony w ewidencji budynków, co uniemożliwiało ustanowienie odrębnej własności tych lokali. W związku z powyższym wskutek działań E. P. dnia 23.09.2014 r. Starosta (...) wydał zaświadczenie o samodzielności dwóch innych lokali użytkowych położonych w K. przy ul. (...), na działce nr (...): nr 1 o powierzchni 14,60 m ² i nr 2 o powierzchni 14,30 m ².

Dnia 02.10.2014 r. powódka przesłała pozwanej wiadomość email (...) sp. z o.o. zgodnie z którą w trakcie prac nad wydzieleniem lokali, dla których uprzednio uzyskano zaświadczenie o samodzielności, okazało się, że budynek, w którym się one znajdują me jest ujawniony w księdze wieczystej. Ujawnienie takiego budynku jest konieczne, aby złożyć oświadczenie o wydzieleniu odrębnej własności lokali. Procedura ujawnienia budynku zajęłaby jednak więcej czasu niż wystąpienie o zaświadczenie o samodzielności innych lokalu w

budynku już ujawnionym. Następnym krokiem miało być założenie kartoteki lokali a potem złożenie oświadczeń o ich wyodrębnieniu. Wobec powyższego (...) sp. z o.o. poprosiła o przesłanie oryginału zaświadczenia.

Wskutek omyłki - dnia 06.10.2014 r. - (...) sp. z o.o. przesłała pozwanej adresowany do Zakładów (...) SA projekt aktu notarialnego ustanowienia odrębnych własności lokali tej spółki oraz wiadomość email z 25.09.2014 r,, które dotyczy realizacji przez (...) sp. z o.o, optymalizacji podatku od nieruchomości Zakładów (...) SA. Dnia 07.10.2014 r. pozwana poinformowała powódkę, że proces optymalizacji jest prowadzony wadliwie oraz że oczekuje spotkania w celu wyjaśnienia wszystkich kwestii. Dnia 10.10.2014 r. odbyło się w/w spotkanie stron. W nawiązaniu do tego spotkania, dnia 13.10.2014 r., pozwana poprosiła powódkę o przesłanie skanów aktu notarialnego ustanawiającego odrębną własność lokali i wniosku do sądu wieczystoksięgowego w sprawie ustanowienia odrębnej własności lokali. Podniosła przy tym, że kwestie związane z propozycją zrekompensowania pozwanemu opóźnienia we wprowadzeniu optymalizacji zostaną przedyskutowane z zarządem i przesłane powodowi.

Dnia 13.10.2014 r. (...) sp. z o.o. poinformowała pozwaną, że aby zakończyć kolejny etap procesu optymalizacji brakuje: 1) oryginału wypisu i wyrysu z rejestru grantów na działki (...)) wypisu z kartoteki budynków dla wszystkich budynków znajdujących się na działkach (...) z adnotacją, że dokument jest przeznaczony do dokonania wpisu w księdze wieczystej, 4) wartość lokalu nr (...) (1460 m ²) i nr 2 (14,30 m ²).

Dnia 14,10.2014 r. M. M. (2) poinformowała prezesa zarządu i radcę prawnego pozwanej, że na skutek bardzo poważnego błędu popełnionego przez (...) sp. z o.o. nie uda się już z tą spółką oraz z pozwaną merytorycznie zakończyć procesu optymalizacji, gdyż ich działania będą miały wyłącznie „charakter obronny”. W związku z powyższym zaproponowała, aby pozwana sama zrealizowała proces i podjęła kroki prawne wobec powódki w celu uzyskania odszkodowania.

Dnia 21.10.2014 r. pozwana oświadczył powódce, że odstępuje od umowy z 01.07.2014 r. na podstawie art. 635 k.c., gdyż pozwana opóźnia się w jej wykonaniu tak dalece, że nie jest prawdopodobne, że wykona ją w czasie umówionym. Nadto odwołała udzielone wcześniej pełnomocnictwa. Dnia 24.10.2014 r. o godz. 15.06 radca prawny pozwanej poinformował prezesa zarządu, że ma już komplet dokumentów do aktu notarialnego wydzielenia lokali i chciałby jak najprędzej umówić go z notariuszem. Dnia 24.10.2014 r. o godz. 17.07 (...) sp. z o.o. przesłała pozwanej skan wypisu z kartoteki lokali z 20.10.2014 r., który otrzymał tego dnia. Poinformował, że dokument ten jest ostatnim brakującym dokumentem do aktu notarialnego ustanawiającego odrębną własność lokali.

W wykonaniu w/w umowy (...) sp. z o.o. uzyskała: wypis z rejestru gruntów dla działek pozwanego nr (...), wypis z kartoteki budynków pozwanego dla budynków(...). (...).(...) i (...)--2. (...).(...), wypis z kartoteki lokali pozwanego - lokalu nr (...) (nr (...)—-2. (...).(...)) i lokalu nr (...)--2. (...) (...)), wyrys z mapy ewidencyjnej dla działki pozwanego nr (...).

Dnia 27,08.2014 r. powódka przesłała pozwanej projekt wniosku o wydanie interpretacji podatkowej. W opisie stanu faktycznego wskazała m.in,, że pozwana rozważa przeniesienie ułamkowej części prawa własności jednego (lub więcej) wyodrębnionych lokali na rzecz podmiotu trzeciego (nabywcy). W wyniku tych działań wnioskodawca oraz nabywca staną się z mocy prawa właścicielem (współwłaścicielem) dwóch (łub więcej) odrębnych lokali

i jednocześnie współwłaścicielem w odpowiednich częściach ułamkowych powierzchni wspólnych budynków znajdujących się na tej nieruchomości oraz powierzchni gruntu. W odpowiedzi pozwana zgłosiła uwagę do w/w opisu stanu faktycznego, podnosząc, że strony ustaliły, że nie chcą formułki o przeniesieniu ułamkowej części prawa własności, gdyż pozwana chce aby lokale pozostały jej własnością. Tę opcję pozwana traktowała wyłącznie jako możliwość teoretyczną we wniosku, a nie jako realny kierunek działań. W odpowiedzi powódka podniosła, że konstrukcja wniosku jest celowa. Chciałaby uniknąć wprost sformułowania, że lokale zostaną wyodrębnione wyłącznie dla pozwanej, aby nie uwypuklać celu optymalizacyjnego. W odpowiedzi pozwana zaakceptował w/w projekt wniosku.

Dnia 04.09.2014 r. powódka wniosła w/w wniosek do organu podatkowego (Wójta Gminy C.), który dnia 26.11.2014 r. wydal pozytywną interpretację podatkową.

Po odstąpieniu od umowy z 01.07.2014 r. pozwana ustanowiła odrębną własność lokali wskazanych w zaświadczeniu z 23.09.2014 r, o samodzielności lokali. Nie skorzystała z optymalizacji podatkowej, gdyż ustaliła, że część sądów administracyjnych optymalizację tę akceptowało, a część nie. Nadto oświadczenie o rozważaniu przeniesienia ułamkowej części wyodrębnionego lokalu (wyodrębnionych lokali) zawarte w opisie stanu faktycznego wniosku o wydanie interpretacji prawa podatkowego było niezgodne z prawdą.

Dnia 08.04.2016 r. powódka doręczyła pozwanej fakturę z 31.03.2016 r. na kwotę 188.968,27 zł płatną do 18.04.2016 r. tytułem wynagrodzenia wynikającej z umowy z dnia 01.07.2014 r. Pismem z 14.04.2016 r. pozwana zażądała od powódki korekty w/w faktury VAT do kwoty „zero” z uwagi na odstąpienie od umowy.

W ocenie Sądu Okręgowego w Poznaniu strony zawarły umowę o świadczenie usług, nie zaś umowę o dzieło. Jak ustalono dnia 21.10.2014 r. pozwany oświadczył powodowi, że od umowy odstępuje, co też powód zaakceptował. Z uwagi na charakter umowy, oświadczenie pozwanej należało uznać za wypowiedzenie umowy na podstawie odpowiednio stosowanego art. 746 § 1 k.c. W świetle tego przepisu skutkowało ono rozwiązaniem umowy z dniem 21.10.2014 r. i otwierało kwestię rozliczeń. Skoro strony uzależniły zapłatę wynagrodzenia od uzyskania pozytywnej interpretacji podatkowej (§ 5 ust 2 umowy), a interpretacja taka została wydany po rozwiązaniu umowy (24.11.2014 r.), to zgodnie z wykładnią art. 746 § 1 w zw. z art. 750 k.c., powódce nie przysługiwało roszczenie o zapłatę wynagrodzenia. Jeżeli wypowiedzenie umowy nastąpiło bez ważnego powodu, powódce przysługiwało roszczenie o naprawienie szkody wynikłej z braku wynagrodzenie. Powódce nie przysługiwało więc roszczenie o zapłatę wynagrodzenia, a zatem powództwo podlegało oddaleniu.

Apelację od powyższego rozstrzygnięcia wniosła powodowa spółka, podnosząc następujące zarzuty odwoławcze:

1) naruszenie prawa materialnego tj.:

a)  art. 750 k.c. w związku z art. 734 k.c. „przez błędną ich wykładnie oraz art. 627 k.c. poprzez niezastosowanie, polegające na wadliwym uznaniu przez Sąd I instancji, że umowa świadczenia usług doradztwa podatkowego była umowa o świadczenie, a nie umową o dzieło

a)  art. 65 § 2 k.c. „poprzez jego niezastosowanie polegające na oparciu się przez Sad I instancji jedynie na dosłownym brzmieniu umowy z dnia 01 lipca 2014 roku. Podczas, gdy Sąd winien zbadać również zgodny zamiar Stron i cel umowy”,

b)  art. 639 k.c. „poprzez jego niezastosowanie w związku z wadliwym przyjęciem przez Sąd I instancji, że Strony nie łączy umowa o dzieło oraz, że Powód wadliwie wykonywał umowę świadczenia usług doradztwa podatkowego, podczas, gdy Powód był gotów wykonać

umowę, lecz doznał przeszkody z przyczyn dotyczących Pozwanego i w związku z tym należy się Powodowi wynagrodzenie”,

2) naruszenie przepisów postępowania mające istotny wpływ na wynik sprawy tj.:

a)  art. 233 §1 k.p.c. poprzez błędne ustalenie, że:

-

Powód uchybił terminowi na złożenie wniosku o wydanie zaświadczenia o samodzielności lokali z § 2 ust. 3 umowy, podczas, gdy Powód złożył w/w wniosek w terminie wynikającym z umowy tj, do dnia 14 lipca 2014 i\,

-

w terminie do dnia 14 lipca 2014 r. Powód miał zweryfikować stan nieruchomości i budynków Pozwanego pod kątem możliwości ustanowienia odrębnej własności lokali, pozyskać i wytworzyć dokumenty umożliwiające złożenie wniosku o wydanie zaświadczenia o samodzielności lokali z § 2 ust. 3 umowy, podczas, gdy treść § 2 ust. 3 umowy, a także udzielone Powodowi pełnomocnictwa jednoznacznie wskazują, że prawidłowy wniosek miał zostać złożony na podstawie otrzymanego od Pozwanego kompletu dokumentów,

-

skoro Strony uzależniły zapłatę wynagrodzenia od uzyskania pozytywnej interpretacji podatkowej, a interpretacja taka została wydana po rozwiązaniu umowy, to Powodowi nie przysługuje roszczenie o zapłatę wynagrodzenia, podczas, gdy uzyskanie pozytywnej interpretacji podatkowej było wynikiem prawidłowego sporządzenia i złożenia przez Powoda wniosku o jej wydanie, a wszystkie czynności dzięki którym Pozwany uzyskał pozytywną interpretacją zostały wykonane jedynie przez Powoda i to przed odstąpieniem przez Pozwanego od umowy,

-

(...) Sp. z o.o. wadliwie wykonywała umowę, a w związku z tym Powodowi nie należy się wynagrodzenie, podczas, gdy umowa była wykonywana w sposób prawidłowy

C-O".

-

„przyczyną rezygnacji z usług Powoda było wadliwe wykonywanie umowy, podczas, gdy prawdziwą przyczyną odstąpienia od umowy przez Pozwanego była chęć samodzielnego, jednakże przy wykorzystamu know-how Powoda, bezkosztowego zrealizowania dzieła (...)”,

a)  art. 233 § 1 k.p.c. w związku z art. 328 § 2 k.p.c. poprzez brak wszechstronnej oceny materiału dowodowego polegający na pominięciu w tej ocenie:

-

faktu, że Pozwany odstąpił od umowy po wyjawieniu przez Powoda pełnego know - how Projektu,

-

zeznań świadka Pani M. M. (2) w zakresie, w jakim świadek zeznała, że Pani M. C. podczas spotkania poinformowała Ją, iż to Pan H. S. zablokował osiągnięcie optymalizacji podatkowej,

-

zeznań świadka Pana M. D. i zeznań świadka Pana D. K. w zakresie, w jakim świadkowie zeznali, że „przyczyną rozwiązania umowy przez Pozwanego nie było wadliwe wykonywanie umowy przez Powoda, a chęć samodzielnego bezkosztowego zrealizowania dzieła (...)”,

-

wiadomości e-mail z dnia 24.10.2014 r. od Pani K. S. do Pozwanego (...) potwierdzającej, że na dzień 24 października 2014 r. Powód był w posiadaniu dokumentów umożliwiających ustanowienie odrębnej własności lokali, co przy podpisaniu aktu notarialnego prowadziłoby do uzyskania przez Pozwanego optymalizacji podatkowej od listopada 2014 r.,

-

zeznań świadka Pana M. D. w zakresie w jakim zeznał, że na dzień 24 października 2014 r. Powód był w posiadaniu dokumentów umożliwiających ustanowienie odrębnej własności lokali, co przy podpisaniu aktu notarialnego prowadziłoby do uzyskania przez Pozwanego optymalizacji podatkowej od listopada 2014 r.,

b)  art. 233 § 1 k.p.c. w związku z art. 227 k.p.c. „poprzez brak wszechstronnego rozważenia zebranego materiału w celu ustalenia faktów mających znaczenie dla sprawy, tj.

odmówienia mocy dowodowej, zeznaniom świadka Pana D. K. w zakresie Jakoby po zawarciu umowy K. J. powiedział, że wszystkie budynki są ujawnione w rejestrze budynków i że pozwany posiada własne karty budynków”, podczas gdy zeznania te są spójne z resztą materiału dowodowego, co w konsekwencji skutkowało błędnym ustaleniem, że Powód wadliwie wykonywał umowę”,

b)  art. 227 k.p.c. w związku z art. 248 k.p.c, „poprzez brak rozpoznania wniosku dowodowego Powoda z pisma przygotowawczego z dnia 26 kwietnia 2016 roku o zobowiązanie strony pozwanej do przedłożenia aktu notarialnego z dnia 29 października 2014 r. sporządzonego przed notariuszem M. S. (2) za repertorium (...), co było niezbędne w celu ustalenia przyczyn rozwiązania umowy przez Pozwanego”,

c)  art. 328 §2 k.p.c. „poprzez wadliwe sporządzenie uzasadnienia tj. brak wyjaśnienia przyczyn pominięcia wniosku dowodowego Powoda z pisma przygotowawczego z dnia 26 kwietnia2016r. (...)”.

Wskazując na powyższe zarzuty powodowa spółka wniosła o:

1) zmianę zaskarżonego wyroku w całości oraz uwzględnienie powództwa poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 188.958,27 zł wraz z:

-

odsetkami w ustawowej wysokości liczonymi od kwoty 38.406,33 zł od dnia 08.11.2014 r. do dnia 31 grudnia 2015 roku oraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi dla tej kwoty od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty;

-

odsetkami w ustawowej wysokości liczonymi od kwoty 64.010,16 zł od dnia 08.01.2015 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. oraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi dla tej kwoty od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty;

-

odsetkami w ustawowej wysokości liczonymi od kwoty 51.208,12 zł od dnia 08.02.2015 r. do dnia 31 grudnia 2015 roku oraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi dla tej kwoty od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty;

-

odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od kwoty 35.333,66 zł od dnia 16 kwietnia 2016 r. do dnia zapłaty oraz

-

kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych za obie instancje. Ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego według norm przepisanych.

Pozwana spółka wniosła o oddalenie apelacji i zasądzenie od powódki na jej rzecz kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu zważył, co następuje.

Apelacja nie była uzasadniona. Sąd odwoławczy podziela ustalenia faktyczne sądu I instancji i tym samym przyjmuje za własne. Wypada zatem w tym miejscu odnieść się do podniesionych zarzutów odwoławczych poczynając w pierwszej kolejności od zarzutów procesowych, bowiem od prawidłowości ustaleń faktycznych zależy ocena zastosowanego prawa materialnego.

Nie był zasadny zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. Zgodnie z zasadą swobodnej oceny dowodów wyrażoną w tym przepisie, sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie „wszechstronnego rozważenia zebranego materiału”, a zatem, jak podkreśla się w orzecznictwie, z uwzględnieniem wszystkich dowodów przeprowadzonych w postępowaniu, jak również wszelkich okoliczności towarzyszących przeprowadzaniu poszczególnych dowodów i mających znaczenie dla oceny ich mocy i wiarygodności. Tak rozumianej zasady swobodnej oceny dowodów sąd I instancji nie naruszył.

Zebrany w sprawie materiał dowodowy sąd ten ocenił prawidłowo wyprowadzając wnioski logicznie poprawne i zgodnie z doświadczeniem życiowym. Jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne.

Nie można podzielić zarzutu jakoby „powód uchybił terminowi na złożenie wniosku o wydanie zaświadczenia o samodzielności lokali z § 2 ust. 3 umowy, podczas, gdy powód złożył taki wniosek w terminie wynikającym z umowy tj. do dnia 14 lipca 2014 r.” Niewątpliwie terminowi temu - wynikającemu wprost z umowy - powódka uchybiła, co sama zresztą przyznała w uzasadnieniu odwołania. Nie można podzielić zapatrywania autorki apelacji, że owo opóźnienie wynikało z nierzetelnych informacji uzyskanych od pozwanej, bowiem budynek o który chodziło nie był ujawniony w rejestrze. Zgodnie z umową i szerokimi pełnomocnictwami, powódka winna sama wcześniej ustalić stan rejestru i w razie konieczności podjąć stosowne dziania prawne.

Wbrew stanowisku apelującej, nie można z treści umowy wywieść wniosku, iż „prawidłowy wniosek miał zostać złożony na podstawie otrzymanego od pozwanej kompletu dokumentów”. Zgodnie z § 3 ust 3 umowy powódka zobowiązała się m, in. do złożenia prawidłowego wniosku o wydania zaświadczenia o samodzielności lokali w terminie do 14 lipca 2014 r. „pod warunkiem otrzymania przez (...)kompletu dokumentów umożliwiającego jego przygotowanie, których sama, zgodnie z dyspozycją pełnomocnictw, nie może pozyskać.” Tak więc z umowy wynikało jasno, że pozwana była zobligowana do dostarczenia tylko tych dokumentów, których powódka - pomimo szerokich pełnomocnictw - nie mogła sama „pozyskać.” Tymczasem powódka (i jej podwykonawca (...)) zwracała się do pozwanej o udostępnienie praktycznie wszystkich dokumentów pomimo, że powinna liczyć się z tym, że ta nie będzie dysponować określonymi dokumentami - a co za tym idzie - że terminy umowne nie będą przez nią dotrzymane. Celem udzielenia szerokich pełnomocnictw było też odciążenia pozwanej od angażowania jej w działania związane z umową, na co zwracała uwagę pozwana w toku procesu (odpowiedź na pozew).

Brak było podstaw - wbrew zarzutowi - do wypłaty powódce wynagrodzenia, skoro interpretacja podatkowa została wydana po rozwiązaniu umowy. To, że powódka wykonała część czynności niezbędnych do wydania takiej interpretacji, nie ma decydującego znaczenia. Potwierdza to też § 4 umowy regulujący kwestie wynagrodzenia.

Niczym nie poparte były zarzuty powódki, jakoby sąd I instancji naruszył zasadę swobodnej oceny dowodów poprzez pominięcie, że przyczyną rezygnacji z usług powódki nie było wadliwe wykonywanie umowy, lecz chęć samodzielnego i przy wykorzystaniu know-how powódki, „bezkosztowego zrealizowania dzieła (...)”. Marginalnie wypada zauważyć, że tzw. optymalizacja podatkowa rozumiana jako zgodne z prawem podejmowanie działań w celu obniżenia podatków, jest znana na tynku od dłuższego czasu. Trudno zatem przyjąć, że owa optymalizacja wynikała tylko z tzw. know-how powódki.

Co do zarzutu naruszenia art. 328 k.p.c. Sąd odwoławczy nie dostrzegł takich uchybień w konstrukcji sporządzonego przez Sąd Okręgowy uzasadnienia, które mogłyby być oceniane jako naruszające wymieniony przepis, W szczególności Sąd I instancji wskazał okoliczności faktyczne i dowody, na jakich oparł wydane rozstrzygnięcie, dokonał również oceny dowodów z podaniem przyczyn, dla których określonym dowodom odmówił wiarygodności. Niezależnie od powyższego należy przypomnieć, że zarzut naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. może być usprawiedliwiony tylko w tych wyjątkowych przypadkach, w których treść uzasadnienia orzeczenia sądu całkowicie uniemożliwia dokonanie oceny toku wywody który doprowadził do wydania orzeczenia (tak Sąd Najwyższy w wyrokach: z dnia 27 czerwca 2001 r. II UKN 446/2000 OSNP 2003/7 poz. 182; z dnia 5 września 2001 r. I PKN 615/2000 OSNP 2003/15 poz. 352; z dnia 24 lutego 2006 r. II CSK 136/2005; z dnia 24 sierpnia 2009 r. (...); z dnia 16 października 2009 r. I UK 129/2009; z dnia 8 czerwca 2010 r. I PK 29/2010). W rozpoznawanej sprawie taka sytuacja nie zachodziła.

Nie budziła zastrzeżeń ocena zeznań świadków M. M. (2), M. D. i D. K. dokonanych przez sąd I instancji. To, że świadek M. M. (2) zeznała, iż dowiedziała się od M. C., że szef pozwanej spółki (H. S.) „zablokował tą optymalizację”, nie miało przesądzającego znaczenia dla rozstrzygnięcia. W każdym razie zeznania te nie potwierdzały sugestii skarżącej jakoby pozwana świadomie działała w kierunku wykorzystania powódki co do „bezkosztowego zrealizowania dzieła”. Z kolei świadek M. D. przyznał, że nie udało się ustanowić oddzielne lokale, „bo budynek nie był w rejestrze” (k. 454). Okoliczność ta w żadnym razie nie obciążała pozwaną. Powódka przystępując do umowy powinna liczyć się z takimi okolicznościami. Z kolei zeznania świadka (...) K., który był pracownikiem powódki, koncentrowały się głównie wokół negocjacji samej umowy (k. 501-502).

Skarżąca podnosiła m. in., że z wiadomości e-maił z dnia 24.10.2014 r. od K. S. do pozwanej wynikało, że na dzień 24 października 2014 r. powódka była w posiadaniu dokumentów umożliwiających ustanowienie odrębnej własności lokali. Niemniej jednak nie bez znaczenia było to, że umowa została już rozwiązana wcześniej, a mianowicie 21 października 2014 r. Przypomnieć wypada w tym miejscu, że w piśmie z 16 października 2014 r. o odstąpieniu od umowy, a istocie ze skutkiem wypowiedzenia umowy pozwana zarzucała powódce m. in. nie złożenie wniosków do odpowiednich organów o potrzebne dokumenty, nie zażądała niezwłocznie po zawarciu umowy od pozwanej wszystkich potrzebnych informacji i dokumentów, których nie mogła sama zdobyć, „w czwartym miesiącu realizacji umowy stwierdziła, że brak ujawnienia budynków w księgach wieczystych”, nie wiedziała, czy istnieją kartoteki wszystkich budynków (k. 96-99). Umowa akcentowała jej realizacje w , jak najkrótszym czasie”, a termin „do 31 grudnia 2014 r”., był jedynie terminem ostatecznym, a którego z racji opóźnień powódka i tak nie była w stanie dotrzymać w realizacji celu umowy wynikającego z § 1 ust. 1 i 2 . Jeszcze w październiku 2014 r. pozwana skierowała maila do powódki wskazując na wadliwe prowadzenie procesu optymalizacyjnego. Autorka tej korespondencji M. M. (3) pisała dalej, że „W okresie od zawarcia umowy z (...) w ciągu maksymalnie 10 dni można było wyjaśnić wszelkie wątpliwości, w tym sprawdzić, które budynki figurują w kartotece - nie potrzeba na to kilku miesięcy. Oczekuję spotkania we wskazanym uprzednio terminie w celu wyjaśnienia wszystkich wątpliwych kwestii. Proszę nie chować głowy w piasek i nie odsyłać nas do (...), bo to z (...) mamy umowę” (k. 170). Nie sposób więc było odmówić powyższym zarzutom racji.

Nie był zasadny również zarzut naruszenia art. 227 k.p.c. w związku z art. 248 k.p.c. „poprzez brak rozpoznania wniosku dowodowego powódki z dnia 26 kwietnia 2016 r. o zobowiązanie strony pozwanej do przedłożenia aktu notarialnego z dnia 29 października 2014 r. sporządzonego przed notariuszem M. S. (2) za repertorium (...), co było niezbędne w celu ustalenia przyczyn rozwiązania umowy przez pozwaną. Po pierwsze, trzeba zauważyć, że dowód ten powódka mogła złożyć już w pozwie. Sporządzenie powyższego aktu notarialnego w roku 2014 nie było żadną nową okolicznością w przedmiotowej sprawie. Po drugie, dowód ten był zbyteczny dla rozstrzygnięcia sprawy, chociażby z tej przyczyny, że problematyka optymalizacji podatkowej jest znana i wykonywana

także przez inne podmioty. Pod pojęciem know-how rozumie się przede wszystkim wiedzę (Jak robić”). Pojęcie to określa się jako zbiór wiedzy, umiejętności oraz możliwości do wykonania konkretnych czynności dla uzyskania pożądanego efektu, który nie jest powszechnie znany i dostępny. Tymczasem problematyka związana z tzw. optymalizacja podatkową jest znana i dostępna. Tak więc wprawdzie sąd I instancji nie rozstrzygnął o wniosku dowodowym zawartym w piśmie z 26 kwietnia 2016 r., to jednak uchybienie to nie miało znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy.

Co do zarzutów naruszenia prawa materialnego. Nie mógł odnieść zamierzonego skutku prawnego zarzut naruszenia art, 750 k.c. w zw. z art. 734 k.c. „przez błędną ich wykładnie oraz art. 627 k.c. poprzez niezastosowanie, polegające na wadliwym uznaniu przez Sąd I instancji, że umowa świadczenia usług doradztwa podatkowego była umowa o świadczenie, a nie umową o dzieło. Sąd odwoławczy podziela pogląd sądu I instancji co do tego, że łącząca strony umowa była umową o świadczenie usług, nie zaś umową o dzieło. Nawet jeśli celem stosunku umownego jest osiągnięcie określonego rezultatu, to nie wynika stąd jeszcze, że dłużnik zobowiązuje się taki rezultat osiągnąć. Treść zobowiązania dłużnika pozostaje bowiem w ścisłej zależności od natury stosunku prawnego. W zobowiązaniach starannego działania podjęcie przez dłużnika wymaganych czynności przy zachowaniu wiążącego go stopnia staranności oznacza, że dłużnik wykonał zobowiązanie, pomimo, iż nie osiągnięto określonego rezultatu (wyrok SA w Katowicach z 22.02.2018 r,, III AUa 1988/17). W przypadku umów zlecenia (świadczenia usług) zlecający zmierza wprawdzie do danego celu, jednak nie stanowi on elementu istotnego tej więzi prawnej. Wypełnia ją bowiem sama czynność i jej dokonanie (SN z 10.01.2017 r., III UK 53/16). Uzależnienie wynagrodzenia od osiągnięcia określonego rezultatu nie decyduje też o kwalifikacji umowy jako umowy o działo (zob. wyrok SN z 10.02.2017 r., V CSK 330/16). Powodowa spółka była zobowiązana do podjęcia z należytą starannością i wg najlepszej wiedzy zawodowej (§ 2 ust 1 umowy) czynności zmierzających do uzyskania pozytywnej interpretacji podatkowej oraz do wyodrębnienia i ustanowienia odrębnej własności lokali (§ 1 ust 3), nie zaś do uzyskania takiej interpretacji oraz ustanowienia odrębnej własności.

Chybiony okazał się zarzut naruszenia art. 65 § 2 k.c. „poprzez jego niezastosowanie polegające na oparciu się przez Sad I instancji jedynie na dosłownym brzmieniu umowy z dnia ł lipca 2014 r. Przedmiotowa umowa została zawarta przez profesjonalne podmioty prowadzące działalność gospodarczą, przy czym powódka - działalność związaną doradztwem prawnym. Umowa została też jednoznacznie oznaczona jako umowa o świadczenie usług doradztwa podatkowego, a jej przedmiotem było świadczenie przez powódkę „kompleksowych usług przeprowadzania restrukturyzacji posiadanych nieruchomości oraz zabezpieczenia skutków podatkowych takiej restrukturyzacji w podatku od nieruchomości.” Nie sposób podzielić zapatrywana skarżącej, że zamiarem stron umowy było „niewątpliwie zawarcie umowy w wyniku której „miało powstać określone dzieło”.

Dodać trzeba, że wykładnia oświadczeń woli ma miejsce wówczas, kiedy istnieją wątpliwości co do treści tych oświadczeń. Sytuacja tak nie miała miejsce, bowiem zgodny zamiar stron i cel umowy wynikał wprost z zawartej przez strony umowy.

Niezasadny okazał się także ostatni z podniesionych zarzutów odwoławczych, a mianowicie zarzut naruszenia art. 639 k.c. „poprzez jego niezastosowanie w związku z wadliwym przyjęciem przez Sąd I instancji, że strony nie łączy umowa o dzieło”. Przepis ten reguluje przeszkody wykonania dzieła z przyczyn leżących po stronie zamawiającego. Skoro strony zawarły umowę świadczenia usług do których stosuje się przepisy o zleceniu, zarzut dotyczący naruszenia przepisów odnoszących się do umowy o dzieło (art. 639 k.c.), nie był trafny.

Reasumując, zebrany materiał dowodowy wskazywał, że umowa nie została w całości wykonana przez powódkę, a co za tym idzie roszczenie odszkodowawcze w wysokości wynagrodzenia wynikającego z umowy, okazało się niezasadne. Dodać wypada, że gdyby powódka umowę wykonała w określonym umownie terminie, to optymalizacja podatku od nieruchomości możliwa była by już od sierpnia 2014 r. To, że termin 31 grudnia 2014 r. nie był terminem najwcześniejszym wynikało także z uregulowania płatności wynagrodzenia za optymalizacje za rok 2014 . Zgodnie z § 2 ust. 3 umowy wniosek o wydanie zaświadczenia o samodzielności lokali miał zostać złożony w terminie do dnia 14 lipca 2014 r.

Mając na uwadze powyższy stan faktyczny oraz rozważania prawne, sąd odwoławczy oddalił apelację jako bezzasadną (art. 385 k.p.c.).

W pkt 2 wyroku sąd drugiej instancji zasądził od powódki na rzecz pozwanej kwotę 4,050 k.c. tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym (art. 98 k.p.c. i § 2 pkt 6 oraz § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych).