Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 września 2020 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie X Wydział Karny-Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący: sędzia Leszek Parzyszek

Protokolant: st. sekr. sądowy Michał Zborowski

bez udziału oskarżyciela publicznego

po rozpoznaniu w dniu 22 września 2020 r.

sprawy M. J.

obwinionego o czyny z art. 282 §1 pkt 1 Kodeksu pracy i z art. 122 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach runku pracy (Dz. U. z 2016 r. poz. 645 ze zm.)

na skutek apelacji wniesionych przez obwinionego i obrońcę

od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie z dnia 29 stycznia 2020 r. sygn. akt III W 459/19

orzeka:

I.  uchyla pkt I zaskarżonego wyroku i w tym zakresie na podstawie art. 5 §1 pkt 4) k.p.w. umarza postępowanie;

II.  kosztami postępowania obciąża Skarb Państwa.

Sygn. akt X Ka 589/20

UZASADNIENIE

M. J. został obwiniony o to, że:

1.  działając jako Prezes Zarządu w firmie (...) Sp. z o.o. z siedzibą w (...)-(...) W., ul. (...) nie wypłacił M. Ż. od dnia 11.12.2016r. do dnia 28.08.2017r. wynagrodzenia za pracę, ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop wypoczynkowy oraz ekwiwalentu za pranie odzieży na łączną kwotę 4.452,76 PLN netto, tj. o wykroczenie z art. 282 §1 pkt 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974r. - Kodeks pracy (Dz.U. z 2016r. poz. 1666 ze zmianami oraz z 2016r. Dz.U. poz. 2255) w związku z art. 95 pkt 5 ustawy z dnia 26 czerwca 1974r. - Kodeks pracy (Dz.U. z 2016r. poz. 1666 ze zmianami oraz z 2016r. Dz.U. poz. 2255);

2.  działając jako Prezes Zarządu w firmie (...) Sp. z o.o. z siedzibą w (...)-(...) W., ul. (...) od dnia 25.05.2017r. do dnia 14.06.2017r. powierzał cudzoziemce O. P. nielegalnie wykonywanie pracy, tj. bez zawarcia umowy o pracę albo umowy cywilnoprawnej w wymaganej formie, tj. o wykroczenie z art. 120 ust. 1 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2016 r. poz. 645 ze zmianami oraz z 2017r. poz. 38) w związku z art. 2 ust. 22 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2016r. poz. 645 ze zmianami oraz z 2017 r. poz. 38), art. 87 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2016 r. poz. 645 ze zmianami oraz z 2017 r. poz. 38), art. 88h ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2016 r. poz. 645 ze zmianami oraz z 2017 r. poz. 38);

3.  działając jako Prezes Zarządu w firmie (...) Sp. z o.o. z siedzibą w (...)-(...) W., ul. (...), nie opłacił wymaganych składek na Fundusz Pracy:

- za kwiecień 2017r. od dnia 16.05.2017r. do dnia 09.08.2017r. (wysokość składki 329,98 zł)

- za maj 2017r. od dnia 16.06.2017 r. do dnia 09.08.2017r. (wysokość składki 346,31 zł)

- za czerwiec 2017r. od dnia 16.07.2017r. do dnia 09.08.2017r. (wysokość składki 387,49 zł),

tj. o wykroczenie z art. 122 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2016r. poz. 645 ze zmianami oraz z 2017r. poz. 38) w związku z art. 104 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2016 r. poz. 645 ze zmianami oraz z 2017r. poz. 38), art. 47 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 963 ze zmianami oraz z 2017r. Dz. U. poz. 777).

Wyrokiem w sprawie o sygn. akt III W 459/19 z dnia 29 stycznia 2020 r. Sąd Rejonowy dla Warszawy – Mokotowa w Warszawie:

I.  obwinionego M. J. w ramach czynu zarzucanego mu w punkcie 1 uznał za winnego tego, że będąc osobą odpowiedzialną w spółce (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. za terminowe wypłacanie wynagrodzeń i innych świadczeń pracownikom nie wypłacił M. Ż. od dnia 11.12.2016r. do dnia 28.08.2017r. wynagrodzenia za pracę, ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop wypoczynkowy oraz ekwiwalentu za pranie odzieży na łączną kwotę 4.452,76 PLN netto, czym wyczerpał dyspozycję art. 282 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy i na tej podstawie skazał go;

obwinionego M. J. w ramach czynu zarzucanego mu w punkcie 3 uznał za winnego tego, że wykonując obowiązki pracodawcy w spółce (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. nie opłacił wymaganych składek na Fundusz Pracy:

-za kwiecień 2017r. od dnia 16.05.2017r. do dnia 09.08.2017r. (wysokość składki 329,98 zł)

-za maj 2017r. od dnia 16.06.2017 r. do dnia 09.08.2017r. (wysokość składki 346,31 zł)

-za czerwiec 2017r. od dnia 16.07.2017r. do dnia 09.08.2017r. (wysokość składki 387,49 zł),

czym wyczerpał dyspozycję art. 122 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 104 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy i na tej podstawie skazał go, a na podstawie art. 282 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy w zw. z art. 9 § 2 k.w. wymierzył mu za te czyny łącznie karę grzywny w wysokości 2000,- (dwóch tysięcy) złotych;

II.  obwinionego M. J. uniewinnił od popełnienia czynu zarzucanego mu w punkcie 2;

III.  zasądził od obwinionego M. J. na rzecz Skarbu Państwa kwotę 100,- (sto) złotych tytułem zryczałtowanych wydatków postępowania, kwotę 200,- (dwieście) złotych tytułem opłaty oraz kwotę 20,- (dwadzieścia) złotych tytułem wydatków poniesionych w toku postępowania wyjaśniającego.

Apelację od wyroku wniósł obrońca, zaskarżając go w części co do pkt I i III. Orzeczeniu temu zarzucił:

1.  mającą wpływ na treść ww. orzeczenia obrazę przepisów postępowania, tj. art. 4 k.p.k., art. 7 k.p.k. i 410 k.p.k. poprzez niewyjaśnienie istotnych okoliczności sprawy, niezgodnie z regułami zasady swobodnej oceny dowodów dowolne dokonanie oceny niektórych dowodów, ich wybiórczą ocenę oraz dowolne uznanie, którym z dowodów Sąd daje wiarę, a którym odmawia mocy dowodowej, w sytuacji, gdy wyjaśnienia obwinionego są spójne i logiczne oraz pokrywają się z dokumentacją znajdująca się w aktach dotyczącą faktu, że nie był on osobą odpowiedzialną w spółce (...) za terminowe wypłacanie wynagrodzeń i innych świadczeń pracownikom w sytuacji, gdy nie był członkiem zarządu spółki z o.o.;

2.  mającą wpływ na treść ww. orzeczenia obrazę przepisów postępowania, tj. art. 4 k.p.k., art. 7 k.p.k. i 410 k.p.k. polegającą na pominięciu wyjaśnień obwinionego w sytuacji, gdy jego wersja jest spójna i logiczna, a tym samym nie było podstaw do pominięcia tego dowodu w trakcie ustalania stanu faktycznego;

3.  art. 5 § 2 k.p.k. poprzez nierozstrzygnięcie niedających się usunąć wątpliwości na rzecz obwinionego, w sytuacji, wersja przedstawiona przez obwinionego jest spójna i logiczna, a z przedstawionych dowodów wynika, że M. Ż. mogła wypłacić sobie pieniądze w wymaganej przez nią kwocie, bowiem nigdy nie pozwała ona M. J. w postępowaniu cywilnym o zapłatę kwoty, której miałaby nie otrzymać;

4.  mającą wpływ na treść ww. orzeczenia obrazę przepisów postępowania, tj. art. 167 k.p.k. poprzez brak w zw. z art. 39 § 1 i § 2 k.p.w. poprzez brak przeprowadzenia dowodu z przesłuchania drugiego członka zarządu, tj. R. K. na okoliczność wykonywania przez niego czynności w ramach funkcji członka zarządu;

5.  błąd w ustaleniach faktycznych przyjęty za podstawę wyroku polegający na niesłusznym uznaniu, że obwiniony niebędący członkiem zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością odpowiada za prowadzenie spraw spółki, w tym wykonywania czynności, które były podstawą jego ukarania.

Obrońca wniósł o przesłuchanie R. K. na okoliczność czynności wykonywanych przez niego w ramach spółki, a w szczególności w ramach wykonywania przez niego funkcji członka zarządu i o zobowiązanie spółki (...) sp. z o.o. o wskazanie adresu tego świadka, oraz o zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie obwinionego od zarzuconych mu czynu.

Apelację wniósł również obwiniony, zaskarżając wyrok w całości. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

1.  błąd w ustaleniach faktycznych, mający wpływ na wyrok, będących podstawą przyjętego wyroku polegający na ustaleniu, że w dacie popełnienia wykroczeń obwiniony był członkiem zarządu spółki pw serpol sp. z o.o., w sytuacji, gdy obwiniony nim nie był;

2.  naruszenie prawa procesowego, art. 7 k.p.k., mające wpływ na wyrok, polegające na dowolnej, a nie swobodnej analizie zgromadzonego materiału dowodowego w sprawie polegające na uznaniu, że obwiniony odpowiada tak samo jak członek zarządu spółki z o.o.;

3.  mającą wpływ na treść ww. orzeczenia obrazę przepisów postępowania, tj. art. 4 k.p.k., art. 7 k.p.k., art. 92 k.p.k., art. 366 § 1 k.p.k., art. 410 k.p.k. oraz art. 424 § 1 k.p.k. poprzez niewyjaśnienie istotnych okoliczności sprawy, niezgodnie z regułami zasady swobodnej oceny dowodów dowolne dokonanie oceny niektórych dowodów, ich wybiórczą ocenę oraz dowolne uznanie, którym z dowodów Sąd daje wiarę, a którym odmawia mocy dowodowej, w sytuacji, gdy wyjaśnienia obwinionego są spójne i logiczne oraz pokrywają się z dokumentacją znajdującą się w aktach sprawy oraz zeznaniami pozostałych świadków w zakresie jego działalności i czynności wykonywanych w spółce (...) sp. z o.o., co stało się podstawę błędnego uznania,

a)  że obwiniony nie wypłacił pieniędzy M. Ż., w sytuacji, gdy jak sama przyznała, to pobierała ona sama pieniądze;

b)  powierzył cudzoziemce prowadzenie pracy, w sytuacji, gdy to cudzoziemka odmówiła ostatecznie podpisania umowy, a obwiniony wykonał wszelkie zgłoszenia do pracy, m. in. do zusu;

c)  obwiniony nie opłacił składek, w sytuacji, gdy zostały one zapłacone.

Obwiniony wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i uniewinnienie mnie od zarzucanych mi czynów.

Sąd okręgowy zważył, co następuje:

W sprawie zaistniała okoliczność wymagająca uwzględnienia niezależnie od podniesionych zarzutów, wymieniona w art. 5 §1 pkt 4 k.p.w.

Zanim sąd odwoławczy przejdzie do rozważań w przedmiocie przedawnienia wykroczeń, których popełnienie zarzucano obwinionemu, należy zwrócić uwagę na zagadnienie zakresu zaskarżenia zapadłego wyroku. Obwiniony wskazał bowiem w petitum wniesionej osobiście apelacji, że wyrok ów zaskarża w całości. Tymczasem, stosownie do art. 425 §3 k.p.k. w zw. z art. 109 §2 k.p.w. odwołujący może skarżyć jedynie rozstrzygnięcia lub ustalenia naruszające jego prawa lub szkodzące jego interesom. Sąd I instancji uniewinnił obwinionego od popełnienia czynu wskazanego w pkt 2 wyroku, zatem, co do zasady, obwiniony nie miał tzw. gravamen do zaskarżenia orzeczenia w tym zakresie. Przepisy kodeksu postępowania karnego i postępowania w sprawach o wykroczenia dopuszczają co prawda możliwość zaskarżenia korzystnego dla strony rozstrzygnięcia np. z uwagi na uzasadnienie wyroku, tym niemniej z treści zarzutów i uzasadnienia środka odwoławczego nie wynika, aby taki był cel obwinionego. Sąd okręgowy przyjął zatem, że sformułowanie „Działając w imieniu własnym zaskarżam wyrok Sądu Rejonowego dla Warszawy – Mokotowa w Warszawie z dnia 29 stycznia 2020 r. w całości, na moją korzyść” było jedynie omyłką pisarską obwinionego i nie rozpoznawał sprawy w zakresie rozstrzygnięcia sądu rejonowego zawartego w pkt 2 zaskarżonego wyroku.

Odnośnie przedawnienia karalności czynów wskazanych w pkt 1 i 3 sentencji zaskarżonego wyroku, sąd okręgowy wskazuje, co następuje. Przede wszystkim, zdaniem sądu odwoławczego, sąd meriti przyjął nieprawidłowo, iż czyny, których popełnienie zarzucano obwinionemu, mają charakter trwały. Tymczasem przeczy temu natura obowiązków wynikających z prawa pracy, których obwiniony miał według oskarżyciela nie dochować. Obowiązek wypłacenia wynagrodzenia czy ekwiwalentu pieniężnego oraz wpłacenia wymaganych składek na Fundusz Pracy powstaje bowiem w momencie określonym przez właściwe przepisy Kodeksu Pracy, ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, a w odniesieniu do wynagrodzenia należnego pracownikom – również w momencie wskazanym w umowie stanowiącej podstawę stosunku pracy i w regulacjach wewnętrznych ustalonych przez pracodawcę i pracowników, bądź ich organizacje. Rzecz zatem w tym, że objęte wnioskiem o ukaranie czyny mogły zostać popełnione wyłącznie w tych dniach, w których powstał wynikający ze wskazanych ustaw obowiązek świadczenia. Długość okresu niewywiązywania się z obowiązkowych świadczeń może mieć wpływ na stopień szkodliwości społecznej wykroczenia, natomiast nie należy do jego znamion. W przeciwnym wypadku możnaby sobie wyobrazić sytuacje, gdy wykroczenie w praktyce przez wiele lat nie uległoby przedawnieniu, co byłoby zupełnie niezrozumiałe i niecelowe. Za trwałym charakterem ww. wykroczeń nie przemawia też przedmiot ochrony tych przepisów.

Czyn wskazany w pkt 1 zaskarżonego wyroku miał zatem miejsce 11 grudnia 2016 r., natomiast czyny wskazane w pkt 3 kolejno: 16 maja 2017 r., 16 czerwca 2017 r. i 16 lipca 2017 r. W związku z dyspozycją art. 45 §1 k.w. oraz wszczęciem postępowania w sprawie, karalność ww. czynów co do zasady przedawniała się, w odniesieniu do czynu z pkt 1 – 11 grudnia 2019 r., zaś w odniesieniu do czynów w pkt 3 – kolejno 16 maja 2020 r., 16 czerwca 2020 r. i 16 lipca 2020 r. Nie można jednakże stracić z pola widzenia szczególnych unormowań wprowadzonych w związku z wystąpieniem pandemii (...). Bieg przedawnienia uległ zawieszeniu na czas 46 dni w związku z art. 15zzs ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...), innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. poz. 374 i 567), uchylonym następnie na mocy art. 46 pkt 20 ustawy nowelizującej z dnia 14 maja 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa (...)2 (Dz. U. z dnia 15 maja 2020 r.). O ile w przypadku czynu wskazanego w pkt 1 sentencji zaskarżanego wyroku, bieg przedawnienia zakończył się jeszcze przed momentem orzekania sądu I instancji (oraz przed wejściem w życie ww. przepisów), o tyle trwał on w dalszym ciągu w stosunku do czynów wymienionych w pkt 3. Faktycznymi terminami przedawnienia ich karalności były zatem kolejno dni: 1 lipca 2020 r., 1 sierpnia 2020 r. i 31 sierpnia 2020 r.

Reasumując, w momencie orzekania sądu odwoławczego czyny wskazane w punktach 1 i 3 sentencji zaskarżanego orzeczenia (a w odniesieniu do czynu z pkt 1 również w momencie orzekania sądu rejonowego), których popełnienia obwiniony został uznany winnym, uległy przedawnieniu, co stanowi bezwzględną przesłankę warunkującą konieczność uchylenia pkt I orzeczenia sądu meriti i umorzenia postępowania w sprawie zgodnie z dyspozycją art. 5 §1 pkt 4 k.p.w.

Jedynie w celu uzupełnienia sąd okręgowy wyjaśnia, że wniesione apelacje nie zawierały zarzutów, które czyniłyby je oczywiście zasadnymi. Nie zaistniały zatem przesłanki do zmiany wyroku i uniewinnienia obwinionego bez przeprowadzania postępowania dowodowego, co z racji na przedawnienie karalności czynów byłoby niecelowe.

Kosztami postępowania obciążono Skarb Państwa na podstawie art. 119 §2 pkt 1 k.p.w. w zw. z art. 634 k.p.k., stosowanym na podstawie odesłania zawartego w art. 121 §1 k.p.w.