Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 22 października 2020 r. godz.16:43

Sąd Okręgowy w Warszawie XXV Wydział Cywilny, w składzie:

Przewodniczący: sędzia SO Monika Włodarczyk

Protokolant: sekretarz sądowy Patryk Kaniecki

po rozpoznaniu w dniu 22 października 2020 r. w Warszawie

na posiedzeniu jawnym

sprawy z wniosku J. S.

z udziałem Prezydenta (...) (...) W.

o wydanie orzeczenia w trybie art. 16 ustawy Prawo o zgromadzeniach

postanawia:

1.  oddalić odwołanie;

2.  ustalić, iż każdy z uczestników ponosi koszty postępowania związane z własnym udziałem w sprawie.

Sygn. akt XXV Ns 107/20

UZASADNIENIE

Decyzją nr (...) z dnia 20 października 2020 r. Prezydent (...) (...) W. zakazał J. S. organizacji czternastu zgromadzeń zwołanych
w dniu 24 października 2020 r., w godzinach od 12.00 do 16.00, na terenie (...) W., których program przewiduje zbiórkę uczestników przed Kancelarią Prezesa Rady Ministrów
i przemarsz ulicami miasta przed siedzibę Głównego Inspektora Sanitarnego przy ul. (...).

Uzasadniając decyzję o zakazie zgromadzenia, Prezydent (...) (...) W., powołał się na art. 14 pkt 2 ustawy Prawo o zgromadzeniach, wskazując na zagrożenie życia lub zdrowia ludzi, związane z obecną sytuacją epidemiczną i wzrastającą od września liczbą osób zakażonych i zmarłych w wyniku wirusa SARS-CoV-2. Organ gminy przed wydaniem decyzji o zakazie zgromadzeń, uzyskał opinię Wojewódzkiej Stacji Sanitarno- Epidemiologicznej, która odniosła się negatywnie do wnioskowanych zgromadzeń, wskazując na niebezpieczeństwo dla zdrowia i życia uczestników zgromadzeń, osób postronnych oraz mieszkańców W. (decyzja z 20 października 2020 r. - k. 4-10).

Decyzja została udostępnienia w Biuletynie Informacji Publicznej w dniu 20 października 2020 r. o godz. 11:22.

W dniu 21 października 2020 r. o godz. 10:52 J. S. wniosła odwołanie od decyzji nr (...), zaskarżając to rozstrzygnięcie w całości. Skarżąca zarzuciła decyzji:

a.  naruszenie art. 14 § 2 ustawy Prawo o zgromadzeniach poprzez uznanie, że przebieg planowanego zgromadzenia zagraża zdrowiu i życiu ludzi podczas gdy planowane zgromadzenie nie rodzi żadnego zagrożenia dla życia i zdrowia ludzi,

b.  naruszenie art. 57 Konstytucji RP, art. 31 ust. 3 Konstytucji RP, art. 11 ust. 1 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych wolności, art. 12 ust. 1 Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej poprzez bezzasadne przyjęcie, że konstytucyjne prawo i wolności zorganizowania pokojowego zgromadzenia manifestującego sprzeciw wobec polityki rządu ograniczającej prawa i wolności obywatelskie może być ograniczona faktem wprowadzenia stanu epidemii,

c.  naruszenie art. 31 ust. 3 Konstytucji RP poprzez ograniczenia w zakresie korzystania
z konstytucyjnych wolności i praw na podstawie rozporządzenia, w sytuacji gdy ograniczenia takie mogą być ustanowione tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób.

Skarżąca na podstawie powyższych zarzutów wniosła o uchylenie zaskarżonej decyzji – stwierdzenie, że wydanie decyzji zakazującej organizacji zgromadzenia było bezzasadne oraz zasądzenie zwrotu kosztów postępowania według norm przepisanych (odwołanie od decyzji - k. 51-53, uzupełnienie braków formalnych odwołania – k. 61, 62).

Sąd ustali i zważył co następuje.

Stosownie do art. 14 ustawy z dnia 24 lipca 2015 r. Prawo o zgromadzeniach (dalej także jako Ustawa) Organ gminy wydaje decyzję o zakazie zgromadzenia nie później niż na 96 godzin przed planowaną datą zgromadzenia, jeżeli:

1)  jego cel narusza wolność pokojowego zgromadzania się, jego odbycie narusza art. 4 lub zasady organizowania zgromadzeń albo cel zgromadzenia lub jego odbycie naruszają przepisy karne;

2)  jego odbycie może zagrażać życiu lub zdrowiu ludzi albo mieniu w znacznych rozmiarach, w tym gdy zagrożenia tego nie udało się usunąć w przypadkach, o których mowa w art. 12 lub art. 13;

3)  zgromadzenie ma się odbyć w miejscu i czasie, w których odbywają się zgromadzenia organizowane cyklicznie, o których mowa w art. 26a.

W myśl art. 16 Ustawy odwołanie od decyzji o zakazie zgromadzenia wnosi się bezpośrednio do sądu okręgowego właściwego ze względu na siedzibę organu gminy w terminie 24 godzin od jej udostępnienia w Biuletynie Informacji Publicznej. Wniesienie odwołania nie wstrzymuje wykonania decyzji o zakazie zgromadzenia (ust. 1). Sąd okręgowy rozpatruje odwołanie od decyzji o zakazie zgromadzenia w postępowaniu nieprocesowym niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 24 godzin od wniesienia odwołania (ust. 2).

Pochylając się nad merytorycznymi zarzutami naruszenia art. 14 pkt 2 Prawa
o zgromadzeniach należy wyraźnie podkreślić, iż wolność zgromadzeń pełni doniosłą rolę
w demokratycznym państwie prawnym, jest wręcz warunkiem istnienia społeczeństwa demokratycznego. W doktrynie i orzecznictwie podkreśla się, że wolność zgromadzeń gwarantuje członkom społeczności wpływ na władze publiczne, jest naturalną konsekwencją suwerenności narodu. Wolność zgromadzeń służy w szczególności oddziaływaniu jednostek na politykę państwa przez prezentowanie opinii, ocen, poglądów i żądań. Zgromadzenia są istotnym instrumentem demokracji bezpośredniej. Dostrzegając znaczenie wolności zgromadzeń, Państwo Polskie chroni ją przepisami Konstytucji (art. 57 Konstytucji RP), a ponadto zobowiązało się do jej respektowania ratyfikując Konwencję o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności (dalej: EKPC). Omawiana wolność nie jest jednakże wolnością nieograniczoną, przy czym jej ograniczenia muszą wynikać z ustawy i odpowiadać testowi proporcjonalności (a zatem warunkom art. 31 ust. 3 Konstytucji RP i art. 11 ust. 2 EKPC). Wszelkie ograniczenia wolności zgromadzeń powinny być po pierwsze przewidziane ustawą, a po drugie niezbędne w społeczeństwie demokratycznym dla ochrony innych konfliktujących się wartości (jak wymienione w art. 11 ust. 2 EKPC).

Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z 05 stycznia 2001 r. (III RN 38/00, OSNAPiUS 2001, Nr 18, poz. 546), decyzja o zakazie zgromadzenia może zostać wydana dopiero po starannym wyjaśnieniu stanu sprawy (na ile to jest możliwe w zakreślonym czasie), a przy tym zawierać przekonujące uzasadnienie. Przesłanki, na które powołał się organ wydający przedmiotową decyzję, a wskazane w przepisie art. 14 pkt 2 ustawy Prawo o zgromadzeniach muszą mieć miejsce w dniu wydawania decyzji o zakazie. W świetle orzecznictwa TK okoliczności te muszą być "bardzo prawdopodobne" (zob. wyr. TK z 10.11.2004 r., Kp 1/04, OTK-A 2004, Nr 10, poz. 105).

Potencjalne zagrożenie życia zdrowia albo mienia w znacznych rozmiarach musi być oparte np. na informacjach od właściwych służb. Dla zastosowania art. 14 pkt 2 Ustawy wystarczy już sama potencjalność zaistnienia opisanych w tym przepisie sytuacji, zmniejsza nieco wymagania dowodowe po stronie organu, niemniej nie wprowadza dowolności. Organ gminy także w przypadku tej podstawy musi konkretnie wskazać i opisać okoliczność mającą godzić w wymienione w przepisie dobra.

Przesłanka zagrożenia życia ludzkiego, do którego może dojść wskutek odbycia się zgromadzenia, zostanie spełniona, jeżeli można wykazać wysokie prawdopodobieństwo ryzyka, iż podczas zgromadzenia lub w bezpośrednim związku z nim zaistnieją okoliczności mogące doprowadzić do śmierci ludzi uczestniczących w zgromadzeniu lub w inny sposób związanych z jego odbywaniem się. Przesłanka zagrożenia zdrowia ludzkiego, do którego może dojść wskutek odbywania się zgromadzenia, zostanie spełniona, jeżeli można wykazać wysokie prawdopodobieństwo ryzyka, że podczas tego wydarzenia lub w bezpośrednim związku z nim zaistnieją okoliczności mogące obiektywnie doprowadzić do pogorszenia zdrowia osób uczestniczących w zgromadzeniu lub osób, na które ono oddziałuje. Organ powinien się w tym przypadku oprzeć na aktualnej wiedzy z zakresu nauk medycznych. Zaznaczyć należy, że o zagrożeniu zdrowia wolno mówić nie tylko w kontekście charakteru zgromadzenia (np. mającej polegać na wyrządzeniu krzywdy określonym osobom czy grupom, stosowaniu przemocy), ale także jego oddziaływania na zdrowie i życie osób postronnych, nieuczestniczących w zgromadzeniu. Innymi słowy, organ ma obowiązek zweryfikować potencjalny wpływ zgromadzenia na zdrowie jego odbiorców - zarówno tych mających wolę w nim uczestniczyć, jak i mimowolnie narażonych na odbiór (zob. komentarz Prawo o zgromadzeniach S. Gajewski, A. Jakubowski [w] system informacji prawnej Legalis).

W świetle przytoczonych przepisów oraz zaprezentowanej wykładni prawa, Sąd
w pełni podziela uzasadnienie zaskarżonej decyzji. Wyraźnego podkreślenia wymaga jednak, że legitymacji organu gminy do wydania zakazu wnioskowanych zgromadzeń publicznych oraz przesłanek którymi kierował się organ, nie należy wyprowadzać z treści rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 października 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz. U. poz. 1758 i 1797) zmienionego Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 16 października 2020 r. (Dz. U. poz. 1829) (§ 28 ust. 1 pkt 1 lit. a ), lecz bezpośrednio z art. 14 pkt 2 Ustawy. Wszelkie zatem zarzuty skarżącej, odwołującej się do naruszenia przepisów Konstytucji RP oraz ratyfikowanych umów międzynarodowych, uznać należy za nieadekwatne do stanu faktycznego niniejszej sprawy. Przedmiotem niniejszego postępowania nie jest także ocena zgodności z Konstytucją RP, rozporządzeń wydawanych przez centralne organy administracji publicznej.

Zdaniem Sądu, ze względu na zaprezentowaną wyżej wykładnię prawa, nie ma większego znaczenia kwestia tego, iż skarżąca, będąca prezesem (...) Stowarzyszenia (...), J. S., wystąpiła z 14 wnioskami o organizację 14 odrębnych zgromadzeń publicznych, którym przewodniczyć mają różne osoby fizyczne wskazane w treści wniosków. Z punktu bowiem widzenia oceny ryzyka epidemiologicznego, owe odrębne zgromadzenia należy postrzegać jako jedno zgromadzenie publiczne odbywające się w tym samym miejscu oraz czasie. Wszystkie wspomniane zgromadzenia mają bowiem to samo miejsce zbiórki, trasę przemarszu oraz docelowe miejsca zakończenia. Przyświecają im także tożsame hasła, zostały zorganizowane przez ten sam podmiot.

Decyzja Prezydenta (...) (...) W., nie nosi według Sądu cech dowolności, co mogłoby stanowić przesłankę do jej uchylenia. Zaskarżona decyzja została wydana po uprzednim wystąpieniu o opinię do Wojewódzkiej Stacji Sanitarno- Epidemiologicznej w W. (k. 12-12v). Faktem jest, że opinia z 19 października 2020 r. zawiera ocenę prawną, pod kątem zgodności wniosków z rozporządzeniem Rady Ministrów z 09 października 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów
w związku z wystąpieniem stanu epidemii. Rzecz jednak w tym, iż w tej części, opinia
w żaden sposób nie wiązała zarówno organu gminy, jak i orzekającego w niniejszym postępowaniu Sądu. Ocena prawna zastrzeżona jest bowiem dla organów stosujących Prawo o zgromadzeniach, decydujących o możliwości odbycia się zgromadzeń publicznych. Merytoryczna część opinii, którą organy stosowania prawa, winny się posiłkować, znajduje się na drugiej stronie opinii, w akapitach 2-5. Z ich treści wynika natomiast, że przeprowadzenie w jednym czasie i jednym miejscu spornych zgromadzeń, rodzi ryzyka: transmisji koronowirusa SARS-CoV-2 z osoby na osobę, rozprzestrzenienia się wirusa
w różne rejony kraju w przypadku przyjazdu uczestników zgromadzenia z różnych rejonów Polski, a także na terenie (...) W., transmisję wirusa do domu uczestników, a
w sytuacji kontaktu z osobami starszymi lub o obniżonej odporności, może prowadzić to nawet do ich śmierci. Według rzeczonej opinii, biorąc pod uwagę aktualną sytuację epidemiologiczną w Polsce oraz jeden z wyższych wskaźników zachorowań na terenie (...) W. należy rozważyć korzyści płynące ze zorganizowania zgromadzenia, a ryzykiem zachorowania przez uczestników, członków ich rodzin oraz transmisji koronawirusa SARS-CoV-2 na terenie kraju. W chwili obecnej jedyną skuteczną walką z koronawirusem SARS-CoV-2 jest maksymalne ograniczenie bliskich, bezpośrednich kontaktów międzyludzkich.

Zdaniem Sądu, skoro według opinii podmiotu powołanego aktem prawnym o randze ustawowej - do realizacji zadań z zakresu ochrony zdrowia publicznego m.in. przed niekorzystnym wpływem i zapobieganiu chorobom zakaźnym (vide: art. 1 ustawy z 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej), przeprowadzenie przedmiotowych zgromadzeń,
w tym samym miejscu i czasie, stanowi ryzyko dla zdrowia i życia uczestników, jak i osób postronnych, mieszkańców (...) W. oraz innych regionów kraju. Wypełniona została tym samym dyspozycja art. 14 pkt 2 Ustawy. Zaskarżona decyzja odpowiada zatem prawu wobec czego wniesione od niej odwołanie jako bezzasadne podlegało oddaleniu.

Z powołanych przyczyn orzeczono jak w sentencji postanowienia.

Rozstrzygnięcie o kosztach postepowania oparto na treści art. 520 § 1 k.p.c.

Zarządzenie: (...)