Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 grudnia 2020 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie V Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: Sędzia SA Ewa Kaniok (spr.)

Sędziowie: SA Edyta Jefimko

SO (del.) Joanna Piwowarun - Kołakowska

Protokolant: Aneta Walkowska

po rozpoznaniu w dniu 16 grudnia 2020 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...)w W.

przeciwko M. P.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie

z dnia 19 czerwca 2020 r., sygn. akt IV C 1519/19

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od (...)w W. na rzecz M. P. kwotę 4050 zł (cztery tysiące pięćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Joanna Piwowarun – Kołakowska Ewa Kaniok Edyta Jefimko

Sygn. akt V ACa 491/20

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 6 września 2019 roku (...) z siedzibą w W. wniosła o zasądzenie od M. P. kwoty 207.163,22 złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwoty 224.297,38 złotych od dnia 16 kwietnia 2019 roku do dnia 24 kwietnia 2019 rok i dalszymi odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 25 kwietnia 2019 roku do dnia zapłaty oraz o zasądzenie kosztów procesu wraz z kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Nakazem zapłaty w postępowaniu nakazowym z dnia 14 października 2019 roku Sąd Okręgowy w Warszawie nakazał pozwanemu, aby zapłacił na rzecz powoda kwotę 207.163,22 złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwoty 224.297,38 złotych od dnia 16 kwietnia 2019 roku do dnia 24 kwietnia 2019 roku i od kwoty 207.163,22 złotych od dnia 25 kwietnia 2019 do dnia zapłaty oraz kwotę 9.807 złotych tytułem kosztów procesu albo wniósł w terminie dwóch tygodni zarzuty.

W zarzutach od nakazu zapłaty M. P., wniósł o uchylenie nakazu zapłaty, oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu.

Wyrokiem z dnia 19 czerwca 2020 roku Sąd Okręgowy w Warszawie w punkcie pierwszym uchylił w całości nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym wydany przez Sąd Okręgowy w Warszawie w dniu 14 października 2019 roku sprawie IV Nc 188/19; w punkcie drugim oddalił powództwo; w punkcie trzecim zasądził od (...) w W. na rzecz M. P. kwotę 18.586 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

Z ustaleń faktycznych, jakie legły u podstaw tego rozstrzygnięcia wynika, że w dniu 27 kwietnia 2009 roku M. P. złożył w (...) wniosek o przyznanie pomocy w ramach działania (...)„Modernizacja gospodarstw rolnych”. Wnioskował o przyznanie pomocy w wysokości 300.000 złotych na zakup ciągnika rolniczego za cenę 380.000 złotych i opryskiwacza za cenę 220.000 złotych (wniosek – k. 18-115).

W dniu 11 maja 2010 roku została zawarta pomiędzy (...) a M. P. umowa przyznania pomocy numer (...) M. P. zobowiązał się, że na skutek realizacji operacji zostanie osiągnięty cel: zakup sprzętu istotnie wpłynie na bezpieczeństwo i higienę produkcji przyczyniając się do usprawnienia przebiegu produkcyjnego w gospodarstwie. (...) zobowiązała się wypłacić beneficjentowi na warunkach określonych w umowie oraz na podstawie złożonego wniosku o płatność pomocy w wysokości 300.000 złotych, jednak nie więcej niż 50% poniesionych kosztów kwalifikowanych operacji – płatność miała być w dwóch transzach: pierwsza w wysokości 190.000 złotych i druga w wysokości 110.000 złotych.

Wypowiedzenie umowy mogło nastąpić w przypadku:

1.  nierozpoczęcia przez beneficjenta realizacji operacji do końca terminu do złożenia wniosku o płatność,

2.  nie złożenia wniosku o płatność w wyznaczonym terminie,

3.  odstąpienia przez Beneficjenta: a) od realizacji operacji, lub b) od realizacji zobowiązań wynikających z umowy po wypłacie pomocy,

4.  odmowy wypłaty całości pomocy dla zrealizowanej operacji na podstawie przesłanek określonych w § 9 ust. 3,

5.  stwierdzenia, w okresie realizacji operacji lub w okresie 5 lat od dnia dokonania przez (...)płatności ostatecznej, nieprawidłowości związanych z ubieganiem się o przyznanie pomocy lub realizacją operacji lub z nie spełnianiem wymagań określonych w § 5 ust. 1 - 4 lub § 9 ust. 1,

6.  wystąpienia innych okoliczności skutkujących koniecznością zwrotu całości wypłaconej pomocy, o których mowa w § 12 ust. l.

(...) mogła żądać zwrotu nienależnie lub nadmiernie pobranej kwoty pomocy w przypadku ustalenia niezgodności realizacji operacji z programem, ustawą, rozporządzeniem, umową lub przepisami odrębnymi, a w szczególności wystąpienia jednej z następujących okoliczności:

1.  nie osiągnięcia lub nie zachowania celu operacji,

2.  rezygnacji beneficjenta z realizacji operacji,

3.  podlegania beneficjenta wykluczeniu z ubiegania się o przyznanie pomocy na podstawie przepisów odrębnych,

4.  zaistnienia okoliczności skutkujących wypowiedzeniem umowy przyznania pomocy,

5.  rozpoczęcia realizacji operacji przed dniem zawarcia umowy, przed dniem 27 maja 2009 roku z wyłączeniem ponoszenia kosztów ogólnych, które mogą być ponoszone nie wcześniej niż od dnia 1 stycznia 2007 roku,

6.  złożenia podrobionych, przerobionych, nierzetelnych lub stwierdzających nieprawdę dokumentów lub oświadczeń, mających wpływ na przyznanie lub wypłatę pomocy,

7.  niespełniania co najmniej jednego ze zobowiązań umownych,

8.  innych władczych rozstrzygnięć uprawnionych organów państwowych lub orzeczeń sądowych stwierdzających popełnienie przez Beneficjenta, w związku z ubieganiem się o przyznanie lub wypłatę pomocy, czynów zabronionych przepisami odrębnymi,

9.  wystąpienia przesłanki, o której mowa w art. 31 ust. 2 Rozporządzenia Nr 1975/2006/WE.

Beneficjent mógł zachować prawo do całości albo części pomocy:

1.  w części dotyczącej operacji, która została zrealizowana zgodnie z warunkami, o których mowa w § 9 ust. 1, jeżeli cel operacji został osiągnięty i zachowany, lub

2.  jeżeli uzyskał zwolnienie, o którym mowa w § 15 ust. 1.

Beneficjent miał zwrócić nienależnie lub nadmiernie pobraną kwotę pomocy powiększoną o odsetki. Odsetki naliczane były w wysokości jak dla zaległości podatkowych, za okres od dnia otrzymania powiadomienia przez beneficjenta o konieczności zwrotu do dnia dokonania przez niego zwrotu.

Beneficjent zobowiązał się zwrócić całość lub część otrzymanej kwoty pomocy wraz z należytymi odsetkami w kwocie określonej w wezwaniu do zapłaty, w terminie 14 dni od dnia doręczenia mu wezwania.

Dla zabezpieczenia wierzytelności (...) z tytułu należytego wykonania przez beneficjenta zobowiązań M. P. wystawił w dniu 11 maja 2010 roku weksel in blanco, który został opatrzony jego podpisem. M. P. podpisał również deklarację wekslową, z której wynikało, że (...) ma prawo wypełnić w każdym czasie w wypadku niedotrzymania przez niego terminu spłaty zobowiązania wobec (...), na sumę całkowitego zobowiązania wynikającego z umowy numer (...)z dnia 11 maja 2010 roku, łącznie z odsetkami, prowizjami i opłatami powstałymi z jakiegokolwiek tytułu. (...) miała prawo opatrzyć weksel datą płatności według swego uznania oraz uzupełnić brakującymi elementami, w tym klauzulą „bez protestu”, zawiadamiając o wypełnieniu weksla wystawcę listem poleconym.

W przypadku wypełnienia przez beneficjenta zobowiązań umownych, (...) miała zwrócić mu weksel po upływie 5 lat od dokonania płatności ostatecznej.

M. P. zwrócił się z zapytaniami ofertowymi co do zakupu ciągnika (...)i opryskiwacza L.. Co do ciągnika otrzymał dwie oferty opiewające odpowiednio na kwoty 385.000 złotych netto (469.700 brutto) i 391.000 złotych netto (477.020 złotych brutto), natomiast co do opryskiwacza otrzymał ofertę na kwotę 259.500 złotych netto (316.590 złotych brutto) (oferty – k. 393-395).

Producent ciągnika (...)wskazał, że nie ma możliwości zakupu ciągnika bezpośrednio przez spółkę (...) czy gospodarstwo rolne (...)i że sprzęt może zakupić tylko autoryzowany dealer, tj. firma (...)Podobnej odpowiedzi udzielił producent opryskiwacza.

W dniu 27 lipca 2010 roku M. P. złożył wniosek o płatność pierwszej transzy w kwocie 175.000 złotych, dołączył do niego potwierdzenie wpłaty dostawcy sprzętu kwoty 427.000 złotych. 8 września 2010 roku (...) zleciła wypłacenie tej kwoty po wcześniejszych czynnościach uzupełniających, wyjaśniających i kontrolnych.

W dniu 25 sierpnia 2010 roku M. P. złożył wniosek o płatność drugiej transzy w kwocie 125.000 złotych. Na skutek pisma (...) M. P. zmodyfikował wniosek o płatność i wniósł o płatność w kwocie 110.000 złotych. 15 listopada 2010 roku (...) zleciła wypłacenie tej kwoty.

Pismem z dnia 6 grudnia 2010 roku (...) poinformowała M. P., że została przyznana kwota 110.000 złotych i przekazana kwota jest płatnością ostateczną.

Pismem z dnia 4 listopada 2015 roku Dyrektor (...) w O. zwrócił się do Dyrektora (...) w związku z postępowaniem kontrolnym prowadzonym wobec (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w zakresie rzetelności deklarowanych podstaw opodatkowania oraz prawidłowości obliczania i wpłacania podatku od towarów i usług o wyjaśnienie, czy M. P. występował do (...) z zapytaniem, czy na podstawie faktur zakupu sprzętu rolniczego wystawionych przez C. i (...) na rzecz (...) przeznaczonego do gospodarstwa rolnego, miał prawo ubiegać się na podstawie umowy o dofinansowanie o środki należące do wydatków kwalifikowanych poniesionych w związku ze zrealizowaniem projektu.

Notą sygnalizacyjną z dnia 22 lipca 2016 roku Dyrektor (...)w O. poinformował (...), że w wyniku przeprowadzonego wobec M. P. postępowania kontrolnego numer (...) w zakresie rzetelności deklarowanych podstaw opodatkowania oraz prawidłowości obliczania i wpłacania podatku od towarów i usług za miesiące od stycznia 2010 roku do czerwca 2012 roku, stwierdzono nieprawidłowości w zakresie wykorzystania pomocy finansowej przyznanej na realizację operacji z publicznych środków krajowych i wspólnotowych. Stwierdzone nieprawidłowości dotyczyły pobrania środków pomocowych w nadmiernej zawyżonej o 285.000 złotych wysokości na realizację zakupu ciągnika rolniczego(...)i opryskiwacza polowego L. A., na podstawie umowy przyznania pomocy numer (...)- (...)- (...) w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich zawartej pomiędzy (...) z siedzibą w W. a M. P.. W wyniku przeprowadzonego postępowania kontrolnego organ kontroli skarbowej orzekł, że faktury nie odzwierciedlają rzeczywistych transakcji pomiędzy wskazanymi w nich podmiotami. Wystawienie faktur przez PPHU (...) na rzecz (...) sp. z o.o. a następnie na Gospodarstwo Rolne (...), a więc przez podmioty zarządzane przez M. P. spowodowało, że wartość ww. maszyn rolniczych rażąco wzrosła w stosunku do zakupu tych maszyn dokonanego bezpośrednio od firm (...) i sprzedaży ich do (...), mianowicie cena ciągnika (...)wzrosła o kwotę 46.999 złotych netto, a opryskiwacza (...) o kwotę 12.878,29 złotych, łącznie o kwotę netto 59.877,29 złotych.

W związku z powyższą notą (...) zobowiązała M. P. do przedłożenia wszelkich faktur, przelewów, rachunków, dokumentów, wyjaśnień, które wskazują i potwierdzają zasadność i prawidłowość wcześniej złożonych dokumentów.

W wykonaniu powyższego wezwania M. P. przedłożył (...):

1.  fakturę numer (...)z dnia 31 marca 2010 roku, potwierdzającą nabycie przez (...) należące do M. P. od dealera C. Polska ciągnika rolniczego (...) za kwotę 303.001 złotych netto, 369.661,22 brutto,

2.  fakturę numer (...)z dnia 17 września 2010 roku potwierdzającą nabycie przez (...) należące do M. P. od dealera (...), opryskiwacza za kwotę 58.985,50 EUR netto, (237.121,71 złotych netto),

3.  fakturę numer (...) z dnia 13 lipca 2010 roku, potwierdzającą sprzedaż przez (...) spółce (...) ciągnika rolniczego (...) za kwotę 305.000 złotych netto, 372.100 złotych brutto,

4.  fakturę numer (...) z dnia 05 sierpnia 2010 roku, potwierdzającą sprzedaż przez (...) spółce (...) opryskiwacza za kwotę 240.000 złotych netto, 292.800 złotych brutto, wartość netto 240.000 zł, VAT 52.800 zł - opryskiwacz połowy (...)

Te same maszyny spółka (...) sprzedała z kolei (...) wystawiając następujące faktury:

1.  numer (...) z dnia 15 lipca 2010 roku, wartość netto 350.000 złotych, podatek VAT 77.000 złotych, dotyczącą ciągnika rolniczego CASE,

2.  numer (...) z dnia 5 sierpnia 2010 roku, wartość netto 250.000 złotych, podatek VAT 55.000 złotych, dotyczącą opryskiwacza polowego (...).

Pismem z dnia 31 stycznia 2019 roku (...) wezwała M. P. do zapłaty zadłużenia w kwocie 317.981,92 złotych w terminie 14 dni od doręczenia wezwania.

Pismem z dnia 8 kwietnia 2019 roku (...) potrąciła M. P. ze swojego zobowiązania do niego w kwocie 188.866,55 złotych wynikającego z decyzji/umowy/wniosku numer (...) z dnia 20 marca 2019 roku kwotę 98.116,65 złotych należną (...) z tytułu umowy (...)

Z kolei pismem z dnia 24 kwietnia 2019 roku (...) potrąciła ze zobowiązania w stosunku do M. P. w kwocie 17.163,76 złotych wynikającego z decyzji/umowy numer (...) z dnia 28 marca 2019 roku kwotę 17.163,76 złotych należną (...) z tytułu umowy (...)

Pismem z dnia 8 kwietnia 2019 roku (...) wezwała M. P. do osobistego stawiennictwa w dniu 15 kwietnia 2019 roku w celu zapłaty sumy wekslowej w kwocie 224.297,38 złotych.

W deklaracji wekslowej postanowiono, że powódka będzie miała prawo wypełnić weksel w każdym czasie. Natomiast zgodnie z § 16 ust. 2 umowy w przypadku wypełnienia przez beneficjenta zobowiązań określonych w umowie, powódka miała zwrócić pozwanemu weksel po upływie 5 lat od dnia dokonania płatności. Wobec tych uregulowań należy przyjąć, że nie sposób deklaracji wekslowej do weksla in blanco odczytywać w oderwaniu od treści umowy, której wykonanie weksel zabezpieczał. Zdaniem Sądu treść § 16 ust. 2 umowy należy rozumieć w ten sposób, że powódka miała 5 lat od dokonania płatności na przeprowadzenie kontroli wypełnienia przez pozwanego postanowień umownych i w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości domagania się zwrotu całej lub części pomocy, i w tym zakresie wypełnić weksel in blanco wystawiony przez pozwanego. Po tym terminie winna była zwrócić weksel pozwanemu, a w przypadku braku jego zwrotu, nie miała prawa do jego wypełnienia. Oczywiście miała prawo dochodzić od pozwanego należności na zasadach ogólnych. Stąd przyjąć należy, że weksel został wypełniony niezgodnie z deklaracją wekslową.

Treścią upoważnienia do uzupełnienia weksla in blanco jest objęte jedynie uzupełnienie weksla przed upływem terminu przedawnienia roszczenia podlegającego zabezpieczeniu. Także w przypadkach użycia przez strony zwrotu mówiącego o tym, że wręczony weksel in blanco może być uzupełniony w każdym czasie, będzie chodziło na ogół o dowolną chwilę, ale tylko przed upływem terminu przedawnienia roszczenia podlegającego zabezpieczeniu. W związku z tym, z upływem terminu przedawnienia roszczenia ze stosunku podstawowego, posiadacz niewypełnionego weksla in blanco traci uprawnienie do jego wypełnienia. Wypełnienie weksla w takiej sytuacji nie prowadzi do powstania zobowiązania wekslowego, o którym mowa w art. 76 prawa wekslowego.

Zgodnie z przepisem art. 118 k.c. jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi sześć lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata. Jednakże koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata. Treść tego przepisu została wprowadzona ustawą o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw z dnia 13 kwietnia 2018 roku, która weszła w życie w dniu 9 lipca 2018 roku. Zgodnie z przepisem art. 5 ust. 1 ustawy zmieniającej, do roszczeń powstałych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy i w tym dniu jeszcze nieprzedawnionych, stosuje się od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy przepisy ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą. Jeżeli zgodnie z ustawą zmienianą w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, termin przedawnienia jest krótszy niż według przepisów dotychczasowych, bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się z dniem wejścia w życie niniejszej ustawy. Jeżeli jednak przedawnienie, którego bieg terminu rozpoczął się przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, nastąpiłoby przy uwzględnieniu dotychczasowego terminu przedawnienia wcześniej, to przedawnienie następuje z upływem tego wcześniejszego terminu (art. 5 ust 2 ustawy zmieniającej).

W myśl zaś art. 120 § 1 k.c. bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Jeżeli wymagalność roszczenia zależy od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego, bieg terminu rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie. Zdaniem Sądu roszczenie powodowa o zwrot pomocy stało się wymagalne z dniem następnym po dniu dokonania ostatecznej płatności, która miała miejsce 5 listopada 2010 roku. Oceniając wniosek powód miał możliwość zażądania wszelkich niezbędnych dokumentów, w tym faktur VAT potwierdzających nabycie ciągnika i opryskiwacza (§ 7 i 8 umowy). Z faktur tych wynikałoby, że sprzedawcą sprzętów była spółka (...). Analiza odpisu z rejestru przedsiębiorców KRS, ogólnie dostępnego w serwisie Ministerstwa Sprawiedliwości - doprowadziłaby do ustalenia, że jedynym wspólnikiem i jednocześnie prezesem zarządu spółki był pozwany.

W świetle wyżej przywołanej regulacji w niniejszym wypadku nie znajdzie zastosowania 6-letni termin przedawnienia, a termin określony w art. 118 k.c. sprzed nowelizacji (10 lat). Upłynąłby on zatem 6 listopada 2020 roku, a zatem po terminie wypełnienia weksla in blanco. Stąd zarzut wypełnienia weksla niezgodnie z deklaracją wekslową oparty na drugiej przyczynie jest niezasadny.

Ustalenie wypełnienia weksla niezgodnie z deklaracją wekslową nie oznacza, że powód pozbawiony jest możliwości dochodzenia swojej należności w oparciu o stosunek podstawowy, który weksel in blanco zabezpieczał. W wypadku bowiem wystawienia weksla mającego na celu zabezpieczenie wierzytelności, zobowiązanie cywilne wystawcy nie wygasa, lecz istnieje nadal. Pierwszemu remitentowi przysługują wtedy dwa roszczenia - ze stosunku podstawowego (kauzalnego) oraz z weksla. Wybór między nimi należy do wierzyciela, który może tylko raz uzyskać zaspokojenie swojej wierzytelności. Wygaśnięcie stosunku podstawowego uniemożliwia dochodzenie wierzytelności wekslowej, a wygaśnięcie zobowiązania wekslowego w sposób prowadzący do zaspokojenia wierzyciela powoduje wygaśnięcie zabezpieczonej wierzytelności.

Sąd Okręgowy podał, że powódka wystąpiła z żądaniem zwrotu nienależnie pobranej kwoty w oparciu o § 12 ust. 1 pkt 4 i 6 umowy i § 11 ust. 1 pkt 6 umowy wobec sztucznego stworzenia warunków wymaganych do otrzymania płatności.

Zgodnie z § 12 ust. 1 pkt 4 i 6 umowy pozwana mogła żądać zwrotu nienależnie lub nadmiernie pobranej kwoty pomocy w przypadku ustalenia niezgodności realizacji operacji z programem, ustawą, rozporządzeniem, umową lub przepisami odrębnymi, a w szczególności wystąpienia jednej z okoliczności skutkujących wypowiedzeniem umowy przyznania pomocy, złożenia podrobionych, przerobionych, nierzetelnych lub stwierdzających nieprawdę dokumentów lub oświadczeń, mających wpływ na przyznanie lub wypłatę pomocy. Nadto powódka powoływała się na art. 4 ust. 8 rozporządzenia Komisji UE numer 65/2011 roku z 27 stycznia 2011 roku, zgodnie z którym nie naruszając przepisów szczegółowych, nie dokonuje się żadnych płatności na rzecz beneficjentów, w odniesieniu do których ustalono, że sztucznie stworzyli warunki wymagane do otrzymania takich płatności, aby uzyskać korzyści sprzeczne z celami danego systemu wsparcia.

Zdaniem Sądu I instancji powyższa regulacja uprawniała powódkę jedynie do żądania częściowego zwrotu pomocy. Sztuczne stworzenie warunków do otrzymania dotacji miało polegać na zwiększeniu kwoty, za jaką sprzęt został kupiony poprzez nabycie go przez firmę pozwanego M., następnie sprzedaż spółce (...) (w której pozwany był prezesem zarządu i większościowym udziałowcem) i sprzedaż pozwanemu, jako prowadzącemu gospodarstwo rolne. Pozwany w toku niniejszego procesu wykazał, że jako prowadzący działalność rolniczą nie mógł nabyć sprzętu bezpośrednio od producenta. Producenci oświadczyli, że dokonują sprzedaży swoich wyrobów jedynie autoryzowanym dealerom. Takim dealerem był pozwany, prowadzący działalność gospodarczą pod firmą (...)Nie mógł on jednak sprzedać bezpośrednio sprzętu sobie, jako prowadzącemu gospodarstwo rolne, stąd posłużył się zarządzaną przez siebie spółką (...). Samo przeprowadzenie transakcji w ten sposób - zdaniem Sądu - nie naruszałoby ww. przepisów i umowy. Jednakże widoczne zwiększenie ceny nabycia pomiędzy pierwotną transakcją, a sprzedażą sprzętu gospodarstwu rolnemu pozwanego stanowiło sztuczne stworzenie warunków do dokonania płatności w określonej, pierwotnie zadeklarowanej, wysokości. Ciągnik (...) został zakupiony przez firmę (...) za kwotę 303.001 złotych netto, zaś przez pozwanego prowadzącego gospodarstwo rolne za cenę 350.000 złotych netto. Z kolei opryskiwacz został zakupiony przez firmę (...)za kwotę 237.121,71 złotych netto, zaś przez pozwanego prowadzącego gospodarstwo rolne za cenę 250.000 złotych netto. Łącznie różnica w cenie nabycia wynosi 59.877,29 złotych. Z tym, że pozwany deklarował następujące kwalifikowane wydatki, za jakie miał nabyć sprzęt: 350.000 złotych dla ciągnika i 220.000 złotych dla opryskiwacza. Pierwotna cena opryskiwacza była wyższa niż ta deklarowana, stąd następne zwiększenie ceny nie mogło być uznane za sztuczne stworzenie warunków do płatności. Sztuczne stworzenie warunków do pełnej płatności miało miejsce tylko w przypadku ciągnika, a w tym wypadku różnica między cenami wynosiła 46.999 złotych.

W świetle powyższego pozwany winien był zwrócić powódce jedynie 50% z kwoty 46.999 złotych, tj. 23.499,50 złotych, wraz z ustawowymi odsetkami jak dla zaległości podatkowych od dnia otrzymania powiadomienia o obowiązku zwrotu (§ 14 ust. 4 umowy) do dnia 31 stycznia 2019 roku, wynoszącymi 2.884 złotych. Kwota ta jest niższa od kwoty potrącenia dokonanego przez powódkę, stąd powództwo uległo oddaleniu.

Powódka swoje roszczenie wywodziła również z art. 471 k.c. – pismo z dnia 23 stycznia 2020 roku. Sąd podniósł, że wystąpienie z tym żądaniem było niedopuszczalne. Zgodnie z art. 495 § 2 k.c. w brzmieniu obowiązującym w dniu wydania nakazu zapłaty, w toku postępowania nie można występować z nowymi roszczeniami zamiast lub obok dotychczasowych. Jednakże w razie zmiany okoliczności powód może żądać zamiast pierwotnego przedmiotu sporu jego wartości lub innego przedmiotu, a w sprawach o świadczenie powtarzające się może nadto rozszerzyć żądanie pozwu o świadczenia za dalsze okresy. W związku z tym przepisem nie podlegało rozpoznaniu.

Zgodnie z art. 496 k.p.c. w brzmieniu obowiązującym w dniu wydania nakazu zapłaty, po przeprowadzeniu rozprawy Sąd wydaje wyrok, w którym nakaz zapłaty w całości lub w części utrzymuje w mocy albo go uchyla i orzeka o żądaniu pozwu, bądź też postanowieniem uchyla nakaz zapłaty i pozew odrzuca lub postępowanie umarza. Mając na uwadze wyniki postępowania dowodowego oraz merytoryczną analizę zasadności powództwa, Sąd uchylił w całości nakaz zapłaty i oddalił powództwo.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c.

Apelację od powyższego wyroku wniósł powód zaskarżając go w całości i zarzucił naruszenie:

1.  art. 233 § 1 k.p.c. polegające na nie rozważeniu przez Sąd I instancji w sposób swobodny i wszechstronny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego oraz dokonaniu ustaleń sprzecznych z zebranym materiałem dowodowym poprzez nie wzięcie pod uwagę, iż brak jest jakiegokolwiek innego uzasadnienia prawnego dla przeprowadzenia transakcji zakupu i sprzedaży maszyn (tj. ciągnika rolniczego (...) oraz opryskiwacza polowego(...)) pomiędzy firmą (...) i spółką (...) a następnie (...) (tj. podmiotami zarządzanymi przez M. P.), jak tylko wystawienie faktur z podwyższoną wartością, celem przedstawienia ich w (...) do refundacji, oraz

poprzez błędne nie wzięcie pod uwagę, iż sztuczne stworzenie przez pozwanego warunków do uzyskania płatności miało miejsce zarówno co do ciągnika rolniczego (...), jak i co do opryskiwacza polowego (...); a także błędne przyjęcie, iż (...) w oparciu o regulację § 12 ust. 1 pkt 6 w zw. z § 12 ust. 2 pkt 1 umowy o przyznanie pomocy nr (...) z dnia 11.05.2010 r. zawartej pomiędzy (...) a M. P. - uprawniona jest jedynie do częściowego żądania zwrotu pomocy w niniejszej sprawie, co oznaczałoby, iż w sytuacji stwierdzenia stworzenia sztucznych warunków uzyskania płatności przez beneficjenta (...) winna dokonać samodzielnie korekty kwoty pomocy tak, aby wyeliminować nadużycie, które doprowadziło do zawyżenia otrzymanej kwoty pomocy. Tym samym skutkowałoby to brakiem zastosowania kary, o której mowa w art. 4 ust. 8 Rozporządzenia Komisji (UE) nr 65/2011 z dnia 27 stycznia 2011 r. ustanawiającego szczegółowe zasady wykonania rozporządzenia Rady (WE) nr 1698/2005 w odniesieniu do wprowadzenia procedur kontroli oraz do zasady wzajemnej zgodności w zakresie środków wsparcia rozwoju obszarów wiejskich (Dz. U. UE L 25 z dnia 28.01.2011 r„ z późn. zm.);

2.  art. 233 § 1 k.p.c. polegające na nie rozważeniu przez Sąd I instancji w sposób swobodny i wszechstronny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego oraz dokonaniu ustaleń sprzecznych z zebranym materiałem dowodowym poprzez przyjęcie, iż pozwany ma prawo do zachowania części uzyskanej pomocy, która rzekomo została zrealizowana zgodnie z warunkami umowy, a zatem, że cel umowy został rzekomo osiągnięty;

3.  art. 316 § 1 k.p.c. polegające na jego nie zastosowaniu i nie uwzględnieniu przez Sąd I instancji "całokształtu sprawy” istniejącego w momencie wyrokowania;

4.  przepisów prawa materialnego tj. zasady nadrzędności prawa wspólnotowego Unii Europejskiej nad prawem krajowym, co zostało wyeksplikowane w Ogłoszeniu Prezesa Rady ministrów z dnia 11 maja 2004 r. w sprawie stosowania prawa Unii Europejskiej (M.P. 2004 nr 20, poz. 359);

5.  przepisu art. 4 ust. 8 rozporządzenia Komisji (UE) nr 65/2011 z dnia ustanawiającego szczegółowe zasady wykonania rozporządzenia Rady (WE) nr 1698/2005 w odniesieniu do wprowadzenia procedur kontroli oraz do zasady wzajemnej zgodności w zakresie środków wsparcia rozwoju obszarów wiejskich (Dz. U. UE L 25 z dnia 28.01.2011 r., z późn. zm.), zgodnie z którym nie dokonuje się żadnych płatności na rzecz beneficjentów, w odniesieniu do których ustalono, że sztucznie stworzyli warunki wymagane do otrzymania takich płatności, aby uzyskać korzyści sprzeczne z celami danego systemu wsparcia;

6.  przepisu art. 2 ust. 1 rozporządzenia Rady (WE, Euratom) nr 2988/95 z dnia 18 grudnia 1995 r. w sprawie ochrony interesów finansowych Wspólnot Europejskich (Dz.U.UE.L.1995.312.1), z którego wynika, że kontrole administracyjne, środki i kary wprowadza się w takim zakresie, w jakim jest to konieczne dla zapewnienia właściwego stosowania prawa wspólnotowego; muszą one być skuteczne, proporcjonalne i odstraszające, w celu zapewnienia odpowiedniej ochrony interesów finansowych Wspólnot;

7.  przepisu art. 2 pkt 1 rozporządzenia Komisji (WE) nr 1848/2006 z dnia 14 grudnia 2006 r. dotyczącego nieprawidłowości i odzyskiwania kwot niesłusznie wypłaconych w związku z finansowaniem wspólnej polityki rolnej oraz organizacji systemu informacyjnego w tej dziedzinie i uchylającego rozporządzenie Rady (EWG) nr 595/91 (Dz.U.UE.L.2006.355.56), gdzie wskazano, iż pojęcie "nieprawidłowość” ma znaczenie przypisane mu w art. 1 ust. 2 Rozporządzenia nr 2988/95, zgodnie z którym, jest to jakiekolwiek naruszenie przepisów prawa wspólnotowego wynikające z działania lub zaniedbania ze strony podmiotu gospodarczego, które spowodowało lub mogło spowodować szkodę w ogólnym budżecie Wspólnot albo poprzez zmniejszenie lub utratę przychodów, które pochodzą z zasobów własnych pobieranych bezpośrednio w imieniu Wspólnot, albo też w związku z obciążeniem budżetu wspólnotowego nieuzasadnionym wydatkiem;

8.  przepisu art. 4 ust. 1 rozporządzenia Rady (WE, Euratom) nr 2988/95 z dnia 18 grudnia 1995 r. w sprawie ochrony interesów finansowych Wspólnot Europejskich (Dz.U.UE.L.1995.312.1), z którego wynika, że każda nieprawidłowość będzie pociągała za sobą z reguły cofnięcie bezprawnie uzyskanej korzyści poprzez zobowiązanie do zapłaty lub zwrotu kwot pieniężnych należnych lub bezprawnie uzyskanych.

9.  art. 65 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 56 k.c. w zw. z § 12 ust. 1 pkt 6 w zw. z § 12 ust. 2 pkt 1 umowy o przyznanie pomocy nr (...)z dnia 11.05.2010 r. zawartej pomiędzy (...) a M. P. poprzez błędne przyjęcie, iż ww. regulacja uprawniała (...) jedynie do częściowego żądania zwrotu pomocy;

10.  art. 65 § 1 i 2 k.c w zw. z art. 56 k.c. w zw. z § 12 ust. 1 pkt 6 w zw. z § 12 ust. 3, 4, 5 umowy o przyznanie pomocy nr (...)z dnia 11.05.2010 r. zawartej pomiędzy (...) a M. P. poprzez ich niezastosowanie, a tym samym błędne nie przyjęcie, iż na podstawie ww. regulacji powodowa (...) jest uprawniona do żądania zwrotu całości przyznanej pomocy wraz z odsetkami;

11.  art. 354 § 1 k.c. w zw. z art. 355 § 1 i 2 k.c. poprzez ich niezastosowanie: poprzez nie uwzględnienie przez Sąd I instancji, że pozwany przy wykonaniu umowy przyznania pomocy nr (...)z dnia 11.05.2010 r. zawartej z (...) zobowiązany był do zachowania podwyższonego poziomu staranności, rzetelności i lojalności kontraktowej, z uwagi na preferencyjny charakter pomocy pochodzącej z publicznych środków krajowych i wspólnotowych;

12.  art. 207 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, w myśl którego każda nienależnie wypłacona pomoc finansowa ze środków publicznych winna zostać zwrócona.

W konkluzji skarżący oświadczył, iż cofa powództwo (bez zrzeczenia się roszczenia) w kwocie 139.681,24 zł (z uwagi na dokonane pomiędzy powodem a pozwanym potrącenia); wniósł o zmianę wyroku i uwzględnienie powództwa w pozostałym zakresie tj. utrzymanie w mocy w części wydanego nakazu zapłaty z dnia 14.10.2019 r., ewentualnie o uchylenie ww. nakazu zapłaty oraz zasądzenie kwoty 67.481,98 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w kwocie 6.174,34 zł naliczonymi od dnia 05.05.2020 r. do dnia 01.09.2020 r. oraz dalszymi odsetkami ustawowymi za opóźnienie od kwoty 67.481,98 zł od dnia 02.09.2020 r. do dnia zapłaty wraz z kosztami postępowania sądowego, w tym kosztami zastępstwa procesowego wg norm prawem przepisanych za I instancję sądową wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty (stosownie do art. 98 § 11 k.p.c.) oraz opłatą skarbową od pełnomocnictwa; ewentualnie o uchylenie wyroku w całości i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania wraz z rozstrzygnięciem o kosztach postępowania sądowego. Nadto wniósł o zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

W odpowiedzi pozwany wniósł o oddalenie apelacji oraz zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego. Nadto wniósł o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadka na okoliczności wskazane w treści pisma. Jednocześnie oświadczył, iż nie wyraża zgody na cofnięcie powództwa do kwoty 139.681,24 zł bez zrzeczenia się roszczenia.

Na rozprawie apelacyjnej 16.12.2020r. powód oświadczył, iż cofa cofnięcie powództwa i wnosi o uwzględnienie powództwa w całości.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna i podlega oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

Ustalenia faktyczne poczynione przez sąd I instancji są prawidłowe i Sąd Apelacyjny przyjmuje je za własne. Zarzut naruszenia art. 233 par. 1 k.p.c. jest chybiony. Stan faktyczny w sprawie niniejszej wynika z dokumentów złożonych do akt i jest bezsporny.

W umowie przyznania pomocy, zawartej 11.05.2010r., (...) zobowiązała się do wypłacenia pozwanemu pomocy w wysokości 300.000 zł. jednak nie więcej niż 50% poniesionych kosztów kwalifikowanych operacji, przy czym pomoc miała być przekazana w 2 transzach: pierwsza w wysokości 190.000 zł. i nie więcej niż 50% poniesionych kosztów kwalifikowanych dla danego etapu, druga w wysokości 110.000 zł. i nie więcej niż 50% poniesionych kosztów kwalifikowanych dla danego etapu ( par. 4 umowy k.232v). Zgodnie z zestawieniem rzeczowo – finansowym operacji, etap pierwszy dotyczył zakupu ciągnika rolniczego za kwotę 380.000 zł., drugi etap dotyczył zakupu opryskiwacza za kwotę 220.000 zł. ( k. 242) Gdy idzie o opryskiwacz, pozwany otrzymał pomoc w kwocie 110.000 zł. (k.311). Na wysokość w/w pomocy nie miała wpływu okoliczność, iż pozwany do wniosku o wypłatę pomocy przedstawił fakturę z dnia 5.08.2010r., z której wynikało, że nabył opryskiwacz za 250.000 zł. netto. Nawet gdyby do wniosku o płatność załączył fakturę nabycia opryskiwacza wystawioną przez firmę (...) z 17.09.2010r. na kwotę 58.985,50 EUR, co stanowiło 237.121,71 zł. netto, otrzymałby pomoc finansową w kwocie 110.000 zł. W tej sytuacji rację ma sąd I instancji, że nie ma podstaw do przyjęcia, że pozwany stworzył sztuczne warunki do otrzymania pomocy finansowej na kupno opryskiwacza, oraz że doszło do nieprawidłowości, która mogła spowodować szkodę w budżecie ogólnym UE w drodze finansowania nieuzasadnionego wydatku.

Chybiony jest zarzut naruszenia art. 4 ust. 8 rozporządzenia Komisji (UE) nr 65/2011 z dnia 27 stycznia 2011r. ustanawiającego szczegółowe zasady wykonania rozporządzenia Rady ( WE) nr 1698/2005 w odniesieniu do wprowadzenia procedur kontroli oraz do zasady wzajemnej zgodności w zakresie środków wsparcia rozwoju obszarów wiejskich ( Dz. U. L 25 z 28.01.2011, str. 8), (który pomimo uchylenia rozporządzenia nr 65/2011 z dniem 1.01.2015r. stosuje się nadal w stosunku do wniosków o płatność złożonych przed dniem 1.01.2015r.), stanowiącego iż „ nie naruszając przepisów szczegółowych, nie dokonuje się żadnych płatności na rzecz beneficjentów, w odniesieniu do których ustalono, że sztucznie stworzyli warunki wymagane do otrzymania takich płatności, aby uzyskać korzyści sprzeczne z celami danego systemu wsparcia”, gdyż przepis ten nie znajduje zastosowania w sprawie niniejszej, skoro umowa przyznania pomocy została zawarta przez strony przed wejściem w/w przepisu w życie.

W sprawie znajduje zastosowanie Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1975/2006 z dnia 7 grudnia 2006r. ustanawiające szczegółowe zasady stosowania rozporządzenia Rady (WE) nr 1698/2005 w zakresie wprowadzenia procedur kontroli, jak również wzajemnej zgodności w odniesieniu do działań wsparcia rozwoju obszarów wiejskich (Dz. U.UE L z dnia 23 grudnia 2006 r.) stanowiące w art. 5 ust. 3 : „ Bez uszczerbku dla przepisów szczegółowych, nie dokonuje się żadnych płatności na rzecz beneficjentów, w odniesieniu do których stwierdzono, że sztucznie stworzyli warunki wymagane do otrzymania takich płatności, aby uzyskać korzyści sprzeczne z celami systemu wsparcia.

Rozporządzenie Komisji (WE) Nr 1975/2006 nie definiuje pojęcia "sztucznych" warunków. Jednakże problematyka obchodzenia prawa była przedmiotem szerszych rozważań Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Dlatego przy interpretowaniu powyższego pojęcia można posłużyć się ocenami zawartymi w wyroku Trybunału Sprawiedliwości z dnia 12 września 2013 r. w sprawie C-434/12 (...). Wyrok ten dotyczy wprawdzie wykładni art. 4 ust. 8 rozporządzenia Komisji (WE) Nr 65/2011, które zastąpiło rozporządzenie Komisji (WE) Nr 1975/2006, jednak treści obu przepisów są tożsame. Rozporządzenia te obejmują przepisy wykonawcze do rozporządzenia Rady (WE) nr 1698/2005 z dnia 20 września 2005 r. w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW, Dz. U. L 277, s.1).

Wyrok w sprawie C-434/12 określa prawidłowy sposób postępowania przez organy (...) przy ocenie wystąpienia przesłanek z art. 5 ust. 3 rozporządzenia Komisji (WE) Nr 1975/2006 (odpowiednio art. 4 ust. 8 rozporządzenia Komisji (WE) Nr 65/2011). Do stwierdzenia stworzenia przez beneficjenta sztucznych warunków uzasadniających odmowę przyznania płatności konieczne jest wykazanie łącznego wystąpienia elementu obiektywnego (ogółu obiektywnych okoliczności, z których wynika, że pomimo formalnego poszanowania przesłanek przewidzianych w stosownych uregulowaniach, cel realizowany przez te uregulowania nie został osiągnięty) i subiektywnego (wola uzyskania korzyści wynikającej z uregulowań Unii Europejskiej poprzez sztuczne stworzenie wymaganych dla jej uzyskania przesłanek).

W ramach istnienia elementu obiektywnego do sądu należy rozważenie obiektywnych okoliczności danego przypadku pozwalających na stwierdzenie, że nie może zostać osiągnięty cel zamierzony przez system wsparcia Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (...). Natomiast w ramach drugiego z elementów (subiektywnego) do sądu należy rozważenie obiektywnych dowodów pozwalających na stwierdzenie, że poprzez sztuczne stworzenie warunków wymaganych do otrzymania płatności z systemu wsparcia (...), ubiegający się o taką płatność zamierzał wyłącznie uzyskać korzyść sprzeczną z celami tego systemu. W tym względzie sąd może oprzeć się nie tylko na elementach takich jak więź prawna, ekonomiczna lub personalna pomiędzy osobami zaangażowanymi w przedsięwzięcie, lecz także na wskazówkach świadczących o istnieniu zamierzonej koordynacji pomiędzy tymi osobami.

Z prawnego punktu widzenia brak jest rozdziału pomiędzy majątkiem prywatnym należącym do osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą a majątkiem wykorzystywanym do prowadzenia tej działalności. Pozwany jako osoba fizyczna prowadził działalność pod nazwą (...) oraz (...), posługując się tym samym numerem NIP i REGON, natomiast w spółce (...) posiadał 95% udziałów i pełnił funkcję prezesa zarządu. O ile wystawienie faktur przez podmioty zarządzane przez M. P. dotyczących nabycia ciągnika miało na celu podwyższenie jego wartości celem uzyskania wyższej kwoty refundacji, o tyle w przypadku opryskiwacza pozostawało bez znaczenia dla kwoty refundacji. Polityka firm (...) wyklucza możliwość sprzedaży jakiegokolwiek sprzętu rolniczego na rzecz podmiotów innych niż dealer marki. Pozwany nabył zarówno ciągnik jak i opryskiwacz jako dealer marki tj. przedsiębiorca pod nazwą (...). Z prawnego punktu widzenia już wówczas stał się właścicielem w/w maszyn jako osoba fizyczna i zdaniem Dyrektora (...) w O., już wówczas mógł złożyć wniosek o dofinansowanie z (...) ( k.317). Ponieważ wyodrębnienie określonego składnika majątku jako służącego do prowadzenia działalności gospodarczej przez osobę fizyczną wymaga ujęcia tego składnika w ewidencji środków trwałych (z uwagi na wymagania podatkowe), ciągnik i opryskiwacz nabyte przez (...) ujęte zostały w ewidencji środków trwałych (...) jako składniki przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 55 ^{( 1)} k.c. Pozwanemu przyznano pomoc w ramach programu (...). Obawiając się, że faktura wystawiona na rzecz (...) może być niewystarczająca dla otrzymania dofinansowania w ramach tego programu, pozwany dokonał operacji, które w jego przekonaniu miały doprowadzić do księgowego ujęcia nabytych maszyn rolniczych jako składników gospodarstwa rolnego. W ocenie Sądu Apelacyjnego, nie sposób przyjąć, że pozwany w świetle w/w okoliczności stworzył sztuczne warunki dla otrzymania dofinansowania na zakup ciągnika. Dofinansowanie takie mógł bowiem zgodnie z umową otrzymać już po nabyciu ciągnika jako (...). Stwierdzone przez Dyrektora (...) okoliczności dotyczyły pobrania środków pomocowych w nadmiernej – zawyżonej wysokości. O ile w przypadku załączenia do wniosku o płatność faktury z 31.03.2010r. na kwotę 303.001 zł. otrzymałby dofinansowanie w kwocie 151.500 zł. O tyle po złożeniu faktury z 15.07.2010r. na kwotę 350.000 zł. netto otrzymał dofinansowanie w kwocie 175.000 zł. a więc o 23.500 wyższe. W takiej sytuacji cel zamierzony przez system wsparcia Europejskiego Funduszu Rolnego z obiektywnego punktu widzenia został osiągnięty, natomiast wsparcie to zostało zawyżone. Zgodnie z par. 12 ust. 1 umowy beneficjent może zachować prawo do części pomocy w części dotyczącej operacji, która została zrealizowana zgodnie z warunkami, o których mowa w par. 9 ust. 1 tj. poniósł koszty operacji zgodnie z warunkami określonymi w rozporządzeniu i w umowie ( k.236 i 238). Natomiast zgodnie z par. 12 ust. 3 umowy nadmiernie lub nienależnie pobraną kwotę pomocy powiększoną o odsetki powinien zwrócić ( k.238).

W ocenie Sądu Apelacyjnego, skoro przyznana pozwanemu pomoc miała być wypłacana w dwóch niezależnych od siebie transzach (każda transza dotyczyła samodzielnego etapu rzeczowo - finansowego operacji), zaś wysokość pomocy wypłacanej w ramach pierwszego etapu nie miała wpływu na wysokość pomocy wypłacanej w ramach drugiego etapu, gdyż pomoc finansowa nie mogła przekroczyć 50% poniesionych kosztów kwalifikowanych operacji danego etapu, należy oddzielnie w stosunku do każdego etapu rozpatrywać zaistnienie przesłanek z art. 5 ust. 3 rozporządzenia Komisji WE nr 1975/2006.

Zgodnie z umową, wydatki kwalifikowane drugiego etapu wynosiły 220.000 zł, zatem nabycie opryskiwacza za kwotę przewyższającą 220.000 zł. nie pociągało za sobą zwiększenia pomocy finansowej. Bez znaczenia dla otrzymania płatności była w tej sytuacji okoliczność, że pozwany działając jako (...) zbył opryskiwacz (...)spółce z o.o. za kwotę 240.000 zł. netto a następnie nabył ten opryskiwacz od w/w spółki za kwotę 250.000 zł. netto. Zarzut naruszenia art. 2 pkt 1 rozporządzenia Komisji (WE) nr 1848/2006 z dnia 14 grudnia 2006 r. dotyczącego nieprawidłowości i odzyskiwania kwot niesłusznie wypłaconych w związku z finansowaniem wspólnej polityki rolnej oraz organizacji systemu informacyjnego w tej dziedzinie i uchylającego rozporządzenie Rady (EWG) nr 595/91 (Dz.U.UE.L.2006.355.56), nie jest uzasadniony, gdyż działanie pozwanego gdy idzie o przedstawienie do wniosku o płatność faktury nabycia opryskiwacza za kwotę 250.000 zł. netto nie spowodowało i nie mogło spowodować szkody w ogólnym budżecie Wspólnot. Nie został spełniony wymóg par. 12 ust. 1 pkt 6 umowy przyznania pomocy z 11.05.2010, powód nie wykazał zaistnienia wskazanych tam przesłanek. Natomiast zgodnie z par. 12 ust. 2 pkt 1 tej umowy „Beneficjent może zachować prawo do całości albo części pomocy w części operacji, która została zrealizowana zgodnie z warunkami, o których mowa w par. 9 ust. 1, jeżeli cel operacji został osiągnięty i zachowany”. Gdy idzie o kupno opryskiwacza niewątpliwie pozwany poniósł związane z tym koszty zgodnie z warunkami określonymi w umowie i cel operacji w postaci modernizacji gospodarstwa rolnego oraz poprawy bezpieczeństwa i higieny produkcji oraz usprawnienia przebiegu produkcyjnego w gospodarstwie ( par. 3 umowy k.231v) został osiągnięty. Nie sposób w tym przypadku podzielić zarzutu naruszenia art. 207 ustawy z 27.08.2009r. o finansach publicznych gdyż pomoc wypłacona w związku z zakupem opryskiwacza została wypłacona należnie.

Rację ma zatem sąd I instancji, że jeśli idzie o pomoc finansową związaną z nabyciem opryskiwacza, powód nie wykazał, że pozwany sztucznie stworzył warunki wymagane do otrzymania płatności aby uzyskać korzyść sprzeczną z celem systemu wsparcia, bądź że otrzymał wsparcie w zawyżonej wysokości.

Pozwany otrzymał dofinansowanie w łącznej kwocie 285.000 zł. (175.000 z tytułu zakupu ciągnika i 110.000 z tytułu zakupu opryskiwacza). Powód zażądał zwrotu całego dofinansowania tj. 285.000 zł. plus odsetki w kwocie 36.979,73 zł. naliczone od 22.08.2017r. do 5.04.2019r. W dniu 4.05.2019r. powód dokonał kompensaty w/w należności z należnościami pozwanego z innego tytułu na łączną kwotę 98.116,65 zł., w tym 86.847,84 zł. tytułem kapitału. W dniu 24.04.2019r. 24.04.2019r. powód dokonał kolejnej kompensaty w kwocie 17.163,76 zł., w dniu 8.11.2019r. dokonał kompensaty na kwotę 112.360 zł., w dniu 22.11.2019r. dokonał kompensaty na kwotę 16.972,76 zł., i w dniu 4.05.2020 dokonał kompensaty na kwotę 72.396,16 zł. ( k.448-449 wyliczenia powoda). Po dokonaniu w/w kompensat według powoda do zapłaty pozostało 67.481,98 zł. tytułem kapitału i 6.174,34 zł. tytułem odsetek ustawowych za opóźnienie za okres od 5.05.2020 do 1.09.2020r.

Ponieważ w ocenie Sądu Apelacyjnego rację ma sąd I instancji, że pozwany nie ma obowiązku zwrotu dofinansowania w kwocie 110.000 zł uzyskanego z tytułu zakupu opryskiwacza, natomiast ewentualny zwrot dofinansowania wypłaconego w związku z kupnem ciągnika ( w całości lub w części w jakiej dofinansowanie zostało zawyżone) został przez powoda potrącony z należnościami pozwanego wobec powoda, powództwo nie znajduje uzasadnienia. Skoro powód zaspokoił należność w drodze kompensaty, to nie może skutecznie domagać się jej zasądzenia gdyż został zaspokojony.

Dlatego Sąd Apelacyjny oddalił apelację jako bezzasadną na podstawie art. 385 k.p.c.

Wnioski dowodowe zgłoszone w odpowiedzi na apelację uległy oddaleniu jako niemające znaczenia dla rozstrzygnięcia.

O kosztach procesu Sąd Apelacyjny orzekł na podstawie art. 102 k.p.c. obciążając powoda jako stronę, która przegrała spór jedynie częścią tych kosztów z uwagi na okoliczność, że do zaspokojenia części roszczenia powoda doszło w drodze potrącenia, na skutek czego powód częściowo cofnął powództwo. Pozwany nie wyrażając zgody na cofnięcie powództwa sprawił, że zaszła konieczność rozstrzygnięcia o całości roszczenia, jednak podstawę oddalenia powództwa w części stanowi nie jego bezzasadność o co wnosił pozwany ale przyjęcie, że doszło do zaspokojenia powoda w drodze potrącenia. Podstawę wyliczenia należnych pozwanemu kosztów zastępstwa procesowego za II instancję stanowi par. 2 pkt 6 rozporządzenia ministra Sprawiedliwości z 22.10.2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych j. t. z 2018r. poz. 265.

Edyta Jefimko Ewa Kaniok Joanna Piwowarun - Kołakowska