Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 lipca 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSA Wiesława Kuberska (spr.)

Sędziowie: SA Bożena Wiklak

SO del. Marta Witoszyńska

Protokolant: sekr. sąd. Iga Kowalska

po rozpoznaniu w dniu 13 lipca 2018 r. w Łodzi na rozprawie

sprawy z powództwa C. C.

przeciwko Skarbowi Państwa-Zakładowi Karnemu w P.

o odszkodowanie i zadośćuczynienie

na skutek apelacji strony pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Płocku

z dnia 27 czerwca 2017 r. sygn. akt I C 2394/16

I.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie 1. w ten sposób, że zasądzoną kwotę 1.000 zł obniża do kwoty 500 (pięćset) zł, oddalając roszczenie o odszkodowanie w zakresie kwoty 500 (pięćset) zł;

II.  oddala apelację w pozostałym zakresie;

III.  znosi wzajemnie między stronami koszty postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt I ACa 1400/17

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy w Płocku w dniu 27 czerwca 2017 roku w sprawie z powództwa C. K. przeciwko Skarbowi Państwa Zakładowi Karnemu w P. o zadośćuczynienie i odszkodowanie zasądził od Skarbu Państwa Zakładu Karnego w P. na rzecz C. K. kwotę 1.000 złotych tytułem odszkodowania. W pozostałym zakresie oddalił powództwo o odszkodowanie. Oddalił powództwo o zadośćuczynienie i nakazał pobrać na rzecz Skarb Państwa Sądu Okręgowego w Płocku od Skarbu Państwa Zakładu Karnego w P. kwotę 50 złotych tytułem kosztów sądowych. Nie obciążył powoda kosztami procesu. Powyższe rozstrzygnięcie zapadło na podstawie ustaleń faktycznych, które Sąd II-giej Instancji w całości podziela za wyjątkiem ustaleń dotyczących składu paczki przysługującej powodowi, która została nadesłana 28 października 2016 roku. W pozostałym zakresie Sąd Apelacyjny podziela ustalenia faktyczne Sądu. O kwestii ustaleń dotyczących składu paczki Sąd ad qem zajmie stanowisko w dalszej części rozważań. W świetle poczynionych ustaleń Sąd Okręgowy przyjął, że powództwo jest usprawiedliwione co do zasady zgodnie z treścią artykułu 417 paragraf 1-szy Kodeksu cywilnego. Strona pozwana wyrządziła swoim bezprawnym działaniem szkodę powodowi. Powód utracił zawartość paczki. Regulamin, który obowiązywał w dniu zwrotu paczki nie przewidywał obowiązku określenia adresata paczki. Nadto nie przewidywał jej zwrotu w sytuacji, gdy jako nadawca jest wskazana ta sama osoba co odbiorca. Powód nie mógł odebrać paczki. Paczka została zwrócona do poczty. Powód nie mógł tej paczki odebrać ponieważ jest pozbawiony wolności i tym samym doszło do szkody powoda w postaci równowartości rzeczy znajdujących się w paczce. Równowartość tych rzeczy Sąd ustalił na podstawie artykułu 322 Kpc na kwotę około 1.000 złotych. Z tym rozstrzygnięciem nie pogodziła się strona pozwana, która wywiodła apelację od tego orzeczenia w zakresie uwzględniającym roszczenie o odszkodowanie czyli w zakresie punktu 1-go. Strona pozwana zarzuciła Sądowi I-szej Instancji - po pierwsze naruszenie przepisów prawa materialnego w postaci artykułu 417 w związku z artykułem 415 Kodeksu cywilnego przez błędne przyjęcie, iż powód poniósł szkodę na skutek niezgodnego z prawem działania pozwanego w postaci zwrotu paczki, na której jako nadawca została wskazana ta sama osoba co odbiorca. Naruszenie przepisów prawa procesowego w postaci artykułu 233 paragraf 1-szy Kpc polegające na przekroczeniu granicy swobodnej oceny dowodów zgromadzonych w sprawie i dokonanie przez Sąd całkowicie dowolnych ustaleń w przedmiocie zawartości paczki i wartości przedmiotów znajdujących się w paczce, błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu przez Sąd według swojej oceny, iż wartość przedmiotów znajdujących się w paczce wyniosła 1.000 złotych podczas, gdy ceny niektórych rzecz są zawyżone i nieadekwatne do sytuacji życiowej powoda. Został także postawiony zarzut naruszenia artykułu 100 Kpc poprzez nieuwzględnienie zapisu o stosunkowym rozdzieleniu kosztów procesu w razie częściowego uwzględnienia żądań powoda i nieobciążenia tym samym powoda jakimikolwiek kosztami oraz artykułu 108 Ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych przez uznanie i zwolnienie od kosztów sądowych zwalnia również strony od obowiązku zwrotu kosztów procesu przeciwnikowi. W konkluzji skarżący wniósł z zmianę zaskarżonego wyroku wskazanej części i oddalenie powództwa oraz przyznanie zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje, ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I-szej Instancji. W odpowiedzi na tą apelację powód wniósł o jej oddalenie podnosząc, że jest ona bezzasadna oraz wniósł o zasądzenie kosztów procesu. Odpowiedź na apelację została sformułowana przez powoda osobiście. Powód nie jest reprezentowany przez zawodowego pełnomocnika. Sąd Apelacyjny zważył, co następuje. W zakresie ustalenia składu paczki która została nadana na nazwisko powoda 28 października 2016 roku Sąd Apelacyjny dokonuje ustaleń odmiennych od treści ustaleń Sądu I-szej Instancji. Powód, co wynika z notatki służbowej z karty 47 akt oraz z tak zwanych talonów higieniczno-odzieżowych na karcie 45 i 46 w dniu 27 września 2016 roku otrzymał talon higieniczno-odzieżowy o numerze (...) na następujące przedmioty: podkoszulka 4 sztuki, pantofle ranne 1 para, sweter lub bluza 1 sztuka, mydło 1 sztuka, maszynka do golenia 1 opakowanie, gąbka do ciała 1 sztuka, gąbka do naczyń 1 opakowanie, długopis 4 sztuki, ołówek 1 sztuka, gumka 1 sztuka, linijka 1 sztuka, gazeta 6 sztuk, płyty cd, dvd cztery sztuki, organizer z kalendarzem 1 sztuka. Osadzony nie otrzymał zgody na podkładkę pod dokumenty i taśmę klejącą. Sąd I-szej Instancji czyniąc ustalenia faktyczne w zakresie tego na co powód otrzymał zgodę wskazał, że posługiwał się tymi samymi dowodami, natomiast z tych wskazanych przez Sąd kart nie wynika, aby zakres wniosku powoda pokrywał się z tymi ustaleniami i pokrywał się z notatką służbową z 17 stycznia 2017 roku. Powód być może zwracał się o te rzeczy które znajdują się wypisane na karcie 46, 45, 44, ale pozwolenie otrzymał, jak wynika z notatki służbowej z 17 stycznia 2017 roku na nieco inny zestaw rzeczy. A zatem w tym zakresie ustalenia Sądu I-szej Instancji Sąd II-giej Instancji uznaje za nieprawidłowe. W konsekwencji prowadzi to do następujących rozważań. Zarzuty apelacji dotyczące naruszenia przepisów prawa procesowego w postaci artykułu 233 paragraf 1-szy Kpc dotyczące przedmiotów stanowiących zawartość paczki, wartości przedmiotów znajdujących się w paczce okazały się prawidłowe. Natomiast zarzut apelacji dotyczący naruszenia prawa materialnego w postaci artykułu 417 i 415 Kodeksu cywilnego nie okazał się trafny. W zasadzie apelacja nie zawiera żadnego argumentu zwalczającego ocenę jurydyczną stanu faktycznego, który został prawidłowo ustalony za wyjątkiem zmian dotyczących składu zawartości spornej paczki. W konsekwencji należało podzielić ocenę Sądu I-szej Instancji, iż powództwo jest usprawiedliwione co do zasady ale obniżyć zasądzoną kwotę 1.000 złotych do kwoty 500 złotych z tego powodu, że trzeba przyjąć, iż w skład paczki wchodziły inne rzeczy, a tym samym miały inną wartość. I tak, w ocenie Sądu Apelacyjnego należy przyjąć, iż w skład paczki wchodziły podkoszulki, które można przyjąć, że miały wartość 150 złotych, tak jak przyjął to Sąd I-szej Instancji. Wchodziły w skład tej paczki pantofle ranne. W ocenie Sądu kierując się zasadami doświadczenia życiowego wartości nie wyższej niż 20 złotych. W skład paczki wchodził sweter, bluza w ilości jednej sztuki którą można przyjąć na 130 złotych w ślad za stanowiskiem Sądu a quo. Mydło 1 sztuka, Sąd Apelacyjny przyjął, iż jego wartość nie może być większa niż 5 złotych. Maszynki do golenia jedno opakowanie. Sąd Apelacyjny podziela pogląd Sądu I-szej Instancji, że to jest 30 złotych. Gąbka do ciała jedna sztuka. Sąd Apelacyjny przyjmuje ją na kwotę 5-ciu złotych. Gąbka do naczyń opakowanie takich zmywaczków, no ich wartość nie może być większa niż 6 złotych. Następnie długopis 4 sztuki, Sąd Apelacyjny przyjmuje na 20 z złotych. Ołówek, gumka, linijka łącznie z płytami cd i dvd i organizerem z kalendarzem to ich wartość nie może wynosić więcej niż 100 złotych. 6 sztuk gazet, trudno powiedzieć jakie to gazety czy aktualne wtedy czy przeterminowane no trudno tutaj ocenić wartość tych gazet, ale powiedzmy przyjmując, że niech ona się zamknie kwotą 10 złotych to w świetle zasad doświadczenia życiowego łączny koszt utraconych rzeczy nie może przekraczać 500 złotych. I to było powodem do zmiany zaskarżonego wyroku na podstawie artykułu 386 paragraf 1-szy Kodeksu postępowania cywilnego w związku z artykułem 322 Kpc i w związku z artykułem 417 Kodeksu cywilnego. Jeżeli chodzi o kwestię ostatniego zarzutu apelacyjnego odnoszącego się do nieobciążenia powoda kosztami procesu, odstąpienia przez Sąd I-szej Instancji od zastosowania artykułu 100 Kpc to Sąd Apelacyjny podziela stanowisko Sądu a quo z następujących przyczyn. Powód żądał co prawda wygórowanej kwoty z tytułu zadośćuczynienia i odszkodowania, natomiast no niewątpliwie wykazał bezprawność działania Skarbu Państwa i ta bezprawność oznacza, że w relacji powoda ze Skarbem Państwa działającym tutaj w ramach imperium, a nie dominium co wymaga podkreślenia czyli odpowiedzialności na podstawie artykułu 417, a nie 415 Kodeksu cywilnego trzeba przyjąć wyjątkowy charakter tej sprawy i zastosować normę artykułu 102 Kpc. Przy zasądzeniu nawet przez Sąd I-szej Instancji kwoty 1.000 złotych nie mówiąc już o obniżeniu tej kwoty przez Sąd II-giej Instancji do 500 złotych, obciążenie powoda kosztami procesu prowadziłoby do zniweczenia efektu w postaci zasądzenia odszkodowania, gdyż zasądzona kwota zostałaby zużyta na pokrycie przez powoda kosztów postępowania za I-szą i II-gą Instancję na rzecz strony pozwanej. Dlatego też to zastosowanie artykułu 102 Kpc było jak najbardziej trafne. Nie z uwagi na trudną sytuację majątkową powoda nie z uwagi na jego zwolnienie od kosztów sądowych ale z uwagi na wyjątkowy charakter tej sprawy. Natomiast, jeżeli chodzi o rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego to z uwagi na to, że strona pozwana w połowie postępowanie apelacyjne wygrała w połowie przegrała Sąd Apelacyjny na zasadzie artykułu 100 zniósł pomiędzy stronami koszty postępowania. Powód działa bez pełnomocnika więc nie poniósł żadnych własnych kosztów i jego stanowisko co do zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego miało charakter abstrakcyjny i stąd to rozstrzygnięcie w punkcie 3-cim wyroku.