Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 sierpnia 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przy udziale –

po rozpoznaniu w dniu 30 sierpnia 2012r. w Katowicach

sprawy z odwołania (...) Banku (...) S.A. w K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi I w W.

o zwrot świadczenia

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału I w W.

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach

z dnia 3 października 2011r. sygn. akt X U 1678/11

oddala apelację.

/-/ SSA M.Procek /-/ SSA A.Kolonko /-/ SSA M.Małek - Bujak

Sędzia Przewodniczący Sędzia

Sygn. akt III AUa 2781/11

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 9 maja 2011 r. organ rentowy Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział I w W. – w oparciu o przepis art. 138a ustawy z dnia 17 grudnia
1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych - zobowiązał (...) Bank (...) S.A. do zwrotu świadczenia ubezpieczonej J. K. za miesiąc lipiec 2010 w kwocie 990,18 zł, przekazanego na rachunek bankowy po śmierci ubezpieczonej.

W odwołaniu od przedstawionej decyzji (...) Bank (...) SA podniósł,
że świadczenie zmarłej J. K. zostało wpłacone na rachunek, którego nie była posiadaczką, a zatem brak podstaw do zwrotu świadczenia w trybie art. 55 ust. 1 Prawa bankowego.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania wywodząc jak w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Wyrokiem z dnia 3 października 2011 r. Sąd Okręgowy – Sąd Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że zwolnił (...) Bank (...) SA w K. od obowiązku wpłaty na rzecz organu rentowego kwoty 990,18 zł.

Uzasadniając zaskarżony wyrok, Sąd ten wskazał, że organ rentowy przekazał świadczenie ubezpieczonej J. K. za miesiąc lipiec 2010 r. na rachunek bankowy wskazany przez ubezpieczoną.

W dniu 1 lipca 2010 r. organ rentowy powziął informację, że ubezpieczona J. K. zmarła w dniu 17 czerwca 2010 r., a zatem świadczenie za miesiąc lipiec jest świadczeniem nienależnym.

Organ rentowy zwrócił się do wymienionego Banku o zwrot kwoty 990,18zł,
w trybie art. 138a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Odwołujący poinformował organ rentowy, iż świadczenie wpłynęło na rachunek, którego ubezpieczona nie była posiadaczem - a co za tym idzie - brak podstaw do jego zwrotu w myśl przepisów Prawa bankowego.

Jak podkreślił Sąd Okręgowy, w sprawie niniejszej bezspornym było,
że świadczenie z tytułu emerytury J. K. za miesiąc lipiec 2010r. było nienależne. Poza sporem pozostawało również, że świadczenie to zostało przekazane na rachunek bankowy, którego posiadaczem nie była ubezpieczona.

Sąd pierwszej instancji zauważył przy tym, że w myśl przepisu art. 138a ustawy emerytalnej, bank jest zobowiązany zwrócić Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych kwoty świadczeń przekazanych na rachunek bankowy za miesiące następujące po miesiącu, w którym nastąpiła śmierć świadczeniobiorcy.

Sąd Okręgowy uwypuklił przy tym, że przepis art. 55 ust. 1 Prawa bankowego, będący przepisem szczególnym, przewiduje natomiast, że bank zobowiązany jest wypłacić z rachunku oszczędnościowego, rachunku oszczędnościowo - rozliczeniowego lub rachunku terminowej lokaty, m.in. kwoty równe wpłatom na rachunki, dokonane przez organ wypłacający świadczenie z ubezpieczenia społecznego, które przysługiwały za okres po śmierci posiadacza rachunku.

Zważywszy, że ubezpieczona nie była posiadaczem rachunku, na który przekazano świadczenie, brak było podstaw - w świetle cytowanego przepisu Prawa bankowego - do żądania od banku zwrotu świadczenia przekazanego po śmierci ubezpieczonej na rachunek należący do osoby trzeciej.

Powyższy wyrok w całości zaskarżył apelacją organ rentowy, zarzucając mu błędną wykładnię przepisów prawa materialnego, a w szczególności art.138a ustawy
z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, art. 55 ust. l pkt 2 i ust. 3 oraz art. 57 Prawa bankowego, sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału poprzez uznanie,
że bank miał prawo zatrzymać sporną kwotę przekazaną na rachunek nie należący do świadczeniobiorcy oraz, że nie ma obowiązku zwrotu nienależnie przekazanej kwoty na rachunek za miesiąc po śmierci świadczeniobiorcy, zarzucił również Sądowi pierwszej instancji nie wyjaśnienie wszystkich okoliczności związanych z procedurą przekazywania świadczeń rentowych na rachunek bankowy, nie wezwanie do udziału w sprawie syna zmarłej M. K. w charakterze zainteresowanego oraz przekroczenie granicy swobodnej oceny zebranego materiału dowodowego (art. 233 § 1 k.p.c.).

Wskazując na te zarzuty, apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku
i oddalenie w całości odwołania ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku
i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji oraz zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Uzasadniając apelację, organ rentowy wskazał, że nie podziela stanowiska Sądu Okręgowego odnośnie oceny stanu faktycznego i prawnego sprawy, albowiem Sąd ten nie wezwał do udziału w sprawie w charakterze zainteresowanego syna zmarłej M. K., który prawdopodobnie jest właścicielem rachunku, na który wpłacono świadczenie. Jak podkreślił apelujący, przepis art. 55 Prawa bankowego nie jest przepisem szczególnym w stosunku do ustawy z dnia
17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Przepis ten reguluje wypłaty z różnych tytułów z rachunku po śmierci posiadacza. Natomiast, w ocenie organu rentowego, przepis art. l38a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS w sposób jednoznaczny rozstrzyga, że bank zobowiązany jest zwrócić kwotę świadczenia przekazaną na rachunek za miesiące następujące po miesiącu, w którym nastąpiła śmierć świadczeniobiorcy, przy czym przepis ten nie przewiduje żadnych wyjątków, w tym także wynikających z tego kto jest posiadaczem takiego rachunku. Organ rentowy zaznaczył, że ubezpieczona J. K. zmarła w dniu 17 czerwca 2010 r. Sporne świadczenie rentowe zostało przekazane na rachunek bankowy za miesiąc lipiec 2010 r. w kwocie 990,18 zł.
W momencie wypłaty świadczenia na rachunek Bank nie tylko przyjął te środki ale
i nie uprzedził organu rentowego, że rachunek nie należał do świadczeniobiorcy.

Sąd Apelacyjny ustalił i zważył co następuje:

Przyjmując ustalenia poczynione przez Sąd pierwszej instancji jako własne, uznał, że apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z normą art. 130 ust. 2 cyt. ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, świadczenia wypłaca się osobie uprawnionej – na wniosek tej osoby – na jej rachunek w banku. Przepis ten w sposób jednoznaczny wskazuje,
iż organ rentowy – w przypadku złożenia odpowiedniego wniosku – dokonuje wypłaty świadczenia jedynie na rachunek, którego posiadaczem jest osoba uprawniona do świadczenia.

Zatem zarówno przepis art. 138a cyt. ustawy o emeryturach i rentach, jak
i przepisy art. 57 w zw. z art. 55 ust. 1 pkt 2 Prawa bankowego, skierowane są do tego samego adresata, tj. banku prowadzącego rachunek, którego posiadaczem był świadczeniobiorca (por. uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 13 czerwca 2006 r., II UZP 7/06, Biul. SN 2006 r., nr 6, poz. 21).

Skoro zaś – co w sprawie jest bezsporne – wypłata świadczenia z tytułu emerytury J. K. za miesiąc lipiec 2010r. nastąpiła na rachunek, którego posiadaczem nie był wymieniony świadczeniobiorca, lecz osoba trzecia, to powoływanie się przez organ rentowy wobec Banku na odpowiedzialność wynikającą z cyt. norm art. 138a cyt. ustawy o emeryturach i rentach, jak i przepisy art. 57 w zw. z art. 55 ust. 1 pkt 2 Prawa bankowego, okazało się bezpodstawne.

Ponadto, należy stwierdzić, że nie jest uprawnione twierdzenie apelacji, iż postępowanie Sądu Okręgowego toczące się z odwołania (...) Banku (...) SA od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 9 maja 2011 r., zobowiązującej Bank do zwrotu świadczenia ubezpieczonej J. K. za miesiąc lipiec 2010 w kwocie 990,18 zł,, było dotknięte nieważnością wskutek nieuczestniczenia w nim zainteresowanego posiadacza rachunku, na który wpłynęło opisane świadczenie. Zgodnie bowiem z art. 477 ¹¹ § 2 k.p.c. zainteresowanym jest ten, czyje prawa lub obowiązki zależą od rozstrzygnięcia sprawy. Posiadacz rachunku (osoba trzecia) nie jest zaś zainteresowanym w rozumieniu cytowanego przepisu w sprawie o zwrot świadczenia (art. 138a cyt. ustawy o emeryturach i rentach), w warunkach, których nie obejmuje swoim zakresem art. 138, gdyż ze sposobu rozstrzygnięcia tego rodzaju sporu nie wynikają żadne jego prawa bądź obowiązki; nie obejmuje go powaga rzeczy osądzonej wyroku sądowego.

Konkludując, Sąd drugiej instancji uznał, że apelacja jest bezzasadna i na mocy art. 385 k.p.c. orzekł, jak w sentencji.

/-/ SSA M.Procek /-/ SSA A.Kolonko /-/ SSA M.Małek - Bujak

Sędzia Przewodniczący Sędzia

ek