Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28.09.2020 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu w IV Wydziale Karnym Odwoławczym w składzie:

Przewodniczący: sędzia Ewa Taberska

Protokolant: apl. radc. Jakub Jankowiak

po rozpoznaniu w dniu 28.09.2020 r.

sprawy B. W.

obwinionej o wykroczenie z art. 75 § 1 k.w.

z powodu apelacji wniesionej przez obrońcę obwinionej

od wyroku Sądu Rejonowego w Środzie Wlkp. z dnia 21.01.2020 r., sygn. akt II W 348/19

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Rejonowemu w Środzie Wlkp. do ponownego rozpoznania.

SSO Ewa Taberska

UZASADNIENIE

B. W. została obwiniona o to, że w dniu 26 kwietnia 2019 r. około godz. 16:00 w Ś., na ul. (...), nie zachowała należytej ostrożności przy podlewaniu kwiatów znajdujących się na balkonie, czym doprowadziła do wylewania się wody na pobliski chodnik, co spowodowało oblanie S. B..

Sąd Rejonowy w Środzie Wielkopolskiej wyrokiem zaocznym z dnia 21 stycznia 2020 r. w sprawie o sygn. akt II W 348/19 uznał obwinioną B. W. za winną zarzucanego jej czynu w sposób wyżej opisany, tj. wykroczenia z art. 75 § 1 k.w. i za to wykroczenie na podstawie art. 75 § 1 k.w. wymierzył jej karę grzywny w wysokości 50 zł (punkt 1 sentencji wyroku). Punkt 2 sentencji wyroku zawierał rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów sądowych.

Apelację od powyższego wyroku złożyła obrońca obwinionej r. pr. J. A., wnosząc o zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie obwinionej od zarzucanego jej wykroczenia, ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji (k. 58-61).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja obrońcy obwinionej okazała się skuteczna, prowadząca do uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Ponieważ ocena zarzutów merytorycznych poniesionych w apelacji, dotyczących winy B. W. jest aktualnie przedwczesna, Sąd Okręgowy ograniczy się tylko do wskazania uchybień, które spowodowały uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania (por. art. 436 k.p.k.).

W ocenie Sądu Okręgowego konieczność uchylenia zaskarżanego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania wynikała przede wszystkim z naruszenia prawa obwinionej do obrony.

Przepis art. 4 k.p.s.w. statuuje zasadę prawa do obrony, tzn. że postępowanie w sprawach o wykroczenia oparte jest na założeniu, że obwiniony jako strona procesu może w toku całego procesu prowadzić akcję obrończą i korzystać z pomocy podmiotu zawodowo niosącego pomoc prawną, czyli obrońcy. Uznanie prawa do obrony za zasadę postępowania oznacza też, że przy wykładni przepisów należy kierować się nią wtedy, gdy przepis stwarzałby możliwość różnych interpretacji, z których trzeba wówczas wybrać rozumienie przepisu pozwalające obwinionemu na realizowanie prawa do obrony. Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia ujmuje prawo do obrony jako prawo w ujęciu ogólnym, tj. do tzw. obrony materialnej, czyli do prowadzenia działalności obrończej przed stawianym zarzutem osobiście lub także przez obrońcę. W doktrynie wyróżnia się też tzw. obronę formalną, traktowaną jako akcja samego obrońcy, choć tak naprawdę chodzi tu jedynie o prawo do korzystania z pomocy obrońcy, jako że działania obrończe przezeń podejmowane są już takie same jak działania samego obwinionego, stanowią zatem obronę w ujęciu ogólnym (materialnym); tym samym prawo do obrony formalnej (posiadania obrońcy) wyczerpuje się przez ustanowienie tegoż, podczas gdy prawo do obrony w ujęciu materialnym jest realizowane w toku całego procesu.

Zasada prawa do obrony podniesiona została do rangi zasady konstytucyjnej (art. 42 ust. 2 Konstytucji RP) i znajduje swoje miejsce w traktatach międzynarodowych regulujących zagadnienia praw człowieka (art. 6 ust. 3 lit. c Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i art. 14 ust. 3 lit. d Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych). Warunkiem realizacji obrony w znaczeniu materialnym jest przysługujące obwinionemu prawo do udziału w rozprawach. W przepisie art. 71 § 4 k.p.s.w., wskazana jest sytuacja, gdy Sąd może przeprowadzić rozprawę zaocznie.

W ocenie Sądu Okręgowego przepis powyższy został rażąco naruszony przez Sąd Rejonowy w Środzie Wielkopolskiej. Sąd ten przeprowadził bowiem w dniu 21 stycznia 2020 r. rozprawę, którą zakończył wydaniem wyroku zaocznego w stosunku do obwinionej, mimo że B. W. usprawiedliwiła swoją nieobecność. W dniu 17 stycznia 2020 r. obwiniona osobiście złożyła bowiem do Sądu wniosek o odroczenie terminu rozprawy, załączając do niego zaświadczenia dotyczące planowanych w Austrii na dzień 20 stycznia 2020 r. oraz 22 stycznia 2020 r. zabiegów oraz zaświadczenie od lekarza sądowego i in.

Wprawdzie na piśmie z dnia 16 stycznia 2020r. – k. 28 jest adnotacja najprawdopodobniej pracownika sekretariatu (podpis nieczytelny) o treści: „pismo otrzymałam 23.01.2020r.” i brak informacji kiedy to pismo z załącznikami przedłożono sędziemu, to jednak nie zmienia to faktu, że obwiniona złożyła w biurze podawczym w dniu 17 stycznia 2020r. pismo usprawiedliwiające wraz m.in. z zaświadczeniem od lekarza widniejącego w wykazie lekarzy uprawnionych do wystawiania zaświadczeń w celu usprawiedliwienia oskarżonych, świadków i innych uczestników postępowania z powodu choroby dla obszaru właściwości Sądu Okręgowego w Poznaniu – k. 39, a wiec 4 dni przed rozprawą. Nadto w treści wniosku obwiniona wymieniła dane lekarza sądowego, który wystawił zaświadczenie, datę wydania zaświadczenia oraz numer zaświadczenia. Należy zatem uznać, że owo zaświadczenia zostało dołączone do pisma z dnia 16 stycznia 2020r. i było wśród 6 a nie 5 załączników (pomylona numeracja załączników).

Zdaniem Sądu Okręgowego sekwencja dat wskazuje, że Sąd Rejonowy nie dysponował tym usprawiedliwieniem wraz z załącznikami w dniu rozprawy (skoro sekretariat otrzymał je dopiero w dniu 23.01.2020r.) , a więc wskazanie w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, że obwiniona nie dołączyła zaświadczenia od lekarza sądowego jest nieuprawnione.

Efektem powyższego było uznanie przez Sąd nieobecności obwinionej B. W. prawidłowo zawiadomionej, za nieusprawiedliwioną i wydanie w oparciu o przepis art. 71 § 4 k.p.s.w. wyroku zaocznego.

Wskazane wyżej uchybienia miały istotny wpływ na treść zaskarżonego wyroku. Obwiniona nie przyznaje się bowiem do popełnienia zarzucanego jej wykroczenia i przedstawiła własną wersję zdarzeń, zdecydowanie odmienną od wersji przedstawionej przez pokrzywdzonego S. B.. W tej sytuacji nie da się wykluczyć, że poprzez wypowiedzenie się obwinionej na rozprawie co do zarzucanego jej czynu, podjęcie czynności procesowych zmierzających choćby do złagodzenia odpowiedzialności za wykroczenie czy wreszcie zabranie głosu po zamknięciu przewodu sądowego mógłby doprowadzić do wydania korzystniejszego dla obwinionej rozstrzygnięcia. Sąd Okręgowy podkreśla, że wprawdzie we wniosku o odroczenie rozprawy jest pomylona numeracja dołączonych do pisma załączników, niemniej pamiętać należy, iż rażące naruszenie prawa zachodzi nie tylko wtedy, gdy organowi sądowemu można czynić zarzut z tytułu tego naruszenia, ale także wtedy, gdy niezależnie od tegoż organu doszło do rażącego pogwałcenia praw czy interesów strony.

W tej sytuacji istnieje konieczność ponownego przeprowadzenia całości postępowanie przed Sądem I instancji, zapewniając obwinionej udział w rozprawie i możliwość przedstawienia własnej wersji zdarzenia.

Z uwagi zatem na powyższe Sąd Okręgowy uznał, iż zaskarżony wyrok należy uchylić i sprawę przekazać Sądowi Rejonowemu w Środzie Wielkopolskiej do ponownego rozpoznania.

Rozpoznając ponownie sprawę, Sąd Rejonowy winien przede wszystkim przeprowadzić wyczerpujące postępowanie dowodowe, przesłuchać obwinioną, ponownie przesłuchać świadka/świadków, w razie potrzeby przeprowadzić inne, nowe dowody konieczne dla prawidłowego rozstrzygnięcia sprawy a następnie w oparciu o reguły zawarte w art. 7 k.p.k., dokonać wnikliwej oceny całego materiału dowodowego i rozważyć, czy materiał ten pozwala na uznanie obwinionej B. W. winną zarzucanego jej czynu, czy też nie.

Ewa Taberska