Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

W pozwie złożonym w dniu 7 stycznia 2019 roku E. L. wystąpiła z żądaniem zasądzenia na jej rzecz in solidum od pozwanych M. L. (1) oraz Banku (...) S.A. kwoty 78.808,67 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie opisanymi szczegółowo w punkcie I pozwu.

Powódka twierdziła, że wskazana w pozwie suma pieniężna stanowi jej majątek osobisty, tj. nadwyżkę kwot pochodzących z przypadającego powódce czynszu najmu dwóch działek gruntu na rzecz (...) S.A., które w okresie od lipca 2017 roku do grudnia 2017 roku były wpłacane na rachunek Banku (...) S.A. w celu spłat wymagalnych rat kredytów zaciągniętych w tym banku przez męża powódki M. L. (1). Zdaniem powódki, kwoty pozostałe po spłacie wymagalnych rat kredytu powinny być przekazywane przez wyżej wskazany bank na indywidualny rachunek bankowy powódki, wskazany w tym celu przez nią pozwanemu bankowi – w rzeczywistości jednak te środki pieniężne trafiały na wspólny rachunek bankowy powódki i jej męża M. L. (1) prowadzony dla nich przez pozwany bank, były następnie zajmowane i pobierane przez komornika sądowego prowadzącego egzekucję wyłącznie przeciwko M. L. (1). Spłata zobowiązań M. L. (1) ze środków pieniężnych stanowiących wyłącznie majątek powódki skutkowała bezpodstawnym wzbogaceniem M. L. (1) kosztem powódki, co było wynikiem braku realizacji przez pozwany bank polecenia powódki dotyczącego tego, na jaki rachunek mają trafiać środki pieniężne pozostałe po spłacie wymagalnych rat kredytu.

W pozwie powódka powołała się na wpłaty czynszu najmu na rachunek powodowego banku mające miejsce w okresie od 12 lipca 2017 roku oraz przeksięgowania pozostałych po spłacie wymagalnych rat kredytu kwot na wspólny rachunek powódki i M. L. (1) dokonywane przez pozwany bank w okresie od 2 sierpnia 2017 roku (nadwyżka czynszu wpłaconego w lipcu 2017 roku została przeksięgowana na wspólny rachunek w sierpniu 2017 roku). W uzasadnieniu pozwu powódka wymieniła wpłaty czynszowe dokonane przez najemcę na rachunek pozwanego banku w okresie od 12 lipca 2017 roku do 30 marca 2018 roku oraz dokonywane następnie z tych środków przez pozwany bank w okresie od 2 sierpnia 2017 roku do 4 kwietnia 2018 roku przeksięgowania na wspólny rachunek bankowy powódki i M. L. (1) środków stanowiących niewykorzystaną na spłatę kredytów w pozwanym banku część wpłat czynszowych (jak również dokonywane w tym okresie pobrania sum pieniężnych w toku egzekucji przeciwko M. L. (1) przez komornika sądowego).

(pozew, k. 4-12)

Odpis pozwu doręczono M. L. (1) w dniu 20 lutego 2019 roku.

W odpowiedzi na pozew pozwany M. L. (1) wniósł w pierwszej kolejności o przekazanie sprawy do rozpoznania sądowi rejonowemu rozpoznającemu sprawę o podział majątku wspólnego powódki i pozwanego. W razie nieuwzględnienia tego wniosku proceduralnego pozwany wniósł o oddalenie powództwa. Pozwany oświadczył, że środki pieniężne zgromadzone na wspólnym rachunku bankowym jego i powódki posłużyły do zaspokojenia wspólnych zobowiązań pieniężnych stron.

Pozwany M. L. (1) oświadczył ponadto, że („z daleko idącej ostrożności procesowej”) potrąca z wierzytelnością opisaną w pozwie przysługującą mu względem powódki wierzytelność z tytułu dokonanych przez niego „wpłat na poczet spłaty wskazanych w treści pozwu kredytów w wysokości nie mniejszej niż 80.000 zł”.

(potwierdzenie doręczenia k. 354, odpowiedź na pozew, k. 145-155)

Pozwany bank w odpowiedzi na pozew wystąpił o oddalenie powództwa.

(odpowiedź na pozew k. 156-158)

W dalszym piśmie procesowym złożonym na rozprawie w dniu 11 października 2019 roku M. L. (1) zgłosił kolejny zarzut potrącenia roszczenia – tym razem powołując się na oświadczenie o potrąceniu z wierzytelnością powódki jego własnej w wierzytelności „przysługującej względem powódki z tytułu spłaty pożyczki zaciągniętej na podstawie umowy z dnia 1 grudnia 2011 roku”

(pismo procesowe pozwanego M. L. k. 290-291)

W złożonym na rozprawie w dniu 9 stycznia 2020 roku piśmie procesowym powódka rozszerzyła powództwo żądając ostatecznie zapłaty in solidum przez pozwanych kwoty 118.954,15 zł ze szczegółowo opisanymi odsetkami ustawowymi za opóźnienie (nie zmieniając podanego w uzasadnieniu pozwu okresu objętego jej roszczeniem).

(pismo powódki zawierające rozszerzenie powództwa k. 322-323)

Pozwani wnieśli o oddalenie powództwa w całości.

(protokół rozprawy z dnia 9 stycznia 2020 roku - 10-11 minuta)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Powódka i M. L. (1) zawarli związek małżeński w dniu 25 grudnia 1993 roku. W trakcie trwania małżeństwa nie zawierali małżeńskich umów majątkowych.

Wyrokiem z dnia 3 kwietnia 2017 roku Sąd Rejonowy w Brzezinach ustanowił rozdzielność majątkową powódki i M. L. (1) – z dniem 8 listopada 2016 roku.

Wyrok ten jest prawomocny od dnia 25 kwietnia 2017 roku.

Wyrokiem z dnia 8 maja 2017 roku małżeństwo stron zostało rozwiązane przez rozwód.

(okoliczności niesporne, odpis wyroku ze wzmianką o prawomocności k. 114, przesłuchanie powódki – protokół rozprawy z dnia 19 lipca 2019 roku, 26 minuta)

Powódka i M. L. (1) pozostawali w faktycznej separacji od wiosny 2014 roku.

(okoliczność niesporna, przesłuchanie pozwanego – protokół rozprawy z dnia 11 października 2019 roku, 1 godzina 20 minuta)

W toku sprawy prowadzonej przed Sądem Okręgowym w Łodzi pod sygn. akt I C 449/15 z powództwa M. L. (1) przeciwko E. L. o rozwód zostało wydane w dniu 10 maja 2016 roku postanowienie o zabezpieczeniu roszczenia pozwanej poprzez zobowiązanie M. L. (1) do uiszczania na rzecz E. L. kwot po 12.000 zł miesięcznie z tytułu zaspokajania potrzeb rodziny. Postanowieniu temu w dniu 25 maja 2016 roku nadano klauzulę wykonalności – jako prawomocnemu od dnia 18 maja 2016 roku.

(kopia tytułu wykonawczego k. 113)

W dniu 31 lipca 2009 roku powódka i M. L. (1) jako właściciele nieruchomości położonej w miejscowości J. zawarli w formie pisemnej umowę najmu tej nieruchomości z (...) S.A. W §1 umowy powódka i M. L. (1) oświadczyli, że na wyżej wskazanej nieruchomości wybudują budynek o powierzchni użytkowej 600 metrów kwadratowych oraz parking.

W dniu 3 marca 2011 roku powódka i M. L. (1) jako osoby mające do dnia 30 września 2011 roku nabyć prawo własności nieruchomości położonej w miejscowości U. zawarli w formie pisemnej umowę najmu tej nieruchomości z (...) S.A. W §1 umowy powódka i M. L. (1) oświadczyli, że na wyżej wskazanej nieruchomości wybudują budynek o powierzchni użytkowej 600 metrów kwadratowych oraz parking.

W późniejszym czasie najemca zmienił nazwę na (...) S.A.

(kopia umowy najmu z 31 lipca 2009 roku k. 27-30, kopia umowy najmu z 3 marca 2011 roku k. 40-43, kopia aneksu k. 34)

Obydwie wyżej opisane nieruchomości także w późniejszym czasie pozostawały składnikami majątku wspólnego powódki i M. L. (1). Jak wynika z wpisów w działach II właściwych ksiąg wieczystych, nieruchomość położoną w U. powódka i M. L. (1) nabyli na podstawie umowy z dnia 26 kwietnia 2012 roku i 26 marca 2013 roku, natomiast nieruchomość położoną w J. na podstawie umowy z dnia 3 lutego 2005 roku. Na nieruchomościach ustanowiono hipoteki mające zabezpieczać spłatę niżej opisanych kredytów udzielonych M. L. (1) przez pozwany bank

(okoliczność niesporna, przesłuchanie powódki – protokół rozprawy z dnia 19 lipca 2019 roku, 41- 42 minuta; wydruki zawierające informacje o treści wpisów w księgach wieczystych k. 115-124)

W dniu 25 kwietnia 2014 roku M. L. (1) zawarł z Bankiem (...) S.A. umowę kredytu inwestycyjnego na kwotę 637.000 zł - na spłatę zadłużenia z tytułu kredytu inwestycyjnego udzielonego mu wcześniej w dniu 8 stycznia 2010 roku przez (...) S.A.

W §2 umowy jako zabezpieczenie spłaty kredytu wskazano m.in. hipotekę umowną na nieruchomości położonej w J., cesję praw z polisy ubezpieczenia tej nieruchomości, weksel wystawiony przez M. L. (1) z poręczeniem E. L. oraz przelew wierzytelności z umowy najmu z (...) S.A. z dnia 31 lipca 2009 roku.

Również w dniu 25 kwietnia 2014 roku M. L. (1) zawarł z pozwanym bankiem umowę kredytu inwestycyjnego na kwotę 1.317.000 zł – na spłatę zadłużenia z tytułu umowy pożyczki udzielonej mu w dniu 29 grudnia 2011 roku przez (...) Bank (...) S.A.

W §2 umowy jako zabezpieczenie spłaty kredytu wskazano m.in. hipotekę umowną na nieruchomości położonej w miejscowości U., cesję praw z polisy ubezpieczenia tej nieruchomości, weksel wystawiony przez M. L. (1) z poręczeniem E. L. oraz przelew wierzytelności z umowy najmu z (...) S.A. z dnia 3 marca 2011 roku.

E. L. jako żona powoda wyraziła w formie pisemnej zgodę na zawarcie przez M. L. (1) dwóch wyżej opisanych umów kredytu.

W §8 ust. 2 każdej z dwóch wyżej opisanych umów kredytu wskazano, że kredytobiorca zobowiązuje się zapewnić na rachunku bieżącym nr (...), z którego ma być dokonywana spłata kredytu, środki pieniężne wystarczające na spłatę zobowiązań z tytułu kredytu.

(kopie umów kredytu k. 165-166, k. 167-168)

W tym samym dniu (25 kwietnia 2014 roku) został podpisany przez powódkę oraz obydwu pozwanych aneks do zawartej przez M. L. (1) z pozwanym bankiem w dniu 20 lutego 2014 roku umowy kompleksowej (...), dotyczącej prowadzenia na rzecz M. L. (1) rachunku bankowego o numerze (...) – od chwili podpisania aneksu wyżej wskazany rachunek bankowy był prowadzony przez pozwany bank wspólnie dla powódki i M. L. (1), a oświadczenia stanowiące dyspozycje co do środków pieniężnych zgromadzonych na tym rachunku miały być składane „dwuosobowo”, tj. przez powódkę i M. L. (1) wspólnie.

(kopia umowy kompleksowej k. 19-20, kopia aneksu do umowy kompleksowej (...) k. 17, kopia karty wzorów podpisów k. 22)

W dniu 25 kwietnia 2014 roku M. L. (1) zawarł z Bankiem (...) S.A. dwie umowy przelewu wierzytelności w formie pisemnej, za pisemną zgodą powódki:

- umowę przelewu na rzecz pozwanego banku istniejących i przyszłych wierzytelności cedenta (M. L. (1)), które przysługują mu lub będą przysługiwały w stosunku do (...) S.A. z tytułu umowy najmu z dnia 31 lipca 2009 roku (w celu zabezpieczenia wierzytelności banku z tytułu udzielenia kredytu inwestycyjnego w kwocie 637.000 zł),

- umowę przelewu na rzecz pozwanego banku istniejących i przyszłych wierzytelności cedenta (M. L. (1)), które przysługują mu lub będą przysługiwały w stosunku do (...) S.A. z tytułu umowy najmu z dnia 3 marca 2011 roku (w celu zabezpieczenia wierzytelności banku z tytułu udzielenia kredytu inwestycyjnego w kwocie 1.317.000 zł).

W §2 każdej z umów wskazano, że zwrotny przelew wierzytelności nastąpi w razie terminowej spłaty kredytów opisanych w umowach przelewu. Z kolei w §3 każdej z umów wskazano, że bank zobowiązuje się „realizować nabyte Wierzytelności tylko o tyle, o ile wymagać tego będzie zaspokojenie jego roszczeń z tytułu Kredytu”. W §8 umów wskazano z kolei, że „środki z tytułu spłaty przelanej wierzytelności wpływają na rachunek bankowy Cedenta nr bankowym o numerze (...)”.

(kopie umów przelewu k. 25 i 26)

W skierowanych do pozwanego banku pismach datowanych na 9 i 13 grudnia 2016 roku powódka zwróciła się do tego banku o utworzenie konta technicznego, na które wpływałyby przysługujące bankowi na podstawie wyżej opisanych umów przelewu wpłaty czynszu najmu. W treści pisma powódka oświadczyła, że wedle niej środki pieniężne pochodzące z czynszu najmu od (...) S.A., po zaspokojeniu wymagalnych rat spłat kredytu, pozostające na rachunku bankowym o numerze (...), stanowią własność banku. Powódka zaproponowała zmianę umów przelewu z dnia 25 kwietnia 2014 roku w zakresie dotyczącym §8 każdej z umów, tj. punktu umowy dotyczącego numeru rachunku bankowego, na który mają wpływać środki z tytułu czynszu - wskazując na to, że z wyżej wskazanego rachunku prowadzona jest egzekucja sądowa.

(kopie pism powódki k. 46 i 48)

Do pisemnej zmiany umów przelewu w zakresie §8 nie doszło, natomiast pozwany bank utworzył odrębny rachunek techniczny, na który miały wpływać na jego rzecz wpłaty czynszu najmu od (...) S.A. Pozwany bank poinformował powódkę o numerze tego rachunku oraz o tym, że „pozostała po comiesięcznej spłacie zobowiązań nadwyżka środków pieniężnych z tytułu czynszu przekazywana nadal będzie w całości na Państwa rachunek wspólny nr (...)”.

(okoliczność niesporna, kopia pisma banku k. 57)

W kierowanych do pozwanego banku pismach datowanych na 13 lipca 2017 roku i 5 kwietnia 2018 roku powódka wzywała pozwany bank do „przekazywania nadwyżki środków pieniężnych z tytułu czynszu” na wskazany przez nią rachunek bankowy należący do F. L.. Bank odmówił realizacji tego żądania powódki.

(kopie pism powódki k. 59-61, 65-66, kopia pisma banku k. 64)

Powódka wiedziała o tym, że w okresie objętym sporem wyżej opisane kredyty inwestycyjne udzielone przez pozwany bank spłacane są z wpłat czynszowych oraz że nadwyżka czynszu po pokryciu wymagalnych rat kredytów będzie księgowana na wspólnym rachunku bankowym jej i M. L. (1) w pozwanym banku.

(przesłuchanie powódki – protokół rozprawy z dnia 19 lipca 2019 roku, 49-50 minuta)

W objętym pozwem okresie trwającym od 12 lipca 2017 roku do 30 marca 2018 roku na rachunek techniczny w pozwanym banku wpłynęły następujące wpłaty pochodzące od (...) S.A. z tytułu czynszu najmu:

- w zakresie faktur za najem wystawionych dla (...) S.A. przez powódkę łącznie 162.311,57 zł (2 x 19.239,35 zł + 4 x 13.789,66 zł + 9417 zł + 9822,35 zł + 29.425,94 zł + 384,79 zł + 19624,15 zł),

- w zakresie faktur za najem wystawionych dla (...) S.A. przez M. L. (1) łącznie 212.979,51 zł (9 x 23.664,39 zł).

Ponadto, w dniu 2 stycznia 2018 roku na odrębny rachunek techniczny pozwanego banku dotyczący spłaty wyżej opisanych kredytów wpłynęła kwota 3000 zł z rachunku bankowego prowadzonego na rzecz syna stron F. L..

Wyżej wskazane sumy były zaliczane przez pozwany bank na poczet spłaty wymagalnych już rat wyżej opisanych kredytów udzielonych w dniu 25 kwietnia 2014 roku, a nadwyżka czynszu nad tymi ratami kredytu była księgowana przez (...) S.A. na wspólnym rachunku bankowym powódki i M. L. (1) o numerze (...).

(lista operacji na rachunku bankowym utworzonym w celu dokonywania wpłat czynszu od (...) SA na rzecz powodowego banku - k. 93-94, okoliczność niesporna)

We wskazanym w pozwie i piśmie zawierającym rozszerzenie powództwa okresie od 2 sierpnia 2017 roku do 4 kwietnia 2018 roku pozwany bank przeksięgował łącznie sumę 140.057,23 zł pochodzącą z wyżej opisanych wpłat na wspólny rachunek bankowy powódki i M. L. (1), przy czym na sumę tę składają się następujące przeksięgowania:

- 35.327,38 zł w dniu 2 sierpnia 2017 roku,

- 10.711, 62 zł w dniu 31 sierpnia 2017 roku,

- 10.884, 85 zł w dniu 2 października 2017 roku,

- 10.858,15 zł w dniu 31 października 2017 roku,

- 11.026,67 zł w dniu 30 listopada 2017 roku,

- 9633,55 zł w dniu 4 stycznia 2018 roku,

- 7108,67 zł w dniu 14 lutego 2018 roku,

- 3394,62 zł w dniu 1 marca 2018 roku,

- 23.664,39 zł w dniu 12 marca 2018 roku,

- 17.447,33 zł w dniu 4 kwietnia 2018 roku.

(historia operacji na rachunku bankowym k. 77 odwrót – k. 78 odwrót, okoliczność niesporna)

W okresie od listopada 2016 roku wyżej wskazany rachunek bankowy był nieprzerwanie zajęty w toku egzekucji prowadzonych przez komornika sądowego, który przejmował w toku egzekucji sumy pieniężnych przelewane na ten rachunek przez pozwany bank w objętym sporem okresie. Na wspólny rachunek bankowy stron nie wpływały wówczas inne środki niż te przeksięgowane przez pozwany bank po spłacie rat kredytu.

(okoliczności niesporne, pismo pozwanego banku k. 199 odwrót – okoliczności niezaprzeczone przez pozostałe strony, historia operacji k. 77-78 odwrót; przesłuchanie pozwanego – protokół rozprawy z dnia 11 października 2019 roku, 1 godzina 24 minuta – 1 godzina 34 minuta)

We wskazanym w pismach procesowych powódki okresie od 2 sierpnia 2017 roku do 4 kwietnia 2018 roku Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym dla Łodzi-Widzewa w Łodzi B. G. uzyskał z wyżej opisanego rachunku bankowego, zajętego w toku egzekucji prowadzonych przeciwko M. L. (1), następujące sumy pieniężne:

- w dniu 7 sierpnia 2017 roku 6227,21 zł,

- w dniu 8 sierpnia 2017 roku 13.210,68 zł,

- w dniu 6 września 2017 roku 12.962,70 zł i 13.678,61 zł,

- w dniu 3 października 2017 roku 10.884,85 zł,

- w dniu 31 października 2017 roku 10.866,15 zł,

- w dniu 30 listopada 2017 roku 11.026,67 zł,

- w dniu 16 stycznia 2018 roku 9920,55 zł,

- w dniu 15 lutego 2018 roku 6866,15 zł,

- w dniu 16 marca 2018 roku 27.314,71 zł,

- w dniu 4 kwietnia 2018 roku 574,53 zł i 1096,10 zł oraz 13.822,47 zł.

(historia operacji k. 77 odwrót – k. 78 odwrót)

Wyżej wskazane sumy pieniężne uzyskane w toku egzekucji z rachunku bankowego powódki i M. L. (1) zostały przez Komornika Sądowego B. G. rozdzielone w sposób następujący na rzecz poszczególnych wierzycieli:

- na rzecz E. L. jako wierzyciela w sprawie egzekucyjnej o sygn. Kmp 24/16 (tytuł wykonawczy: wyżej przywołane postanowienie SO w Łodzi z dnia 10 maja 2016 roku) przekazano kwotę należności głównej 113.704,25 zł, odsetki w kwocie 258,36 zł, a ponadto pobrano na rzecz komornika opłaty egzekucyjne wraz z podatkiem VAT,

- na rzecz E. L. jako wierzyciela w sprawie egzekucyjnej o sygn. Km 1834/17 (tytułem wykonawczym w tej sprawie było postanowienie SR w Brzezinach z dnia 26 października 2017 roku, wydane w sprawie o sygn. I Co 242/16) przekazano kwotę 396,46 zł oraz pobrano opłaty egzekucyjne,

- na rzecz Naczelnika Urzędu Skarbowego w B. w sprawie Km 1177/17 przekazano (na poczet należności administracyjnych egzekwowanych przez komornika sądowego na skutek zbiegu egzekucji sądowej i administracyjnej) kwotę 12.656,16 zł, ponadto komornik sądowy pobrał opłatę egzekucyjną,

- na rzecz (...) Administracja Sp. z o.o. w sprawie Km 1824/17 przekazano kwotę 920,86 zł, a ponadto pobrano opłaty egzekucyjne (tytułem wykonawczym był nakaz zapłaty wydany w postępowaniu upominawczym przeciwko M. L. (1) w dniu 25 września 2017 roku przez SR dla miasta stołecznego Warszawy).

Żaden z tytułów wykonawczych, na podstawie których komornik wyegzekwował wyżej opisane kwoty, nie określał jako dłużnika (dłużnika solidarnego) także E. L.. W szczególności, wyżej wskazana kwota 12.656,16 zł przekazana przez komornika sądowego Naczelnikowi US w B. została przez tego ostatniego zaliczona na poczet zaległości podatkowych M. L. (1) w podatku VAT za listopad 2016 roku, objętych administracyjnym tytułem wykonawczym z 23 maja 2017 roku, w którym jako jedynego zobowiązanego do zapłaty podatku wskazano M. L. (1).

(załączone akta postępowań egzekucyjnych, pismo Naczelnika US w B. k. 318, zaświadczenia komornika sądowego o dokonanych wpłatach k. 341-344)

Strona powodowa na ostatniej rozprawie w dniu 20 lutego 2020 roku cofnęła uprzednio przez siebie zgłoszony (pismo procesowe k. 338) wniosek o uzupełniające przesłuchanie powódki oraz o dopuszczenie dowodu z zeznań świadka F. L. (protokół rozprawy 8-9 minuta), również pozwany M. L. (1) nie wnosił ostatecznie o przeprowadzenie dowodu z zeznań tego świadka (protokół rozprawy 10 minuta).

Strona powodowa na rozprawie w dniu 9 stycznia 2020 roku (protokół rozprawy k. 328, 16 minuta) cofnęła zgłoszony przez siebie uprzednio (pismo k. 209 odwrót) wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu rachunkowości.

Na rozprawie w dniu 11 października 2019 roku (postanowienie w protokole rozprawy k. 310) oddalone zostały zgłoszone na poprzedniej rozprawie przez pozwanego M. L. (1) wnioski o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków (pracowników oddziału pozwanego banku w S.) – M. G. i K. B., zgłoszone na okoliczność udziału powódki w negocjacjach dotyczących umów kredytowych, wiedzy powódki o zasadach spłaty kredytu, warunków udzielenia kredytu, dostępu powódki do wspólnego rachunku stron. Żadna z tych okoliczności nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy niniejszej, wobec czego dopuszczenie i przeprowadzenie wyżej przywołanych dowodów zmierzałoby jedynie do nieuzasadnionego przedłużenia czasu trwania postępowania w sprawie niniejszej. W szczególności, co zostanie omówione poniżej, roszczenie powódki zgłoszone w niniejszej sprawie nie dotyczy korzyści majątkowej, którą pozwany miałby osiągnąć dzięki spłacie (ze środków należących częściowo do powódki) kredytów bankowych opisanych w pozwie, lecz korzyści polegającej na zaspokojeniu w toku egzekucji innych zobowiązań pozwanego.

Powódka twierdziła, że dokonana w styczniu 2018 roku z rachunku bankowego F. L. wpłata środków pieniężnych w kwocie 3000 zł na rachunek służący spłacie wyżej opisanych kredytów obejmowała środki pieniężne należące wyłącznie do niej, jednakże prawdziwości tego twierdzenia nie udowodniła – pisemne oświadczenie F. L. będące dokumentem prywatnym z uwagi na treść art. 245 k.p.c. nie dowodzi tego, że okoliczności wskazane w treści oświadczenia rzeczywiście zaistniały, a powódka cofnęła swój wniosek o dopuszczenie dowodu z zeznań F. L. w charakterze świadka.

Zaznaczyć należy, że stan faktyczny został ustalony na podstawie historii operacji na rachunkach bankowych oraz kopii umów przelewu, najmu i kredytu, których wiarygodności żadna ze stron nie kwestionowała. Brak było także jakichkolwiek podstaw do kwestionowania wiarygodności dokumentów złożonych do akt sprawy przez organy egzekucyjne.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powódka zgłosiła w niniejszej sprawie dwa roszczenia pieniężne (po jednym w stosunku do każdego z pozwanych), przy czym każde z tych roszczeń zmierzało do zaspokojenia tego samego interesu majątkowego powódki, tj. do uzyskania przez nią takiej sumy pieniężnej, którą powódka otrzymałaby do swojego majątku osobistego z tytułu czynszu najmu od (...) S.A. w okresie od 12 lipca 2017 roku do 30 marca 2018 roku, gdyby poza zaspokojeniem przez pozwany bank wymagalnych w tym okresie rat spłaty wyżej opisanych kredytów (zasadności zaspokojenia w ten sposób należności pozwanego banku ani kwot pobranych przez bank na ten cel powódka nie kwestionowała) pozostała część tych sum trafiła do powódki – w istocie sumy te do powódki nie trafiły, gdyż posłużyły zaspokojeniu w toku egzekucji innych zobowiązań M. L. (1) niż wynikające z obowiązku spłat rat kredytów wobec Banku (...) S.A.

W pierwszej kolejności odnieść należy się do kwestii proceduralnej podniesionej przez pozwanego M. L. (1), który wnosił o przekazanie sprawy niniejszej do rozpoznania sądowi rozpoznającemu wniosek o podział majątku wspólnego powódki i M. L. (1) (co mogłoby dotyczyć wyłącznie roszczenia powódki przeciwko temu pozwanemu, gdyż z pewnością nie byłoby żadnych podstaw do przekazania w tym trybie do rozpoznania roszczenia powódki przeciwko pozwanemu bankowi). Stwierdzić należy, że tak sformułowany wniosek pozwanego podlegał oddaleniu (postanowienie w protokole rozprawy – k. 219), z uwagi na treść art. 567 § 1 i 3 k.p.c. w związku z art. 688 i art. 618 §2 k.p.c. Przepis art.567 §1 k.p.c. przewiduje, że w sprawie o podział majątku wspólnego małżonków rozpoznaniu podlegają roszczenia o zwrot wydatków i nakładów z majątku wspólnego na rzecz majątku osobistego lub odwrotnie (co koresponduje z treścią art. 45 k.r.o.), ale nie przewiduje rozpoznania w tym postępowaniu roszczeń małżonków o zwrot nakładów z majątku osobistego jednego z nich na małżonek osobisty drugiego z małżonków, jak również wzajemnych roszczeń małżonków o zwrot sum pieniężnych pochodzących z majątku osobistego jednego z małżonków a wykorzystanych na spłatę długu osobistego drugiego małżonka. Skoro powódka twierdziła, że ze środków pieniężnych, które powinny przynależeć do jej majątku osobistego (uzyskanych zresztą już po ustanowieniu rozdzielności majątkowej między stronami) zaspokojono zobowiązania pieniężne będące wyłącznie długami M. L. (1), to art. 45 §3 k.r.o. oraz powiązane z nim funkcjonalnie (wyżej przywołane) przepisy K.p.c. nie znajdowały zastosowania w sprawie niniejszej.

Roszczenie zgłoszone przez powódkę w stosunku do M. L. (1) jest roszczeniem z tytułu zwrotu bezpodstawnego wzbogacenia (art. 405 k.c.), natomiast roszczenie powódki wobec pozwanego banku z uwagi na jego podstawę faktyczną nie może być ocenione inaczej niż jako roszczenie o naprawienie szkody majątkowej, chociaż z pism procesowych powódki nie wynika, czy powódka uważa, że pozwany bank wyrządził jej tę szkodę na skutek niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania (art. 471 k.c.) czy w wyniku popełnienia czynu niedozwolonego (w szczególności z art. 415 k.c.).

W pierwszej kolejności należy odnieść się do roszczenia powódki przeciwko pozwanemu bankowi. Roszczenie to nie znajduje podstaw prawnych i podlega oddaleniu jako bezzasadne.

W pierwszej kolejności stwierdzić należy, iż brak jest podstaw do przyjęcia, że pozwany bank naruszył w stosunku do pozwanej jakąkolwiek normę prawną chroniącą interesy powódki w relacjach z każdym innym podmiotem (uprawnienia powódki skuteczne erga omnes) lub powszechnie obowiązującą zasadę współżycia społecznego (art. 430 k.c. lub art. 416 w zw. z art. 415 k.c.). W szczególności, chybione są wywody powódki oparte na jej twierdzeniu, jakoby środki pieniężne pochodzące z wpłat czynszu od (...) S.A. dokonanych na rachunek bankowy pozwanego banku stanowiły – po zaspokojeniu wymagalnych w danym okresie rat spłaty kredytu – własność powódki (co oznaczałoby, że pozwany bank nie respektując dyspozycji powódki co przelewu tych środków na wskazanych przez nią rachunek w innym banku naruszył prawo własności przysługujące powódce). W pierwszej kolejności wskazać należy, że w prawie polskim przedmiotem prawa własności są wyłącznie rzeczy, czyli przedmioty materialne (art. 140 k.c. w zw. z art.45 k.c.), a środki pieniężne zaksięgowane na rachunku bankowym nie są z pewnością żadnym przedmiotem materialnym lecz stanowią tzw. pieniądz elektroniczny, a w istocie są po prostu pewną wierzytelnością (prawem majątkowym skutecznym tylko względem drugiej strony stosunku obligacyjnego). Już z tego tylko względu pozwany bank w okolicznościach opisanych w pozwie nie mógł naruszyć żadnego prawa własności przysługującego powódce. Hipotetycznie rzecz, ujmując mogło co najwyżej dojść do zawinionej przez pozwany bank ingerencji w sferę praw powódki o charakterze obligacyjnym w ramach stosunków prawnych łączących ją z osobą inną niż bank, tj. do ingerencji w jej uprawnienia powódki ynikające ze stosunków najmu z (...) S.A. lub z M. L. (1), jednakże powódka w istocie nie sformułowała twierdzeń mówiących o tym, że do takiej zawinionej ingerencji pozwanego banku w realizację stosunków obligacyjnych powódki z innymi podmiotami w ogóle doszło.

W tym miejscu, celem wyjaśnienia stanu prawnego istotnego dla rozstrzygnięcia sprawy, dodać należy, że zawarte w dniu 25 kwietnia 2014 roku za zgodą powódki przez M. L. (1) z pozwanym bankiem umowy przelewu wierzytelności wynikających z dwóch umów najmu zawartych w 2009 i 2011 roku z (...) S.A. są skuteczne także względem powódki, chociaż – ściśle rzecz biorąc – nie była ona stroną tych umów, lecz wyraziła zgodę na ich zawarcie. Wskazać należy, że w dacie zawarcia umów najmu (lata 2009 i 2011) powódkę i pozwanego M. L. (1) łączył ustrój wspólności majątkowej małżeńskiej, wobec czego z mocy art. 31 §1 k.r.o. wszystkie prawa majątkowe wynajmującego wynikające z tych dwóch umów weszły w skład majątku wspólnego powódki i M. L. (1). Zarząd tym majątkiem, aż do daty ustania wspólności majątkowej łączącej te strony (tj. do dnia 8 listopada 2016 roku) odbywał się na zasadach określonych w art. 36 – 40 k.r.o., a zatem w szczególności każdy z małżonków mógł samodzielnie zarządzać majątkiem wspólnym (art. 36 §2 k.r.o.), poza czynnościami z mocy ustawy wymagającymi zgody drugiego małżonka (art. 37 §1 k.r.o.). Powódka wyraziła zgodę na zawarcie obydwu wyżej opisanych umów przelewu przez M. L. (1), a zatem umowy te są w sposób niewątpliwy w całości skuteczne w stosunku do powódki, w pełnym zakresie, a zatem także (zgodnie z ich treścią) co do należności z tytułu czynszu najmu należnych w przyszłości. Na skutek wyżej opisanych czynności o charakterze rozporządzającym wierzytelność pieniężna dotycząca zapłaty czynszu najmu z każdego z dwóch wyżej opisanych stosunków prawnych w całości przeszła do majątku pozwanego banku, bez żadnych ograniczeń czasowych – przy czym jedynie pozwany bank zobowiązał się do zwrotnej cesji wierzytelności po terminowej spłacie wyżej opisanych kredytów zaciągniętych w dniu zawarcia umów przelewu. Brak jest jakichkolwiek podstaw prawnych do tego, aby twierdzić, że wyżej przywołane umowy przelewu przestały być wiążące (prawnie skuteczne) względem powódki z chwilą ustanowienia rozdzielności majątkowej między nią a M. L. (1). Nie istnieje żadna norma prawna, która uzasadniałaby tego rodzaju wniosek, gdyż ustanowienie rozdzielności majątkowej nie mogło unicestwić (odwrócić) skutków prawnych dokonanego kilka lat wcześniej skutecznie względem powódki rozporządzenia majątkowego. W całym zatem okresie objętym pozwem jedynym podmiotem uprawnionym do otrzymania w całości czynszu najmu od (...) S.A. pozostawał pozwany bank.

Dodać należy, że umowa przelewu – wobec braku odmiennego ograniczenia w treści art. 509 §1 k.c. – może także dotyczyć wierzytelności przyszłych, o ile zostały wystarczająco określone w umowie (por. wyrok SA w Warszawie z dnia 7 czerwca 2018 roku, VII AGa 339/18).

Co więcej, dla pozwanego banku nie byłyby wiążące (jako skuteczne wyłącznie inter partes) żadne dwustronne ustalenia między powódką a M. L. (1), co do sposobu wykorzystania „nadwyżki czynszu” pozostałej po spłacie wymagalnych w danym czasie rat spłaty wyżej opisanych kredytów. Istnienia takich ustaleń w sprawie niniejszej zresztą nie udowodniono.

Wobec powyższego, powódka mogłaby wywodzić swoje roszczenie odszkodowawcze w stosunku do pozwanego banku wyłącznie z faktu naruszenia przez ten bank obowiązku kontraktowego względem powódki (nienależyte wykonanie zobowiązania – art. 471 k.c.). Brak jest jednak podstaw do przyjęcia, że bank dopuścił się tego rodzaju naruszenia. W tym miejscu wskazać należy, że powódka wprawdzie nie była stroną umów kredytu zawartych przez pozwany bank z M. L. (1) ani stroną wyżej opisanych umów przelewu, jednakże w zakresie, w jakim umowy przelewu kreowały jakiekolwiek prawa majątkowe dla cedenta (M. L. (1)), chociażby przyszłe lub warunkowe, to prawe te z mocy art. 31 §1 k.r.o. weszły do majątku wspólnego powódki i M. L. (1) (skoro umowy przelewu zawarto w okresie istnienia wspólności ustawowej małżeńskiej między tymi osobami). Wykonywanie tych uprawnień do daty ustania wspólności majątkowej odbywać się powinno na zasadach określonych w art. 36 – 40 k.r.o., a po powstaniu rozdzielności majątkowej - przy odpowiednim zastosowaniu przepisów K.c. o współwłasności w częściach ułamkowych (to ostatnie wynika z treści art. 46 k.r.o. w zw. z art. 1035 k.c.). To samo dotyczy wspólnych uprawnień powódki i M. L. (1) wynikających z faktu prowadzenia dla nich obojga przez pozwany bank rachunku bankowego o numerze (...).

Stwierdzić należy natomiast, że brak jest podstaw do przyjęcia, że w okresie objętym sporem powódkę i pozwany bank łączył jakikolwiek inny stosunek obligacyjny, w ramach którego bank mógłby wyrządzić powódce jakąkolwiek szkodę majątkową. W szczególności, brak jest podstaw do przyjęcia istnienia jakiegoś odrębnego stosunku prawnego mającego wynikać z faktu rzekomego wyrażenia przez powódkę już po powstaniu rozdzielności majątkowej zgody na dalszą spłatę rat kredytów z przypadającej dla powódki części należności czynszowej od (...) S.A. – jak już wyżej wskazano, obowiązek powódki znoszenia faktu, iż najemca uiszcza czynsz w całości na rzecz pozwanego banku, wynika z w pełni skutecznych względem powódki umów przelewu z 2014 roku, a nie z jakiegokolwiek odrębnego stosunku prawnego, który rodziłby jakieś dodatkowe obowiązki kontraktowe pozwanego banku, nie wynikające z umowy przelewu.

Brak jest podstaw do przyjęcia, że powodowy bank – nie realizując żądania powódki, aby kwotę „nadwyżki czynszu” przelewać na wskazany przez nią rachunek bankowy – naruszył jakikolwiek obowiązek umowny wynikający z umowy o prowadzenie rachunku bankowego o numerze (...). Jak powyżej ustalono, rachunek ten był prowadzony wspólnie dla powódki i M. L. (1), którzy wspólnie zastrzegli, że dyspozycje dotyczące środków zgromadzonych na rachunku muszą być wydawane przez nich wspólnie („dwuosobowo”), co oznacza, że dyspozycje pochodzące wyłącznie od powódki nie były dla banku wiążące, a ich realizacja narażałaby bank na odpowiedzialność odszkodowawczą względem M. L. (1).

Nie ma także podstaw do przyjęcia, że pozwany bank naruszył względem powódki jakikolwiek swój obowiązek umowny wynikający z treści umów przelewu zawartych w 2014 roku. Jak wyżej wskazano, umowy te rodziły jedynie obowiązek dokonania zwrotnej cesji wierzytelności czynszowych po całkowitej i terminowej spłacie czynszu – do czego w okresie objętym pozwem nie doszło. Umowy te wprost przewidywały, że do ich realizacji służy rachunek bankowy nr (...), a zatem nie można pozwanemu bankowi czynić zarzutu naruszenia jakiegokolwiek postanowienia umowy przelewu.

Pozwany bank – w świetle treści wyżej przytoczonych umów przelewu – nie był ani uprawniony ani tym bardziej zobowiązany do tego, aby (przy braku zgodnej w tym zakresie dyspozycji powódki i M. L. (1)) postępować z tzw. nadwyżką czynszową w jakikolwiek inny sposób niż poprzez pozostawienie jej na wyżej wskazanym wspólnym rachunku bankowym powódki i drugiego z pozwanych.

Wskazać przy tym należy, że dyspozycja powódki (k. 61) prowadziłaby do przelewu środków pieniężnych mających przypadać wspólnie powódce i M. L. (1) na rachunek osoby trzeciej (F. L.) – realizacja takiej dyspozycji powódki bez zgody M. L. (1) niewątpliwie naraziłaby bank na odpowiedzialność odszkodowawczą względem tego ostatniego.

Skoro pozwany bank nie naruszył dokonując opisanych w pozwie przeksięgowań i odmawiając realizacji wyżej opisanej dyspozycji pochodzącej wyłącznie od powódki żądnych ogólnie obowiązujących norm prawnych (skutecznych erga omnes) ani żadnych obowiązków kontraktowych względem powódki, brak jest podstaw do uwzględnienia powództwa w zakresie dotyczącym roszczenia powódki przeciwko temu bankowi.

Dodatkowo wskazać należy na to, że – nawet gdyby przypisać pozwanemu bankowi – jakiekolwiek uchybienie obowiązkowi kontraktowemu (do czego brak jest podstaw), to należałoby uznać, że skoro powódka jako wierzyciel egzekwujący w dwóch sprawach, w ramach których komornik wyegzekwował należności ze wspólnego rachunku powódki i M. L. (1) oraz jako współposiadacz rachunku bankowego w zakresie dotyczącym pozostałych postępowań egzekucyjnych (w których nie była wierzycielem) nie skorzystała ze środków ochrony współposiadacza rachunku bankowego nie będącego dłużnikiem przewidzianych w art. 891 ¹ k.p.c. i 891 ² k.p.c., tj. mimo świadomości prowadzenia egzekucji z tego rachunku nie podjęła żadnych przewidzianych przepisami procedury cywilnej działań (wniosków do organu egzekucyjnego lub skarg na jego czynności ewentualnie powództwa o wyłączenie jej udziału w rachunku bankowym od egzekucji), to nie sposób uznać, że między działaniami pozwanego banku a powstaniem szkody majątkowej po stronie powódki (polegającej na zaspokojeniu zobowiązań M. L. (1) ze środków pieniężnych, które powinny przypaść powódce) istniał adekwatny związek przyczynowy określony w art. 361 §1 k.c.

Z kolei w zakresie roszczenia powódki przeciwko M. L. (1) o zwrot bezpodstawnego wzbogacenia stwierdzić należy, co następuje. Twierdzenie powódki o tym, jakoby pozwany wzbogacił się bezpodstawnie jej kosztem, składa się z dwóch części. Po pierwsze, powódka zdaje się zakładać, że całość tzw. nadwyżki czynszowej (tj. części wpłat czynszowych pozostałych po zaspokojeniu wymagalnych rat wyżej opisanych kredytów spłacanych w pozwanym banku) powinna przypadać jej, tj. że cała ta suma pieniężna wchodzi w skład jej majątku osobistego. Po drugie, skoro nadwyżka ta została w całości zużyta na spłatę długów pozwanego M. L. (1), tym samym pozwany ten wzbogacił się bezpodstawnie kosztem powódki. Podkreślić natomiast należy, że powódka w niniejszej sprawie nie twierdziła, aby bezpodstawne wzbogacenie M. L. (1) jej kosztem polegało na tym, że z przypadającej na powódkę części najmu wyżej opisanych nieruchomości spłacane były raty kredytów inwestycyjnych zaciągniętych przez powódkę.

Drugi element wyżej przytoczonego twierdzenia powódki należy uznać za wykazany – zostało ustalone w toku niniejszego postępowania, że całość „nadwyżki czynszowej”, która znalazła się w objętym pozwem okresie na rachunku bankowym stron posłużyła zapłacie długów pozwanego M. L. (1) w toku egzekucji prowadzonych przeciwko niemu przez komornika sądowego (co zostanie szerzej omówionej w dalszej części uzasadnienia).

Brak jest jednak podstaw do tego, aby uznać za w całości zasadny pierwszy element twierdzenia powódki dotyczącego bezpodstawnego wzbogacenia się pozwanego jej kosztem. Innymi słowy, brak jest podstaw do przyjęcia, że całość tzw. nadwyżki czynszowej (wpłat czynszowych (...) S.A. pozostałych po zaspokojeniu wymagalnych rat kredytów na rzecz pozwanego banku) za okres objęty pozwem powinna przypaść powódce jako składnik jej majątku osobistego. Rozważania dotyczące tej kwestii rozpocząć należy od spostrzeżenia, że kwestia ta nie dotyczy odpowiedzialności lub braku odpowiedzialności powódki względem osoby trzeciej (np. pozwanego banku) za jakiekolwiek zobowiązanie M. L. (1) (w szczególności z tytułu umów kredytu przez niego zawartych), lecz tego, jak – na płaszczyźnie stosunków prawnych i rozliczeń pieniężnych dotyczących wyłącznie powódki i M. L. (1) – powinna zostać rozdysponowana suma pieniężna w postaci tej części należności czynszowych od (...) S.A., które pozostały po zaspokojeniu wymagalnych już rat wyżej opisanych kredytów. Ponownie podkreślić należy, że z pism procesowych powódki w sposób wyraźny wynika to, że powódka w niniejszej sprawie nie żąda zwrotu przez M. L. (1) równowartości jakichkolwiek sum pieniężnych, które posłużyły spłacie jego zadłużenia kredytowego względem drugiego z pozwanych. Roszczenie powódki dotyczy wyłącznie tej części wpłat czynszowych od (...) S.A., które pozostały po zaspokojeniu roszczeń kredytowych pozwanego banku – powódka zajmuje stanowisko, zgodnie z którym całość tej „nadwyżki czynszu” powinna była przypaść jej i miała prawo swobodnego nią dysponowania. Dopiero zatem po ustaleniu, do czyjego majątku (powódki czy M. L. (1)) oraz w jakiej części powinna była trafić ta „nadwyżka” można przejść do kolejnego etapu rozważań, tj. do ustalenia, czy i w jakim zakresie suma pieniężna, która (stanowiącą omawianą tutaj „nadwyżkę czynszu”) powinna była trafić do majątku powódki, do majątku tego nie trafiła, gdyż posłużyła do zaspokojenia - innych niż wynikające z umów kredytowych z pozwanym bankiem – roszczeń wierzycieli M. L. (1).

Dostrzec także należy, że wobec skuteczności względem powódki wyżej przywołanych umów przelewu wierzytelności czynszowych na rzecz Banku (...) S.A. oraz obowiązywania tych umów w całym okresie objętym pozwem nie sposób traktować samych należności czynszowych wypłaconych pozwanemu bankowi przez (...) S.A. w okresie objętym sporem jako w sensie ścisłym składników majątku osobistego powódki (z pewnością też nie sposób traktować zapłaty tych sum czynszowych na rzecz banku jako wpłat dokonywanych przez powódkę, skoro w istocie dokonywał ich dłużnik wierzytelności będącej przedmiotem przelewu). Z uwagi na treść umów przelewu podmiotem uprawnionym do otrzymania tych kwot od (...) S.A. w okresie objętym sporem nie była ani powódka ani M. L. (1) lecz pozwany bank. Po stronie powódki i M. L. (1) istniało jedynie – wynikające z treści umów przelewu – wspólne dla nich uprawnienie do żądania zwrotnej cesji wierzytelności czynszowych po całkowitej i terminowej spłacie wyżej opisanych kredytów inwestycyjnych. W istocie jednak pozwany bank zwracając „nadwyżkę czynszu” na wspólny rachunek bankowy powódki i M. L. (1) rezygnował już wcześniej (tj. przed całkowitą spłatą kredytu) z możliwości zaspokojenia przyszłych (jeszcze niewymagalnych w danym czasie) rat kredytu z tej „nadwyżki”. Środki te trafiały na wspólny rachunek bankowy powódki i M. L. (1). Z kolei do przysługującego wspólnie powódce i M. L. (1) w okresie objętym pozwem, tj. już po ustaniu wspólności majątkowej łączącej tej osoby do 7 listopada 2006 roku, uprawnienia do środków pieniężnych zgromadzonych na rachunku odpowiednie zastosowanie mają przepisy K.c. dotyczące współwłasności (podkreślić należy, że chodzi tutaj o środki pieniężne, które wpłynęły na rachunek bankowy już w okresie, kiedy powódki i M. L. (1) nie łączyła wspólność majątkowa, a zatem środki te nie podlegają podziałowi w ramach podziału majątku wspólnego tych osób), w szczególności art. 197 k.c. (wzruszalne domniemanie równości udziałów we wspólnym prawie do środków pieniężnych zgromadzonych na rachunku bankowym).

Wskazać należy w tym miejscu, że ze złożonej przez pozwany bank historii operacji na rachunku technicznym dedykowanym dla spłaty kredytów inwestycyjnych udzielonych M. L. (1) za zgodą powódki (k. 90-92) wynika, że pozwany bank nie różnicował wpłat od (...) S.A. w zależności od tego, czy były to wpłaty w ramach faktur wystawianych dla tego ostatniego podmiotu przez powódkę czy M. L. (1) (treść tych faktur zresztą nie musiała być znana bankowi) – z punktu widzenia Banku (...) S.A. wszystkie wpłaty należności czynszowych były traktowane i księgowane jednolicie, po prostu jako wpłaty (...) S.A. na poczet zobowiązania kredytowego M. L. (1). Wszystkie te wpłaty wpływały na ten sam (tzw. techniczny) rachunek bankowy. Bank łącznie uwzględniał wszystkie tego rodzaju wpłaty dokonane w danym okresie (tj. w danym miesiącu) na jego rachunek, przeksięgowywał z nich odpowiednią kwotę na spłatę wymagalnych w tym okresie rat kredytów zaciągniętych przez M. L. (1), a następnie dodatnią różnicę („nadwyżkę czynszu”) raz w miesiącu przelewał na wyżej wskazany wspólny rachunek bankowy powódki i M. L. (1). Nie zachodzą żadne podstawy do tego, aby uznać – jak zdaje się to czynić powódka w swoich wyliczeniach – że pozwany bank traktował wpłaty czynszu w części tego czynszu „przypadającej na” powódkę (czyli wynikającej z faktur wystawionych przez nią dla (...) S.A.) jedynie jako uzupełnienie wpłat czynszu z części „przypadającej na” M. L. (1) (tj. wynikającej z wystawionych przez niego faktur czynszowych), co miałoby prowadzić do wniosku, że spłata kredytu następowała (lub powinna była następować) w pierwszej kolejności z wpłat czynszowych wpływających na skutek faktur wystawionych dla (...) S.A. przez M. L. (1), a dopiero w dalszej kolejności (niejako uzupełniająco) z wpłat czynszowych opartych na fakturach wystawionych dla najemcy przez powódkę. Nic w zebranym materiale dowodowym nie wskazuje na to, aby pozwany bank stosował lub był zobligowany do stosowania tego rodzaju zróżnicowania. Pozwany bank jednolicie traktował wszystkie wpłaty czynszowe, sumował je, a nadwyżkę przekazywał raz w miesiącu na wspólny rachunek bankowy powódki i M. L. (1) – dopiero w tym momencie powstawało prawo majątkowe przypadające wspólnie tym osobom (tj. ich wspólne uprawnienie do środków wpływających ich rachunek bankowy), do którego odpowiednie zastosowanie mają przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych.

Zakres obowiązków pozwanego banku w zakresie dotyczącym zaliczania poszczególnych wpłat czynszowych na poczet rat spłaty kredytów nie przesądza jeszcze jednak o tym, że w jaki sposób fakt spłaty tych kredytów miałby wpłynąć na dwustronne rozliczenia między powódką a M. L. (1), tj. na ustalenie, w jakiej części środki pieniężne trafiające na wspólny rachunek bankowy powinny przypaść każdej z tych osób. Nawet jednak na płaszczyźnie obejmującej wyłącznie wzajemne rozliczenia i zobowiązania pieniężne powódki i M. L. (1) brak jest podstaw do przyjęcia, że w niniejszej sprawie należałoby całą „nadwyżkę czynszu” istniejącą po zaspokojeniu z wpłat czynszowych wymagalnych rat spłaty kredytu w pozwanym banku zaliczyć do majątku osobistego powódki. Sama powódka jest w tym zakresie niekonsekwentna, gdyż z jednej strony nie żąda zwrotu przez pozwanego tego, co w ramach mającej przypadać na jej rzecz połowy wpłat czynszowych za dany miesiąc zostało przeznaczone na spłatę kredytów inwestycyjnych w Banku (...) S.A., zarazem jednak jej obliczenia zakładają, że całość „nadwyżki czynszu” pozostałej po spłacie rat kredytu za dany miesiąc powinna trafić do jej majątku osobistego. Gdyby powódka konsekwentnie uznawała, że odpowiada za spłatę wyżej opisanych kredytów wyłącznie jako współwłaścicielka nieruchomości obciążonych hipotekami mającymi zabezpieczać spłatę kredytów, to odwołując się do treści art. 518 §1 pkt 1 k.c. powinna w rezultacie uznawać się za uprawnioną do zwrotu na jej rzecz przez M. L. (1) całej wykorzystanej na spłatę kredytów bankowych kwoty składającej się na „jej połowę czynszu” za dany miesiąc – czego jednak powódka nie czyni.

W istocie jednak rozliczenia miedzy powódką i M. L. (1), w zakresie odnoszącym się do wyżej opisanej „nadwyżki czynszowej”, muszą być ujmowane w sposób zasadniczo odmienny. Punktem wyjścia dla dalszych rozważań musi być ustalenie, w jakich proporcjach powódce i M. L. (1) przysługiwało prawo do środków pieniężnych zgromadzonych na ich wspólnym rachunku bankowym opisanym w pozwie (ponownie podkreślić należy, że środki te wpływały na rachunek już po ustaniu wspólności majątkowej stron). Następnie dopiero należy rozważyć, czy cokolwiek w tej kwestii powinno zmieniać to, że środki z wpłat czynszowych wpływały najpierw na rachunek związany z obsługą kredytu w pozwanym banku, a dopiero – po potrąceniu przez ten bank wymagalnych rat kredytu – znajdowały się w formie tzw. „nadwyżki czynszu” na rachunku bankowym stron. W ostatniej kolejności zaś rozważyć należy, czy ta część „nadwyżki czynszu”, która powinna była przypaść do majątku osobistego powódki, mimo to posłużyła zaspokojeniu wyłącznie długów pozwanego (innych niż te dotyczące kredytów zaciągniętych w Banku (...) S.A.).

Stwierdzić wobec tego należy, że niesporne między stronami procesu było to, że z chwilą ustanowienia rozdzielności majątkowej między powódką a M. L. (1) każdemu z nich po połowie powinny były przypadać należności czynszowe od (...) S.A., z tą tylko modyfikacją, że M. L. (1) był ponadto podatnikiem podatku od towarów i usług a powódka wystawiała faktur z zerową stawką tego podatku, co skutkowało tym, że część czynszu przypadająca M. L. (1) powinna być dodatkowo powiększona o podatek od towarów i usług, który pozwany zobowiązany był uiszczać. Gdyby zatem w okresie objętym sporem (okres ten zakreśliła powódka w pozwie i swoim piśmie procesowym z k. 322-323 akt sprawy, w szczególności z pozwu wynika, że roszczenie powódki dotyczy należności czynszowych wpłaconych przez najemcę na rachunek pozwanego banku w okresie od 12 lipca 2017 roku do 30 marca 2018 roku) wpłaty czynszowe wpływały bezpośrednio na wspólny rachunek bankowy stron opisany w pozwie, w oparciu o odpowiednie stosowanie art. 193 §1 k.c. należałoby uznać, że powódce przysługuje tytuł prawny do takiej części środków zgromadzonych w ten sposób na wspólnym rachunku bankowym, jaka pochodziła z wpłat czynszowych przypadających na przysługującą jej „połowę” czynszu najmu (tj. wynikających z faktur wystawionych dla najemcy przez powódkę) – to samo odnosi się do analogicznych uprawnień pozwanego M. L. (1). Jeżeli zatem oznaczyć sumę wpłat czynszowych, które powinny przypaść powódce i które wpłynęły na wspólny rachunek bankowy stron symbolem „x”, a sumę analogicznych wpłat czynszowych przypadających pozwanemu symbolem „y”, to udział powódki w łącznej sumie tych środków pieniężnych zgromadzonych na rachunku wyrażałby się wzorem x : (x + y), udział pozwanego wzorem y : (x + y).

Uprawnionym do otrzymania całego czynszu najmu w okresie objętym pozwem był pozwany bank (na skutek wyżej opisanych umów przelewu), zarazem jednak pozostałe uprawnienia wynajmującego w ramach stosunku prawnego z najemcą wyżej opisanych nieruchomości przysługiwały powódce i M. L. (1). W rezultacie, co jest niesporne w niniejszej sprawie, w omawianym okresie zarówno powódka jak i M. L. (1) wystawiali dla najemcy faktury (przy czym tylko faktury M. L. (1) uwzględniały podatek VAT w stawce większej niż 0) określające wysokość czynszu najmu, który powinien przypadać (gdyby nie obowiązywała umowa przelewu na rzecz banku) każdej z tych osób jako wynajmującemu. W uzasadnieniu pozwu zawarte zostały niesporne i niekwestionowane przez pozwanych twierdzenia powódki w tej kwestii, z których ponadto wynika, że o ile wpływające na rachunek pozwanego banku wpłaty czynszu „wynikające z faktur VAT wystawionych przez M. L. (1)” były stałe co do wysokości i wynosiły każdorazowo po 23.664,39 zł, to wpłaty „wynikające z faktur VAT wystawianych przez powódkę” były różne co do wysokości. Analiza historii operacji na rachunku technicznym utworzonym przez pozwany bank dla tych wpłat czynszowych (k. 90-92) prowadzi do wyżej przytoczonych ustaleń, zgodnie z którymi w okresie objętym pozwem suma wpłat czynszu „wynikających z faktur wystawionych przez powódkę” wynosiła 162.311,57 zł (2 x 19.239,35 zł + 4 x 13.789,66 zł + 9417 zł + 9822,35 zł + 29.425,94 zł + 384,79 zł + 19624,15 zł), natomiast suma analogicznych wpłat „wynikających z faktur wystawionych przez M. L. (1)” wynosiła 212.979,51 zł (wszystkie pozostałe wpłaty, każda po 23.664,39 zł).

Zaznaczyć należy, że powódka w toku postępowania nie wyjaśniła w żaden sposób, dlaczego z wystawionych przez nią faktur dla najemcy na rachunek dotyczący spłaty kredytu w pozwanym banku trafiła kwota znacząco niższa niż pochodząca z analogicznych faktur wystawionych przez M. L. (1) (w znacznej części wynika to zapewne z faktu, że czynsz wynikający z faktur wystawionych przez powódkę nie uwzględniał podatku VAT, gdyż nie była ona podatnikiem tego podatku) – co jednak nie ma znaczenia w niniejszej sprawie, istotne jest bowiem (dla potrzeb rozliczenia między powódką a M. L. (1) opartego na treści art. 405 k.c.) to, jakiej korzyści majątkowej (w ramach „swojej” połowy czynszu) powódka nie uzyskała, gdyż uzyskał ją jej kosztem M. L. (1). Skoro powódka nie mogłaby sobie rościć praw do „połowy czynszu” przypadającej na pozwanego i do obliczonej od tej połowy czynszu kwoty podatku VAT, to tylko pozostałe wpłaty czynszowe (tj. wynikające z wystawionych przez nią faktur) mogą być potencjalnie traktowane jako utracona przez powódkę korzyść majątkowa.

Dodatkowo, powódka przywołała w uzasadnieniu pozwu (k. 9 odwrót akt sprawy, punkt 6 uzasadnienia pozwu) wpłatę kwoty 3000 zł dokonaną przez F. L. na rachunek banku związany ze spłatą kredytu (historia operacji k. 80), z tytułu „spłaty zaległej raty kredytu” – kwota ta również została przez pozwany bank przeksięgowana na wspólny rachunek bankowy powódki i M. L. (1). Powódka twierdziła, że była to – dokonana z rachunku bankowego F. L. – wpłata środków pieniężnych należących wyłącznie do niej, jednakże prawdziwości tego twierdzenia nie udowodniła, wobec czego przyjąć należało – na podstawie domniemania wynikającego ze stosowanego odpowiednio art. 197 k.c. – że środki te z chwilą ich wpłynięcia na wspólny rachunek bankowy przypadły po połowie M. L. (1) i powódce jak współposiadaczom tego rachunku (co zresztą odpowiada stanowisku pozwanego zajętemu przez niego na rozprawie). Wobec powyższego, kwoty po 1500 zł należy doliczyć do wyżej ustalonych sum wpłat czynszowych, co oznacza, że na wspólnym rachunku bankowym stron znalazły się środki w kwocie 163.811,57 zł (43,3% łącznej sumy środków pieniężnych na rachunku), która powinna przypaść powódce oraz w kwocie 214.479,51 zł (56,7% łącznej sumy środków pieniężnych), która powinna przypaść pozwanemu M. L. (1).

Ze środków tych, jak już wskazano, pokryte zostały wymagalne w okresie objętym pozwem raty kredytów inwestycyjnych zaciągniętych w 2014 roku (tj. jeszcze w okresie trwania wspólności majątkowej stron) w Banku (...) S.A. – w rzeczywistości zatem na wspólny rachunek bankowy stron trafiła jedynie „nadwyżka czynszu” pozostała po pokryciu tychże rat. Brak jest jednak uzasadnionych podstaw do przyjęcia, że zmienia to wyżej wskazaną proporcję (43,3% powódka, 56,7% pozwany) udziału w środkach, które znalazły się na wspólnym rachunku bankowym w wyniku wpłat czynszowych i zaspokojenia rat kredytu. Skoro powódka w niniejszej sprawie nie zgłasza roszczenia o zwrot bezpodstawnego wzbogacenia mającego polegać na spłacie przez nią (w części pochodzącej z przypadającej dla powódki części czynszu najmu) kredytów zaciągniętych w 2014 roku przez pozwanego (roszczenie powódki dotyczy wszak jedynie wzbogacenia M. L. (1) w związku ze spłatą zobowiązań pieniężnych innych niż opisane powyżej kredyty w pozwanym banku), to w istocie kwestia rozliczenia między nią a M. L. (1) spłaty tych kredytów powinna w całości pozostać poza zakresem rozważań w niniejszej sprawie, jako nieobjęta sformułowaną przez powódkę podstawą faktyczną jej roszczeń zgłoszonych w niniejszej sprawie. Innymi słowy, kwestia tego, czy i w jakiej części powódka spłaciła te należności kredytowe (w istocie zresztą to nie powódka spłacała owe należności, gdyż robił to najemca wyżej opisanych nieruchomości) oraz w jaki sposób taka spłata powinna zostać rozliczona w relacji między nią a M. L. (1), powinna zostać w sprawie niniejszej pominięta – istotne powinno być jedynie to, jaka część pozostałej po spłacie kredytu „nadwyżki czynszu”, która wpłynęła na wspólny rachunek bankowy stron, powinna była przypaść powódce do jej majątku osobistego, a w tym zakresie możliwe jest wyłącznie odwołanie się do wyżej ustalonej proporcji, wynikającej z tego, z jakich źródeł (tj. z faktur czynszowych wystawionych dla najemcy przez powódkę czy pozwanego M. L. (1)) pochodziły konkretne wpłaty. Brak jest podstaw do ustalenia tej proporcji w jakikolwiek inny sposób – w szczególności do przyjęcia, że wyżej opisane raty kredytów spłacane były „w pierwszej kolejności” z wpłat czynszu wpływającego od najemcy na podstawie faktur wystawionych przez M. L. (1). W tej ostatniej kwestii wskazać należy zresztą na to, że także wpłaty czynszowe od (...) S.A. wpływały na jeden rachunek bankowy (k. 90-92), tj. techniczny rachunek dla wpłat czynszowych i były to wpłaty od jednego tylko podmiotu (tj. od wyżej wskazanego najemcy). Gdyby natomiast uwzględnić to, który z wynajmujących (tj. powódka czy M. L. (1)) wystawił fakturę, na podstawie której najemca dokonywał konkretnej wpłaty na rachunek, to należałoby przyjąć – stosując dla potrzeb rozliczeń między wynajmującymi przez analogię art. 193 §1 k.c. – że środki te wpływając na jeden techniczny rachunek bankowy dotyczący spłaty kredytów uległy swego rodzaju „zmieszaniu”, przy czym wspólne uprawnienie powódki i M. L. (1) do tych środków powstało w udziałach odpowiadających wyżej opisanej proporcji (43,3% powódka, 56,7% pozwany), a zatem w tej samej proporcji z tych środków spłacane były wyżej opisane kredyty. W konsekwencji, ta sama proporcja powinna mieć zastosowanie do rozliczenia „nadwyżki czynszu” pozostałej po spłacie wymagalnych rat kredytu.

Na marginesie rozważań należy natomiast dodać, że opisane w pozwie dwa kredyty inwestycyjne udzielone M. L. (1) przez pozwany bank w 2014 roku – zgodnie z treścią umów kredytowych – miały służyć spłacie wcześniej zaciągniętych przez niego kredytów inwestycyjnych (tj. kredytu inwestycyjnego udzielonego mu wcześniej w dniu 8 stycznia 2010 roku przez (...) S.A. oraz pożyczki udzielonej w dniu 29 grudnia 2011 roku przez (...) Bank (...) S.A.). Powódka twierdziła, że nie wie w jakim celu zostały zaciągnięte te wcześniejsze zobowiązania, jednakże w świetle innych okoliczności sprawy (w szczególności treści wyżej przywołanych umów najmu zawartych przez powódkę i pozwanego z (...) S.A., z których wynika, że powódka i M. L. (1) mieli wznieść obiekty handlowe na nieruchomościach stanowiących przedmiot najmu oraz z faktu zabezpieczenia kredytów hipotekami ustanowionymi na nieruchomościach w J. i U. stanowiących wspólny majątek powódki i pozwanego) uznać należy za wiarygodne twierdzenia pozwanego M. L. (1) co do tego, że także te wcześniejsze zobowiązania z lat 2010-2011 zostały zaciągnięte w celu inwestycyjnym, tj. w celu wzniesienia na koszt powódki i pozwanego jako wynajmujących obiektów handlowych na wyżej wskazanych nieruchomościach wynajętych przez nich na rzecz (...) S.A. Tym samym spłatę tych zobowiązań traktować należy jako rozliczenie wydatków i nakładów poczynionych na majątek wspólny stron (obydwie nieruchomości zostały nabyte, a obiekty handlowe wybudowane, w okresie trwania ustawowej wspólności majątkowej małżeńskiej między powódką a pozwanym). Rozliczenie tychże wydatków i nakładów między powódką i pozwanym może nastąpić – stosownie do treści wyżej przywołanych przepisów K.p.c. - wyłącznie w toczącym się obecnie z udziałem tych osób postępowaniu o podział majątku wspólnego przez Sądem Rejonowym w Brzezinach (sygn. akt wskazana w odpowiedzi na pozew M. L. (1)), a nie w sprawie niniejszej. Jest to dodatkowy argument przemawiający za pominięciem w niniejszej sprawie zagadnień dotyczących tego, czy i w jakiej części powódka powinna była spłacać i faktycznie spłacała wyżej opisane zobowiązania kredytowe oraz ograniczenie się do uwzględnienia wyżej określonej proporcji ustalonej niezależnie od tych okoliczności.

Przechodząc do dalszego etapu rozważań stwierdzić należy, że – jak już wyżej ustalono – w okresie wskazanym przez powódkę w pozwie (przeksięgowania kwot na rachunek wspólny mające miejsce od 2 sierpnia 2017 roku do 4 kwietnia 2018 roku) pozwany bank przeksięgował na rachunek wspólny powódki i M. L. (1) łącznie sumę 140.057,23 zł. Jak już wyżej uzasadniono, suma ta powinna zostać rozdzielona między powódkę i pozwanego w proporcjach 43,3% dla powódki oraz 56,7% dla pozwanego, co oznacza, że powódce powinna przypaść kwota 60.644,78 zł (43,3% x 140.057,23 zł). Całość sum pieniężnych, które znalazły się na omawianym rachunku, została jednak objęta egzekucja sądową (tego twierdzenia pozwany nie kwestionował, twierdził jedynie, że egzekucja dotyczyła, przynajmniej w części, wspólnych zobowiązań jego i powódki). Oznacza to, że suma pieniężna 60.644,78 zł, która powinna była wejść do majątku powódki w istocie posłużyła w całości zaspokojeniu zobowiązań pieniężnych, przymusowo egzekwowanych przez komornika sądowego.

Wykazane zostało w toku postępowania to, że dłużnikiem w ramach postępowań egzekucyjnych, w których toku doszło do wyegzekwowania w objętym sporem okresie należności pieniężnych ze wspólnego rachunku bankowego stron, był wyłącznie M. L. (1), gdyż tylko jego dotyczyły tytuły wykonawcze będące podstawą prowadzenia egzekucji. Pozwany w żaden sposób nie udowodnił tego, aby pozwana – mimo nie objęcia jej tytułami wykonawczymi – miała na jakiejkolwiek podstawie współodpowiadać wraz z nim za zobowiązania stwierdzone tymi tytułami. Co administracyjnego tytułu wykonawczego dotyczącego zaległości pozwanego w podatku VAT za listopad 2006 roku organ egzekucyjny wyraźnie wskazał, że tytuł ten określał powódki jako współzobowiązanej (k. 318), w szczególności nie dotyczył podatku od nieruchomości stanowiących współwłasność stron. Co więcej, sąd powszechny nie jest w ogóle uprawniony do tego, aby samodzielnie przesądzać (np. w oparciu o przepisy Ordynacji podatkowej) o treści zobowiązań podatkowych i zakresie podmiotów odpowiadających za zapłatę określonych należności podatkowych – w tym zakresie dla sądu powszechnego pozostaje wiążąca treść administracyjnego tytułu wykonawczego. Z kolei w odniesieniu do sądowego tytułu wykonawczego dotyczącego zobowiązania M. L. (1) względem (...) Administracja Sp. z o.o. (nakaz zapłaty z dnia 25 września 2017 roku) stwierdzić należy, że pozwany w żaden sposób nie wykazał, aby zobowiązanie stwierdzone tym tytułem wiązało się z ponoszeniem wydatków lub nakładów na majątek wspólny stron albo że powódka miałaby za wykonanie tego zobowiązania współodpowiadać na jakiejkolwiek podstawie prawnej.

Co więcej, w dwóch sprawach egzekucyjnych doszło do sytuacji, w której należności ze wspólnego rachunku bankowego powódki i M. L. (1) wyegzekwowano na rzecz powódki jako wierzycielki (co zresztą dotyczy zdecydowanej większości wyegzekwowanych kwot) - oczywistym jest zatem, że powódka nie mogła być co do tych należności zarazem dłużnikiem lub osobą odpowiadającą na jakiejkolwiek podstawie za dług pozwanego. W tym miejscu zauważyć należy, że skoro roszczenie powódki wobec M. L. (1) jest roszczeniem o zwrot bezpodstawnego wzbogacenia a nie o naprawienie szkody majątkowej, bezprzedmiotowe staje się rozważanie, czy powódka – z uwagi na to, że była wierzycielem egzekwującym – przyczyniła się do powstania szkody w swoim majątku (art. 362 k.c.) przez skierowanie egzekucji do wspólnego rachunku bankowego stron lub analizowanie tego, czy w tej sytuacji istnieje adekwatny związek przyczynowy między działaniami lub zaniechaniami pozwanego a szkodą powódki (art. 361 §1 k.c.). Art. 405 k.c. nie odwołuje się do kategorii (adekwatnego) związku przyczynowego, a bezpodstawne wzbogacenie podlegające zwrotowi na podstawie tego przepisu może być także wynikiem działań lub zaniechań zubożonego (co zresztą w przypadku nienależnego świadczenia – art. 410 k.c. – jest zasadą).

Żaden z zarzutów procesowych podniesionych przez M. L. (1) nie okazał się zasadny. Argumentacja pozwanego dotycząca celu zaciągnięcia kredytów w pozwanym banku (pismo pozwanego k. 325) została już uwzględniona powyżej, ale ponownie podkreślić należy, że z rachunku wspólnego stron egzekwowano zobowiązania inne niż zobowiązania kredytowe pozwanego. Nie mają znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy także zarzuty pozwanego dotyczące rzekomo notorycznego odmawiania przez powódkę „autoryzacji” transakcji dotyczących wspólnego rachunku bankowego (k. 325 odwrót – 326).

W odniesieniu do złożonych przez pozwanego M. L. (1) zarzutów procesowych odwołujących się do złożonych przez tego pozwanego oświadczeń materialnoprawnych o wzajemnym potrąceniu roszczeń z powódką stwierdzić należy, że żaden z tych zarzutów procesowych nie może być uznany za zasadny.

W pierwszej kolejności stwierdzić należy, że materialnoprawne oświadczenie o potrąceniu roszczeń (art. 499 k.c.) powinno być złożone drugiej stronie stosunku prawnego (tj. wierzycielowi, któremu przysługuje roszczenie mające podlegać umorzeniu w wyniku potrącenia) lub jej pełnomocnikowi w zakresie prawa materialnego – nie jest wystarczające doręczenie takiego oświadczenia osobie będącej wyłącznie pełnomocnikiem procesowym. Tymczasem pierwsze z oświadczeń potrąceniu roszczeń zostało zawarte w odpowiedzi na pozew złożonej przez M. L. (1) (k. 155), której odpis doręczono – stosownie do przepisów K.p.c. – pełnomocnikowi procesowemu powódki a nie jej samej. M. L. (1) nie udowodnił tego, aby oświadczenie o potrąceniu roszczeń zawarte w odpowiedzi na pozew zostało doręczone bezpośrednio samej powódce – w późniejszym czasie pozwany złożył jedynie dowód nadania pisma na adres powódki (k. 279), natomiast nie złożył dowodu doręczenia pisma powódce. Tym samym nie wykazał, że materialnoprawne oświadczenie o potrąceniu dotarło do powódki. Co więcej, zarzut potrącenia odwołujący się do oświadczenia pozwanego zawartego w odpowiedzi na pozew nie może zostać uznany za skuteczny także i dlatego, że pozwany nie udowodnił tego, że przysługiwało mu względem powódki roszczenie zgłoszone do potrącenia (opisane w końcowej części odpowiedzi na pozew, k. 155). Po pierwsze, pozwany nawet nie wskazał, w jakich datach miałby dokonać „spłat wskazanych w treści pozwu kredytów” – przy czym musiałoby tutaj chodzić o spłaty inne niż dokonane w okresie objętym pozwem wpłaty czynszu przez (...) S.A. na rzecz Banku (...) S.A. (te spłaty zostały bowiem już w całości uwzględnione w sposób powyżej opisany). Skoro pozwany nie sprecyzował, kiedy i w jakich kwotach oraz na poczet spłaty jakiego konkretnie długu miałby dokonać „spłat wskazanych w treści pozwu kredytów”, to jego ogólnikowe twierdzenie dotyczące tej spłaty nie poddaje się jakiekolwiek obiektywnej weryfikacji. Skoro pozwany nie sformułował w tej kwestii żadnych konkretnych twierdzeń, to tym bardziej nie mógł udowodnić ich prawdziwości. Pozwany już po zgłoszeniu wyżej przywołanego zarzutu potrącenia złożył do akt sprawy kopię historii operacji na rachunku bankowym powódki prowadzonym przez (...) S.A. (k. 293-297) za okres od lutego 2017 roku do maja 2018 roku – w historii tej pojawiają się pozycje opisywane jako „kredyt – spłata raty”, jednakże bez wskazania, kto (tj. jaki bank) jest odbiorcą tej spłaty. Wyżej wskazany rachunek prowadzony przez (...) S.A. został jednak opisany w historii operacji (k. 297) jako „techn. dla kl indywdual kredyt” , a więc zapewne było to rachunek techniczny dla obsługi kredytu udzielonego powódce – nie był to zatem żaden z kredytów udzielonych powodowi przez Bank (...) S.A. opisanych w pozwie, tylko zupełnie inny kredyt, udzielony przez inny bank, innej osobie (powódce a nie pozwanemu). Pozwany nie przedstawił twierdzeń dotyczących tego, z jakich względów miałby spłacać za powódkę ten kredyt oraz kiedy i na jakie cele kredyt ten został zaciągnięty. Przede wszystkim jednak jest to inny kredyt niż ten, którego dotyczy oświadczenie pozwanego o potrąceniu roszczeń.

Drugi z podniesionych przez M. L. (1) zarzutów potrącenia wiązał się z pisemnym oświadczeniem o potrąceniu roszczeń wręczonym przez pozwanego powódce na rozprawie w dniu 11 października 2019 roku (protokół skrócony rozprawy k. 309, pismo k. 292) i opierał się na twierdzeniu pozwanego o tym, że przysługuje mu względem powódki wierzytelność o zapłatę kwoty 52.500 zł z tytułu dokonanej przez pozwanego spłaty pożyczki w kwocie 105.000 zł – przeznaczonej rzekomo na zakup nieruchomości w miejscowości U.. Do swojego pisma procesowego pozwany załączył kopię umowy pożyczki rzekomo zawartej w dniu 1 grudnia 2011 roku z P. L. (k. 298) – z treści §3 tej umowy wynika, że pożyczka miała być zwrócona do 30 czerwca 2012 roku. Do pisma pozwany załączył także niepotwierdzone za zgodność z oryginałami kopie dokumentów sporządzonych pismem ręcznym (k. 304-307), które miałyby potwierdzać, że z tytułu zwrotu wyżej opisanej pożyczki P. L. pokwitował w okresie od maja do sierpnia 2019 roku otrzymanie od pozwanego kwot pieniężnych wynoszących w sumie 105.000 zł. Wyżej przywołane kopie pokwitowań i umowy pożyczki nie są wiarygodnymi dowodami w sprawie niniejszej – nie tylko dlatego, że nie zostały w sposób przewidziany prawem poświadczone za zgodność z oryginałami dokumentów (które to oryginały pokwitowań powinny zapewne znajdować się w posiadaniu pozwanego), ale przede wszystkim dlatego, że wersja zdarzeń mająca wedle pozwanego wynikać z tych kopii dokumentów jest wysoce niespójna i niewiarygodna, gdyż pozwany w żaden sposób nie wyjaśnił tego, dlaczego dopiero po 7 latach od rzekomo uzgodnionej w umowie daty spłaty pożyczki (30 czerwca 2012 roku) zaczął tę pożyczkę spłacać. Co więcej, z treści kopii umowy pożyczki nie wynika, w jakim celu jej udzielono i jak pozwany faktycznie wykorzystał sumę pożyczki, a pozwany nie przedstawił w tym zakresie żadnych dowodów, poza swoimi własnymi twierdzeniami, które jako całkowicie gołosłowne nie mogą zostać uznane za wiarygodne – pozwany twierdził, że pożyczki udzielono mu w dniu 1 grudnia 2011 roku w celu pokrycia ceny sprzedaży nieruchomości w miejscowości U., jednakże z załączonej do akt kopii wypisu aktu notarialnego (k. 302-303) wynika, że cena nabycia działki gruntu w miejscowości U. wynosząca 342.000 zł została zapłacona zbywcom przed zawarciem z nimi umowy przedwstępnej, tj. przed dniem 20 kwietnia 2011 roku (§4 i 7 aktu notarialnego), co czyni niewiarygodnymi wyżej przytoczone twierdzenia pozwanego. Skoro pozwany nie wykazał w sposób wiarygodny tego, aby spłacił (już po ustanowieniu rozdzielności majątkowej, tj. ze środków należących do jego majątku osobistego) jakikolwiek dług, za który odpowiadałaby także powódka, lub który został zaciągnięty w związku z czynieniem nakładów na majątek wspólny małżonków, nie było podstaw do przyjęcia, iż pozwany w sposób prawnie skuteczny złożył oświadczenie o potrąceniu wierzytelności.

Ostatecznie zatem powództwo w zakresie dotyczącym roszczenia pieniężnego skierowanego przeciwko M. L. (1) podlegało zapłacie w zakresie dotyczącym kwoty 60.644,78 zł Powódka nie wykazała, w jakiej dacie pozwanemu doręczono przedsądowe wezwanie do zapłaty (k. 134) – załączyła do pozwu jedynie dowód nadania wezwania (k. 136) a nie dowód jego doręczenia. Wobec powyższego, należało przyjąć, że pozwany popadł w stan opóźnienia w zapłacie należności głównej w dniu następującym po doręczeniu mu odpisu pozwu (tj. w dniu 21 lutego 2019 roku) i od tego dnia z uwagi na treść art. 481 § 1 k.c. powinien uiszczać na rzecz powódki odsetki ustawowe za opóźnienie od należności głównej.

Stwierdzić natomiast należy, że brak jest podstaw do uznania za zasadne stanowiska powódki, jakoby opóźnienie po stronie pozwanego w zapłacie należności objętych pozwem powstawało już w dniu wyegzekwowania poszczególnych sum pieniężnych z rachunku bankowego stron. Brak jest bowiem podstaw do przyjęcia, że opóźnienie po stronie podmiotu zobowiązanego do zwrotu bezpodstawnej uzyskanej korzyści powstaje już w dacie uzyskania tej korzyści. Skoro żaden szczególny przepis ustawowy nie określał terminu, w jakim M. L. (1) miał obowiązek dokonać zwrotu nienależnie uzyskanej korzyści majątkowej na rzecz powódki, zastosowanie miał ogólny przepis art. 455 k.c. – pozwany miał obowiązek zwrócić korzyść niezwłocznie po otrzymaniu wezwania do jej zwrotu dokonanego przez powódkę. Z przyczyn wyżej wskazanych należało przyjąć, że wezwaniem tym był dopiero odpis pozwu doręczony pozwanemu.

O kosztach procesu w relacjach między powódką a pozwanym bankiem orzeczono na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. – roszczenie powódki wobec pozwanego banku zostało oddalone w całości, wobec czego powódka powinna zwrócić bankowi w całości koszty procesu związane z jego udziałem w sprawie (koszty zastępstwa procesowego obliczone w oparciu o pierwotną wartość przedmiotu sporu – 5400 zł).

Z kolei rozliczenie kosztów procesu między powódką a pozwanym M. L. (1) następuje według wynikającej z art. 100 k.p.c. zasady stosunkowego rozdzielenia tychże kosztów. Powództwo w zakresie dotyczącym należności głównej zostało uwzględnione co do kwoty 60.644,78 zł, a zatem w ok. 51% ostatecznej wartości przedmiotu sporu wynoszącej 118.954,15 zł. Brak jednak było podstaw do orzeczenia o wzajemnym zniesieniu się kosztów procesu między wyżej wskazanymi stronami, gdyż powódka poniosła już znacznie wyższe koszty niż pozwany (tj. pokryła opłatę sądową od pozwu). Należało zatem przyjąć, że pozwany powinien pokryć 51% już zaistniałych kosztów procesu związanych z udziałem w sprawie jego i powódki. Koszty procesu związane z udziałem w sprawie powódki wynoszą łącznie 9567 zł (wynagrodzenie pełnomocnika procesowego powódki obliczone od pierwotnej wartości przedmiotu sporu 5400 zł, opłata sądowa od pozwu uiszczona przez powódkę 4167 zł), z kolei koszty procesu związane z udziałem w nim M. L. (1) ograniczają się do kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 5400 zł. Łącznie koszty te wynoszą 14.967 zł (5400 zł + 9567 zł), a pozwany powinien pokryć 51% tychże kosztów, tj. kwotę 7633,17 zł. Skoro z udziałem pozwanego w sprawie łączą się koszty w kwocie 5400 zł, które pozwany musi pokryć we własnym zakresie, do zapłaty na rzecz powódki pozostaje kwota 2233,17 zł (7633,17 zł – 5400 zł).

Na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych należało w tych samych proporcjach obciążyć powódkę i M. L. (1) obowiązkiem pokrycia nieuiszczonej w toku postępowania opłaty sądowej od rozszerzonej części powództwa. Ostatecznie pełna opłata sądowa od pozwu powinna wynosi 5948 zł, natomiast powódka uiściła jedynie kwotę 4167 zł od pierwotnie zgłoszonego w pozwie roszczenia, wobec czego do zapłaty pozostają koszty sądowe w kwocie 1781 zł, z których 51% (908,31 zł) obciąża pozwanego, a pozostała część powódkę.

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi pozwanego M. L. i pełnomocnikowi powódki (o ile skutecznie został złożony przez nią wniosek o pisemne uzasadnienie).

Dnia 19 marca 2020 roku