Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 20. kwietnia 2018 r. Polska Akademia Nauk z siedzibą w W. (dalej zwana także: „Polska Akademia Nauk”) wystąpiła przeciwko D. J. o zapłatę kwoty 20.353,25 zł wraz z odsetkami w wysokości ustawowej za opóźnienie od następujących kwot:

-

365,75 zł od dnia 15. września 2014 r. do dnia zapłaty,

-

1.537,50 zł od dnia 15. lutego 2015 r. do dnia zapłaty,

-

1.537,50 zł od dnia 15. marca 2015 r. do dnia zapłaty,

-

1.537,50 zł od dnia 15. kwietnia 2015 r. do dnia zapłaty,

-

1.537,50 zł od dnia 15. lipca 2015 r. do dnia zapłaty,

-

1.537,50 zł od dnia 15. sierpnia 2015 r. do dnia zapłaty,

-

1.537,50 zł od dnia 15. grudnia 2015 r. do dnia zapłaty,

-

1.537,50 zł od dnia 16. maja 2016 r. do dnia zapłaty,

-

1.537,50 zł od dnia 16. lutego 2016 r. do dnia zapłaty,

-

1.537,50 zł od dnia 16. marca 2016 r. do dnia zapłaty,

-

1.537,50 zł od dnia 16. kwietnia 2016 r. do dnia zapłaty,

-

1.537,50 zł od dnia 16. maja 2016 r. do dnia zapłaty,

-

1.537,50 zł od dnia 16. lipca 2016 r. do dnia zapłaty,

-

1.537,50 zł od dnia 16. sierpnia 2016 r. do dnia zapłaty

oraz kosztami procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że strony zawarły umowę najmu pomieszczeń i dzierżawy gruntów, której przedmiotem były dwa budynki gospodarcze i część działki. Strona powodowa podniosła, iż na podstawie łączącej strony umowy, wystawiała na rachunek pozwanej faktury VAT, obejmujące czynsz najmu i inne opłaty z nim związane, które nie zostały przez nią uregulowane (pozew, k. 2-6).

W dniu 30. maja 2018 r., wydany został w sprawie nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym (nakaz zapłaty, sygn. akt VIII GNc 4108/18, k. 40). Jego odpis został doręczony stronie pozwanej w dniu 19. lipca 2018 r. (zwrotne potwierdzenie odbioru, k. 45).

W dniu 2. sierpnia 2018 r. D. J. złożył sprzeciw od powyższego nakazu zapłaty, w którym wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie na swoją rzecz od powoda kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu sprzeciwu pozwany nie kwestionował istnienia stosunku zobowiązaniowego z powodem i wysokości dochodzonego roszczenia. Strona pozwana podniosła natomiast zarzut przedawnienia roszczenia (sprzeciw od nakazu zapłaty, k. 46-47).

S ąd ustalił, co następuje:

W dniu 31. lipca 2014 roku Polska Akademia Nauk (...) Badawcza (...) Ekologicznego i Hodowli Zachowawczej (...) w P. (Wynajmujący/Wydzierżawiający) zawarł z D. J., prowadzącym działalność gospodarczą pod nazwą Zakład Usług (...) w W. (Najemca/Dzierżawca) umowę najmu pomieszczeń i dzierżawy gruntów, której przedmiotem były dwa budynki gospodarcze i działka gruntu, dla którego Wydział Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w Piszu prowadzi księgę wieczystą nr (...). Umowa dzierżawy została zawarta na okres dwóch lat: od dnia 1. sierpnia 2014 r. do dnia 31. lipca 2016 r. Na mocy powyższej umowy Najemca zobowiązał się do zapłaty co miesiąc czynszu najmu w wysokości 1.250,00 zł netto wraz z podatkiem VAT oraz należności na podstawie otrzymanych faktur za dany miesiąc na konto Wynajmującego lub gotówką do kasy PAN Stacji Badawczej. Zapłata miała następować do dnia 15. następnego miesiąca. Po tym terminie Wynajmujący naliczał odsetki ustawowe za zwłokę. Na podstawie zawartej umowy Najemca ponosił także koszty związane z umową oraz koszty ubezpieczenia budynków, koszt energii elektrycznej i wody według wskazań urządzeń pomiarowych lub przyjętych norm (okoliczności bezsporne; umowa najmu i dzierżawy, k. 12-15).

W związku z zawartą umową najmu i dzierżawy Polska Akademia Nauk wystawiła na rachunek D. J. następujące faktury VAT tytułem dzierżawy obiektów z gruntem:

-

nr (...) z dnia 26. sierpnia 2014 r. na kwotę 2.073,15 zł brutto, z terminem płatności do dnia 9. września 2014 r.,

-

nr (...) z dnia 26. stycznia 2015 r. na kwotę 1.537,50 zł brutto, z terminem płatności do dnia 10. lutego 2015 r.,

-

nr (...) z dnia 23. lutego 2015 r. na kwotę 1.537,50 zł brutto, z terminem płatności do dnia 10. marca 2015 r.,

-

nr (...) z dnia 20. marca 2015 r. na kwotę 1.537,50 zł brutto, z terminem płatności do dnia 4. kwietnia 2015 r.,

-

nr (...) z dnia 22. czerwca 2015 r. na kwotę 1.537,50 zł brutto, z terminem płatności do dnia 6. lipca 2015 r.,

-

nr (...) z dnia 22. lipca 2015 r. na kwotę 1.537,50 zł brutto, z terminem płatności do dnia 5. sierpnia 2015 r.,

-

nr (...) z dnia 24. listopada 2015 r. na kwotę 1.537,50 zł brutto, z terminem płatności do dnia 9. grudnia 2015 r.,

-

nr (...) z dnia 31. maja 2016 r. na kwotę 1.537,50 zł brutto, z terminem płatności do dnia 15. maja 2016 r.,

-

nr (...) z dnia 18. listopada 2016 r. na kwotę 1.537,50 zł brutto, z terminem płatności do dnia 15. lutego 2016 r.,

-

nr (...) z dnia 18. listopada 2016 r. na kwotę 1.537,50 zł brutto, z terminem płatności do dnia 15. marca 2016 r.,

-

nr (...) z dnia 18. listopada 2016 r. na kwotę 1.537,50 zł brutto, z terminem płatności do dnia 15. kwietnia 2016 r.,

-

nr (...) z dnia 18. listopada 2016 r. na kwotę 1.537,50 zł brutto, z terminem płatności do dnia 15. maja 2016 r.,

-

nr (...) z dnia 18. listopada 2016 r. na kwotę 1.537,50 zł brutto, z terminem płatności do dnia 15. lipca 2016 r.,

-

nr (...) z dnia 18. listopada 2016 r. na kwotę 1.537,50 zł brutto, z terminem płatności do dnia 15. sierpnia 2016 r.

(okoliczności bezsporne; faktury VAT, k. 14-29).

D. J. uregulował część należności z faktury VAT nr (...). Do zapłaty z powyższej faktury VAT pozostała kwota 365,75 zł (okoliczności bezsporne).

Pismem z dnia 23. listopada 2017 r., doręczonym w dniu 1. grudnia 2017 r., Polska Akademia Nauk wezwała D. J. do zapłaty kwoty 61.410,74 zł tytułem nieuregulowanych należności wynikających z wystawionych faktur VAT (okoliczności bezsporne; wezwanie do zapłaty z potwierdzeniem odbioru, k. 30-35).

Stan faktyczny opisany powyżej był bezsporny między stronami niniejszego postępowania. Podstawę ustaleń stanowiły zatem twierdzenia strony powodowej niezakwestionowane albo wprost przyznane przez pozwanego, a zatem dotyczące faktów bezspornych.

Przedstawiony powyżej stan faktyczny Sąd ustalił ponadto na podstawie powołanych przy odpowiednich partiach ustaleń dowodów: dokumentów prywatnych. Na poparcie swoich twierdzeń powód przedstawił wymienione wyżej kserokopie i wydruki dokumentów, które Sąd uczynił podstawą dokonanych ustaleń we wskazanym wyżej zakresie. Strony nie kwestionowały wiarygodności załączonych do pism procesowych odpisów dokumentów prywatnych, Sąd zaś nie znalazł jakichkolwiek podstaw, by czynić to z urzędu.

S ąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w części.

Strona powodowa swoje roszczenie wywodziła z łączącej ją z pozwaną umowy najmu budynków gospodarczych oraz dzierżawy gruntu. Zgodnie z art. 659 § 1 k.c., przez umowę najmu wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz do używania przez czas oznaczony lub nieoznaczony, a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz. Stosownie do art. 693 § 1 k.c. przez umowę dzierżawy wydzierżawiający zobowiązuje się oddać dzierżawcy rzecz do używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony lub nieoznaczony, a dzierżawca zobowiązuje się płacić wydzierżawiającemu umówiony czynsz. Do dzierżawy stosuje się odpowiednio przepisy o najmie z zachowaniem przepisów poniższych (art. 694 k.c.). Umowa najmu oraz dzierżawy ma charakter konsensualny, odpłatny, dwustronnie zobowiązujący i wzajemny. Ekwiwalentem świadczenia wynajmującego/wydzierżawiającego, które polega na oddaniu rzeczy do używania, jest świadczenie najemcy/dzierżawcy, polegające na płaceniu umówionego czynszu. Po stronie najemcy powstaje zatem jednocześnie uprawnienie do korzystania z rzeczy, jak i obowiązek zapłaty czynszu. W konsekwencji, najemca jest zarówno wierzycielem, jak i dłużnikiem wynajmującego. W myśl art. 669 § 1 k.c. najemca obowiązany jest uiszczać czynsz w terminie umówionym. Stosownie zaś do art. 699 k.c., jeżeli termin płatności czynszu nie jest w umowie oznaczony, czynsz jest płatny z dołu w terminie zwyczajowo przyjętym, a w braku takiego zwyczaju - półrocznie z dołu. W niniejszej sprawie najemca, czyli pozwany zobowiązał się do uiszczania czynszu oraz opłat eksploatacyjnych przez okres trwania umowy, zgodnie z postanowieniami umowy, co w toku procesu nie zostało przez niego kwestionowane.

Pozwany nie kwestionował zawarcia z powodem umowy najmu oraz dzierżawy o treści przedstawionej w pozwie, okresu związania stron umową oraz wysokości należności z tytułu czynszu najmu i opłat eksploatacyjnych za okres dochodzony pozwem. Pozwany podniósł natomiast zarzut przedawnienia roszczenia.

Zgodnie z rozkładem ciężaru dowodu, wynikającym z przepisu art. 6 k.c. oraz stanowiącego jego odpowiednik procesowy art. 232 k.p.c., powód winien udowodnić okoliczność wykonania umowy i wysokości dochodzonego roszczenia.

Jak już zostało wskazane, poza sporem był sam fakt zawarcia umowy złożonej przez powoda do akt sprawy. Zostały w niej wyraźnie wskazane obowiązki zarówno powoda jako Wynajmującego, jak i pozwanego, jako Najemcy. Strona pozwana nie kwestionowała wykonania umowy przez powoda oraz wysokości należnego mu z tego tytułu wynagrodzenia, zatem niewątpliwie zaktualizował się obowiązek zapłaty wynagrodzenia powodowi z tytułu łączącej strony umowy najmu i dzierżawy. Wobec faktu, że strona pozwana nie kwestionował powyższych okoliczności, powód zwolniony był z dalszego dowodzenia swoich twierdzeń.

W dalszej kolejności należało odnieść się do podniesionego przez stronę pozwaną zarzutu przedawnienia roszczenia. Zarzut ten zasługiwał na uwzględnienie w części.

Zaznaczyć należy, iż zgodnie z treścią art. 118 k.c., w brzmieniu obowiązującym przed dniem wejścia w życie ustawy z dnia 13. kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2018 r., poz. 1104), jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata.

Wobec tego, że czynsz najmu jest świadczeniem okresowym, obie strony niniejszego postępowania są przedsiębiorcami, a dochodzona pozwem należność niewątpliwie pozostaje w związku z prowadzoną przez nie działalnością gospodarczą, do roszczeń dochodzonych w niniejszej sprawie ma zastosowanie trzyletni okres przedawnienia wskazany w art. 118 k.c. Podniesiony przez stronę pozwaną zarzut przedawnienia okazał się zatem zasadny, gdy chodzi o roszczenie obejmujące wynagrodzenie z tytułu czynszu najmu oraz dzierżawy gruntu za okres od sierpnia 2014 r. do marca 2015 r., tj. w zakresie faktur VAT nr: (...), (...), (...) oraz (...). Kwota z ostatniej z wymienionych faktur VAT, stała się wymagalna w dniu 4. kwietnia 2015 roku, zatem roszczenie o zapłatę należności na podstawie tej faktury VAT ( (...)) przedawniło się w dniu 4. kwietnia 2018 roku, natomiast z kolejnych faktur ( (...), (...), (...)) odpowiednio wcześniej. Pozew został wniesiony w dniu 20. kwietnia 2018 roku, a zatem w dniu jego wniesienia roszczenia z powyższych faktur VAT były już przedawnione, wobec czego powództwo w tym zakresie, tj. w zakresie kwoty 4.978,25 zł, należało oddalić na mocy art. 118 k.c.

Mając na względzie powyższe okoliczności, zarzut przedawnienia okazał się chybiony jeśli chodzi o roszczenie obejmujące wynagrodzenie z tytułu czynszu najmu oraz dzierżawy począwszy od lipca 2015 r. W niniejszym przypadku następuje okoliczność analogiczna do powyższej. Należność wynikająca z faktury VAT nr (...) stała się wymagalna w dniu 6. lipca 2015 r., a zatem termin przedawnienia upłynąłby w dniu 6. lipca 2018 r. W związku z tym, iż pozew został wniesiony w dniu 20. kwietnia 2018 r., roszczenie w zakresie należności wynikających z pozostałych faktur VAT, będących przedmiotem niniejszego postępowania, nie uległo przedawnieniu.

Zaznaczyć należy, że niezasadny okazał się zgłoszony przez powoda w odpowiedzi na sprzeciw od nakazu zapłaty zarzut nadużycia prawa przez pozwanego poprzez zgłoszenie zarzutu przedawnienia roszczenia. W pierwszej kolejności wskazać należy, że w doktrynie i orzecznictwie zgodnie podkreśla się, że przy przyjmowaniu nadużycia prawa konieczne jest zachowanie szczególnej ostrożności. W praktyce winno to następować w sytuacjach wyjątkowych. Należy przy tym mieć na względzie dwie zasadnicze okoliczności, a mianowicie, że domniemywa się, iż osoba korzystająca ze swego prawa czyni to w sposób zgodny z zasadami współżycia społecznego oraz że odwołanie się zwłaszcza ogólnikowo do klauzul generalnych przewidzianych w art. 5 k.c. nie może podważać pośrednio mocy obowiązujących przepisów prawnych. Z istnienia domniemania, iż korzystający z prawa podmiotowego postępuje zgodnie z zasadami współżycia społecznego (ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa), wysnuwa się jako oczywisty wniosek, iż ciężar dowodu istnienia okoliczności faktycznych uzasadniających ten zarzut spoczywa na tym, kto ten zarzut podnosi. Dopiero istnienie szczególnych okoliczności może domniemanie to obalić i pozwolić na zakwalifikowanie określonego zachowania, jako nadużycia prawa, nie zasługującego na ochronę z punktu widzenia zasad współżycia społecznego” (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7. grudnia 1965 r., III CR 278/65, OSNCP 1966, nr 7-8, poz. 130). W ocenie Sądu okoliczności takich powód nie wykazał. Podkreślenia wymaga, że w przypadku zgłoszenia przez pozwanego zarzutu przedawnienia roszczenia, potrzeba stosowania art. 5 k.c. pojawia się wyjątkowo, gdy w okolicznościach konkretnego przypadku wystąpienie skutku przedawnienia okaże się rażąco niemoralne, czy też może doprowadzić do sytuacji krytycznej wierzyciela. W ocenie Sądu brak jest podstaw do przyjęcia, iż w sprawie wykazane zostały szczególne okoliczności uzasadniające zarzut nadużycia prawa podmiotowego. Powód, podnosząc powyższy zarzut, powoływał się na zachowanie pozwanego pozostające w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego. Wskazał bowiem, iż pozwany świadomie nie uregulował należności, w związku z czym nie może on podnosić zarzutu przedawnienia.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że obie strony są profesjonalnymi podmiotami gospodarczymi, które powinny dbać o swoje interesy. W szczególności powód winien podjąć bez zbędnej zwłoki działania celem wyegzekwowania przysługujących mu należności. W niniejszej sprawie zbadaniu wymagała więc okoliczność czy przyczyna opóźnienia w dochodzeniu roszczenia objętego pozwem była usprawiedliwiona i czy można przyjmować, że opóźnienie to było wywołane działaniem dłużnika. W okolicznościach niniejszej sprawy brak jest natomiast podstaw do przyjęcia, że to nieuczciwe działanie pozwanego przyczyniło się do przedawnienia roszczenia powoda. Brak jest bowiem jakichkolwiek dowodów świadczących o tym, że pozwany podejmował działania, które mogłyby zasadnie wywołać u wierzyciela przekonanie, że dobrowolnie spełni swoje świadczenie. Podkreślenia ponadto wymaga, że powód wytoczył powództwo ze znacznym, niczym nieuzasadnionym opóźnieniem. Od upływu terminu przedawnienia części roszczenia – najwcześniej wymagalnego roszczenia z faktury VAT nr (...) - do dnia wytoczenia powództwa upłynął ponad rok, a powód nie wykazał, żadnych uzasadnionych przyczyn, które usprawiedliwiałyby tak znaczne opóźnienie w dochodzeniu roszczenia. W ocenie Sądu, w niniejszej sprawie, nie zachodzą zatem okoliczności naruszenia przez pozwanego zasad współżycia społecznego, a zatem skorzystanie przez pozwanego z przysługującego mu prawa w postaci podniesienia zarzutu przedawniania roszczenia nie prowadziło do nadużycia prawa.

Wobec powyższego, Sąd na podstawie art. 659 § 1 k.c. oraz art. 693 § 1 k.c. zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę w łącznej wysokości 15.375,00 zł tytułem zaległego czynszu najmu i opłat eksploatacyjnych. W pozostałym zaś zakresie oddalił powództwo jako niezasadne.

O obowiązku zapłaty odsetek ustawowych za opóźnienie od poszczególnych faktur VAT Sąd orzekł zgodnie z żądaniem pozwu, na podstawie art. 481 k.c. Data początkowa, od której powód domagał się odsetek, a zarazem początek opóźnienia pozwanego w spełnieniu świadczenia, nie była kwestionowana przez stronę pozwaną (fakt bezsporny, art. 230 k.p.c.).

Rozstrzygając o kosztach procesu Sąd oparł się na dyspozycji przepisu art. 100 k.p.c. i dokonał stosunkowego ich rozdzielenia. Powód wygrał sprawę w zakresie, w jakim powództwo zostało uwzględnione, zaś pozwany w części, w jakiej Sąd oddalił powództwo. W konsekwencji pozwany winien ponieść koszty procesu w 75%, zaś powód w 25%.

Wydatki poniesione przez powoda w niniejszej sprawie sprowadzają się do: opłaty stosunkowej od pozwu w wysokości 1.018,00 zł, wynagrodzenia pełnomocnika należnego stosownie do § 2 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22. października 2015 r., w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. 2015, poz. 1804) w kwocie 3.600 zł oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa w wysokości 34,00 zł (łącznie 4.652,00 zł).

Wydatki poniesione przez pozwanego w niniejszej sprawie sprowadzają się do wynagrodzenia pełnomocnika należnego stosownie do § 2 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22. października 2015 r., w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. 2015, poz. 1800), w kwocie 3.600,00 zł oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa w wysokości 34,00 zł (łącznie 3.634,00 zł).

Do rozliczenia zatem pozostały koszty procesu w łącznej kwocie 8.286,00 zł. Ponieważ pozwany winien ponieść 75% kosztów procesu (6.214,00 zł), Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 2.580,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Biorąc pod uwagę wszystkie powołane wyżej okoliczności, Sąd na podstawie wskazanych w uzasadnieniu przepisów, orzekł jak w wyroku.

SSR Aleksandra Zielińska-Ośko

Z. Odpis uzasadnienia wraz z odpisem wyroku doręczyć pełnomocnikom stron.