Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

wyroku z 29 grudnia 2020 r.

W pozwie skierowanym przeciwko (...) S.A. w W. powódka W. P., reprezentowana przez pełnomocnika z urzędu, domagała się zasądzenia na jej rzecz 7 772,81 zł tytułem częściowego odszkodowania wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 8 czerwca 2017 r. do dnia zapłaty. Ponadto powódka wniosła o zasądzenie od pozwanego na jej rzecz zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych. (k. 1-7)

W uzasadnieniu wskazano, że dochodzona kwota stanowi odszkodowanie za zniszczenia wynikłe z pożaru w dniu 6 maja 2017 r. w budynku mieszkalnym, którego powódka jest współwłaścicielką. Zastrzeżono jednak, że odszkodowanie to nie obejmuje żądania wypłaty związanego z bezpodstawnym zastosowaniem przez pozwanego obniżenia wysokości rekompensaty o zużycie techniczne, tj. o kwotę 11 837,73 zł – w tym zakresie powódka zamierza wytoczyć odrębne powództwo. Strona powodowa podała, że z pozwanym łączyła ją umowa ubezpieczenia majątkowego, zaś ubezpieczyciel, po przeprowadzeniu postępowania likwidacyjnego, wypłacił łącznie 24 232,91 zł tytułem odszkodowania, podczas gdy należne odszkodowanie powinno wynieść 32 005,72 zł. Jednocześnie powódka wskazała, że w związku z nierozpoznaniem przez pozwanego reklamacji z 5 grudnia 2017 r., w której wezwano ubezpieczyciela do zapłaty dalszej kwoty 14 399,82 zł, w terminie 30 dni od jej złożenia zgodnie z art. 8 ustawy z 5 sierpnia 2018 r. o rozpatrywaniu reklamacji przez podmioty rynku finansowego i o Rzeczniku Finansowym uważa się za rozpatrzoną zgodnie z roszczeniem zgłoszonym w reklamacji, a zatem pozwany ubezpieczyciel obowiązany jest do przyznania tych świadczeń.

Nakazem zapłaty z 10 lipca 2019 r. w całości uwzględniono żądanie pozwu. (k. 89)

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwany (...) S.A. w W. wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powódki na jej rzecz kosztów procesu według norm przepisanych. (k. 93-96)

W uzasadnieniu wskazano, że wypłacone na rzecz powódki odszkodowanie w wysokości 24 232,91 zł zostało ustalone w oparciu o umowę zawartą z powódką - przy uwzględnieniu art. 68 ustawy z 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczeń Komunikacyjnych - i wyczerpuje całość roszczeń powódki w związku ze zdarzeniem objętym ochroną ubezpieczeniową. Strona pozwana wskazała, że kosztorys przedłożony przez powódkę dotyczy prac niemających związku ze szkodą. Ponadto zakwestionowano zasadność wymiany glazury w łazience. Pozwany podniósł również, że budynek został ubezpieczony według wartości rzeczywistej, uwzględniającej faktyczne zużycie techniczne, zatem przy wyliczeniu odszkodowania wzięto pod uwagę zużycie na poziomie 27% i stosownie do tego potrącono należność wynikającą z kosztorysu. Odnośnie do stanowiska powódki dotyczącego reklamacji pozwany wskazał, że opóźnił się z rozpatrzeniem reklamacji, gdyż powódka nie przedłożyła kosztorysu do pisma z 22 września 2017 r., zaś druga reklamacja z 20 marca 2018 r. została rozpatrzona 8 maja 2018 r., a zatem przy zachowaniu 60-dniowego terminu stosownie do art. 7 ustawy z 5 sierpnia 2018 r. o rozpatrywaniu reklamacji przez podmioty rynku finansowego i o Rzeczniku Finansowym.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

6 maja 2017 r. ok. godz. 23:05 doszło do pożaru w budynku jednorodzinnym umiejscowionym na nieruchomości składającej się z działki ew. nr 87/12 położonej w C., gmina Ł., którego współwłaścicielką jest W. P.. Powódka niezwłocznie wezwała pomoc strażaków z Państwowej Straży Pożarnej w N., którzy po przybyciu na miejsce zdarzenia podjęli działania ratunkowe - gaśnicze.

(bezsporne)

Pożar wybuchł w pokoju znajdującym się na parterze budynku i rozprzestrzenił się na pozostałe pomieszczenia znajdujące się na tej kondygnacji. Wskutek tego zdarzenia doszło do uszkodzeń we wszystkich pomieszczeniach znajdujących się na parterze budynku, w tym spaleniu uległo wyposażenie pokoju i kuchni. Nastąpiło także wypalenie podłogi w pokoju, okopceniu i opaleniu uległa boazeria na ganku, zakopceniu uległa część pozostałych pomieszczeń, a ponadto spaleniu uległa: stolarka okienna i drzwiowa, telewizor (...), karnisze, firanki i zasłony, żyrandol pokojowy, wersalka, stół, fotel jednoosobowy, meblościanka, serwis obiadowy, żelazko, stolik pod telewizor, odzież, lodówka, meble kuchenne, stół i ława kuchenna, okap kuchenny, kuchenka gazowa oraz zegar naścienny. W związku z nagrzaniem ściany w łazience, a następnie gwałtownym jej schłodzeniem w trakcie akcji gaśniczej doszło do odspojenia płytek od podłoża.

Dowód: dokumentacja fotograficzna – k. 15-23, 31-38, opinia biegłego w zakresie budownictwa ogólnego i szacowania nieruchomości – k. 134-141, opinie uzupełniające – k. 157, 167, zeznania powódki – protokół rozprawy z 19 listopada 2019 r. – k. 122-123

Wartość prac – szczegółowo opisanych w opinii biegłego inż. J. B. w zakresie budownictwa ogólnego i szacowania nieruchomości z 15 czerwca 2020 r. na k. 139-141 - mających na celu przywrócenie budynku do stanu sprzed pożaru zgodnie z normami technicznymi, przy uwzględnieniu zasad określonych w ustawie z 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczeń Komunikacyjnych wynosi 31 857,89 zł.

Dowód: opinia biegłego w zakresie budownictwa ogólnego i szacowania nieruchomości – k. 134-141, opinie uzupełniające – k. 157, 167

W dacie zdarzenia budynek, w którym doszło do pożaru był objęty ochroną ubezpieczeniową w (...) S.A. w związku z zawartą przez powódkę umową ubezpieczenia majątkowego (...) Gospodarstwo Rolne - ubezpieczenie budynków z (...) S.A. w W.. Zgodnie z ogólnymi warunkami ubezpieczenia, zakład ubezpieczeń zobowiązał się do wypłaty odszkodowania w sytuacji, w której doszłoby do zniszczenia lub uszkodzenia obiektu na skutek nastąpienia jednego ze zdarzeń losowych. Składka ubezpieczeniowa była powiększona o 50% z uwagi na palną konstrukcję budynku.

(bezsporne)

8 maja 2018 r., W. P. zgłosiła szkodę majątkową do likwidacji pozwanemu zakładowi ubezpieczeń. Po przeprowadzeniu przez (...) S.A opisu sytuacyjnego zdarzenia oraz szkody przygotowano wycenę wartości kosztorysowej robót remontowo – budowlanych., opiewającą na kwotę 17 605,90 zł. Decyzją z 15 maja 2017 pozwany zakład ubezpieczeń przyznał powódce odszkodowanie w tej wysokości. Ponadto zakład ubezpieczeń przyznał powódce 18.000 zł tytułem odszkodowania za niszczenie mienia ruchomego, informując jednocześnie, że kwota ta wyczerpuje uzgodnioną sumę ubezpieczenia.

Dowód: druk zgłoszenia szkody – 25-26, druk informacji o szkodzie – k. 27, kosztorys – 28-30, dokumentacja fotograficzna, decyzja (...) S.A. z 15.05.2017 r. – k. 49, dokumentacja z postępowania likwidacyjnego w zakresie mienia ruchomego – 39-48

Pismem z 22 września 2017 r., pełnomocnik powódki wezwał pozwany (...) S.A. do dopłaty dalszej kwoty 14 399,82 zł zgodnie z przygotowanym w programie kosztorysowym i przedłożonym pozwanej kosztorysem ofertowym sporządzonym przy uwzględnieniu przeprowadzenia naprawy metodą gospodarczą, z uwzględnieniem obowiązujących stawek podatku VAT na zakup materiałów i robociznę, poprzedzonym obmiarem uszkodzeń, według którego należne odszkodowanie powinno wynieść 32.005,72 zł.

Dowód: pismo A. z 22 września 2017 r. – k. 50, tabela elementów scalonych – k. 51, kosztorys ofertowy z 21 września 2017 r. – k. 52-73

W związku z brakiem udzielenia odpowiedzi na powyższe wystąpienie, pełnomocnik powódki pismem z 5 grudnia 2017 r. ponownie wezwał (...) S.A. do zapłaty 14 399,82 zł. W piśmie tym zastrzeżono, że należy je potraktować jako reklamację. Niezależnie od tego powódka zwróciła się do Komisji Nadzoru Finansowego, wnosząc o podjęcie wobec pozwanego zakładu ubezpieczeń stosownej interwencji. W wiadomości e-mail skierowanej do (...) S.A. pełnomocnik powódki wskazał, że wobec braku odpowiedzi na reklamację z 5 grudnia (...). należy uznać, iż reklamacja została uznana w całości. W piśmie z 17 stycznia 2018 r. (...) S.A. w odpowiedzi na pismo z dnia 5 grudnia 2017 r., poinformował powódkę, że nie otrzymał kosztorysu dotyczącego przedmiotowej szkody. Pełnomocnik powódki w tym samym dniu przesłał pozwanemu za pośrednictwem e-maila sporządzony kosztorys.

Dowód: pismo A. z 5 grudnia 2017 r. – k. 74, pismo do (...) k. 75, korespondencja e-mail z 16 stycznia 2017 r. – k. 77, pismo (...) S.A. z 17 stycznia 2017 r. – k. 78, wiadomość e-mail – k. 80

Na podstawie decyzji z dnia 30 stycznia 2018 r., (...) S.A. przyznał na rzecz powódki dalszą kwotę 6 627,01 zł z tytułu odszkodowania za uszkodzony budynek mieszkalny. Łącznie przyznano zatem powódce 24 232,91 zł. W dalszych pismach pełnomocnik powódki ponownie zwracał się do (...) o interwencję w sprawie oraz do (...) S.A. o wypłatę odszkodowania według przedłożonego kosztorysu, jednakże (...) S.A. konsekwentnie odmawiał wypłaty odszkodowania w wyższej wysokości niż dotychczas przyznana.

Dowód: decyzja (...) z 30 stycznia 2018 r. – k. 81, pismo A. z 21 lutego 2018 r. – k. 82, pismo A. z 20 marca 2018 r. – k. 83, pismo (...) z 7 maja 2018 r. – k. 84, pismo (...) z 10 maja 2018 r. – k. 86

Na podstawie umowy z 11 stycznia 2019 r. współwłaściciele nieruchomości przelali na rzecz powódki W. P. wierzytelność przysługującą im w stosunku do (...) S.A. z tytułu odszkodowania za szkodę spowodowaną pożarem dniu 6 maja 2017 r.

Dowód: umowa cesji z 11 stycznia 2019 r. – k. 88

Ustalając stan faktyczny Sąd oparł się na dowodach z dokumentów, których autentyczność i treść nie budziła wątpliwości i nie była kwestionowana przez strony, a także na zeznaniach powódki W. P.. Sąd dał wiarę zeznaniom powódki, bowiem były one szczere, spontaniczne i korelowały z pozostałym materiałem dowodowym.

Za podstawę ustaleń Sąd uczynił także opinię główną i opinie uzupełniające sporządzone przez biegłego inż. J. B. w zakresie budownictwa ogólnego i szacowania nieruchomości. Opinie te były rzeczowe, fachowe i spójne. W oparciu o te opinie Sąd ustalił zakres prac koniecznych do wykonania celem przywrócenia stanu sprzed pożaru, jak również ich koszt przy uwzględnieniu regulacji z ustawy z 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczeń Komunikacyjnych, w szczególności art. 68 ust. 1 pkt 1 tej ustawy odnoszącego się do budynków ubezpieczonych według wartości rzeczywistej. Zaznaczyć należy, że w pierwszej opinii uzupełniającej biegły skorygował opinię główną - uwzględniając zastrzeżenia zgłoszone przez stronę pozwaną – i zasadnie obniżył szacowany koszt robót o koszt usunięcia gruzu, które nie został przez powódkę udokumentowany. Odnośnie zaś do kwestionowanych przez pozwany zakład ubezpieczeń kosztów wymiany glazury, Sąd dał wiarę zeznaniom powódki o odspojeniu płytek w łazience, gdyż znajdowały one potwierdzenie we wnioskach poczynionych przez biegłego w drugiej opinii uzupełniającej, gdzie wskazano, że wyniku nagrzania podczas pożaru (kiedy temperatura dymu i gazów pożarowych wynosi kilkaset stopni Celsujsza) i gwałtownego schłodzenia mogło dojść do odspojenia płytek od podłoża. Tym samym koszt wymiany glazury w łazience uznano za zasadny. W zakresie innych prac (poza wywiezieniem gruzu) opinia ta nie była przez pozwanego kwestionowana.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w przeważającej części.

Poza sporem w niniejszej sprawie pozostało, że pozwana ponosi odpowiedzialność cywilną wobec powódki w związku z zawartą umową obowiązkowego ubezpieczenia budynków wchodzących w skład gospodarstwa rolnego.

Zgodnie z art. 13 ust. 3 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 2214 z późn. zm.) w obowiązkowych ubezpieczeniach mienia odszkodowanie wypłaca się w kwocie odpowiadającej wysokości szkody, nie większej jednak od sumy ubezpieczenia ustalonej w umowie. Według art. 68 ust. 1 ww. ustawy wysokość szkody ustala się, z uwzględnieniem art. 69, na podstawie cenników stosowanych przez zakład ubezpieczeń w każdym przypadku niepodejmowania odbudowy, naprawy lub remontu budynku albo na podstawie kosztorysu wystawionego przez podmiot dokonujący odbudowy lub remontu budynku, odzwierciedlającego koszty związane z odbudową lub remontem, określone zgodnie z obowiązującymi w budownictwie zasadami kalkulacji i ustalania cen robót budowlanych - przy uwzględnieniu dotychczasowych wymiarów, konstrukcji, materiałów i wyposażenia; jeżeli suma ubezpieczenia została ustalona według wartości rzeczywistej, uwzględnia się również faktyczne zużycie budynku od dnia rozpoczęcia odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń do dnia powstania szkody. Jak z kolei stanowi art. 69 ww. ustawy wysokość szkody w budynkach rolniczych zmniejsza się o wartość pozostałości, które mogą być przeznaczone do dalszego użytku, przeróbki lub odbudowy oraz zwiększa się w granicach sumy ubezpieczenia o udokumentowane koszty uprzątnięcia miejsca szkody w wysokości do 5% wartości szkody. Choć przepisy ustawy rzeczywiście nie regulują wprost ustalania rozmiaru szkody, to na uwadze należy mieć treść art. 68 ust. 4 ustawy, który to stanowi, że zakład ubezpieczeń nie uwzględnia stopnia zużycia budynku tylko przy szkodach drobnych, których wartość nie przekracza 100 euro. Powyższe na zasadzie wnioskowania a contrario pozwala stwierdzić, iż przy szkodach te wartości przekraczających, występuje obwiązek uwzględnienia stopnia zużycia budynku. Usytuowanie tego przepisu (ostatnia jednostka redakcyjna art. 68 ustawy) wskazuje bowiem, że odnosi się on do art. 68 ust. 1 i 2 ustawy. Ponadto zgodnie z art. 22 ust. 1 powyższej ustawy do umów ubezpieczenia obowiązkowego, w sprawach nieuregulowanych w ustawie, stosuje się przepisy kodeksu cywilnego.

Jak wynika z poczynionych w sprawie ustaleń – zwłaszcza wynikających z opinii biegłego sądowego w dziedzinie budownictwa i szacowania nieruchomości - koszty przywrócenia budynku mieszkalnego do stanu sprzed pożaru, przy uwzględnieniu norm technicznych oraz stopnia zużycia technicznego budynku wynoszą 31 857,89 zł. Wartość ta podlega jednak obniżeniu o koszt usunięcia gruzu – 605,07 zł, bowiem powódka nie sprostała nałożonemu na nią w art. 69 pkt 2 ustawy ciężarowi udokumentowania kosztu uprzątnięcia miejsca szkody. Z kolei z przyczyn, o których mowa wyżej Sąd uznał, że pozwany nie zakwestionował skutecznie konieczności wymiany glazury w łazience. Wobec wypłacenia powódce na etapie postępowania likwidacyjnego 24 232,91 zł do zasądzenia pozostało zatem 7019,91 zł, zaś w zakresie kwoty 605,07 zł powództwo należało oddalić.

W ocenie Sądu dla rozpoznania niniejszej sprawy nie mają wpływu argumenty podniesione przez stronę powodową odnośnie do uznania przez ubezpieczyciela reklamacji w całości (w której powódka domagała się przyznania 14 399,82 zł tytułem dalszego odszkodowania) wobec braku odpowiedzi na pisma powódki z 22 września i 5 grudnia 2017 r. w 30-dniowym terminie przewidzianym w art. 6 ustawy z 5 sierpnia 2018 r. o rozpatrywaniu reklamacji przez podmioty rynku finansowego i o Rzeczniku Finansowym (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 2279 z późn. zm.). Nawet bowiem w razie przyjęcia, że (...) S.A. nie sprostało wymogom z art. 6 -8 tej ustawy udzielając odpowiedzi po 30-dniowym terminie i nie informując uprzednio o okolicznościach niepozwalających na rozpoznanie sprawy z zachowaniem tego terminu, pozwany w toku postępowania wykazał, że odszkodowanie powinno być przyznane w mniejszym rozmiarze wobec nieudokumentowania kosztów wywiezienia gruzu, a zatem wykazując, że zobowiązanie istnieje w mniejszym rozmiarze. Wskazać bowiem należy, że domniemanie z art. 8 ustawy z 5 sierpnia 2018 r. o rozpatrywaniu reklamacji przez podmioty rynku finansowego i o Rzeczniku Finansowym o milczącej akceptacji reklamacji ma charakter wzruszalny. Wskazany przepis dzieli bowiem ciężar dowodu w postępowaniu sądowym. Na stronie korzystającej z domniemania, a więc kliencie, spoczywa ciężar wykazania podstawy domniemania, czyli faktu nieterminowego rozpatrzenia reklamacji, co zmusza wówczas podmiot rynku finansowego do dowodu przeciwieństwa wniosku domniemania - wykazania, że uznany dług nie istnieje lub istnieje w mniejszym wymiarze. W postępowaniu przed sądem podmiot rynku finansowego może zatem atakować powołanie się przez klienta na art. 8 tej ustawy w dwojaki sposób - podmiot ten może przeprowadzić dowód przeciwny wobec podstawy domniemania, a więc wykazać wątpliwość nieterminowego rozpatrzenia reklamacji, jak też obalić wniosek domniemania, gdzie nie wystarczy już dowód przeciwny, a konieczne jest wykazanie przeciwieństwa - nieistnienia zobowiązania lub jego istnienie w mniejszym wymiarze, niż wynika to z reklamacji. (por. D. M. Marko, Obowiązek udzielenia odpowiedzi na reklamację przez podmioty rynku finansowego i jego cywilnoprawne skutki, PS 2018, nr 11-12, s. 103-117).

O odsetkach orzeczono w oparciu o art. 455 k.c. w zw. z art. 481 § 1 k.c. i art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 2214 z późn. zm.). Wymagalność roszczeń o odszkodowanie podlega regulacji art. 455 k.c. Postawienie zobowiązania w stan wymagalności następuje w rezultacie wezwania dłużnika przez wierzyciela do zapłaty, a zatem wezwanie to przekształca zobowiązanie bezterminowe w terminowe, co uprawnia wierzyciela do domagania się ustawowych odsetek za opóźnienie w jego spełnieniu (art. 481 § 1 k.c.). Ponadto zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych zakład ubezpieczeń wypłaca odszkodowanie w terminie 30 dni licząc od dnia złożenia przez poszkodowanego lub uprawnionego zawiadomienia o szkodzie. W niniejszej sprawie pierwsza decyzja dotycząca odszkodowania została wydana przez (...) S.A. 15 maja 2017 r., a zatem już w tym dniu pozwany znając rozmiar szkody powinien wypłacić powódce odszkodowanie w pełnej wysokości. Skoro jednak powódka domagała się odsetek od 8 czerwca 2017 r., to Sąd nie mogąc wyjść poza żądanie, zasądził odsetki ustawowe za opóźnienie od 8 czerwca 2017 r.

Mając na uwadze powyższe Sąd orzekł jak w pkt I i II wyroku.

O kosztach orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c. statuującego zasadę stosunkowego rozdzielenia kosztów. Żądanie powódki – w całości zwolnionej od kosztów sądowych – zostało uwzględnione w ok. 90%, zatem pozwany powinien w tym zakresie ponieść koszty procesu. Na koszty w niniejszej sprawie złożyło się 389 zł opłaty sądowej oraz 3705,09 zł wynagrodzenia za opinię biegłego oraz 1476 zł wynagrodzenia dla pełnomocnika ustanowionego powódce z urzędu (według stawki z § 8 pkt 4 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 18)). Wobec tego należało od pozwanego nakazać ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa kwotę 5013,08 zł (90% x 5570,09 zł) tytułem części wydatków uiszczonych w postępowaniu tymczasowo przez Skarb Państwa (art. 113 ust. 1 ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych).

ZARZĄDZENIE

1.  odnotować uzasadnienie;

2.  odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi pozwanego;

3.  kal. 14 dni.

N., 25 stycznia 2021 r.