Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 18 lutego 2021 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XII Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący: Sędzia (del.) Iwona Strączyńska

Protokolant: sekr sąd. Dominika Hara

przy udziale Prokuratora Przemysława Ścibisza

po rozpoznaniu w sprawie przeciwko K. K. i innym

oskarżonemu o czyny z art. 296 § 1, 2 i 3 k.k. w zb. z art. 284 § 2 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 12 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k. i inne

w przedmiocie zażalenia pokrzywdzonej N. P.

na postanowienie Prokuratora Prokuratury Regionalnej w W. z dnia 27 lutego 2019 r. o zabezpieczeniu majątkowym

na podstawie art. 437 § 1 k.p.k., art. 465 § 2 k.p.k. oraz art. 293 § 3 k.p.k.

postanawia

zażalenia pokrzywdzonej N. P. nie uwzględnić i utrzymać w mocy postanowienie Prokuratora Prokuratury Regionalnej w W. z dnia 27 lutego 2019 r. w sprawie (...) o zabezpieczeniu majątkowym

UZASADNIENIE

Prokuratura Regionalna w W. pod sygnaturą akt (...) nadzorowała śledztwo między innymi przeciwko D. M. i innym, podejrzanemu o czyn z art. 286 § 1 kk w zw. z art. 294 § 1 kk w zb. z art. 270 § 1 kk w zb. z art. 178 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi w zb. z art. 171 ust. 5 ustawy Prawo Bankowe w zw. z art. 11 § 2 kk w zw. z art. 12 § 1 kk w zw. z art. 65 § 1 kk i inne. Materiały tej sprawy zostały w dniu 14 lipca 2020 r. wyłączone do odrębnego postępowania z akt śledztwa o sygn. (...) w zakresie dotyczącym między innymi D. M.. W dniu 23 października 2020 r. wydane zostało postanowienie o zamknięciu przedmiotowego śledztwa, zaś w dniu 26 października 2020 r. do Sądu Okręgowego w Warszawie skierowano akt oskarżenia między innymi przeciwko D. M. i innym.

Postanowieniem z dnia 27 lutego 2019 r. Prokurator Prokuratury Regionalnej w W. postanowił:

I.  dokonać zabezpieczenia majątkowego wobec obecnie oskarżonego, tytułem:

1)  kary grzywny w wysokości do 3000 stawek dziennych każda stawka po 2000 zł, co stanowi kwotę 6.000.000,00 zł (na podstawie art. 33 § 2 i § 3 kk oraz art. 309 kk)

2)  środka kompensacyjnego w postaci obowiązku naprawienia szkody majątkowej w kwocie nie mniejszej niż 89.866.865,40 zł na rzecz Skarbu Państwa reprezentowanego przez Prokuratora Regionalnego w W., działającego w imieniu pokrzywdzonych (na podstawie ar. 46 § 1 kk);

3)  wykonania orzeczenia o kosztach sądowych w kwocie nie mniejszej niż 180.000,00 zł (na podstawie art. 291 § 3 kpk)

II.  wykonanie postanowienia dokonać poprzez w pkt 1) – 10) ustanowienie hipoteki przymusowej (…) na rzecz Skarbu Państwa reprezentowanego przez Prokuratora Regionalnego w W., działającego w imieniu pokrzywdzonych, w pkt 11) zajęcie (…) udziałów (…) oraz 12) – 17) zajęcie ruchomości (…).

Na powyższe postanowienie w dniu 19 sierpnia 2020 r. zażalenie złożyła pokrzywdzona N. P. zaskarżając w/w postanowienie w części i zarzucając mu:

1.  błędy w ustaleniach faktycznych (art. 438 pkt. 3 k.p.k.) poprzez uznanie, że D. M. sprowadził bezpośrednie niebezpieczeństwo wyrządzenia (...) Bank szkody majątkowej wielkich rozmiarów, w związku z narażeniem (...) Bank S.A. na odpowiedzialność odszkodowawczą wobec klientów banku, którzy nabyli obligacje w wysokości co najmniej 82.640.000,00 zł oraz nałożeniem kary przez Komisję Nadzoru Finansowego w wysokości do 80 mln zł oraz Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów w wysokości do (...) wartości obrotu (...) Bank S.A. za rok obrotowy poprzedzający rok nałożenia kary.

Podnosząc powyższe zarzuty, skarżąca wniosła o zmianę przedmiotowego postanowienia w części poprzez:

1)  wyeliminowanie (...) Banku S.A. z kręgu osób pokrzywdzonych w związku z rzekomym narażaniem (...) Banku S.A. na odpowiedzialność odszkodowawczą wobec klientów banku, którzy nabyli obligacje w wysokości co najmniej 82.640.000 zł;

2)  w pkt I postanowienia (str. 1) dodatkowo wpisać: ,,dokonać zajęcia kwoty straty pokrzywdzonych klientów (...) Banku S.A. w wysokości co najmniej 82.640.000,00 zł (słownie: osiemdziesiąt dwa miliony sześćset czterdzieści tysięcy 00/00 zł) środków znajdujących się na kontach bankowych spółki (...) S.A. o numerach (…)’’.

W uzasadnieniu zażalenia pokrzywdzona dokonała omówienia stawianego D. M. zarzutu sprowadzenia bezpośredniego niebezpieczeństwa wyrządzenia (...) Bank szkody majątkowej wielkich rozmiarów, podnosząc brak sprowadzenia bezpośredniego niebezpieczeństwa jej wyrządzenia w związku z tym, iż Komisja Nadzoru Finansowego nie nałożyła nań żadnej kary finansowej, ani nie skierowała wniosku do sądu administracyjnego celem jej nałożenia, jak również Prezes UOKiK nie żąda nałożenia kary finansowej w wysokości do (...) % wartości obrotu (...) Bank S.A. z roku obrotowego poprzedzającego nałożenie kary. W konsekwencji wskazała, że w przypadku pokrzywdzonych klientów, którym nie zwrócono środków, do których należy skarżąca, (...) Bank S.A. nie jest osobą uprawnioną z tytułu zabezpieczenia majątkowego, ponieważ zabezpieczenie powinno dotyczyć wyłącznie osób uprawnionych - rzeczywistych pokrzywdzonych. Ponadto, podniosła, że aktualnie wydawane postanowienia przez Prokuratorów z Prokuratury Regionalnej dowodzą, iż (...) Bank S.A. nie jest pokrzywdzonym w tej samej sprawie w myśl art. 49 § 1 k.p.k. przez tych samych bankierów działających z członkami zarządu wspólnie i w porozumieniu. Wskazała, że w razie zmiany przedmiotowego postanowienia Prokurator powinien ustalić którzy klienci odzyskali swoje pieniądze, celem wyeliminowania klientów, którym (...) Bank S.A. zwrócił pieniądze w całości, sumarycznie 6.710.000 zł stanowiącą wartość uwzględnionych i wypłaconych przez (...) Bank S.A. środków w wyniku uznania reklamacji klientów banku.

Sąd zważył, co następuje:

Zażalenie pokrzywdzonej N. P. nie zasługuje na uwzględnienie, zaś podniesione w nim okoliczności nie dają podstaw do zmiany zaskarżonego postanowienia.

Przede wszystkim wskazać należy, że zaskarżone postanowienie w przedmiocie zabezpieczenia majątkowego zostało dokonane wobec D. M. tytułem kary grzywny, środka kompensacyjnego w postaci obowiązku naprawienia szkody majątkowej na rzecz Skarbu Państwa reprezentowanego przez Prokuratora Regionalnego w W. działającego w imieniu pokrzywdzonych oraz tytułem kosztów sądowych, poprzez ustanowienie hipotek przymusowych na rzecz Skarbu Państwa – który jest w tym postanowieniu jedynym wymienionym podmiotem uprawnionym, oraz poprzez zajęcie udziałów oraz ruchomości szczegółowo wskazanych w treści orzeczenia.

Pokrzywdzona domaga się wyeliminowania (...) Banku S.A. z kręgu osób uprawnionych z tytułu zabezpieczenia majątkowego, podczas gdy w zaskarżonym postanowieniu o zabezpieczeniu majątkowym prokurator w treści orzeczenia wskazał Skarb Państwa reprezentowany przez Prokuratora Regionalnego w W. działającego w imieniu pokrzywdzonych jako wierzyciela hipotecznego, celem dokonania zabezpieczenia na rzecz jednego uprawnionego, różnych należności wymienionych w postanowieniu, które przysługują odpowiednio pokrzywdzonym lub Skarbowi Państwa.

Wskazanie Skarbu Państwa, jako jednego wierzyciela hipotecznego jest zasadne w sytuacji, gdy indywidualizacja i konkretyzacja podmiotu uprawnionego do określonego świadczenia, będącego przedmiotem zabezpieczenia majątkowego, następuje dopiero na etapie wyrokowania, jak to jest w przypadku nawiązki lub świadczenia pieniężnego, wówczas jako wierzyciela hipotecznego należy wskazać Skarb Państwa reprezentowany przez daną jednostkę Prokuratury, albowiem w przeciwnym wypadu zabezpieczenie tych środków byłoby niemożliwe aż do chwili wydania prawomocnego wyroku ( zob. I. Zduński, B. Rogowski, A. Rogowska, Korzystanie przez prokuratora z ksiąg wieczystych - zabezpieczenie majątkowe, Przegląd Sądowy 2011, nr 11-12, s. 71).

W związku z powyższym w sytuacji niemożności określenia wierzyciela hipotecznego wynikającej z nie ustalenia jeszcze na etapie postępowania przygotowawczego wszystkich pokrzywdzonych i wysokości poniesionej przez nich szkody, co będzie możliwe dopiero na etapie wyrokowania przez Sąd, prokurator winien wskazać jako wierzyciela hipotecznego Skarb Państwa reprezentowany przez daną jednostkę Prokuratury. Przyjęcie odmiennego poglądu, na gruncie niniejszej sprawy, wiązałoby się z koniecznością wydawania przez prokuratora kilkuset postanowień
o zabezpieczeniu majątkowym oraz sporządzaniem wielu wniosków o wpis hipoteki, oraz koniecznością ciągłej aktualizacji zawartych w nich danych.

Wskazanie jednego podmiotu – wierzyciela hipotecznego w postaci Skarbu Państwa jest zgodne również z zasadą akcesoryjności hipoteki na płaszczyźnie podmiotowej, w której nieprawidłowe jest ustanowienie w postanowieniu prokuratora jednej hipoteki przymusowej, która ma równocześnie zabezpieczać należności Skarbu Państwa i poszkodowanego lub uprawnionego z tytułu nawiązki – jedna hipoteka nie może zabezpieczać należności różnych podmiotów. Należy też jednoznacznie stwierdzić, iż wierzycielem hipotecznym, który uzyskuje hipotekę przymusową na podstawie postanowienia prokuratora, jest Skarb Państwa, pokrzywdzony lub inna osoba, jednak co do jednej hipoteki przymusowej, wskazuje się jeden podmiot - a w niniejszej sprawie wskazany został Skarb Państwa.

Zatem zarzut wskazany we wniosku odnoszący się do zmiany zaskarżonego postanowienia poprzez wyeliminowanie z kręgu osób uprawnionych z tytułu zabezpieczenia majątkowego (...) Banku S.A. jest niezasadny.

Podkreślenia raz jeszcze wymaga, że konkretyzacja pokrzywdzonych i określenie zakresu szkody jest niemożliwe na obecnym etapie postępowania karnego, na którym Sąd nie może ingerować w kwestię kogo oskarżyciel publiczny wskazał jako osobę pokrzywdzoną. Powyższe może zostać zweryfikowane dopiero po przeprowadzeniu postepowania dowodowego. Należy pamiętać, że Sąd na etapie postępowania jurysdykcyjnego może poczynić odmienne niż prokurator w postępowaniu przygotowawczym ustalenia, co do szkody i kręgu osób pokrzywdzonych, a sam środek w postaci obowiązku naprawienia szkody może z urzędu zmienić na nawiązkę, gdy ustalenia co do szkody okażą się zbyt utrudnione. Z tego względu, zastosowanie zabezpieczenia majątkowe na rzecz Skarbu Państwa reprezentowanego przez Prokuratura Regionalnego w W. działającego w imieniu pokrzywdzonych, Sąd uznał za zasadne.

Odnosząc zaś do argumentacji skarżącej związanej z wypełnieniem znamienia bezpośredniości niebezpieczeństwa oraz obowiązkiem przeprowadzenia określonych dowodów, przypomnieć jedynie należy, że dla orzeczenia o zabezpieczeniu majątkowym nie jest wymagane ustalenie dużego prawdopodobieństwa popełnienia przestępstwa, jak w art. 249 § 1 k.p.k., a jedynie istnienie danych uzasadniających dostatecznie podejrzenie popełnienia przestępstwa – jak w art. 313 § 1 k.p.k. ( tak w postanowieniu Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 13 grudnia 2012r., II AKz 861/12, Lex nr 1246952). W ocenie Sądu okoliczność istnienia danych uzasadniających dostatecznie podejrzenie popełnienia przez oskarżonego D. M. zarzucanych mu czynów, została uprawdopodobniona. Ostateczne ustalenie sprawstwa i winy nastąpi dopiero na etapie wyrokowania, natomiast w toku postępowania organ procesowy może niezbędne dane jeszcze uzupełnić.

Mając powyższe na uwadze uznać należy, że podniesiony przez skarżącą zarzut błędów w ustaleniach faktycznych stanowi jedynie subiektywną ocenę ustaleń poczynionych w toku postępowania przygotowawczego i nie wykracza poza polemikę z uzasadnieniem zaskarżonego postanowienia. Za przyjęciem odmiennych w szczególności nie może przemawiać okoliczność, iż ,,aktualnie, począwszy od maja tego roku, Prokurator wydający nowe postanowienia o zabezpieczeniu majątkowym i postanowienia o zastosowaniu środków zapobiegawczych w toczącym się postepowaniu przygotowawczym względem innych osób podejrzanych, którzy działali na szkodę innych klientów (...) Banku S.A. już nie wskazuje w treści wydawanych postanowień o tym, iż sprawcy działali na szkodę (...) Banku S.A. bądź spółki (...). Prokurator wskazuje, iż sprawcy działali w celu osiągnięcia korzyści majątkowej dla siebie, (...) banku S.A oraz (...) S.A. oraz pozostałych współpodejrzanych. Takie rozwiązanie wydaje się być prawidłowe i winno ono mieć miejsce również w stosunku do podejrzanego D. M.’’, albowiem jak sama skarżąca wskazuje dotyczą one innych osób podejrzanych, których opisy czynu mogą się różnić.

Także przyjęty w zaskarżonym orzeczeniu sposób zabezpieczenia Sąd uznał za wystarczający. Sąd nie podzielił stanowiska skarżącej, zgodnie z którym w pkt I postanowienia należy dodać ,,dokonać zajęcia kwoty straty pokrzywdzonych klientów (...) Banku S.A. w wysokości co najmniej 82.640.000,00 zł (słownie: osiemdziesiąt dwa miliony sześćset czterdzieści tysięcy 00/00 zł) środków znajdujących się na kontach bankowych spółki (...)S.A. o numerach (…)’’. Zauważenia bowiem wymaga, że zaskarżone postanowienie dotyczy zabezpieczenia majątkowego dokonywanego wobec D. M. i na jego majątku.

Z uwagi na powyższe, Sąd orzekł jak w sentencji niniejszego postanowienia.