Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

VI Ka 864/19

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1CZĘŚĆ WSTĘPNA

0.11.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego w Gliwicach z 18 lipca 2019 r., sygn. akt III K 144/18

0.11.2. Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

0.11.3. Granice zaskarżenia

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☒

uchylenie

☐

zmiana

1Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

0.12.1. Ustalenie faktów

0.12.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

0.12.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

0.12.2. Ocena dowodów

0.12.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

0.12.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

1STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

- błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia wyrażający się w uznaniu, iż oskarżony swoim zachowaniem nie wyczerpał znamion zarzucanego mu czynu i w konsekwencji uniewinnienie go od jego popełnienia, podczas gdy prawidłowa i kompleksowa ocena całokształtu zgromadzonego materiału dowodowego prowadzi do wniosku przeciwnego, które to uchybienie mogło mieć i miało wpływ na treść wyroku;

- obraza przepisów postępowania, a to art. 7 i 8 § 1 k.p.k. polegająca na wadliwym rozstrzygnięciu zagadnienia prawnego, a to ustaleniu rzeczywistej treści stosunku cywilno-prawnego łączącego oskarżonego W. G. z M. D. i D. L. w kwestii przeznaczenia przekazanych przez pokrzywdzonych środków finansowych, poprzez dowolną ocenę zebranych dowodów dokonaną w sprzeczności z zasadami wiedzy, logiki i doświadczenia życiowego, co miało wpływ na treść wyroku;

- obraza przepisów postępowania, a to art. 366 § 1 k.p.k. polegająca na niewyjaśnieniu wszystkich istotnych okoliczności sprawy, zwłaszcza zaś zaniechaniu dokładnego wyjaśnienia rzeczywistej treści stosunku prawnego łączącego oskarżonego z pokrzywdzonymi w zakresie przeznaczenia przekazanych przez nich firmie (...) środków finansowych, a także kwestii związanych z okolicznościami zawarcia umowy z 4 marca 2012 r., zdolnością kredytową firmy (...), relacjami pomiędzy oskarżonym i świadkiem M. K. oraz kwestii dotyczących z góry powziętego przez oskarżonego zamiaru dokonania oszustwa;

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Sąd Okręgowy dokonał zbiorczej oceny wskazanych zarzutów, albowiem wszystkie odnoszą się do ustaleń faktycznych Sądu Rejonowego - pierwszy poprzez bezpośrednie zarzucenie błędu w tych ustaleniach, zaś kolejne poprzez wskazanie uchybień procesowych, mających skutkować błędnymi, w ocenie apelującego, ustaleniami faktycznymi Sądu Rejonowego. Nadto apelujący przedstawił do sformułowanych zarzutów zbiorcze uzasadnienie, toteż odrębne ich ocenienie również z tej przyczyny jest niemożliwe.

Analizując zarzut błędu w ustaleniach faktycznych, w kontekście wywodów uzasadnienia apelacji, przyjąć należy, że Prokurator kwestionuje przede wszystkim ustalenie Sądu Rejonowego w przedmiocie braku świadomości oskarżonego, co do rzeczywistej sytuacji finansowej spółki, które implikuje wniosek Sądu I instancji o niemożności przyjęcia, że zawierając umowę z pokrzywdzonymi i przyjmując zaliczkę na budowę domu, oskarżony świadomie wprowadzał pokrzywdzonych w błąd, co do tego, że zawieraną umowę wykona.

Tak postawiony zarzut nie jest zasadny, tym bardziej że sam Prokurator oskarżonemu takiej świadomości, w sposób jednoznaczny nie przypisuje, wskazując na 3 stronie złożonego przez się środka zaskarżenia, że "niewiedza oskarżonego o stanie finansów jego firmy była ewidentnie zawiniona". Tego typu ocena sformułowana przez oskarżyciela publicznego , wskazująca na niedbalstwo oskarżonego w prowadzeniu sprawy spółki, prowadzące do braku orientacji, co do stanu jej finansów, jako taka świadczy o niemożności przypisania oskarżonemu świadomości sytuacji spółki, a co za tym idzie przyjęcia, że wprowadził on pokrzywdzonych błąd wiedząc o tym.

Sąd Okręgowy nie podziela twierdzeń Prokuratora, że oskarżony opierając funkcjonowanie spółki na zawartych umowach dotyczących budowy domu pokrzywdzonych i dwóch inwestycji w L., przekroczył dopuszczalne ryzyko gospodarcze i świadomie wprowadzał w błąd pokrzywdzonych. W pierwszym rzędzie należy podnieść, że firma (...) istniała od listopada 2011 r. i działała w branży budowlanej, a oczywistym jest w świetle zasad doświadczenia życiowego, że prace budowlane z reguły wykonywane są w okresie wiosenno-letnim, gdy temperatury na zewnątrz pozwalają na ich prowadzenie. Tym samym, skoro W. G. rozpoczynał sezon kolejnych prac, to trudno upatrywać się złej woli w tym, że zawierał umowy, mające zapewnić funkcjonowanie jego firmy w nadchodzącym roku. Tym samym, zawarcie umowy z pokrzywdzonymi, pomimo że umowy dotyczące L. zawarł po tej chwili, nie może być upatrywane jako działanie poza granicami dozwolonego ryzyka gospodarczego, podjętego w nieujawnionej przed pokrzywdzonymi świadomości niewykonania tych umów w przyszłości.

Na złą wolę oskarżonego nie może również wskazywać fakt, że podejmował on kontakt z bankiem w sprawie udzielenia kredytu pokrzywdzonym. Jakkolwiek nie miał on upoważnienia w tej kwestii, to jednak nie budzi wątpliwości, że w sytuacji ,gdy udzielenie pokrzywdzonym kredytu opóźniało się, to przedsiębiorca, którego prace tenże kredyt ma finansować, może podejmować działania mające na celu przyśpieszenie jego udzielenia - tym bardziej, że zgodnie z zawartą z pokrzywdzonymi umową, w razie odmowy udzielenia im kredytu można było rozwiązać umowę bez naliczania kar umownych przysługujących oskarżonemu. Takie działanie, samo przez się nie wskazuje więc na to, że oskarżony wiedział, że jego firma nie jest w stanie zrealizować inwestycji.

Trafnie przyjął również Sąd, że wydatkowanie zaliczki na cele nie związane z umową nie stanowi o popełnieniu przez oskarżonego czynu zabronionego, a ocena postanowień umowy nie może implikować wniosku o tym, że kwota zaliczki powinna być przeznaczona wyłącznie na realizację tejże umowy. Dla Sądu odwoławczego oczywistym jest, że zaliczka ma służyć wykonaniu umowy, toteż umożliwić zakup materiału i opłacenie pracowników, ale również pokrycie bieżących wydatków firmy, która zaliczkę pobrała, co miało miejsce w niniejszej sprawie. Zważyć bowiem trzeba, że zaliczka służy temu, aby zapewnić wykonanie umowy, przez firmę i nie istnieje prawny obowiązek, aby jej wysokość nie przekraczała wartości materiału potrzebnego do wykonania robót. Przeznaczenie uiszczonej przez pokrzywdzonych zaliczki na inne wydatki nie stanowi więc podstawy do uznania, że oskarżony świadom był złej sytuacji spółki w czasie przyjmowania zaliczki. Przeprowadzona przez Sąd I instancji ocena zgromadzonego materiału dowodowego, jak i postanowień umowy, które wskazywały na wpłatę zaliczki jedynie w harmonogramie spłat, była więc w tym zakresie prawidłowa, odpowiadała zasadom doświadczenia życiowego i racjonalnego rozumowania. Ocena ta odpowiadała zatem rygorom z art. 7 k.p.k. Równocześnie była dokonywana w sposób samodzielny, po myśli art. 8 § 1 k.p.k. Na marginesie należy przy tym wskazać, że oskarżyciel publiczny, tak w uzasadnieniu, jak i w samym zarzucie, nie precyzuje, dlaczego postanowienia umowy, w jego ocenie, mają świadczyć o tym, że zaliczka mogła zostać przeznaczona wyłącznie na inwestycję pokrzywdzonych, odmiennie niż to przyjął Sąd Rejonowy (co jak wyżej wskazano Sąd Rejonowy przyjął w pełni prawidłowo i racjonalnie, w zgodzie z przepisami procedury karnej).

Za błędne, jak już wyżej wskazano, nie można uznać ustalenia Sądu, że oskarżony podpisując umowę miał świadomość, że nie jest w stanie jej zrealizować. Wskazać tu trzeba, na dowód z uzupełniającej opinii biegłego, z którego wynika, że w czasie podpisywania umowy z pokrzywdzonymi wyniki finansowe spółki za miesiąc luty nie mogły być znane. Biegła wskazała przy tym, że wobec wyniku z 2011 r., straty były do odrobienia. Nie sposób więc oskarżonemu zarzucić, że zawierając umowę z 4 marca 2012 r. wyzyskał on niewiedzę pokrzywdzonych, co do sytuacji jego spółki, której sam nie był zresztą świadomy, a która to sytuacja, co również wynika z opinii biegłego, w tamtym czasie, przy założeniu, że inwestycje w L. zostałyby zrealizowane, zaś M. K. nie wyprowadziłby kapitału spółki - pozwalała na wypełnienie postanowień zawieranej z pokrzywdzonymi umowy. Poziom świadomości pokrzywdzonych, co do ryzyka niezrealizowania umowy przez oskarżonego był więc tożsamy z tym, jaki miał oskarżony. Prognozy oskarżonego, określone przez Prokuratora jako optymistyczne, były jak dostatecznie uzasadnione, w świetle opinii biegłego złożonej w postępowaniu sądowym, a przyczyną ich niezrealizowania się było działanie wspólnika oskarżonego, którego to W. G. nie był świadomy.

Należy podkreślić, że oskarżonemu nie sposób przypisać chęci ukrycia przed pokrzywdzonymi faktów dotyczących sytuacji spółki, a to z tego względu, że o niej nie wiedział, co wynika ze zgromadzonych dowodów, co też szczegółowo przedstawił i przeanalizował Sąd Rejonowy. Oskarżony dowiedział się o sytuacji spółki w lipcu 2012 r., co miało miejsce już po zawarciu z pokrzywdzonymi umowy i przyjęciu od nich zaliczek.

Co do kwestii konieczności wnikliwego zbadania zamiaru sprawcy, to należy uznać, że takiego badania Sąd Rejonowy dokonał. Kwestię oceny sytuacji spółki i możliwości wywiązania się przez nią z zawartych zobowiązań oceniono dopuszczając dowód z opinii biegłego. Sąd dokonał również analizy zachowania oskarżonego, która także przemawiała na jego korzyść. Kwestia nie odbieranych przez oskarżonego połączeń, która znajduje potwierdzenie jedynie w zeznaniach pokrzywdzonych, nie mogła tutaj stanowić o świadomym wprowadzeniu w błąd, w kontekście innych dowodów, wskazujących na nieświadomość oskarżonego, co do działań podjętych przez M. K., która doprowadziły do niewydolności spółki (...). Nie sposób również twierdzeń o zamiarze oszustwa wywodzić z faktu niewykonania przez oskarżonego wyroków sądowych - w okolicznościach niniejszej sprawy świadczy to o braku środków na ich wykonanie, a nie o zamiarze oszukania pokrzywdzonych w dacie zawarcia umowy i przyjęcia zaliczek.

W ocenie Sądu odwoławczego prawidłowo oceniono zeznania świadka M. K., zaś to że oskarżony nie dochodził od M. K. przywłaszczonych kwot na drodze cywilnej, nie może prowadzić do wniosku, o wiarygodności zeznań tego świadka. Fakt, że oskarżony nie wystąpił przeciwko temu świadkowi z prywatnym aktem oskarżenia również do takich wniosków nie prowadzi, albowiem czyn z art. 284 § 1 k.k. nie stanowi przestępstwa ściganego z oskarżenia prywatnego. To, że umorzono postępowanie przeciwko M. K. również nie wiąże Sądu, zgodnie z art. 8 § 1 k.p.k. i jako takie nie mogło przemawiać na rzecz prawdziwości jego zeznań. Wbrew twierdzeniom prokuratora dowody przeczyły wiarygodności M. K. - w tym miejscu odwołać się można do wystarczających oceny tego dowodu przeprowadzonej przez Sąd Rejonowy, wskazując jedynie na fakturę wystawioną przez M. K. ze wskazaniem rachunku firmy (...), jego potajemne spotkanie z pokrzywdzonym oraz przejęcie inwestycji w L..

Okoliczność, że spółka (...) nie uzyskała kredytu, w kontekście dopuszczonego dowodu z opinii biegłego, nie wymagała również dalszego wyjaśnienia.

Podsumowując, Sąd Rejonowy wyjaśnił wszelkie okoliczności sprawy istotne dla jej prawidłowego rozstrzygnięcia, a następnie w sposób prawidłowy ocenił materiał dowodowy, w zgodzie z art. 7 i 8 § 1 k.p.k. - poczynione ustalenia faktyczne nie zostały w sposób przekonywujący zakwestionowane przez Prokuratora, który nie wskazał sprzeczności w tych ustaleniach, a tym samym postawione zarzuty nie były zasadne.

Na marginesie wypada wskazać apelującemu, że powołany art. 366 § 1 k.p.k. wskazuje na obowiązki przewodniczącego, co do sposobu prowadzenia rozprawy. Niewyjaśnienie wszelkich okoliczności sprawy przez Sąd, stanowiłoby naruszenie art. 2 § 2 k.p.k. i art. 4 k.p.k., co jak wyżej wyjaśniono nie miało miejsca.

Wniosek

- uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania;

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Zgodnie z art. 438 k.p.k. skarżone rozstrzygnięcie nie mogło zostać uchylone, albowiem podniesiony zarzut nie był zasadny.

3.2.

- obraza przepisów art. 286 § 1 k.k. poprzez jego niesłuszne niezastosowanie w stosunku do oskarżonego W. G., pomimo iż swoim zachowaniem wyczerpał jego znamiona i w konsekwencji uniewinnienie go od popełnienia zarzucanego mu czynu;

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Sformułowany zarzut, w kontekście innych podniesionych przez apelującego zarzutów, był wadliwy i jako taki bezzasadny - umknęło Prokuratorowi, że wskazując na błędy w ustaleniach faktycznych, nie sposób równolegle wskazywać na niezastosowanie przepisów prawa materialnego. W ustalonym przez Sąd Rejonowy stanie faktycznym nie było podstaw dla zastoswania art. 286 § 1 k.k., skoro z ustaleń Sądu wynikało, że świadomość, co do sytuacji (...) uzyskał on dopiero w lipcu 2012 r. Tym samym również ten z zarzutów okazał się wadliwy.

Wniosek

- uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania;

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Zgodnie z art. 438 k.p.k. skarżone rozstrzygnięcie nie mogło zostać uchylone, albowiem podniesiony zarzut nie był zasadny.

1 OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

1ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

0.15.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

0.15.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

- zaskarżony wyrok w całości

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Sformułowane przez apelującego zarzuty okazały się bezzasadne, a w sprawie nie zaistniały okoliczności uzasadniające wzruszenie zaskarżonego wyroku z urzędu.

Sąd Okręgowy podziela i przyjmuje za własne tak ustalenia faktyczne, jak i ocenę prawną dokonaną przez Sąd Rejonowy, zbędnym uznając ich ponowne powielanie.

Jak trafnie zauważył Sąd Rejonowy, dla przypisania sprawstwa czynu z art. 286 § 1 k.p.k. koniecznym jest, aby oskarżony obejmował swoim zamiarem wszystkie znamiona zarzuconego mu czynu - należało więc ustalić, że w sposób świadomy wprowadził pokrzywdzonych błąd, co do faktu wywiązania się z zawartej umowy. Zgromadzone dowody, a to słuchani świadkowie, z wyjątkiem M. K., opinia biegłej oraz inne dokumenty wskazywały, że oskarżony nie był tego świadomy. Oskarżony nie wiedział, że M. K. przejął inwestycję w L., ze środków (...) kupował materiał na realizację tej inwestycji, a także nie był świadomy wypłacania przez M. K. środków z rachunku spółki w wysokości prawie 60000 zł. O tym wszystkim dowiedział się po ujawnieniu faktury wystawionej przez M. K., co miało miejsce dopiero w lipcu 2012 r. Skoro w dacie czynu takiej wiedzy nie posiadał, to prawidłowo został od zarzucanego czynu w zaskarżonym wyroku uniewinniony, albowiem czyn z art. 286 § 1 k.k. może być popełniony jedynie w zamiarze bezpośrednim celowościowym, którym objąć trzeba wszystkie znamiona strony przedmiotowej, co w niniejszej sprawie nie miało miejsca.

0.15.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

0.0.15.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

0.15.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

0.15.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

0.15.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

0.15.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

1Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

2

Wydatkami oskarżonego w związku z ustanowieniem jednego obrońcy w postępowaniu odwoławczym obciążono Skarb Państwa po myśli art. 636 § 1 k.p.k. Ich wysokość ustalono w oparciu o § 11 ust. 2 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie.

3

Apelacja oskarżyciela publicznego nie została uwzględniona, toteż koszty procesu ponosi Skarb Państwa po myśli art. 636 § 1 k.p.k.

1PODPIS

Sędzia Arkadiusz Łata Sędzia Piotr Mika Sędzia Małgorzata Peteja-Żak

0.11.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Oskarżyciel publiczny

- Prokurator Prokuratury Rejonowej G. w G. Katarzyna Łęska

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Wyrok Sądu Rejonowego w Gliwicach

z 18 lipca 2019 r., sygn. akt III K 144/18

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☒

uchylenie

☐

zmiana