Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 października 2019 r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku w II Wydziale Karnym w składzie

przy udziale Prokuratora Joanny Bąkowskiej

po rozpoznaniu w dniu 22 października 2019 r.

sprawy R. M.

o wydanie wyroku łącznego

z powodu apelacji wniesionej przez obrońcę skazanego

od wyroku Sądu Okręgowego w Białymstoku

z dnia 4 lipca 2019 r. sygn. akt III K 15/19

I.  Utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok.

II.  Zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. M. R. kwotę 147,60 (sto czterdzieści siedem 60/100) złotych, w tym kwotę 27,60 (dwadzieścia siedem 60/100) złotych należnego podatku VAT, tytułem wynagrodzenia za obronę skazanego w instancji odwoławczej.

III.  Zwalnia skazanego od ponoszenia kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze.

UZASADNIENIE

R. M. został skazany prawomocnymi wyrokami:

1.  Sądu Okręgowego w Białymstoku z dnia 3 listopada 2004 r. w sprawie o sygn. akt III.K.184/04 za czyn popełniony w dniu 13 lutego 2004 r. z art. 280 § 1 k.k. na karę 2 (dwóch) lat pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby wynoszący 4 (cztery) lata, oddano skazanego w okresie próby pod dozór kuratora; zobowiązano do naprawienia szkody, zasądzono koszty procesu;

Postanowieniem Sądu Rejonowego w Białymstoku z dnia 6.12.2007 r. zarządzono wykonanie warunkowo zawieszonej kary;

2.  Sądu Rejonowego w Białymstoku z dnia 1 lutego 2005 r. w sprawie o sygn. akt III.K.260/05 za czyn popełniony w dniu 25 kwietnia 2004 r. z art. 279 § 1 k.k. na karę 1 (jednego) roku pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby wynoszący 4 (cztery) lata, oddano skazanego go pod dozór kuratora oraz zobowiązano do naprawienia szkody; zwolniono od ponoszenia kosztów sądowych.

Postanowieniem Sądu Rejonowego w Białymstoku z dnia 6.12.2007 r. zarządzono wykonanie warunkowo zawieszonej kary;

3.  Sądu Rejonowego w Białymstoku z dnia 23 lutego 2005 r. w sprawie o sygn. akt III.K.5806/04 za czyn popełniony w nocy z 24 na 25 września 2004 r. z art. 14 § 1 k.k. w zw. z art. 279 § 1 k.k. na karę 1 (jednego) roku i 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby wynoszący 4 (cztery lata), oddano skazanego w tym czasie pod dozór kuratora oraz zobowiązano do naprawienia szkody; zwolniono od ponoszenia kosztów sądowych;

Postanowieniem Sądu Rejonowego w Białymstoku z dnia 6.12.2007 r. zarządzono wykonanie warunkowo zawieszonej kary.

4.  Sądu Rejonowego w Białymstoku z dnia 9 sierpnia 2006 r. w sprawie o sygn. akt III.K.1136/06 za czyn popełniony w okresie od 8 sierpnia 2005 r. do 4 września 2005 r. z art. 279 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k. w zw. z art. 12 k.k. na karę 1 (jednego) roku i 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności; zobowiązano skazanego naprawienia solidarnie szkody, zasądzono koszty procesu;

5.  Sądu Okręgowego w Białymstoku z dnia 9 października 2007 r. w sprawie o sygn. akt III.K.224/06 za czyn popełniony w dniu 5 września 2005 r. z art. 148 § 2 pkt 1 k.k. w zw. z art. 4 § 1 k.k. na karę 13 (trzynastu) lat pozbawienia wolności; na poczet orzeczonej kary zaliczono skazanemu okres rzeczywistego pozbawienia wolności od dnia 6 września 2005 r. do dnia 28 maja 2007 r.; zwolniono od ponoszenia kosztów sądowych

Wyrokiem Łącznym Sądu Okręgowego w Białymstoku z dnia 4 kwietnia 2008 r. w sprawie o sygn. akt III.K.91/08, zmienionym wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 9 października 2008 r. o sygn. akt II AKa 150/08 orzeczono wobec skazanego na podstawie art. 85 k.k., art. 86 § 1 k.k. dwie kary łączne:

- łącząc kary pozbawienia wolności orzeczone wyrokami o sygn. akt III.K.184/04, III.K.260/05 i III.K.5806/04 i wymierzono mu łączną karę 3 (trzech) lat pozbawienia wolności;

- łącząc kary z pozbawienia wolności orzeczone wyrokami o sygn. akt III.K.1136/06 i III.K.224/06 i wymierzono mu łączną karę 13 (trzynastu) lat pozbawienia wolności;

6.  Sądu Rejonowego w Białymstoku z dnia 1 lutego 2018 r. w sprawie o sygn. akt III.K.875/17 za czyn popełniony w dniu 18 marca 2017 r. z art. 62 ust. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii na karę 2 (dwóch) lat pozbawienia wolności;

7.  Sądu Rejonowego w Białymstoku z dnia 4 kwietnia 2018 r. w sprawie o sygn. akt III.K.703/17 za czyn popełniony nieustalonego dnia w okresie od dnia 21 maja 2017 r. do dnia 23 maja 2017 r. z art. 279 § 1 k.k. w zw. z art.64 §1 k.k., nieustalonego dnia w okresie od 13 maja 2017 r. do dnia 15 maja 2017 r. z art.279 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k., nieustalonego dnia w okresie od 11 maja 2017 r. do dnia 12 maja 2017 r. z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art.279 § 1 k.k. w zb. z art.279 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. w zw. z art.64 § 1 k.k. na karę 2 (dwóch) lat pozbawienia wolności;

Wyrokiem Łącznym Sądu Okręgowego w Białymstoku z dnia 30 listopada 2018 r. w sprawie o sygn. akt III.K.144/18 na podstawie art. 85 §1 i 2 k.k., art. 86 § 1 k.k. połączono skazanemu obie łączne kary pozbawienia wolności wymierzone wyrokiem łącznym Sądu Okręgowego w Białymstoku o sygn. akt III.K.91/08 oraz kary pozbawienia wolności orzeczone wyrokami Sądu Rejonowego w Białymstoku w sprawach o sygn. akt III.K.875/17 i III.K.703/17 i wymierzono łączną karę 18 (osiemnastu) lat pozbawienia wolności

8.  Sądu Rejonowego w Białymstoku z dnia 21 sierpnia 2018 r. w sprawie o sygn. akt XIII.K.166/18 za trzy przestępstwa popełnione w dniu 13 lipca 2017 r: 1) z art. 62 ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii na karę 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności, 2) dwa czyny z art. 62 ust. 3 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii, gdzie za każdy z tych czynów wymierzono karę 3 (trzech) miesięcy pozbawienia wolności, na podstawie art. 85 § 1 i 2 k.k. w zw. z art. 86 § 1 k.k. orzeczono wobec skazanego karę łączną 8 (ośmiu) miesięcy pozbawienia wolności.

Apelację od powyższego wyroku łącznego wniósł obrońca skazanego w zakresie pkt I - orzeczenia o wysokości kary łącznej i tak na podstawie art. 427 § 1 i 2 oraz art. 438 pkt 1 i 2 k.p.k. niniejszemu wyrokowi zarzucił:

1. naruszenie przepisów postępowania, co miało wpływ na treść rozstrzygnięcia, a mianowicie art. 7 k.p.k. poprzez jego błędne zastosowanie tj. dokonanie dowolnej, a nie swobodnej oceny materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie i w konsekwencji niezasadne przyjęcie, że opinia o procesie resocjalizacji skazanego jest przeciętna, zaś proces ten znajduje się na średniozaawansowanym etapie, w sytuacji gdy:

a.  na przestrzeni całego dotychczasowego pobytu w areszcie nie zaobserwowano żadnych postaw lub zachowań mogących mieć wpływ na ujemną ocenę samodyscypliny skazanego, w szczególności skazany wywiązuje się z obowiązku poprawnego zachowania i przestrzega zasad odbywania kary w sposób właściwy utrzymuje relacje z innymi skazanymi, nie inicjuje żadnych konfliktów, sporów czy kłótni, nie wykazuje również tendencji do dominacji, nie przejawia postaw roszczeniowych czy lekceważących, a w kontaktach z przełożonymi zachowuje się poprawnie, nie miały też miejsca przypadki posługiwania się przez skazanego przemocą, nie dokonywał on samouszkodzeń i nie były wobec niego stosowane środki przymusu bezpośredniego, skazany nie uczestniczy w podkulturze przestępczej ani nawet nie wykazuje zainteresowania tym procederem, nadto skazany wyraził krytycyzm co do popełnionych przestępstw i rozpoczął nieodpłątną pracę na rzecz zakładu karnego,

b.  sam fakt braku wykazania zainteresowania programem readaptacyjnym, korzystania z systemu przepustkowego czy regulaminowego nagradzania nie stanowią okoliczności, które można by uznać za działające ujemnie na postawę skazanego, mają one raczej charakter indyferentny,

c.  skazany ukończył kurs stolarz-monter mebli co implikuje przekonanie, iż może to być działanie podjęte w kierunku możliwości zarobkowania i spłacania zasądzonych na rzecz pokrzywdzonych należności,

2.  błąd w ustaleniach faktycznych mający istotny wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia, przyjętych za jego podstawę, polegający na uznaniu, że dla prawidłowego przebiegu resocjalizacji skazanego należy orzec wobec niego karę łączną przy zastosowaniu zasady asperacji, podczas gdy ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, a zwłaszcza pozytywnej treści opinii o procesie resocjalizacji skazanego, jak też biorąc pod uwagę aktualną postawę skazanego, wynika, że dla prawidłowej resocjalizacji skazanego należy orzec karę łączną przy zastosowaniu zasady pełnej absorpcji, a nadto z uwagi na fakt, iż za wymierzeniem takiej kary przemawia ścisły związek przedmiotowo-podmiotowy zbiegających się czynów,

co w konsekwencji doprowadziło również do:

3.  rażącej niewspółmierności kary łącznej orzeczonej w stosunku do skazanego w sytuacji, gdy zaistniały przesłanki do orzeczenia kary łącznej w znacznie łagodniejszym wymiarze.

Mając powyższe na uwadze, wniósł o:

1.  zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez wymierzenie skazanemu R. M. karę łączną na zasadzie pełnej absorpcji tj. w wymiarze 18 lat pozbawienia wolności,

2.  zasądzenie kosztów obrony udzielonej skazanemu z urzędu w postępowaniu przed Sądem II instancji, które to koszty nie zostały uiszczone ani w całości ani w części.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelację wywiedziona przez obrońcę skazanego nie zasługiwała na uwzględnienie.

Dokonując analizy materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie stwierdzić należy, iż Sąd I instancji w sposób prawidłowy rozpoznał sprawę nie dopuszczając się zarzuconych naruszeń przepisów postępowania jak też błędu w ustaleniach faktycznych.

Sąd ten dokonując analizy poszczególnych wyroków skazujących w sposób prawidłowy ustalił, iż w przedmiotowej sprawie mają zastosowanie przepisy, które weszły w życie po 1 lipca 2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2015.396).

Skarżąca głównym argumentem swych wywodów uczyniła naruszenie przepisów postępowania poprzez błędne zastosowanie art. 7 k.p.k. i dokonanie dowolnej, a nie swobodnej oceny materiału dowodowego, w szczególności opinii o procesie resocjalizacji skazanego, co skutkowało błędnymi ustaleniami faktycznymi i co w konsekwencji uczyniło skarżony wyrok łączny rażąco wadliwym.

Z tak przedstawionym stanowiskiem nie sposób się zgodzić. Zawarta w uzasadnieniu wyroku Sądu I instancji argumentacja jest logiczna, przekonująca, pozbawiona błędu i wbrew wywodom apelującej nie przekracza granic swobodnej oceny dowodów określonych w art. 7 k.p.k. W istocie apelacja obrońcy skazanego stanowi jedynie polemikę z dokonaną przez Sąd Okręgowy oceną dowodów, a zwłaszcza opinią skazanego (k.46-47). Mianowicie skarżąca w oparciu o pismo skazanego k.97, domaga się jej odmiennej oceny korzystnej dla skazanego, nie wskazuje jednak żadnych rzeczowych argumentów, które podważałyby ocenę przedstawioną w części motywacyjnej wyroku. A przecież dokonanie oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego w sposób odmienny od oczekiwań stron procesowych nie stanowi naruszenia przepisów art. 7 k.p.k. Dlatego też zawartej w apelacji w tym zakresie argumentacji nie sposób podzielić.

Z części motywacyjnej wyroku wynika, że Sąd I instancji z należytą starannością przeprowadził postępowanie dowodowe i w sposób wyczerpujący odniósł się do wszystkich kwestii wymagających rozstrzygnięcia. W szczególności na k. 119 w sposób wnikliwy przeanalizował i właściwie ocenił opinię o resocjalizacji skazanego, która legła u podstaw orzeczonej kary łącznej. Tam też poddał analizie, tak akcentowane przez skarżącą, okoliczności wynikające z pisma skazanego k. 97. Nie zachodzi konieczność ich powtarzania zwłaszcza, że Sąd Apelacyjny w pełni je popiera i akceptuje.

Jedynie dla podkreślenia trafności przyjętych przez Sąd I instancji ocen i wniosków należy wskazać, że postawa i zachowanie skazanego wskazane przez skarżącą w zarzucie 1 nie pozwala na inną ocenę opinii o skazanym niż przeciętna. Wymieniona bowiem tam ocena postawy i zachowania skazanego w zakładzie karnym jest niczym innym jak regulaminowym odbywaniem, co powinno obowiązywać każdego osadzonego, kary pozbawienia wolności.

W konsekwencji Sąd Apelacyjny nie podzielił zarzutu 2 apelacji, a więc błędu w ustaleniach faktycznych, który to błąd w ocenie skarżącej miał wpływ na treść wydanego wyroku łącznego i orzeczenia wobec skazanego kary łącznej przy zastosowaniu zasady asperacji.

Wbrew odmiennym ocenom zawartym w tym punkcie apelacji, nie ma żadnych podstaw do skutecznego kwestionowania dokonanych przez Sąd pierwszej instancji ustaleń faktycznych co do treści opinii o procesie resocjalizacji skazanego jak też aktualnej postawy skazanego. Dokonana ocena i przyjęcie przy orzekaniu kary łącznej zasady asperacji, nie wykazuje błędu. Przy tym została szeroko, wszechstronnie, drobiazgowo, a więc ponad wszelką wątpliwość kompletnie uzasadniona.

Odnosząc się natomiast do wymiaru orzeczonej kary łącznej wobec skazanego to wskazać na początku należy, że ustawodawca, zakreślając sądowi granice wymiaru kary pozostawił swobodę w określaniu jej wymiaru - nakazując mu ją wymierzać według swego uznania, ale przy respektowaniu określonych kryteriów.

Wyrok łączny jest instytucją mającą racjonalizować wymiar kary, a nie służyć wyłącznie poprawie sytuacji skazanych. Dlatego też stosowanie absorpcji przy wymiarze kary łącznej nie może być sprzeczne z zapobiegawczymi i wychowawczymi celami kary i działać demoralizująco na sprawców przestępstw, służąc odbieraniu kary łącznej, jako instytucji będącej swoistym premiowaniem osób popełniających szereg przestępstw. Wymiar kary łącznej, ma w swej istocie charakter ocenny i to, że orzeczona kara nie spełnia oczekiwań skazanego, a nawet w odczuciu społecznym może uchodzić za surową, nie oznacza, że można ją skutecznie kwestionować w postępowaniu odwoławczym. Co więcej, sąd odwoławczy nie jest uprawniony do modyfikowania kary, niejako według własnych odczuć, gdyż sądowi pierwszej instancji przyznana jest swoboda jej wymiaru, a ingerencja jest dopuszczalna jedynie wówczas, gdy wymierzona kara cechuje się rażącą niewspółmiernością.

Sąd I instancji rozważając warunki dla określenia kary łącznej, odniósł się do zasad wymiaru kary w sposób jasny i czytelny, a przedstawiona argumentacja nie daje podstaw do kwestionowania prawidłowości poczynionych ustaleń. W realiach niniejszej sprawy Sąd Okręgowy zasadnie zaakcentował, iż nie może być szczególnej „premii” dla osoby dopuszczającej się wielu przestępstw. Natomiast analizując przebieg procesu jego resocjalizacji doszedł do trafnych spostrzeżeń, iż jego zachowanie nie może być oceniane inaczej niż przeciętne. Trudno uznać, aby poprawna postawa skazanego w zakładzie karnym i ukończenie kursu stolarz-monter mebli stanowiły wystarczający argument do orzeczenia kary łącznej w niższym wymiarze. Tym bardziej, że poza stwierdzeniami odnoszącymi się do zachowania skazanego w zakładzie karnym oraz wyrażonego, już w czasie trwania postępowania w niniejszej sprawie, żalu i skruchy, skarżąca nie przedstawiła w apelacji żadnych zarzutów dezawuujących trafność rozumowania Sądu I instancji. Sąd ten w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku wykazał jakie okoliczności i dlaczego zadecydowały o wymiarze skazanemu kary przy zastosowaniu zasady asperacji i przedstawionym argumentom nie można odmówić słuszności. Kara łączna określona w wymiarze 18 lat i 2 miesięcy nie nosi cech niewspółmiernej surowości. Uwzględnia wszystkie wskazane wyżej reguły oraz określone cele. Sprowadzenie jej do niższych granic, niż je określił Sąd Okręgowy, byłoby sprzecznym z celami wychowawczymi i dyrektywą ogólnoprewencyjną.

Z tych względów, nie podzielając zarzutów obu apelacji, na podstawie art. 437 § 1 k.p.k. zaskarżony wyrok należało utrzymać w mocy.

O kosztach obrony z urzędu orzeczono na podstawie § 4 ust. 1 i 3 oraz § 17 ust. 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedli­wości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz. U. z 2015 r., poz. 1801).

Na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. skazanego zwolniono od zapłaty kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze, biorąc pod uwagę, że ma on do odbycia wieloletnią karę pozbawienia wolności.

JSz/aw