Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 22 maja 2013 r. Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi oddalił powództw D. M. przeciwko R. L., Ł. S. (1) oraz Gminie Ł. o uzgodnienie treści księgi wieczystej (...) z rzeczywistym stanem prawnym. Jednocześnie zasądził od powódki na rzecz każdego z pozwanych zwrot kosztów procesu.

W uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia wyjaśniono, że powódka, po ostatecznym sprecyzowaniu powództwa, wniosła o uzgodnienie stanu prawnego ujawnionego w księdze wieczystej (...) prowadzonej dla nieruchomości położonej w Ł. przy ul. (...) (działka nr (...)) poprzez dokonanie w dziale I. rubryce 1.5. zamiast wpisu powierzchni 0,0303 ha, wpisu powierzchni 0,0295 ha.

Sąd Rejonowy poczynił w sprawie drobiazgowe ustalenia faktyczne odnośnie historii hipotecznej nieruchomości, której dotyczy powództwo oraz przekształceń działek ewidencyjnych w zasobie geodezyjnym. Oddalił jednak wniosek powódki o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego ds. geodezji, zgłoszony na okoliczność ustalenia czy działka o numerze (...) jest częścią działki o numerze obecnym 116/11 oraz czy prawidłowo ujawnione są w księgach wieczystych dane dotyczące powierzchni oraz własności działek (...). Zdaniem Sądu Rejonowego okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia sprawy wynikają z załączonych map do celów prawnych, dokumentów zgromadzonych w aktach ksiąg wieczystych i pisma z (...). Przeprowadzenie wnioskowanego dowodu prowadziłoby jedynie do przedłużenia postępowania.

Sąd I. instancji ocenił, że powództwo podlega oddaleniu, a to z uwagi na brak legitymacji czynnej po stronie powódki, które nie jest osoba uprawnioną do złożenia wniosku o wpis w księdze wieczystej, której dotyczy powództwo. Powódka nie jest bowiem osobą należącą do katalogu ujętego w przepisie art. 626 ² § 5 kpc, a jedynie współwłaścicielką nieruchomości sąsiadującej. Stosowanie art. 10 ukwh nie może pozostawać w oderwaniu od unormowania zawartego w w/w przepisie. Orzecznictwo przyjęło, że z powództwem o którym mowa w tym przepisie skutecznie może wystąpić jedynie osoba, która następnie będzie uprawniona do wystąpienia z wnioskiem o wpis.

Nadto Sąd Rejonowy wyraził pogląd, że sprostowanie powierzchni nieruchomości w dziale I – O księgi wieczystej nie jest usunięciem niezgodności w rozumieniu art. 10 ukwh. Określenie powierzchni w dziale I służy tylko oznaczeniu nieruchomości. Wpisy w tym dziale nie są objęte domniemaniem prawdziwości z art. 3 ukwh oraz nie są objęte rękojmią wiary publicznej ksiąg wieczystych wskazaną w art. 5 ukwh. Korygowanie wpisów w tym dziale możliwe jest w trybie art. 626 ¹³ § 2 kpc albo na podstawie art. 27 ukwh. Dopuszczalne jest co prawda stanowisko o dopuszczalności uzgodnienia stanu prawnego ujawnionego w księdze wieczystej w trybie art. 10 ukwh poprzez wykreślenie oznaczenia ujawnionego w dziale I-O, jednakże pogląd ten odnosi się jedynie do sytuacji, gdy ta sama część większej nieruchomości jest objęta dwiema księgami wieczystymi, w których ujawnieni są różni właściciele, a ponadto jeżeli oznaczenie w dziale I-O księgi wieczystej jest tego rodzaju, że obejmuje część gruntu lub innej rzeczy będącej przedmiotem wpisanego prawa nienależącą do uprawnionego z księgi wieczystej, lecz stanowiącą przedmiot cudzego prawa. W takich wypadkach treść działu I. musi być postrzegana jako dotycząca praw osoby wpisanej w dziale II. tej księgi wieczystej oraz praw osoby trzeciej, dotychczas w księdze wieczystej nieujawnionej. Natomiast żądanie powódki dotyczy sprostowania powierzchni nieruchomości, a więc oznaczenia nieruchomości ujawnionego w dziale I–O, a więc dotyczy oznaczenia nieruchomości, które nie jest usunięciem niezgodności w rozumieniu art. 10 ukwh, ale właśnie sprostowaniem do którego zastosowanie ma tryb określony w art. 27 ukwh lub art. 626 ¹³ § 2 kpc.

Powyższe orzeczenie zaskarżyła powódka, zarzucając Sądowi Rejonowemu naruszenie przepisów:

- art. 233 § 1 kpc w zw. z art. 328 § 2 kpc oraz art. 278 kpc poprzez uchylenie się od obowiązku zgromadzenia materiału dowodowego w zakresie wnioskowanym przez stronę powodową, dokonanie ustaleń w sprawie wymagających wiadomości specjalnych bez przeprowadzenia jedynego zdatnego do dokonania takich ustaleń dowodu tj. dowodu z opinii biegłego z zakresu geodezji, nie dokonanie oceny zgromadzonego materiału dowodowego, a nadto brak właściwego uzasadnienia rozstrzygnięcia,

- art. 10 Ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (Dz.U.2001.124.1361 ze zm.) poprzez błędną jego wykładnię i niewłaściwe zastosowanie polegające na:

- przyjęciu, że powódce nie przysługuje legitymacja do wystąpienia z przedmiotowym powództwem, podczas gdy jest ona osobą, której przysługiwałby udział w prawie własności części nieruchomości bezzasadnie wpisanej do księgi wieczystej prowadzonej dla nieruchomości pozwanych, a więc byłaby osobą uprawnioną do wystąpienia z wnioskiem o wpis (wykreślenie) z księgi wieczystej objętej pozwem,

- przyjęciu, że w trybie art. 10 ukwh nie jest możliwe ustalenie treści oznaczenia w dziale I. księgi wieczystej, podczas gdy w sytuacji, gdy księga wieczysta obejmuje część gruntu będącej przedmiotem wpisanego prawa nie należącą do uprawnionego z księgi wieczystej, lecz stanowiącą przedmiot cudzego prawa. Żądanie wykreślenia wpisu w dziale I. nie dotyczy tylko sprostowania danych faktycznych lecz zmierza do ustalenia zakresu prawa przysługującego uprawnionemu w celu uzyskania zgodności pomiędzy stanem prawnym wynikającym z wpisu w dziale II. księgi wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym, którego przedmiot i zakres wyraża dział I. Zabieg ten nie może nastąpić w trybie sprostowania, o którym mowa w przepisie art. 626 ¹³ § 2 kpc lub przepisie art. 27 ukwh, lecz wymaga uzgodnienia na podstawie art. 10 ukwh,

Wreszcie skarżąca zarzuciła Sądowi Rejonowemu nierozpoznanie istoty sprawy, a to na skutek oddalenia wniosku o przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego z zakresu geodezji. Wniosła o zbadanie tego rozstrzygnięcia w trybie przepisu art. 380 kpc, w konsekwencji wnosząc o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

apelacja nie jest zasadna.

Sąd odwoławczy pozytywnie ocenia sposób przeprowadzenia przez Sąd Rejonowy postępowania dowodowego, dokonana ocenę zgromadzonych materiałów sprawy oraz treść poczynionych ustaleń faktycznych. Pozwala to Sądowi Okręgowemu na przyjęcie tych ustaleń za własne, co niniejszym Sąd czyni.

W niniejszej sprawie powództwo, zaś na obecnym etapie postępowania apelacja, podlegają oddaleniu a limine z uwagi relację żądania pozwu do unormowania zawartego w art. 10 Ustawy o księgach wieczystych i hipotece. Wbrew argumentacji przedstawionej w apelacji należy ocenić, że zgłoszone żądanie, w razie uwzględnienia, nie dawałoby powódce podstaw do występowania z wnioskiem o wpis w księdze wieczystej (...). Jest tak dlatego, że powódka kwestionuje jedynie powierzchnię nieruchomości objętych tą księgą. Jest to sytuacja diametralnie odmienna od tej, jaka miałaby miejsce, gdyby powódka kwestionowała objęcie księgą wieczystą także tych, działek geodezyjnych, które są objęte księgą wieczystą prowadzoną dla nieruchomości, której jest współwłaścicielką. Oznacza to, że już na podstawie samego pozwu możliwe jest ustalenie, że podstawą powództwa nie są twierdzenia o podwójnym hipotekowaniu nieruchomości. Tylko zaś w takim przypadku orzecznictwo, trafnie przytoczone przez Sąd Rejonowy, dopuszcza możliwość występowania z powództwem o uzgodnienie stanu prawnego ujawnionego w księdze wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym, w odniesieniu do wpisów w dziale I. Nadto drobiazgowe ustalenia poczynione przez Sąd Rejonowy wskazują, że niezależnie nawet od treści powództwa, w obecnej sprawie podwójne hipotekowanie ma miejsca. Daje to dostateczną podstawę do oddalenia powództwa. Trafnie przy tym wskazał Sąd Rejonowy, że w układzie procesowym obecnego postępowania prowadzenie dowodu z opinii biegłego z zakresu geodezji nie mogło uzupełnić podstawy faktycznej rozstrzygnięcia o żadne wiadomości, mogące mieć znaczenie dla wyniku sprawy. Podstawą wpisów w księgach wieczystych są mapy do celów prawnych, należące do państwowego zasobu geodezyjnego. Nawet gdyby zakładać, że mapy stanowiące podstawy wpisów w działach I. obu sąsiadujących nieruchomości są wadliwe w tym znaczeniu, że wskazane na nich granice działek nakładają się, przez co ten sam grunt zewidencjonowany jest do dwóch działek, to nie można takiej sytuacji utożsamiać z podwójnym hipotekowaniem. To ostatnie ma bowiem miejsce wtedy, gdy działki w formalnym rozumieniu tego pojęcia, tj. działki ewidencyjne, objęte są dwoma księgami wieczystymi. Natomiast uzgadnianiu ewentualnych rozbieżności w treści map do celów prawnych postępowania prowadzone na podstawie art. 10 ukwh nie służy. Jeśli powódka nie zgadza się z powierzchnią nieruchomości wskazaną w księdze wieczystej prowadzonej dla nieruchomości, której jest współwłaścicielką, to ewentualnemu wyjaśnieniu tej kwestii służą inne typu postępowań, których nie można zastępować wytoczeniem powództwa wywodzonego z art. 10 ukwh. Nadto nie w każdym stanie faktycznym musi być tak, że (hipotetycznemu) zaniżeniu powierzchni nieruchomości towarzyszy zawyżenie powierzchni nieruchomości sąsiedniej. Różnice w powierzchni nieruchomości mogą wynikać także z różnic obmiaru oraz modernizacji zasobu geodezyjnego.

Z powyższych przyczyn apelacja podlegała oddaleniu, a to na 385 kpc.

Orzekając w przedmiocie kosztów postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw, by odstąpić od zasady wyrażonej w przepisie art. 98 § 1 kpc. Wszyscy pozwani byli reprezentowani przez profesjonalnych pełnomocników, jednak tylko R. L. i Ł. S. (2) wnieśli o zasądzenie na ich rzecz zwrotu kosztów tej fazy procesu. Wysokość zasądzonych kwot ustalono stosownie do § 6 pkt 5 oraz § 13 ust. 1 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U.2013.461).