Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 marca 2021 roku

Sąd Okręgowy w Suwałkach I Wydział Cywilny w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 19 marca 2021 roku w Suwałkach

na rozprawie

sprawy z powództwa M. J. i B. J.

przeciwko Spółdzielni (...) w G.

o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności

I.  oddala powództwo;

II.  zasądza pod powodów M. J. i B. J. na rzecz pozwanej Spółdzielni (...) w G. kwotę 10.817,- zł (dziesięć tysięcy osiemset siedemnaście złotych) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się niniejszego wyroku do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sędzia Małgorzata Szostak-Szydłowska

Sygn. akt I.C 639/20

UZASADNIENIE

Powodowie M. J. i B. J. wystąpili przeciwko Spółdzielni (...) w G. z pozwem o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego w postaci: a) wyroku Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 16 marca 2004 r. w sprawie I ACa 82/04, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności z dnia 24 marca 2004 r.; b) wyroku Sądu Okręgowego w Białymstoku dnia 09 października 2003 r. w sprawie (...), zaopatrzonego w klauzulę wykonalności z dnia 24 marca 2004 r.; c) postanowienia Sądu Okręgowego w Białymstoku z dnia 13 listopada 2009 r. w sprawie VI GCo 55/09, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności z dnia 13 listopada 2009 r.; d) postanowienia Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Pruszkowie M. W. z dnia 13 października 2009 r. w sprawie (...); e) postanowienia Sądu Okręgowego w Białymstoku z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie (...), zaopatrzonego w klauzulę wykonalności z dnia 27 kwietnia 2016 r. Jednocześnie powodowie domagali się zasądzenia od pozwanego na swoją rzecz kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu wskazali, że w dniu 10 maja 2000 r. powód M. J. zawarł z pozwaną Spółdzielnią (...) w G. umowę wykonania i montażu nalewarki aseptycznej do wyrobów mlecznych za kwotę 424.560,00 zł brutto. Przedmiotowe urządzenie zostało wydane pozwanej w dniu 10 sierpnia 2000 r., a pozwana zapłaciła zaliczki w kwocie 147.864,00 zł i 76.560,00 zł. Następnie, pozwana Spółdzielnia bezpodstawnie rozwiązała zawartą przez strony umowę i zażądała zwrotu zaliczek i kosztów w łącznej kwocie 231.641,34 zł powołując się na rzekome wady nalewarki. Na skutek skierowanego pozwu, Sąd Okręgowy w Białymstoku prawomocnie zasądził od M. J. na rzecz ww. Spółdzielni kwotę 231.641,34 zł z ustawowymi odsetkami za równoczesnym zwrotem nalewarki i na tej podstawie Spółdzielnia uzyskała przeciwko powodowi klauzulę wykonalności, a potem również przeciwko jego małżonce B. J. oraz wszczęła wobec nich postępowanie egzekucyjne. Powodowie zaznaczyli, że klauzula wykonalności została uzyskana przez pozwaną bezpodstawnie, albowiem nie zwróciła ona nalewarki, a zatem nie miała prawa wszcząć egzekucji przed spełnieniem świadczenia wzajemnego. Powodowie bezskutecznie zgłaszali prośby o zwrot sprzętu, bezskutecznie też wystąpili z wnioskiem o zawezwanie do próby ugodowej i nadanie na ich rzecz klauzuli wykonalności celem odebrania sprzętu oraz zaskarżali czynności komornika. Dopiero w dniu 09 września 2016 r. pozwany przekazał komornikowi kilka wyeksploatowanych części od nalewarki, bez jej istotnych elementów, w tym sprężarki. Biegły oszacował wartość urządzenia jako iloczyn średniej ceny złomu użytkowego i wagi na kwotę 12.800,- zł. W ocenie powodów, dekompletacja urządzenia wskazuje, że przez cały okres od dnia odbioru urządzenia do dnia jego przekazania komornikowi pozwana korzystała z niego, czerpiąc korzyści ich kosztem. Co więcej, komornik po przejęciu nalewarki nie poinformował o tym powodów i przeprowadził licytację urządzenia, które w rezultacie nabyła pozwana za połowę ceny wyliczonej przez biegłego. Powodowie o wszystkich tych czynnościach dowiedzieli się dopiero z kolejnych zawiadomień i wtedy też zapoznali się ze stanem urządzenia w dniu przekazania. Podkreślili, że wierzyciel nie miał prawa wszcząć egzekucji przed spełnieniem świadczenia wzajemnego, gdy tymczasem egzekucja była prowadzona kilka lat przed zwrotem nalewarki. Ponadto, postępowanie egzekucyjne jest dalej prowadzone, pomimo że przekazanie komornikowi po 13 latach niekompletnej i wyeksploatowanej nalewarki nie może być uznane za pozwalające na uruchomienie egzekucji spełnienie świadczenia wzajemnego. Przekazanie bowiem zużytych i jedynie cząstkowych elementów urządzenia nie może stanowić spełnienia tego świadczenia, co oznacza, że spełnienie świadczenia polegającego na przekazaniu ruchomości powodom stało się niemożliwe na skutek działań pozwanego. W konsekwencji niemożliwym jest również spełnienie świadczenia wzajemnego przez powodów, które zgodnie z wyrokiem było zależne od uprzedniego świadczenia pozwanego. W takim wypadku należałoby przyjąć, że zobowiązanie powodów wygasło na mocy art. 475 k.p.c. Wszystkie powyższe czynności podjęte przez pozwaną Spółdzielnię stanowią w istocie – w ocenie powodów – nadużycie prawa, uzasadniające pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności. Naliczanie odsetek od należności głównej również nie zasługuje na uwzględnienie, skoro świadczenie jest niewymagalne, a gdyby nawet przyjąć, że zwrot nalewarki został dokonany skutecznie w dniu 09 września 2016 r., to dopiero wskazana data pozwala na rozpoczęcie naliczania odsetek, które częściowo uległy przedawnieniu.

W odpowiedzi pozwana Spółdzielnia (...) w G. wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powodów na swoją rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Uzasadniając swoje stanowisko w sprawie pozwana podnosiła, iż część wskazanych w pozwie tytułów wykonawczych nie zawiera zastrzeżenia, że objęte nimi świadczenia pieniężne mają nastąpić za jednoczesnym zwrotem ruchomości, co czyni powództwo w ich zakresie bezpodstawnym. Pozwana podała też, że wbrew twierdzeniom powodów, zostali ono powiadomieni o przekazaniu spornej maszyny komornikowi i jej zajęciu, albowiem w tych czynności sporządzili skargę komornika, w której nie kwestionowali tożsamości zajętej maszyny ani jej kompletności, a co więcej, orzeczenie oddalające wskazaną skargę zostało przez nich zaskarżone, a kolejna skarga została ostatecznie przez nich cofnięta. Zgłaszanie zastrzeżeń co do stanu urządzenia po kilku latach od jego zajęcia, zdaniem pozwanej, ukierunkowane jest jedynie na wstrzymanie egzekucji ich świadczenia pieniężnego. Przedmiotowa ruchomość nie była też zdekompletowana i wyeksploatowana, a sprężarka wchodziła w skład zajętej ruchomości, co zostało potwierdzone dokumentacją fotograficzną dołączoną do odpowiedzi na pozew. Pozwana zaprzeczyła, aby stan przedmiotowej maszyny zmienił się pomiędzy wyrokiem Sądu Okręgowego w Białymstoku z dnia 09 października 2003 r. a wydaniem jej komornikowi i aby pozwany ją eksploatował. Powód nigdy nie zakończył budowy maszyny i nigdy nie był w stanie jej uruchomić, a wady konstrukcyjne uniemożliwiały jej eksploatację. Ponadto, powód już w trakcie procesu o zapłatę, pomimo próśb biegłego odmówił podjęcia próby uruchomienia maszyny i już wówczas twierdził, że maszyna jest niesprawna i niekompletna, choć zrzucał za to odpowiedzialność na pozwana Spółdzielnię, co nie znalazło uznania sądu, a nadto w 2004 r. powód w kasacji oceniał wartość przedmiotowej maszyny jako znikomą. Pozwana wskazał, że przekazała komornikowi ruchomość zgodnie z art. 806 k.p.c., a zatem spełniła świadczenie wzajemne. Nie można też mówić, zdaniem pozwanej, o nadużyciu prawa podmiotowego z jej strony, gdyż to powodowie pomimo wezwania nie podjęli żadnych działań w celu odebrania maszyny, tj. unikali kontaktu z pozwaną, nie zwrócili zaliczki i nie interesowali się stanem maszyny po jej zajęciu. Jedyną czynnością, którą powodowie podjęli było bezpodstawne zawiadomienie o przestępstwie jeszcze przed wydaniem wyroku przez Sąd Okręgowy w Białymstoku, natomiast później przez wiele lat dążyli jedynie do wykorzystania przedmiotowego urządzenia jako argumentu do sparaliżowania egzekucji świadczenia pieniężnego i nie byli zupełnie zainteresowani jego odebraniem. Wniesione przez nich zawezwanie do ugody nie zmierzało do zwrotu maszyny, ale do wygaszenia roszczenia pieniężnego. Z ostrożności procesowej pozwana podniosła, że gdyby nawet eksploatowała jakieś elementy maszyny przed przejęciem jej własności lub ją uszkodziła, nie byłoby to podstawą do pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego, a jedynie do ewentualnych roszczeń odszkodowawczych.

Sąd ustalił, co następuje :

W dniu 10 maja 2000 r. Spółdzielnia (...) w G. zawarła z M. J. – (...) umowę, na podstawie której M. J. zobowiązał się wykonać na rzecz ww. Spółdzielni urządzenie w postaci nalewarki aseptycznej do wyrobów mlecznych według sytemu B. in B. typu (...)10 oraz wykonać montaż urządzenia po jego dostarczeniu do Spółdzielni i nadzorować próbny jego rozruch w terminie 6 tygodni od dnia zawarcia umowy, tj. do dnia 21 czerwca 2000 r. Wynagrodzenie zostało ustalone na kwotę 348.000,- zł netto, tj. 424.560,- zł brutto. Na poczet powyższej umowy, Spółdzielnia (...) w G. wpłaciła na rzecz M. J. dwie zaliczki: w wysokości 147.864,- zł oraz 76.560,- zł. Urządzenie zostało dostarczone ww. Spółdzielni w dniu 10 sierpnia 2000 r. Jednym z podstawowych elementów nalewarki była sprężarka marki A.-C. o wartości 67.832,- zł brutto. Dostarczone urządzenie nie odpowiadało jednak umowie stron, a całość dostarczonych elementów nie zapewniała wskazanego w umowie warunku aseptyczności. M. J. kilkukrotnie próbował uruchomić maszynę i przeprowadzał aseptyczne testy urządzenia, które nie przyniosły spodziewanego skutku. Wobec tego, spółdzielnia złożyła oświadczenie o odstąpieniu od umowy i bezskutecznie zażądała zwrotu wpłaconych zaliczek. Ostatecznie, pozwem z dnia 22 czerwca 2001 r. Spółdzielnia (...) w G. wystąpiła przeciwko M. J. o zapłatę kwoty 231.641,34 zł wraz z odsetkami ustawowymi tytułem zwrotu zaliczek uiszczonych na rzecz strony przeciwnej i kosztów materiałów pomocniczych i surowców zużytych w czasie prób uruchomienia nalewarki

(dowód: umowa o wykonanie nalewarki aseptycznej do wyrobów mlecznych – k. 56-59, potwierdzenie dostawy – k. 60, faktura VAT – k. 61, 356, pozew o zapłatę – k. 72-74, faktura VAT – k. 114, instrukcja obsługi – k. 355, 360-369).

W tym samym czasie, pismem z dnia 10 maja 2001 r., M. J. wystąpił do Prokuratury Rejonowej w Grajewie z zawiadomieniem o popełnieniu przestępstwa przez zarząd Spółdzielni (...) w G., polegającego na przywłaszczeniu rzeczy ruchomej w postaci urządzenia do aseptycznego napełnienia wyrobów mleczarskich. Postanowieniem z dnia 20 czerwca 2001 r. odmówiono wszczęcia dochodzenia z uwagi na brak znamion czynu zabronionego oraz możliwość dochodzenia roszczeń wzajemnych i rozliczeń finansowych na drodze postępowania cywilnego. Przedmiotowe postanowienie zostało utrzymane w mocy postanowieniem Sądu Rejonowego w Grajewie II Wydziału Karnego z dnia 20 września 2001 r. w sprawie sygn. akt II Ko 58/01

(dowód: zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa wraz z wnioskiem o ściganie – k. 62-64, postanowienie o odmowie wszczęcia dochodzenia – k. 65-67, zażalenie – k. 68-69, postanowienie Sądu Rejonowego w Grajewie II Wydziału Karnego – k. 70-71).

Na skutek ww. pozwu Spółdzielni (...) w G. z dnia 22 czerwca 2001 r. Sąd Okręgowy Sąd Gospodarczy w Białymstoku wyrokiem z dnia 09 października 2003 r. w sprawie sygn. akt (...) zasądził od wówczas pozwanego M. J. na rzecz powódki w ww. sprawie kwotę 231.641,34 zł z ustawowymi odsetkami w stosunku rocznym od dnia 27 kwietnia 2001 r. do dnia zapłaty za równoczesnym zwrotem pozwanemu nalewarki aseptycznej do wyrobów mleczarskich według rysunku B. in B. typu (...)10, oddalił powództwo odnośnie odsetek w pozostałym zakresie i obciążył pozwanego kosztami procesu na rzecz powoda (tj. kwotą 13.182,10 zł tytułem zwrotu kosztów sądowych, kwotą 3.367,10 zł tytułem kosztów opinii biegłego i kwotą 7.107,60 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego).

Od powyższego orzeczenia pozwany M. J. złożył apelację, którą, wyrokiem z dnia 16 marca 2004 r. w sprawie sygn. akt I ACa 82/04, Sąd Apelacyjny w Białymstoku oddalił i zasądził od pozwanego na rzecz ww. Spółdzielni koszty procesu za instancję odwoławczą w kwocie 5.400,- zł.

Sąd Najwyższy wyrokiem z dnia 13 stycznia 2005 r., sygn. akt IV CK 430/04, oddalił kasację M. J. od ww. wyroku Sądu Apelacyjnego w Białymstoku. W toku postępowania kasacyjnego w 2004 r. powód twierdził, że urządzenie ma znikomą wartość

(dowód: wyrok Sądu Okręgowego w Białymstoku – k. 335 akt sygn. (...), wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku – k. 583 ww. akt, wyrok Sądu Najwyższego – k. 642 ww. akt, odpis opinia biegłego sądowego Z. Z. – k. 296-296v. akt sprawy, odpis kasacji pozwanego – k. 297-305).

W dniu 24 marca 2004 r. wyrokowi Sądu Okręgowego Sądu Gospodarczego w Białymstoku została nadana klauzula wykonalności. Na podstawie tego tytułu wykonawczego było prowadzone przeciwko dłużnikowi M. J. postępowanie egzekucyjne sygn. akt (...), które umorzono 29 października 2004 r. z uwagi na jego bezskuteczność. Wierzyciel poniósł koszty egzekucji w wysokości 62,77 zł

(dowód: wyrok Sądu Okręgowego Sądu Gospodarczego w Białymstoku wraz z klauzulą wykonalności – k. 84-85; wniosek wierzyciela – k. 148 w aktach sprawy Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Ełku M. P. (...)).

Następnie, na skutek kolejnego wniosku Spółdzielni (...) w G., w oparciu o powyższy tytuł wykonawczy Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Pruszkowie M. W. dnia 13 października 2009 r. wszczęła przeciwko dłużnikowi M. J. egzekucję w sprawie sygn. akt (...). W toku tego postępowania Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Pruszkowie M. W. postanowieniem z dnia 13 października 2009 r. przyznała na rzecz wierzyciela koszty zastępstwa adwokackiego w postępowaniu egzekucyjnym w kwocie 3.600,- zł. Także to postępowanie zostało umorzone z uwagi na jego bezskuteczność

(dowód: zawiadomienie o wszczęciu egzekucji – k. 82, wezwanie do zapłaty należności – k. 83, postanowienie – k. 55, 87, zajęcie wierzytelności – k. 86).

Postanowieniem z dnia 13 listopada 2009 r. Sąd Okręgowy Sąd Gospodarczy w Białymstoku w sprawie sygn. akt VII GCo 55/09 nadał ww. wyrokowi Sądu Okręgowego w Białymstoku z dnia 09 października 2003 r. sygn. akt (...) klauzulę wykonalności także przeciwko małżonce dłużnika M. B. D. J. z ograniczeniem jej odpowiedzialności do majątku objętego wspólnością ustawową oraz zasądził od B. J. na rzecz spółdzielni kwotę 50,- zł tytułem zwrotu kosztów postępowania klauzulowego

(dowód: postanowienie Sądu Okręgowego Sądu Gospodarczego w Białymstoku – k. 54).

Na skutek ponownego wniosku Spółdzielni (...) w G. dnia 24 listopada 2014 r. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Ełku M. P. wszczął postępowanie egzekucyjne w sprawie sygn. akt (...) przeciwko B. J. i M. J. na podstawie tytułu wykonawczego w postaci:

- wyroku Sądu Okręgowego Sądu Gospodarczego w Białymstoku z dnia 09 października 2003 r., sygn. akt (...);

- wyroku Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 16 marca 2004 r. sygn. akt I ACa 82/04,

- postanowienia Sądu Okręgowego Sądu Gospodarczego w Białymstoku z dnia 13 listopada 2009 r. sygn. akt VII GCo 55/09;

- postanowienia Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Pruszkowie M. W. z dnia 13 października 2009 r., sygn. akt (...)

(dowód: zawiadomienie o wszczęciu egzekucji – k. 90, zajęcie wierzytelności – k. 91-92, wezwanie do zapłaty należności – k. 93, wezwanie dłużnika do wskazania mienia – k. 94, postanowienie Sądu Rejonowego w Ełku – k. 98, pisma komornicze – k. 99-103, 137-142; wniosek o wszczęcie egzekucji – k. 1-2 w aktach sprawy Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Ełku M. P. (...)).

B. J. i M. J. pismem datowanym na dzień 20 kwietnia 2015 r. wystąpili do Sądu Rejonowego w Ełku o zawezwanie Spółdzielni (...) w G. do próby ugodowej. W uzasadnieniu wskazali, że są zainteresowani zawarciem ugody poprzez rozliczenie całkowitej kwoty dochodzonej przez przeciwnika w postępowaniu egzekucyjnym poprzez odstąpienie przez nich od dochodzenia roszczeń z tytułu niezrealizowanego obowiązku spółdzielni zwrotu nalewarki aseptycznej do wyrobów mleczarskich B. in B. typu (...)10. Sprawa została zarejestrowana za sygn. akt I Co 609/15, wyznaczono posiedzenie w dniu 26 maja 2015 r., lecz do ugody nie doszło

(dowód: zawiadomienie – k. 97, wniosek o zawezwanie do próby ugodowej – k. 306-307, okoliczność bezsporna).

M. J. wniósł o nadanie klauzuli wykonalności wyrokowi Sądu Okręgowego w Białymstoku z dnia 09 października 2003 r. w zakresie zwrotu nalewarki aseptycznej do wyrobów mleczarskich. Postanowieniem z dnia 25 maja 2015 r. Sąd Okręgowy w Białymstoku w sprawie sygn. akt (...) oddalił wniosek, albowiem w przedmiotowej sprawie wierzycielem był powód Spółdzielnia (...) w G., nie zaś pozwany M. J. (tj. wyrok zasądzający świadczenie za jednoczesnym spełnieniem świadczenia wzajemnego przez powoda na rzecz pozwanego stanowi tytuł egzekucyjny tylko dla powoda)

(dowód: postanowienie Sądu Okręgowego w Białymstoku – k. 95-96).

Postanowieniem z dnia 18 grudnia 2015 r. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Ełku M. P. umorzył postępowanie egzekucyjne w sprawie sygn. akt (...) z uwagi na bezskuteczność egzekucji i kosztami postępowania egzekucyjnego obciążył dłużników.

Wobec zaskarżenia przez dłużników ww. orzeczenia, Sąd Rejonowy w Ełku postanowieniem z dnia 02 lutego 2016 r. w sprawie sygn. akt I Co 1/16 uchylił powyższe postanowienie Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Ełku M. P. w sprawie (...). W uzasadnieniu wskazał, że wniosek wierzyciela o wszczęcie egzekucji nie zawierał żadnych danych odnośnie spełnienia świadczenia wzajemnego (zwrotu nalewarki) ani gotowości do jego spełnienia, co też obligowało komornika do umorzenia postępowania egzekucyjnego z mocy prawa na podstawie art. 823 k.p.c. i obciążenia kosztami tego postępowania wierzyciela

(dowód: postanowienie o umorzeniu – k. 104, 105, wycofanie zajęcia wynagrodzenia za pracę – k. 106, skarga dłużników na czynności komornika – k. 174-177, postanowienie Sądu Rejonowego w Ełku – k. 169-173).

Mając na uwadze treść postanowienia Sądu Rejonowego w Ełku z dnia 02 lutego 2016 r. w sprawie sygn. akt I Co 1/16, wierzyciel Spółdzielnia (...) w G. wniósł o umorzenie postępowania egzekucyjnego (...) w zakresie kwoty głównej z odsetkami oraz kontynuowanie tego postępowania przeciwko obojgu małżonkom J. w zakresie kosztów sądowych w kwocie 13.082,10 zł, kosztów opinii biegłego w kwocie 3.367,10 zł, kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 7.107,60 zł, kosztów postępowań klauzulowych w kwocie 140,- zł (w tym 62,- zł z majątku odrębnego dłużniczki) oraz przeciwko M. J. w zakresie kosztów postępowania apelacyjnego w kwocie 5.400,- zł, a także w zakresie kosztów zastępstwa prawnego w bezskutecznej egzekucji (...) w kwocie 3.600,- zł, kosztów bezskutecznej egzekucji (...) w kwocie 180,73 zł i kosztów bezskutecznej egzekucji (...) w kwocie 62,77 zł

(dowód: pismo wierzyciela – k. 146 w aktach sprawy Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Ełku M. P. (...)).

Na skutek wniosku wierzyciela skierowanego do Sądu Okręgowego w Białymstoku postanowieniem z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie sygn. akt (...) nadano klauzulę wykonalności przeciwko małżonce dłużnika B. J. także prawomocnemu wyrokowi Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 16 marca 2004 r. – z ograniczeniem jej odpowiedzialności do majątku objętego małżeńską wspólnością ustawową i zasądzono od dłużniczki na rzecz spółdzielni koszty postępowania klauzulowego w wysokości 50,- zł. W oparciu o powyższy tytuł wykonawczy Spółdzielnia (...) w G. wniosła o rozszerzenie egzekucji przeciwko B. J. w zakresie kosztów postępowania apelacyjnego w kwocie 5.400,- zł z ograniczeniem jej odpowiedzialności do majątku objętego małżeńską wspólnością ustawową oraz w zakresie kosztów klauzulowych w kwocie 50,- zł z jej majątku odrębnego

(dowód: postanowienie Sądu Okręgowego w Białymstoku – k. 715-716v w aktach sprawy Sądu Okręgowego Sądu Gospodarczego w Białymstoku (...), pismo wierzyciela – k. 147 w aktach sprawy Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Ełku M. P. (...)).

Pismem z dnia 23 czerwca 2016 r. wierzyciel Spółdzielnia (...) w G. cofnął swój wniosek o umorzenie postępowania egzekucyjnego w sprawie sygn. akt (...) w zakresie kwoty głównej z odsetkami i wniósł o jego kontynuowanie przeciwko obojgu dłużnikom.

Jednocześnie na podstawie art. 806 k.p.c. wierzyciel wystąpił o przyjęcie przypadającej dłużnikowi od wierzyciela na mocy pkt I. wyroku Sądu Okręgowego Sądu Gospodarczego w Białymstoku z dnia 09 października 2003 r. o sygn. akt (...) maszyny w postaci nalewarki aseptycznej do wyrobów mleczarskich znajdującej się w siedzibie wierzyciela, zajęcie wskazanego urządzenia należącego do dłużnika na poczet zadłużenia egzekwowanego w sprawie (...) i wyznaczenie terminu jego licytacji.

W następstwie wniosku wierzyciela, w dniu 09 września 2016 r. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Ełku M. P. dokonał protokolarnego przyjęcia ruchomości w postaci nalewarki aseptycznej do wyrobów mleczarskich w trybie art. 806 k.p.c., jako ruchomości wymienionej w tytule wykonawczym. Urządzenie nie posiadało oznak identyfikacyjnych, jednak pełnomocnik wierzyciela oświadczył, że jest to urządzenie widniejące w tytule wykonawczym. Następnie w tej samej dacie Komornik dokonał zajęcia ww. ruchomości

(dowód: protokół – k. 109, protokół zajęcia ruchomości – k. 110; wniosek wierzyciela – k. 148 w aktach sprawy Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Ełku M. P. (...)).

O dokonanych czynnościach Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Ełku M. P. zawiadomił dłużników pismami datowanymi na dzień 09 września 2016 r. wraz z przesłaniem im odpisów protokołu z dnia 09 września 2016 r., protokołu zajęcia ruchomości oraz dwóch fotografii nalewarki aseptycznej do wyrobów mleczarskich. Doręczenie zawiadomienia dłużnikom nastąpiło w dniu 16 września 2016 r.

(dowód: pismo przewodnie – k. 107, zawiadomienie o dokonanych czynnościach – k. 108, dokumentacja fotograficzna – k. 111-113, 294-295, 359; wezwania do zapłaty należności – k. 155-156, zawiadomienia o dokonanych czynnościach – k. 159-160, pisma przewodnie – k. 163, 165, potwierdzenia odbioru – k. 164, 166 – w aktach sprawy Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Ełku M. P. (...)).

Jednocześnie Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Ełku M. P. zlecił wycenę ruchomości przez biegłego. Wykonana opinia biegłego sądowego z zakresu szacowania nieruchomości oraz maszyn i urządzeń trwale związanych z gruntem oraz wyceny maszyn, urządzeń technicznych i pojazdów P. M. wskazywała, iż wartość ruchomość w postaci nalewarki aseptycznej do wyrobów mleczarskich wynosiła 12.800,- zł. Doręczenie opinii biegłego dłużnikom miało miejsce w dniu 05 października 2016 r. Dłużnicy nie wnieśli zarzutów do wskazanej opinii

(dowód: opinia biegłego sądowego z zakresu szacowania nieruchomości oraz maszyn i urządzeń trwale związanych z gruntem oraz wyceny maszyn, urządzeń technicznych i pojazdów P. M. – k. 351-354; pisma komornika sądowego – k. 181-182, 184 i potwierdzenia odbioru – k. 183, 185 – w aktach sprawy Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Ełku M. P. (...)).

Dłużnicy B. J. i M. J. pismem datowanym na dzień 22 września 2016 r. złożyli skargę na czynność komornika w postaci zajęcia ruchomości z dnia 09 września 2016 r. W uzasadnieniu podkreślili, iż w sytuacji, gdy wierzyciel i dłużnik powinni spełnić swoje świadczenie jednocześnie – wierzyciel nie ma prawa uzyskać wszczęcia egzekucji wcześniej niż nie udowodni, że spełnił świadczenie wzajemne. Dlatego też – w ich ocenie – postępowanie egzekucyjne powinno być umorzone z mocy prawa i nie może być tutaj mowy o zajęciu ruchomości. Postanowieniem z dnia 02 listopada 2016 r., sygn. akt I Co 648/16, referendarz w Sądzie Rejonowym w Ełku oddalił skargę dłużników i zawarty w niej wniosek o zawieszenie postępowania egzekucyjnego. W uzasadnieniu zaznaczył, iż na mocy art. 804 k.p.c. organ egzekucyjny nie jest uprawniony do badania zasadności i wymagalności obowiązku objętego tytułem wykonawczym, a nawet przyjmując argumentację dłużników, że o ile kwota wierzytelności głównej została zasądzona od M. J. za równoczesnym zwrotem przez wierzyciela na jego rzecz nalewarki aseptycznej, to jednak koszty procesu w przedmiotowym orzeczeniu oraz kolejnych orzeczeniach przyznane zostały spółdzielni bezwarunkowo, a ich wartość jest większa niż wartość zajętej nalewarki, która zgodnie z opinią biegłego została oszacowana na kwotę 12.800,- zł. W toku prowadzonej egzekucji wskazana nalewarka jako własność dłużników została postawiona przez wierzyciela do dyspozycji komornika w celu dokonania jej zajęcia i przymusowego zaspokojenia przysługującej spółdzielni od dłużników wierzytelności, co też właśnie komornik uczynił w dniu 09 września 2016 r.

W dniu 29 listopada 2016 r. dłużnicy wnieśli skargę na powyższe orzeczenie referendarza, jednakże pismem datowanym na dzień 14 grudnia 2016 r. dłużnicy cofnęli przedmiotowy środek zaskarżenia (w uzasadnieniu swojego stanowiska podając, że podniesione zarzuty uznali za bezzasadne). Stąd też postanowieniem z dnia 27 grudnia 2016 r. referendarz Sądu Rejonowego w Ełku w sprawie I Co 648/16 umorzył postępowanie w przedmiocie skargi dłużników M. J. i B. J. na orzeczenie referendarza sądowego. Orzeczenia z dnia 02 listopada 2016 r. i z dnia 27 grudnia 2016 r. stały się prawomocne w dniu 21 stycznia 2017 r.

(dowód: postanowienie referendarza Sądu Rejonowego w Ełku – k. 293-293v; postanowienie referendarza Sądu Rejonowego w Ełku wraz ze stwierdzeniem prawomocności – k. 218-218v. w aktach sprawy Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Ełku M. P. (...)).

Następnie, pismem z dnia 22 maja 2017 r. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Ełku M. P. obwieścił termin licytacji ww. ruchomości, o czym dłużnicy zostali powiadomieni pismami doręczonymi dnia 26 maja 2017 r. Licytacja okazała się bezskuteczna z uwagi na brak ofert kupna urządzenia, podobnie jak druga licytacja, o której dłużników zawiadomiono w dniu 02 sierpnia 2017 r. Wobec wniosku wierzyciela o przejęcie ruchomości, postanowieniem ww. Komornika z dnia 25 sierpnia 2017 r. powyższa ruchomość została przyznana na własność wierzycielowi Spółdzielni (...) w G. za ½ sumy oszacowania, tj. za kwotę 6.400,- zł. Przedmiotowe postanowienie zostało doręczone dłużnikom w dniu 01 września 2017 r. i nie zostało przez nich zaskarżone. Dodatkowo pismem z dnia 21 września 2017 r. komornik zawiadomił o przyznaniu ruchomości na własność wierzyciela, a następnie sporządził plan podziału sumy uzyskanej z egzekucji i doręczył go dłużnikom w dniu 30 października 2017 r. Również te czynności komornika nie zostały zaskarżone, dlatego Komornik sądowy zwrócił się do Sądu Rejonowego w Ełku o zwrot kwoty 6.400,- zł przekazanej do depozytu sądowego 29 sierpnia 2017 r., a w dniu 27 listopada 2017 r. zajął wierzytelności dłużników należne im od Sądu Rejonowego w Ełku z tytułu odsetek od ww. depozytu, o czym powiadomił M. J. 28 grudnia 2018 r.

(dowód: obwieszczenia o licytacji – k. 224, 231, potwierdzenia doręczenia korespondencji – k. 226, 227, 237, 238, 250, 251, protokoły – k. 230, 241, postanowienie komornika sądowego – k. 115-116, przekazanie planu podziału sumy uzyskanej z egzekucji – k. 117, plan podziału – k. 118; potwierdzenie odbioru – k. 250-251v, notatki służbowe – k. 253, 262, zawiadomienie o przyznaniu ruchomości – k. 254, elektroniczne potwierdzenia odbioru – k. 260-261, 268, prośba o zwrot kwoty z depozytu – k. 263, zajęcie wierzytelności – k. 266-266v, zwrot korespondencji sądowej – k. 269 – w aktach sprawy Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Ełku M. P. (...)).

Pismem datowanym na dzień 04 stycznia 2018 r. dłużnicy B. J. i M. J. wnieśli do Sądu Rejonowego w Ełku skargę na czynności komornika kwestionując zajęcie wierzytelności z tytułu odsetek od kwoty 6.400,- zł, a następnie pismami z dnia 19 marca 2018 r. wnieśli do ww. Sądu skargi na czynności komornika dotyczące wszczęcia egzekucji z emerytury lub renty. W uzasadnieniu obu skarg wskazali na bezprawność kontynuowania egzekucji z uwagi na brak spełnienia przez wierzyciela w całości świadczenia wzajemnego (przekazanie jedynie części nalewarki bez jej istotnych elementów w tym kompresora sprężarki produkcji Atlas-C.). Powyższe skargi zostały przekazane do rozpoznania Sądowi Rejonowemu dla Warszawy-Żoliborza w W.

(dowód: skargi dłużników na czynności komornika – k. 119-121, 122-124, odpowiedź na zażalenie – k. 132-133, pisma komornicze – k. 134-136; skarga dłużników na czynności komornika – k. 374-376 w aktach sprawy Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Ełku M. P. (...)).

Postanowieniem z dnia 18 czerwca 2018 r. Sąd Rejonowy dla Warszawy-Żoliborza w W. w sprawie I Co 621/18 umorzył postępowanie wywołane skargą dłużnika M. J. na zajęcie świadczeń emerytalno-rentowych dłużnika, gdyż wystosowane zajęcie nie doprowadziło do zajęcia takiego świadczenia. Następnie, postanowieniem z dnia 23 października 2018 r. Sąd Rejonowy dla Warszawy-Żoliborza w W. w sprawie I Co 563/18 oddalił skargę dłużniczki B. J. na powyższą czynność. W uzasadnieniu orzeczenia Sąd Rejonowy wskazał, że z protokołu przyjęcia ruchomości z dnia 09 września 2016 r. co prawda nie wynika, aby komornik i wierzyciel dokonali weryfikacji przekazanej ruchomości przez pryzmat rysunku, jaki został wskazany w treści tytułu egzekucyjnego, tj. „według rysunku B. in B. typu (...)10”, co oznacza, że wszczęcie egzekucji było przedwczesne, jednak postanowienie z dnia 25 sierpnia 2017 r. odnośnie przyznania wierzycielowi na własność urządzenia nie było skarżone przez dłużników i jest prawomocne - nie jest już zatem możliwa korekta czynności wszczęcia egzekucji z art. 806 k.p.c. Postanowieniem z dnia 06 grudnia 2018 r. Sąd Rejonowy w sprawie I Co 283/18 oddalił również skargę dłużnika M. J. dotyczącą zajęcia wierzytelności dłużnika należnych mu od Sądu Rejonowego w Ełku. W uzasadnieniu orzeczenia Sąd Rejonowy wskazał, iż wobec tego, że postępowanie egzekucyjne wobec dłużników nie zostało zakończone z uwagi na brak zaspokojenia żądania wierzyciela – komornik był uprawniony do dokonania zajęcia odsetek przypadających dłużnikowi od kwoty 6.400,- zł uzyskanej z licytacji ruchomości, a zdeponowanej na rachunku Sądu Rejonowego w Ełku. Ponadto, przedmiotowe postępowanie egzekucyjne jest prowadzone również w zakresie innych kwot należnych wierzycielowi tytułem różnego rodzaju kosztów sądowych, niezwiązanych przy tym z obowiązkiem spełnienia świadczenia wzajemnego

(dowód: postanowienia Sądu Rejonowego dla Warszawy-Żoliborza w W. – k. 125-127, 128-129, 130-131 w aktach sprawy Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Ełku M. P. (...) ).

Urządzenie w postaci nalewarki aseptycznej do wyrobów mlecznych według sytemu B. in B. typu (...)10 zostało ostatecznie zezłomowane przez Spółdzielnię (...) w G.. W dalszym ciągu toczy się postępowanie egzekucyjne z wniosku Spółdzielni (...) w G. przeciwko M. J. i B. J. prowadzone przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Ełku M. P. (...)

(okoliczności bezsporne).

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo okazało się nieuzasadnione i w całości podlegało oddaleniu.

Powyższe ustalenia faktyczne Sąd opierał na dowodach w postaci wyżej wskazanych dokumentów zgromadzonych w powołanych aktach spraw toczących się z udziałem stron przyjmując, że materiał ten jest wiarygodny. Dokumentów tych żadna ze stron w niniejszej sprawie nie negowała, a Sąd nie widział podstaw, aby odmówić im waloru autentyczności i uznał je za miarodajne i przydatne do rozstrzygnięcia niniejszej sprawy. Tym samym Sąd nie dał wiary zeznaniom powodów M. J. i B. J. w zakresie, w jakim były one sprzeczne z treścią dokumentów, oraz w części, w jakiej były one gołosłowne i nie znajdowały potwierdzenia w innych dowodach, a mianowicie: jakoby pozwana Spółdzielnia nie wykonała świadczenia wzajemnego (nie zwróciła opisanej w pozwie nalewarki), a nadto, aby powodowie podejmowali działania w celu odebrania urządzenia, a pozwana Spółdzielni nie wyrażała na to zgody, a przede wszystkim jakoby powodowie nie wiedzieli o czynnościach podejmowanych przez komornika, a wiedzę, że urządzenie miało być zdekompletowane i wyeksploatowane powzięli dopiero o przyznaniu urządzenia na własność wierzyciela.

Spór w niniejszej sprawie był jednak przede wszystkim sporem co do oceny prawnej okoliczności faktycznych sprawy, albowiem każda ze stron prezentowała inne stanowisko co do istnienia podstaw pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego.

Przypomnieć należy, że powództwo opozycyjne stanowi środek merytorycznej obrony dłużnika i znajduje oparcie w treści art. 840 § 1 k.p.c., na podstawie którego dłużnik może w drodze powództwa żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub części albo ograniczenia, jeżeli: 1) przeczy zdarzeniom, na których oparto wydanie klauzuli wykonalności, a w szczególności gdy kwestionuje istnienie obowiązku stwierdzonego tytułem egzekucyjnym niebędącym orzeczeniem sądu albo gdy kwestionuje przejście obowiązku mimo istnienia formalnego dokumentu stwierdzającego to przejście; 2) po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane; gdy tytułem jest orzeczenie sądowe, dłużnik może oprzeć powództwo także na zdarzeniach, które nastąpiły po zamknięciu rozprawy, na zarzucie spełnienia świadczenia, jeżeli zgłoszenie tego zarzutu w sprawie było z mocy ustawy niedopuszczalne, a także na zarzucie potrącenia; 3) małżonek, przeciwko któremu sąd nadał klauzulę wykonalności na podstawie art. 787, wykaże, że egzekwowane świadczenie wierzycielowi nie należy się, przy czym małżonkowi temu przysługują zarzuty nie tylko z własnego prawa, lecz także zarzuty, których jego małżonek wcześniej nie mógł podnieść.

Na płaszczyźnie przedmiotowej sprawy powodowie M. J. i B. J. opierali swoje powództwo opozycyjne na dwóch podstawach, a mianowicie kwestionowali prawidłowość nadania klauzuli wykonalności prawomocnemu wyrokowi Sądu Okręgowego Sądu Gospodarczego w Białymstoku w sprawie (...) przecząc zdarzeniu, na którym oparto wydanie klauzuli wykonalności (spełnieniu świadczenia wzajemnego przez wierzyciela na rzecz dłużnika) oraz twierdzili, że po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego ich zobowiązanie wygasło, ponieważ doszło do niemożliwości świadczenia wzajemnego. Zdaniem Sądu, żaden z powyższych argumentów nie był zasadny.

Odnosząc się do pierwszej z powołanych podstaw należy mieć na uwadze treść art. 786 § 1 k.p.c., zgodnie z którym jeżeli wykonanie tytułu egzekucyjnego jest uzależnione od zdarzenia, które udowodnić powinien wierzyciel, sąd nada klauzulę wykonalności po dostarczeniu dowodu tego zdarzenia w formie dokumentu urzędowego lub prywatnego z podpisem urzędowo poświadczonym. Nie dotyczy to jednak wypadku, gdy wykonanie jest uzależnione od równoczesnego świadczenia wzajemnego, chyba że świadczenie dłużnika polega na oświadczeniu woli.

Z cytowanego przepisu wynika więc, że gdy wykonanie tytułu egzekucyjnego jest uzależnione od równoczesnego świadczenia wzajemnego, sąd nie bada w postępowaniu o nadanie klauzuli wykonalności, czy świadczenie to zostało spełnione. Okoliczność ta pozostaje poza kognicją sądu klauzulowego i jest przedmiotem jedynie postępowania egzekucyjnego wszczynanego po nadaniu klauzuli wykonalności. W toku tego postępowania, według art. 806 k.p.c., komornik obowiązany jest przyjąć od wierzyciela pieniądze lub inne rzeczy przypadające dłużnikowi w związku z egzekucją. We wskazanej sytuacji wierzyciel, by uniknąć zarzutu, że spełnienie egzekwowanego świadczenia zależne jest od spełnienia świadczenia wzajemnego, a z drugiej strony, aby nie świadczyć przed otrzymaniem świadczenia od dłużnika, ma możność spełnienia swego świadczenia do rąk komornika.

W przedmiotowej sprawie bez wątpienia mamy do czynienia ze świadczeniem wzajemnym. Jest tak jednak jedynie w części tytułu wykonawczego, a mianowicie w zakresie dotyczącym świadczenia głównego z zasądzonymi odsetkami – pkt I wyroku Sądu Okręgowego w Białymstoku sygn. akt (...). Podkreślić zaś trzeba, że tytuł egzekucyjny w zakresie kosztów procesu w kwocie 13.082,10 zł, w kwocie 3.367,10 zł i w kwocie 7.107,60 zł zasądzonych przez Sąd Okręgowy w Białymstoku w sprawie sygn. akt (...), kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnego w kwocie 5.400,- zł zasądzonych przez Sąd Apelacyjny w Białymstoku w sprawie sygn. akt I ACa 82/04, kosztów postępowań klauzulowych w kwocie 140,- zł – w sprawach sygn. akt VI GCo 55/09 i (...) Sądu Okręgowego w Białymstoku oraz w zakresie kosztów poprzedniego postępowania egzekucyjnego w kwocie 3.600,- zł określonych postanowieniem Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Pruszkowie M. W. z dnia 13 października 2009 r. w sprawie (...) – nie zawiera zastrzeżenia równoczesnego wykonania świadczenia wzajemnego. Tym samym argumenty zawarte w uzasadnieniu pozwu, ani co do wskazywanej nieprawidłowości nadania klauzuli wykonalności, ani twierdzenia o wygaśnięciu zobowiązania z uwagi na niemożliwość świadczenia wzajemnego, co do świadczeń objętych tą częścią tytułu wykonawczego nie mogą odnieść zamierzonego skutku.

Co do świadczenia głównego i odsetek, istotnie na mocy prawomocnego wyroku z dnia 09 października 2003 r. sygn. akt (...), Sąd Okręgowy Sąd Gospodarczy w Białymstoku zasądził od M. J. na rzecz Spółdzielni (...) w G. kwotę 231.641,34 zł wraz z zasądzonymi ustawowymi odsetkami za równoczesnym zwrotem M. J. nalewarki aseptycznej do wyrobów mleczarskich według rysunku B. in B. typu (...)10. Wbrew jednak zarzutom strony powodowej, treść art. 786 § 1 zdanie drugie k.p.c. przesądza, że nie stało to na przeszkodzie nadaniu wyrokowi temu także w tym zakresie klauzuli wykonalności. Pozwana Spółdzielnia mogła taką klauzulę uzyskać, nie udowadniając wcześniej, że wydała dłużnikowi wskazane urządzenie. Okoliczność zwrotu urządzenia nie była przedmiotem postępowania klauzulowego, a dopiero wszczęcie egzekucji było uzależnione od zwrotu przez pozwaną na rzecz powoda nalewarki aseptycznej. Nie zachodziła zatem pierwsza z przywoływanych przez powodów podstaw pozbawienia wykonalności, gdyż nadanie klauzuli wykonalności nie było oparte o ww. zdarzenie.

Powyższe przedstawione ustalenia faktyczne wskazują, że początkowo organom egzekucyjnym umknęła konieczność badania, czy doszło do zastrzeżonego w tytule wykonawczym spełnienia przez wierzyciela na rzecz dłużnika świadczenia wzajemnego (tj. zwrotu nalewarki aseptycznej). Na skutek wniosku pozwanej Spółdzielni w sprawie sygn. akt (...) Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Ełku M. P., podobnie jak komornicy w sprawach sygn. akt (...) i (...), dnia 24 listopada 2014 r. wszczął i prowadził postępowanie egzekucyjne przeciwko powodom. Dopiero na skutek postanowienia Sądu Rejonowego w Ełku z dnia 02 lutego 2016 r. w sprawie sygn. akt I Co 1/16 wierzyciel i komornik podjęli czynności związane z przyjęciem ruchomości w trybie art. 806 k.p.c. Dopiero wówczas wierzyciel wniósł o przyjęcie od niego do rąk komornika urządzenia w postaci nalewarki aseptycznej do wyrobów mleczarskich, od zwrotu którego było uzależnione egzekwowanie należnego wierzycielowi świadczenia pieniężnego (należności głównej wraz z odsetkami). W rezultacie, w dniu 09 września 2016 r. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Ełku M. P. dokonał przyjęcia ruchomości w postaci nalewarki aseptycznej do wyrobów mleczarskich w trybie art. 806 k.p.c., a następnie dokonał zajęcia ww. ruchomości na poczet świadczeń egzekwowanych od powodów na rzecz pozwanej w postępowaniu egzekucyjnym sygn. akt (...).

Oceniając powyższe okoliczności w niniejszej spawie należy wyraźnie zaznaczyć, że celem powództwa opozycyjnego jest pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego i tym samym uniemożliwienie przeprowadzenia jakiegokolwiek rodzaju egzekucji sądowej na podstawie określonego tytułu wykonawczego z powodów wymienionych w podstawach określonych w art. 840 k.p.c.

Powództwo opozycyjne nie służy natomiast badaniu prawidłowości postępowania egzekucyjnego i prawidłowości czynności komornika. Weryfikacja taka następuje w drodze środków prawnych określonych właściwymi przepisami postępowania egzekucyjnego. Do zwalczania nieprawidłowości czynności komornika przewidziany jest środek zaskarżenia w postaci skargi na czynności komornika, ewentualnie wniosku o umorzenie egzekucji, a także w postaci zażalenia na postanowienie sądu egzekucyjnego. Czynności niezaskarżone stają się zaś prawomocne i wiążą strony.

Powodowie w trakcie przedmiotowego postępowania podnosili, że przez kilkanaście lat bezskutecznie próbowali odzyskać opisane wyżej urządzenie pozostające w dyspozycji pozwanego, a kiedy ostatecznie nastąpiło jego wydanie przez pozwanego na rzecz komornika sądowego, jego licytacja i przekazanie na własność spółdzielni (o czym powodowie dowiedzieli się już po tych czynnościach) – stan tego urządzenia nie pozwalał na przyjęcie, aby pozwany wywiązał się ze zobowiązania wzajemnego nałożonego na mocy prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego Sądu Gospodarczego w Białymstoku, gdyż ruchomość ta była zdekompletowana i nie przypominała przedmiotu umowy, jaki został wykonany przez M. J. na rzecz spółdzielni. Skutkowało to zatem – w ocenie powodów – niemożliwością spełnienia świadczenia wzajemnego ze strony pozwanej (gdyż takiego urządzenia już nie było), a tym samym spowodowało to wygaśnięcie ich zobowiązania wobec spółdzielni.

Z materiału dowodowego niniejszej sprawy wynika, że na skutek żądania wierzyciela – komornik postanowieniem z dnia 09 września 2016 r. zajął urządzenie w postaci nalewarki, o czym zawiadomił dłużników w dniu 16 września 2016 r. doręczając m.in. innymi protokoły zawierające opis urządzenia oraz dokumentacje fotograficzną, a następnie 05 października 2016 r. doręczył powodom opinię biegłego dotyczącą oszacowania przejętej ruchomości na kwotę 12.800,- zł. Czynności te nie zostały wówczas przez dłużników zaskarżone. Nie kwestionowali oni w tym czasie stanu tego urządzenia, ani zgodności z opisem zawartym w wyroku stanowiącym tytuł egzekucyjny, nie podnosili, że jest ono niekompletne albo wyeksploatowane.

Co prawda pismem datowanym na 22 września 2016 r. dłużnicy złożyli skargę na czynność w postaci zajęcia ruchomości, jednakże w uzasadnieniu skargi wskazywali jedynie na okoliczność, że postępowanie egzekucyjne powinno być umorzone z mocy prawa, albowiem wierzyciel nie spełnił świadczenia wzajemnego i tym bardziej nie może zająć wskazanej ruchomości. Przedmiotowa skarga została oddalona postanowieniem z dnia 02 listopada 2016 r., co zostało zakwestionowane zażaleniem dłużników, lecz zażalenie zostało cofnięte. Tym samym także zajęcie ruchomości stało się prawomocne. Prawomocne wskutek niezaskarżenia stało się także oszacowanie urządzenia przez przybranego biegłego, a oczywistym jest, że stan ruchomości wpływał na jej wartość.

Kolejne czynności podjęte przez organ egzekucyjny, o których powodowie byli – wbrew ich twierdzeniom – zawiadamiani (o czym świadczą zwrotne potwierdzenia odbioru), tj. obwieszczenia o licytacji ruchomości, przyznanie urządzenia na własność spółdzielni, sporządzenie planu podziału sumy uzyskanej z egzekucji w wysokości 6.400,- zł i przekazanie jej do depozytu sądowego – również nie zostały zakwestionowane przez powodów.

Dopiero na skutek zajęcia przez komornika należnych dłużnikom odsetek od przekazanej kwoty 6.400,- zł oraz wszczęcia egzekucji z emerytury i renty powodowie pismami datowanym na dzień 04 stycznia 2018 r. i 19 marca 2018 r. wnieśli skargi. Zauważania wymaga, że dopiero w tych skargach powodowie podnieśli zastrzeżenia dotyczące stanu urządzenia, powołując się na przekazanie urządzenia bez jej istotnych elementów - brak w przyjętej przez komornika nalewarce kompresora sprężarki Atlas-C.. Pomijając już nawet oczywiste sprzeczności twierdzeń powodów w tym zakresie z przedłożoną dokumentacją zdjęciową komornika, na której widoczne jest urządzenie o takiej nazwie (k. 295), to przede wszystkim podkreślić należy, że także te skargi te zostały oddalone właśnie z uwagi na niekwestionowanie przez dłużników stanu przekazanego urządzenia na wcześniejszym etapie postępowania egzekucyjnego.

Skoro powyższe czynności komornika uprawomocniły się w toku postępowania egzekucyjnego, Sąd Okręgowy był nimi związany również w niniejszej sprawie. Był więc – wbrew zarzutom powodów – zobligowany przyjąć, że pozwana skutecznie dokonała zwrotu ruchomości opisanej w tytule wykonawczym w trybie art. 806 k.p.c. Wykonała zatem świadczenie wzajemne. Tym samym, brak było podstaw do oceny, iż zachodzi niemożliwość świadczenia wzajemnego, na którą powoływali się powodowie upatrując w niej podstawy do wygaśnięcia swojego zobowiązania. Nie zachodziła zatem także podstawa pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego określona w art. 840§ 1 pkt 2 k.p.c.

Materiał dowodowy zebrany w sprawie niniejszej nie potwierdza też, aby powodowie byli oni zainteresowani odebraniem urządzenia od pozwanego. Nie przedłożyli wezwań do wydania rzeczy, mieli też możliwość wystąpienia z powództwem windykacyjnym, lecz procesu takiego nie wytoczyli. Zainteresowania odebraniem ruchomości nie dowodzi wniosek powodów z 2015 r. o zawezwanie do próby ugodowej, gdzie powodowie domagali się wygaśnięcia ich zobowiązania pieniężnego poprzez rozliczenie go z wartością urządzenia, co było oczywiście nierealne, skoro już w toku postępowania kasacyjnego w 2004 r. sam powód twierdził, że urządzenie ma znikomą wartość (k. 301)

Dalej, w ocenie Sądu Okręgowego, powodowie nie mogą w tym postępowaniu kwestionować sposób zasądzenia odsetek od zasądzonej należności głównej prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego Sądu Gospodarczego w Białymstoku w sprawie (...). Prawomocne orzeczenie ww. Sądu korzysta bowiem z powagi rzeczy osądzonej (art. 365 § 1 k.p.c.). Podobnie bezskuteczne jest podnoszenie okoliczności, iż pozwana osiągała kosztem powodów korzyści użytkując opisane w pozwie urządzenie w czasie, kiedy było ono w dyspozycji spółdzielni. Twierdzenia takie mogłyby być podnoszone w ewentualnym procesie o odszkodowanie, nie zaś jako argument uzasadniający powództwo opozycyjne.

Dodatkowo, gdyby nawet uznać, iż doszło do sytuacji, w której świadczenie wzajemne pozwanej Spółdzielni, tj. wydanie ruchomości, stało się niemożliwe wskutek okoliczności, za które ponosi odpowiedzialność pozwana Spółdzielnia, gdyż za taką okoliczność uznawać należałoby zniszczenie in wyeksploatowanie urządzenia, to - wbrew zarzutom powodów - stan taki nie skutkuje wygaśnięciem zobowiązania wzajemnego powodów wobec pozwanej Spółdzielni. W tym zakresie bowiem należałoby stosować odpowiednio przepis art. 493 k.c., z którego wynika, że skutkiem niemożliwości świadczenia, za którą odpowiada zobowiązany, jest albo uprawnienie do odstąpienia od umowy (co w niniejszej sprawie już nie wchodzi w grę, a nadto skutkuje obowiązkiem zwrotu tego, co odstępujący otrzymał od drugiej strony umowy, tj. np. wypłaconych mu zaliczek) albo powstanie roszczenia o naprawienie szkody.

Mając zatem wszystko powyższe na uwadze orzeczono jak w pkt I. wyroku.

O kosztach procesu (pkt II. wyroku) Sąd rozstrzygnął po myśli art. 98 § 1, § 1 ¹ i § 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c., biorąc pod uwagę wynik sprawy. Zasądzone na rzecz pozwanego od powodów koszty procesu z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się niniejszego wyroku do dnia zapłaty obejmują koszty zastępstwa procesowego przez fachowego pełnomocnika uznane za niezbędne do celowego dochodzenia swoich praw w zakresie stawek minimalnych określonych przepisami w § 2 pkt 7) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tekst jedn. Dz.U. z 2018 r., poz. 265) wraz z opłatą skarbową, tj. 10.817,- zł.

SSO Małgorzata Szostak-Szydłowska