Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

IV Ka 848/20

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

0.11.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Sąd Rejonowy Poznań – Nowe Miasto i Wilda w Poznaniu, wyrok z 24 czerwca 2020 roku, sygnatura akt VI K 860/19

0.11.2. Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

0.11.3. Granice zaskarżenia

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

Zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

0.12.1. Ustalenie faktów

0.12.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

0.12.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

0.12.2. Ocena dowodów

0.12.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

XXXXXXXXXXXXXXXXX

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

0.12.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

XXXXXXXXXXXXXXXXXX

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

1.

Obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia, to jest art. 7 k.p.k.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

W myśl dyrektywy określonej w art. 7 k.p.k., organy postępowania kształtują swe przekonanie na podstawie wszystkich przeprowadzonych dowodów, ocenianych swobodnie z uwzględnieniem zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego. Zgodnie z tą zasadą, przekonanie sądu o wiarygodności jednych dowodów i niewiarygodności innych pozostaje pod ochroną tego przepisu, gdy:

1) jest poprzedzone ujawnieniem w toku rozprawy głównej całokształtu okoliczności sprawy (art. 410 k.p.k.) i to w sposób podyktowany obowiązkiem dochodzenia prawdy (art. 2 § 2 k.p.k.),

2) stanowi wyraz rozważenia wszystkich okoliczności przemawiających zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść oskarżonego (art. 4 k.p.k.),

3) jest zgodne ze wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego, a nadto zostało wyczerpująco i logicznie uargumentowane w uzasadnieniu wyroku (art. 424 § 1 pkt. 1 i 2 k.p.k.). (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 września 1998 roku, V KKN 104/98).

W kontekście powyższych zasad zauważyć należy, że Sąd Rejonowy przeprowadził wyczerpujące postępowanie dowodowe, na co wskazuje nie tylko zawartość akt niniejszej sprawy, ale przede wszystkim dowody w oparciu, o które Sąd I instancji ustalił stan faktyczny sprawy (karta 142 - 144 akt). Sąd Okręgowy z kolei, przeprowadzając kontrolę instancyjną zaskarżonego orzeczenia, nie dostrzegł, aby istniała konieczność przeprowadzenia jeszcze jakiegoś innego dowodu, który pomógłby w ustaleniu przebiegu przedmiotowych zdarzeń. Wbrew twierdzeniom apelacji obrońcy oskarżonego, Sąd Okręgowy nie uznał za niezbędne ponowne przesłuchanie matki małoletniego, A. R.. Została ona bowiem przesłuchana zarówno w toku postępowania przygotowawczego, jak i w toku postępowania sądowego i to zaledwie dwa i pół miesiąca przed wydaniem wyroku przez Sąd I instancji. Jej zeznania i zadawane jej pytania dotyczyły niepłacenia alimentów przez oskarżonego, niemożności zaspokajania podstawowych potrzeb syna, związanych przede wszystkich z dodatkowymi zajęciami, i spłacania przez oskarżonego zaległych alimentów. Tym samym powielanie jej przesłuchania na te same okoliczności nie jest zasadne. Poza tym Sąd Okręgowy nie kwestionuje tego, że oskarżony w okresie poprzedzającym wydanie wyroku przez Sąd I instancji spłacił 10.000 złotych zaległych alimentów, jak i że obecnie płaci bieżące alimenty oraz utrzymuje relacje z synem, co jednak nie zmienia tego czego nie robił w okresie objętym przypisanym mu przestępstwem. Podkreślić także należy, że w trakcie przesłuchania A. R. obecni byli oskarżony i jego obrońca, który, jak wynika z protokołu rozprawy, miał możliwość i zadawał pytania świadkowi (karty 120 – 122 akt).

Następnie Sąd Rejonowy dokonał oceny zebranego w sprawie i w całości ujawnionego materiału dowodowego i to w sposób czyniący zadość wyżej wskazanym zasadom. Sąd I instancji w jasny i przekonujący sposób przedstawił tok swojego rozumowania. Każdy z ujawnionych w toku przewodu sądowego dowodów poddany został ocenie, która uwzględnia wskazania doświadczenia życiowego i reguły logicznego rozumowania. Potwierdza to analiza akt sprawy i uzasadnienie wyroku, w którym prawidłowo wskazano, jakie fakty zostały uznane za udowodnione i jakie dowody były podstawą ich przyjęcia. Ocena materiału dowodowego nie budzi zastrzeżeń, albowiem nie wykracza poza ramy swobodnej ich oceny, jest dokładna i nie wykazuje błędów logicznych.

Podsumowując, w niniejszej sprawie Sąd Rejonowy dokonał wszechstronnej analizy wszystkich zgromadzonych dowodów, w sposób wolny od błędów natury faktycznej oraz logicznej i w zgodzie z zasadami wiedzy i doświadczenia życiowego, kategorycznie i prawidłowo ustalając, iż oskarżony T. N. w okresie prawie pięciu lat uchylał się od wykonywania obowiązku alimentacyjnego wobec syna O. N., a łączna wysokość powstałych zaległości stanowiła równowartość więcej niż 3 świadczeń okresowych, a w konsekwencji naraził syna na niemożność zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych.

Sąd II instancji podnosi w tym miejscu, iż nie jest jego rolą dokonywanie powtórnej drobiazgowej oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego. Takowa została bowiem poczyniona przez Sąd rozstrzygający, zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie regułami, a Sąd Okręgowy ocenę tę w pełni akceptuje.

Podkreślić jednak należy, że Sąd I instancji po pierwsze miał bezpośredni kontakt z osobowym materiałem dowodowym, a więc mógł ocenić zachowanie oskarżonego i świadka oraz sposób składania przez nich wyjaśnień i zeznań, a po drugie dokładnie przeanalizował wyjaśnienia oskarżonego i zeznania świadka oraz dokumenty w postaci akt spraw alimentacyjnych i akt komorniczych dotyczących nieskutecznych prób wyegzekwowania od oskarżonego alimentów, a więc dowody będące podstawą ustaleń faktycznych, przedstawiając powody dania wiary tym dowodom, w tym także w części wyjaśnieniom oskarżonego, które to stanowisko Sąd II instancji w pełni podziela.

Zatem, zdaniem Sądu Okręgowego, rację ma Sąd I instancji, iż przeprowadzone i uznane za wiarygodne dowody pozwalają na przyjęcie, że zachowanie oskarżonego wypełniało znamiona przestępstwa z art. 209 § 1 i 1 a k.k. Sąd Okręgowy w pełni podziela tok rozumowania Sądu I instancji, przedstawiony na karcie 145 akt, który doprowadził do uznania oskarżonego za winnego przypisanego mu przestępstwa.

Odnosząc się do zarzutów apelacji, Sąd Odwoławczy pragnie zauważyć, iż przy wysuwaniu twierdzenia o przekroczeniu przez organ procesowy granic sędziowskiej swobody ocen, dalece niewystarczające jest powracanie w środku odwoławczym do drobiazgowej, ponownej analizy materiału dowodowego, której rezultatem miałoby być twierdzenie, iż zdaniem skarżącego, preferencje w tych ocenach powinny zostać przewartościowane w kierunku odpowiadającym poglądom autora środka odwoławczego. Sąd II instancji podkreśla, iż w części wstępnej niniejszego uzasadnienia, z powołaniem się na orzecznictwo Sądu Najwyższego, wskazane zostały teoretyczne podstawy, które pozwalają na przyjęcie, iż przeprowadzona w niniejszej sprawie ocena materiału dowodowego pozostaje po ochroną art. 7 k.p.k. W przekonaniu Sądu Odwoławczego, wskazane powyżej założenia teoretyczne w odniesieniu do realiów niniejszej sprawy w pełni pozwalają na przyjęcie, iż słuszność miał Sąd Rejonowy uznając, że oskarżony T. N. dopuścił się popełnienia zarzucanego mu w akcie oskarżenia przestępstwa, ze stosowną korektą dotyczącą okresów niealimentacji.

Natomiast argumenty apelacji obrońcy oskarżonego, stanowią jałową polemikę z Sądem I instancji, nie prezentując w istocie okoliczności, które mogłyby podważyć poczynione przez ten Sąd ustalenia i oparte na nich orzeczenie. Krytyka odwoławcza, aby była skuteczna, powinna wykazać usterki rozumowania zaskarżonego orzeczenia. W sytuacji, w której takowych uchybień nie wykazuje poprzestając, co jest bardzo częstym zjawiskiem, na zaprezentowaniu własnej, nieliczącej się na ogół z wymogami art. 410 k.p.k., ocenie zebranego w sprawie materiału dowodowego, nie sposób uznać, że rzeczywiście sąd I instancji dopuścił się przy wydaniu zaskarżonego orzeczenia tego rodzaju uchybienia.

To, że oskarżony w okresie poprzedzającym rozprawę przez Sądem I instancji spłacił 10.000 złotych zaległych alimentów i że matka dziecka oświadczyła, iż w tym zakresie anulowała zaległości w żaden sposób nie zmienia prawnokarnej oceny zachowania oskarżonego w okresie objętym przypisanym mu przestępstwem, ani też nie wpływa na czasookres popełnienia tego przestępstwa. Alimenty są bowiem po to, aby zaspokajać bieżące codzienne potrzeby. Mija się z ich celem płacenie ich z opóźnieniem lub po latach. Zrozumiałe jest też stanowisko matki dziecka, że nie chce karania oskarżonego i chce, aby on normalnie funkcjonował, gdyż przede wszystkim zależy jej na tym, aby oskarżony płacił alimenty, zabezpieczając byt swojego syna. Charakterystyczne jest jednak, iż zaraz po wypowiedzeniu tego, A. R. kategorycznie stwierdziła, że nie wycofa od komornika sprawy o egzekucję alimentów. Doskonale bowiem wie, z wieloletniego doświadczenia z oskarżonym, że obietnice i deklaracje osoby nadużywającej alkoholu, nawet jeżeli w tej chwili osoba ta nie pije i leczy się, nie na wiele się zdają.

Zatem, wbrew odmiennym wywodom skarżącego, kontrola instancyjna nie potwierdziła, aby postępowanie jurysdykcyjne w niniejszej sprawie było obarczone uchybieniami, które mogłyby mieć wpływ na treść wyroku. Sąd I instancji procedował z poszanowaniem wszelkich reguł i zasad postępowania oraz nie dopuścił się obrazy przepisów kodeksu postępowania karnego. W toku postępowania zostały wyjaśnione - zgodnie z nakazem płynącym z dyspozycji przepisu art. 366 § 1 k.p.k. - wszystkie istotne dla sprawy okoliczności. Nadto, wbrew wywodom apelacji, zdaniem Sądu Okręgowego, zaprezentowana przez Sąd I instancji ocena dowodów nie wykracza poza zakreślone przepisem art. 7 k.p.k. granice sędziowskiej swobody ocen.

Podkreślić przy tym należy, że wszechstronna ocena wszystkich dowodów i wynikających z nich okoliczności jest nie tylko obowiązkiem sądu orzekającego, ale obowiązuje ona także przy wyciąganiu wniosków przez strony procesowe, które przedstawiając własne stanowisko nie mogą go opierać na fragmentarycznej ocenie dowodów, z pominięciem tego wszystkiego, co może prowadzić do innych wniosków. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 30 listopada 1979 roku III KR 196/79 – OSN Prok. Gen. Nr 12 str. 6).

W sprawie niniejszej, skarżący przechodzi do porządku dziennego nad tym wszystkim co legło u podstaw rozstrzygnięcia Sądu I instancji i przedstawione zostało w motywach zaskarżonego wyroku, poprzestając wyłącznie na polemice ze stanowiskiem Sądu Rejonowego.

Reasumując, Sąd Rejonowy - korzystając z uprawnień wynikających z art. 7 k.p.k. - dokonał prawidłowej, swobodnej oceny wszystkich zgromadzonych w postępowaniu dowodów i wszechstronnie, zgodnie z zasadami wiedzy i doświadczenia życiowego, w sposób logiczny i niesprzeczny uzasadnił, które dowody i dlaczego uznał za wiarygodne.

Zatem zarzut obrazy art. 7 k.p.k. okazał się całkowicie chybiony.

Podsumowując, Sąd Okręgowy uważa, że zaskarżony wyrok wydano na podstawie pełnego materiału dowodowego, ocenionego zgodnie z zasadami zobowiązującymi w tym zakresie .

W myśl art. 624 § 1 k.p.k. sąd może zwolnic oskarżonego w całości lub w części od zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych, jeżeli istnieją podstawy do uznania, że uiszczenie ich byłoby dla niego zbyt uciążliwe ze względu na sytuację rodzinną, majątkową i wysokość dochodów. Sąd I instancji uznał, że skoro oskarżony obecnie pracuje, to ma zdolności zarobkowe pozwalające mu na uiszczenie kosztów sądowych i opłaty. Stanowiska tego Sąd Okręgowy nie podziela. Oskarżony ma bowiem do płacenia bieżące alimenty, do spłacenia zaległości alimentacyjne i nie jest wykluczone, że alimenty zostaną podwyższone. W tej sytuacji obciążanie oskarżonego kosztami postępowania, nawet jeżeli nie są one wysokie, nie jest słuszne. Tym bardziej, że egzekucja ich – wobec pierwszej kolejności egzekucji alimentów – nie byłaby skuteczna, a wiązała się z dodatkowymi kosztami z tytułu opłat komorniczych

Zatem, choć nie wyartykułowany wprost, zarzut obrazy art. 624 § 1 k.p.k. okazał się słuszny, dlatego też Sąd Okręgowy uchylił punkt 2 zaskarżonego wyroku, dotyczący obciążenia oskarżonego kosztami postępowania przed Sądem I instancji i do tego jeszcze opłatą sądową. Zatem w tym zakresie koszty sądowe pokryje Skarb Państwa.

Wniosek

Zmiana zaskarżonego wyroku i częściowe uniewinnienie oskarżonego bądź uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Brak podstaw do uwzględnienia takich wniosków z uwagi na niezasadność większości podniesionych zarzutów obrazy przepisów prawa procesowego.

Lp.

Zarzut

2.

Błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,

jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Twierdzenia apelującego, jakoby przebieg zdarzeń w niniejszej sprawie był odmienny od tego ustalonego przez Sąd I instancji (zarzut błędu w ustaleniach faktycznych) w żadnym zakresie nie zasługują na uwzględnienie. Oczywiście jest prawem strony mnożenie, a nawet wyolbrzymianie na każdym etapie postępowania takich faktów i ich ocen, które pozwalają na powątpiewanie w ustalenia faktyczne, pod warunkiem wszakże nieprzeinaczania faktów (lojalności wobec faktów). Sąd Odwoławczy wskazuje, że zarzuty zawarte w apelacji, wniesionej w niniejszej sprawie, zmierzają do takiego wyolbrzymienia faktów i ich ocen, aby przekonać o częściowej niewinności oskarżonego, nie spełniając jednak zasadniczego warunku, to jest lojalności wobec faktów, ustalonych w sposób jednoznaczny przez Sąd Rejonowy i w pełni zaakceptowany przez Sąd Okręgowy, co powoduje, że apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Zarzut błędu w ustaleniach faktycznych jest immanentnie związany z zarzutami naruszenia przez Sąd Rejonowy przepisów postępowania i jest pochodną odmiennej oceny dowodów, dokonanej przez skarżącego w wywiedzionym środku odwoławczym, której jednak Sąd Odwoławczy w żadnej części nie podziela. W przekonaniu Sądu II instancji dowody obdarzone przez Sąd Rejonowy wiarą dawały w pełni podstawę do poczynienia przez tenże Sąd zaprezentowanych w pisemnych motywach wyroku ustaleń faktycznych, skutkujących uznaniem oskarżonego winnym popełnienia przypisanego mu przestępstwa.

Podkreślenia w tym miejscu wymaga, że o błędzie w ustaleniach faktycznych można mówić tylko wówczas, gdy zasadność ocen i wniosków wyprowadzonych przez sąd orzekający z okoliczności ujawnionych w toku przewodu sądowego nie odpowiada zasadom logicznego rozumowania. Zarzut taki mógłby być skuteczny jedynie w razie wykazania, jakich uchybień w świetle wskazań wiedzy, jak również doświadczenia życiowego i logiki dopuścił się sąd orzekający w dokonanej przez siebie ocenie dowodów. Apelacja obrońcy oskarżonego takich wymogów nie spełnia, a jej istota sprowadza się do lansowania odmiennej, opartej jedynie na wywodach skarżącego i oskarżonego, wersji, z pominięciem całości przeprowadzonych dowodów, do których odniósł się Sąd Rejonowy. Argumentacja przedstawiona w apelacji obrońcy oskarżonego jest w istocie dowolną oceną faktów i okoliczności i jako taka nie zasługiwała na uwzględnienie.

Skarżącemu – jak wyżej wskazano – nie udało się wykazać błędów w rozumowaniu Sądu Rejonowego, skutkujących poczynieniem niewłaściwych ustaleń faktycznych czy też innych uchybień mających wpływ na treść wyroku. W uzasadnieniu apelacji nie przytoczono niczego, co podważałoby prawidłowość toku rozumowania przedstawionego w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku. Nie odniosą skutku zarzuty odwoławcze sprowadzające się jedynie do polemiki z ustaleniami zaskarżonego orzeczenia, bądź do prezentowania odmiennych poglądów na wiarygodność dowodów bądź faktów z nich wynikających.

Podkreślić przy tym należy, że - wbrew treści apelacji - Sąd I instancji skorygował stosownie okres niealimentacji i jako datę początkową przyjął wrzesień 2012 roku, zatem formułując swe stanowisko w tym zakresie obrońca oskarżonego chyba nie zapoznał się z treścią zaskarżonego wyroku (nie był obecny na jego ogłoszeniu). Natomiast spłacenie alimentów w kwocie 10.000 złotych post factum nie wpływa na czasookres niealimentacji, o czym mowa była już wcześniej w niniejszym uzasadnieniu.

Odnośnie kwalifikacji prawnej przypisanego oskarżonemu przestępstwa, to przypomnieć należy, że Sąd I instancji w pierwszej kolejności dokonuje ustaleń faktycznych sprawy w oparciu o zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, który w procesie analizy i oceny uzna za wiarygodny. Następnie zaś ustalony stan faktyczny składający się z elementów strony przedmiotowej i podmiotowej poddaje prawno – karnej analizie w aspekcie tego, czy ustalone przez Sąd zachowanie oskarżonego wyczerpuje, czy też nie znamiona określonego przepisu lub przepisów (przy kumulatywnej kwalifikacji prawnej).

W myśl art. 209 § 1 k.k., ten kto uchyla się od wykonania obowiązku alimentacyjnego określonego co do wysokości orzeczeniem sądowym, ugodą zawartą przed sądem albo innym organem albo inną umową, jeżeli łączna wysokość powstałych wskutek tego zaległości stanowi równowartość co najmniej 3 świadczeń okresowych albo jeżeli opóźnienie zaległego świadczenia innego niż okresowe wynosi co najmniej 3 miesiące, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

Jak wynika z apelacji, obrońca oskarżonego, jak i on sam, nie kwestionują faktu, iż przypisane T. N. zaskarżonym wyrokiem zachowanie wyczerpało znamiona przestępstwa z art. 209 § 1 k.k.

Z kolei zgodnie z § 1a art. 209 k.k., jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 naraża osobę uprawnioną na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych, to podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

Z apelacji wynika, że obrońca oskarżonego, jak i on sam, kwestionują, aby postępowanie oskarżonego doprowadziło do niemożności zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych jego syna.

Zatem w pierwszej kolejności przypomnieć należy, że stanu zagrożenia spowodowanego niepłaceniem rat alimentacyjnych nie niweluje to, że w pewnym zakresie potrzeby osoby uprawnionej zaspokajała matka (osoba współzobowiązana do łożenia na utrzymanie małoletniego), jeżeli sama kosztem swych potrzeb świadczyła ponad własne zobowiązanie, bądź mąż matki dziecka (osoba nieobciążona takim obowiązkiem), fundusz alimentacyjny czy ośrodek pomocy społecznej. Zaspokajanie potrzeb życiowych uprawnionego przez osoby trzecie do tego niezobowiązane, a nawet współzobowiązane, nie wyłącza ustawowych znamion występku określonego w dawnym art. 209 k.k., zaś obecnie w art. 209 § 1a k.k.

Nadto wspomnieć też należy, że zgodnie z poglądami doktryny prawa rodzinnego zapewnienie dziecku odpowiedniego poziomu życia oznacza zaspokojenie jego podstawowych potrzeb w zakresie wyżywienia niezbędnego do prawidłowego rozwoju fizycznego, stosownej do wieku odzieży, ochrony zdrowia i odpoczynku oraz kształcenia. Zakres pojęcia "podstawowe potrzeby życiowe", użytego w art. 209 § 1a k.k., wyznaczają warunki społeczne, poziom rozwoju gospodarczego, technologicznego, stan świadomości społecznej. Im wyższy jest stopień rozwoju społeczeństwa, przeciętny poziom życia, tym większe i bardziej zróżnicowane są potrzeby uznawane powszechnie za podstawowe.

Na gruncie nauki prawa karnego, a w szczególności w orzecznictwie sądowym, przyjmuje się, że zakres podstawowych potrzeb życiowych nie jest pojęciem stałym i niezmiennym, lecz zależy od konkretnych warunków społeczno-ekonomicznych oraz stanu świadomości społecznej na danym etapie rozwoju społeczeństwa. Im zatem wyższy jest stopień tego rozwoju oraz przeciętny poziom życia obywateli, tym większe i bardziej różnorodne są potrzeby uznawane powszechnie za podstawowe. Niezbędne już staje się nie tylko zabezpieczenie każdemu człowiekowi minimum egzystencji w postaci środków przeznaczonych na jego utrzymanie, żywności, odzieży, mieszkania itp., lecz także – odpowiednio do wieku i potrzeb osobowych – zapewnienie mu niezbędnego wykształcenia i przygotowania zawodowego, a także możliwości korzystania z dóbr kultury. Konieczne jest zatem nie tylko zabezpieczenie minimum egzystencji w postaci środków przeznaczonych na utrzymanie i wykształcenie dziecka, lecz także stworzenie mu warunków umożliwiających zaspokojenie potrzeb wyższego rzędu, istotnych dla kształtowania jego osobowości, osiągnięcia niezbędnego wykształcenia, przygotowania zawodowego, jak i nawyków kulturalnych.

Zatem obecnie, w dwudziestym pierwszym wieku i na poziomie rozwoju Polski, nie wystarczy, że dziecko ma co jeść, pić, ma gdzie spać i w co się ubrać, ma wyposażenie do nauki, ale do jego podstawowych potrzeb niezbędne jest także jego wszechstronny rozwój psychofizyczny poprzez różnego rodzaju zajęcia dodatkowe. Jak wynika z zeznań A. R. opłacała ona synowi dodatkowe płatne zajęcia z języka angielskiego i matematyki. Nie było jej jednak stać na kolejne płatne zajęcia sportowe dla syna, który chciał się zapisać na zajęcia z piłki nożnej i karate. Musieli wybrać jedno z nich, gdyż nie stać jej było na opłacenie obu.

Zdaniem Sądu Okręgowego, tego typu zajęcia nie są żadną fanaberią, lecz powszechnym i niezbędnym sposobem na wszechstronny rozwój psychofizyczny młodych ludzi. Brak alimentów od oskarżonego powodował nadmierny wysiłek finansowy matki dziecka, a i tak nie była w stanie zaspokoić wszystkich potrzeb syna w tym względzie. Truizmem zaś będzie stwierdzenie, że w obecnych czasach odpowiednie wszechstronne wykształcenie jest drogą do sukcesu, a niemożność zaspokojenia potrzeb dziecka w tym zakresie tożsame jest z niezaspokojeniem jego podstawowych potrzeb życiowych.

Reasumując, kontrola odwoławcza wykazała, że Sąd Rejonowy – dokonując ustaleń faktycznych, co do przebiegu zdarzeń odnośnie zarzucanego, a następnie przypisanego oskarżonemu T. N. przestępstwa z art. 209 § 1 i 1a k.k. – uwzględnił całokształt ujawnionych okoliczności i nie popadł w wątpliwości, które, wobec braku możliwości ich usunięcia, należałoby rozstrzygnąć na korzyść oskarżonego.

Sąd Odwoławczy, po dokonaniu wnikliwej analizy akt niniejszej sprawy, nie dopatrzył się w rozumowaniu Sądu Rejonowego luk i wątpliwości, które należałoby rozstrzygać na korzyść oskarżonego. Podkreślić bowiem należy, iż w przekonaniu Sądu II instancji, jeżeli da się wiarę zeznaniom świadka i aktom sądowym i komorniczym oraz części wyjaśnień oskarżonego, które Sąd I instancji obdarzył zaufaniem, to brak jest miejsca dla powstania jakichkolwiek wątpliwości, a tym bardziej wątpliwości niedających się usunąć, co do sprawstwa oskarżonego w zakresie przypisanego mu przestępstwa.

Sąd Okręgowy w pełni też podziela kwalifikację prawną, zastosowaną do przypisanego oskarżonemu przestępstwa, o czym była już mowa powyżej, jak i zastosowany rodzaj i wymiar kary.

Reasumując zarzut błędu w ustaleniach faktycznych jest bezzasadny.

Wniosek

Zmiana zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonego bądź uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Brak podstaw do uwzględnienia wniosków z uwagi na niezasadność zarzutu błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia.

Lp.

Zarzut

3.

Rażąca niewspółmierność orzeczonej kary

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzut apelacji obrońcy oskarżonego rażącej niewspółmierności orzeczonej kary 1 roku pozbawienia wolności, zdaniem Sądu Okręgowego, nie jest zasadny.

Rażąca niewspółmierność kary, o jakiej stanowi art. 438 pkt. 4 k.p.k., zachodzi jedynie wówczas, gdy na podstawie ujawnionych okoliczności, które powinny mieć zasadniczy wpływ na wymiar kary można przyjąć, iż zachodzi wyraźna dysproporcja pomiędzy karą wymierzoną w zaskarżonym wyroku, a dolegliwością jaką należałoby oskarżonemu wymierzyć w następstwie prawidłowego zastosowania sądowych reguł kształtowania kary. Zmiana wysokości orzeczonej kary może w postępowaniu odwoławczym nastąpić jedynie wówczas, gdy kara jawi się jako „rażąco niesprawiedliwa”. Owa niewspółmierność poprzedzona została w ustawie określeniem „rażąca”, co wyraźnie zaostrza kryterium zmiany wyroku w orzeczeniu reformatoryjnym z powodu czwartej względnej przyczyny odwoławczej. Określenie „rażąca” należy bowiem odczytywać dosłownie i jednoznacznie jako cechę kary, która istotnie bije w oczy, oślepia (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 02 czerwca 2016 r., sygn. II AKa 70/16, LEX nr 2079199).

W niniejszej sprawie, jak wynika z uzasadnienia, Sąd Rejonowy kierował się przy wymiarze kary treścią art. 53 k.k., czyli ogólnymi dyrektywami wymiaru kary, a także uwzględnił okoliczności przedmiotowe i podmiotowe.

Jako okoliczności obciążające Sąd I instancji uznał kilkukrotną karalność oskarżonego i to na kary pozbawienia wolności, których odbycie nie wywarło jednak na oskarżonego oczekiwanego wpływu, długi okres niealimentacji i powszechność takich przestępstw.

Natomiast jako okoliczność łagodzącą Sąd I instancji uwzględnił znaczącą wpłatę na poczet zaległych alimentów i spłatę ratalną reszty zaległości. Równocześnie słusznie dostrzegł Sąd Rejonowy, że nastąpiło to już w trakcie toczącego się postępowania karnego, zatem nie ma pewności czy jest to zmiana stała, czy też ukierunkowana li tylko na uzyskanie korzystnego wyroku.

W kontekście powyższych okoliczności Sąd Rejonowy za karę słuszną i sprawiedliwą uznał karę 1 roku pozbawienia wolności, przedstawiając racjonalne uzasadnienie swojego stanowiska (karty 146 – 148 akt), a Sąd Okręgowy stanowisko to podziela.

Oskarżony miał obiektywną możliwość wywiązywania się z realizacji obowiązku alimentacyjnego. W spornym okresie nie chorował, nie przebywał w szpitalu, a okres odbywania kary pozbawienia wolności został wyłączony z czasookresu przestępstwa. Jeżeli oskarżony nadużywał alkoholu w wyniku uzależnienia i przez to, uwiązany nałogiem alkoholowym, nie czynił większych starań o znalezienie pracy, przede wszystkim stałej i dobrze płatnej, to okoliczności te obciążały wyłącznie jego osobę. Nie stanowią żadnego usprawiedliwienia dla niewywiązywania się z obowiązku alimentacyjnego. Zniewolenie nałogiem alkoholowym nie stanowi okoliczności, na którą oskarżony nie miał żadnego wpływu. Podkreślić przy tym trzeba, że okres nie alimentacji trwał prawie 5 lat.

Wreszcie oskarżony nie tylko był siedem razy karany, ale orzekano wobec niego kary pozbawienia wolności, które odbył, i w tej sytuacji, w myśl art. 69 k.k., nie można warunkowo zawiesić wykonania orzeczonej wobec niego kary pozbawienia wolności, i to nawet w wymiarze nieprzekraczającym roku. Zatem wniosek obrońcy o zastosowanie warunkowego zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności jest niezgodny z obowiązującymi przepisami prawa.

Podsumowując, także i zarzut rażącej niewspółmierności kary okazał się chybiony.

Wniosek

Zmiana zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonego bądź uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Brak podstaw do uwzględnienia wniosków z uwagi na niezasadność zarzutu rażącej niewspółmierności kary.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

0.15.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

0.11.

Przedmiot utrzymania w mocy

0.1Wyrok Sądu I instancji utrzymano w mocy

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Powodem utrzymania wyroku w mocy jest całkowita niezasadność zarzutów apelacji obrońcy oskarżonego, jak też brak podstaw wskazanych w art. 439, 440 i 455 k.p.k., uzasadniających zmianę lub uchylenie wyroku poza granicami zarzutów i wniosków apelacji.

0.15.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

0.0.11.

Przedmiot i zakres zmiany

0.0.1Zmieniono zaskarżony wyrok jedynie w części dotyczącej orzeczenia o kosztach postępowania sądowego i opłaty, uchylając to rozstrzygnięcie

Zwięźle o powodach zmiany

Niezasadne jest obciążanie osoby zobowiązanej do alimentacji, z zaległościami alimentacyjnymi, kosztami postępowania sądowego i opłatą.

0.15.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

0.15.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

0.15.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

0.15.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

XXXXXXXXXX

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

II

Sąd Okręgowy, pomimo nieuwzględnienie apelacji obrońcy oskarżonego, zwolnił go od obowiązku zwrotu Skarbowi Państwa kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze i od uiszczenia opłaty za II instancję z powodu ciążącego na nim obowiązku alimentacyjnego i konieczności spłaty zadłużenia z tego tytułu.

7.  PODPIS

/Małgorzata Ziołecka/