Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 marca 2020 roku

Sąd Okręgowy w Częstochowie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Lidia Łataś

po rozpoznaniu w dniu 17 marca 2020 roku w C.

na posiedzeniu niejawnym

sprawy L. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w C.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania L. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w C.

z dnia 19 września 2019 roku, nr (...)

1.  Oddala odwołanie;

2.  Zasądza od ubezpieczonego L. K. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w C. 180 zł (sto osiemdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt IV U 1885/19

UZASADNIENIE

Decyzją z 19 września 2019 roku, nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C. odmówił przyznania L. K. prawa do emerytury.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że ubezpieczony do 1 stycznia 1999 roku nie udowodnił wymaganego 25-letniego okresu zatrudnienia, w tym 15-letniego okresy pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, wobec czego nie przysługuje mu prawo do żądanego świadczenia.

Od powyższej decyzji odwołał się L. K., zarzucając naruszenie:

- art. 32 ust. 4 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych;

- § 7 pkt 1 lit. b oraz pkt 2 i 3 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 roku
w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, poprzez jego niezastosowanie
i bezpodstawne uznanie, że nie przysługuje mu prawo do emerytury za pracę
w warunkach szczególnych;

- art. 365 § 1 k.p.c. w związku z wyrokiem wydanym w sprawie VII U 129/17 Sądu Rejonowego;

- art. 365 § 1 k.p.c. w związku z wyrokiem wydanym w sprawie IV U 1105/16 Sądu Okręgowego.

Wskazując na powyższe zarzuty odwołujący wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie mu prawa do emerytury w obniżonym wieku za pracę
w warunkach szczególnych, poczynając od 3 sierpnia 2017 roku.

W uzasadnieniu odwołania ubezpieczony wskazał, że posiada staż emerytalny wynoszący 39 lat, 4 miesiące i 15 dni okresów składkowych oraz 1 rok i 17 dni okresów nieskładkowych, a także legitymuje się orzeczeniem lekarza medycyny pracy z 2 kwietnia 2015 roku, stwierdzającym jego niezdolność do pracy na stanowisku operatora suwnicy rozlewniczej, z uwagi na przeciwwskazanie do pracy na wysokości i w hałasie przekraczającym 80 dB. Dalej odwołujący szeroko opisał przebieg swojej kariery zawodowej, w tym szczegółowo opisał jakie faktycznie prace wykonywał w poszczególnych okresach zatrudnienia oraz streścił przebieg i ustalenia poczynione w innych postępowaniach sądowych z jego udziałem (sprawy IV U 949/15 i IV U 1105/16 Sądu Okręgowego w Częstochowie). Zdaniem odwołującego przytoczone przez niego okoliczności jednoznacznie wskazują, że spełnia on warunki nabycia prawa do emerytury za pracę w warunkach szczególnych, określone
w § 7 pkt 1 lit. b oraz pkt 2 i 3 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 roku
w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

W treści obszernego uzasadnienia odwołania ubezpieczony w żaden sposób nie odniósł się do podniesionej przez organ rentowy okoliczności braku legitymowania się przez niego na 1 stycznia 1999 roku 25-letnim ogólnym stażem emerytalnym.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, argumentując jak w zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

L. K. urodził się (...). W dniu 4 maja 2015 roku ubezpieczony złożył wniosek o przyznanie mu prawa do emerytury pomostowej, po rozpoznaniu którego Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C. decyzją z 28 maja 2015 roku, nr (...) odmówił przyznania mu prawa do żądanego świadczenia. Od powyższej decyzji L. K. odwołał się do Sądu Okręgowego w Częstochowie, który prawomocnym wyrokiem z 14 marca 2017 roku zmienił zaskarżoną decyzję organu rentowego i przyznał odwołującemu prawo do emerytury pomostowej, poczynając od 28 maja 2015 roku. Realizując powyższy wyrok organ rentowy decyzją z 29 maja 2017 roku przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury pomostowej w kwocie zaliczkowej, a następnie decyzją z 19 lipca 2017 roku, nr (...) ustalił ostateczną wysokość tego świadczenia i dokonał rozliczenia wypłaconego świadczenia w kwocie zaliczkowej, poczynając od dnia nabycia prawa do emerytury. Od obu ww. decyzji odwołał się L. K., w treści odwołania od drugiej z nich zawierając dodatkowo wniosek o przeliczenie i wykazanie emerytury korzystniejszej dla niego zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze. Tożsamy wniosek ubezpieczony zawarł w apelacji od wyroku Sądu Okręgowego w Częstochowie z 22 lutego 2018 roku, IV U 1043/17, którym oddalono jego odwołania od decyzji z 29 maja 2017 roku i 19 lipca 2017 roku. Wyrokiem z 30 maja 2019 roku, III AUa 787/18 Sąd Apelacyjny w Katowicach oddalił apelację odwołującego, zaś jego wniosek o przyznanie prawa do emerytury z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach przekazał do rozpoznania Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w C., który w wyniku jego rozpoznania wydał zaskarżoną w niniejszej sprawie decyzję z 19 września 2019 roku.

(v. kserokopie akt rentowych, kserokopie dokumentów z akt sprawy IV U 1105/16, IVU 1043/17 i IV U 1205/17 Sądu Okręgowego w Częstochowie)

W istotnym dla sprawy okresie do 31 grudnia 1998 roku L. K.:

1.  w okresie od 1 września 1974 roku do 23 października 1979 roku był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...)
w K. (wprawdzie świadectwo pracy z 17 kwietnia 1982 roku wskazuje na zatrudnienie do 24 października 1979 roku, ale tego samego dnia odwołujący rozpoczął służbę wojskową, a ten sam okres nie może być zaliczony do stażu emerytalnego dwukrotnie, wobec czego przyjęto zatrudnienie do 23 października 1979 roku i służbę wojskową od 24 października 1979 roku);

2.  w okresie od 24 października 1979 roku do 23 marca 1982 roku pełnił zasadniczą służbę wojskową;

3.  w okresie od 22 kwietnia 1982 roku do 12 lipca 1982 roku był zatrudniony
w Urzędzie Miasta i Gminy w G.;

4.  w okresie od 24 lipca 1982 roku do 28 lutego 1985 roku był zatrudniony
w Hucie (...) w C.;

5.  w okresie od 18 kwietnia 1985 roku do 31 grudnia 1998 roku (okres zatrudnienia w rzeczywistości do 31 sierpnia 1999 roku, ale w uwagi na brzmienie art. 184 ustawy, może być liczony jedynie do końca 1998 roku), tj. przez 13 lat 8 miesięcy i 13 dni był zatrudniony w Hucie (...) S.A. w C., w tym w okresach od 14 do 18 sierpnia 1992 roku, od 1 do 4 lutego 1993 roku, od 23 listopada do 12 grudnia 1993 roku, od 21 do 27 listopada 1994 roku, od 2 do 30 września 1995 roku i od
5 czerwca do 30 września 1996 roku był niezdolny do pracy z powodu choroby i pobierał wynagrodzenie za czas choroby lub zasiłki chorobowe.

Łącznie powyższe okresy zatrudnienia, przy uwzględnieniu przypadających w tym czasie okresów nieskładkowych oraz sposobu liczenia stażu emerytalnego określonego w § 31 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 11 października 2011 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. z 2011 roku, poz. 1412), wynoszą 24 lata, 1 miesiąc i 6 dni (a nie jak przyjął organ rentowy 24 lata, 1 miesiąc i 5 dni), zgodnie z poniższym wyliczeniem:

od 1 września 1974 roku do 23 października 1979 roku – 5 lat, 1 miesiąc i 23 dni;

od 24 października 1979 roku do 23 marca 1982 roku – 2 lata, 5 miesięcy i 1 dzień;

od 22 kwietnia 1982 roku do 12 lipca 1982 roku – 2 miesiące i 21 dni;

od 24 lipca 1982 roku do 28 lutego 1985 roku – 2 lata, 7 miesięcy i 8 dni;

od 18 kwietnia 1985 roku do 13 sierpnia 1992 roku – 7 lat, 3 miesiące i 26 dni;

od 14 sierpnia 1992 roku do 18 sierpnia 1992 roku okres nieskładkowy – 5 dni;

od 19 sierpnia 1992 roku do 31 stycznia 1993 roku – 5 miesięcy i 13 dni;

od 1 lutego 1993 roku do 4 lutego 1993 roku okres nieskładkowy – 4 dni

od 5 lutego 1993 roku do 22 listopada 1993 roku – 9 miesięcy i 16 dni;

od 23 listopada 1993 roku do 12 grudnia 1993 roku okres nieskładkowy – 20 dni

od 13 grudnia 1993 roku do 20 listopada 1994 roku – 11 miesięcy i 9 dni;

od 21 listopada 1994 roku do 27 listopada 1994 roku okres nieskładkowy – 7 dni

od 28 listopada 1994 roku do 1 września 1995 roku – 9 miesięcy i 4 dni;

od 2 września 1995 roku do 30 września 1995 roku okres nieskładkowy – 29 dni

od 1 października 1995 roku do 4 czerwca 1996 roku – 8 miesięcy i 4 dni;

od 5 czerwca 1996 roku do 30 września 1996 roku okres nieskładkowy – 3 miesiące
i 26 dni

od 1 października 1996 roku do 31 grudnia 1998 roku – 2 lata i 3 miesiące.

(v. akta rentowe)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 184 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998 roku o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2020 roku, poz. 53 ze zm.) – dalej ustawa emerytalna, ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. 1 stycznia 1999 roku) osiągnęli:

1.  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2.  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa (ust. 2).

W myśl art. 32 ust. 1 ustawy emerytalnej, ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku, będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2 i 3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 ust. 2 i 3.

Dla celów ustalenia uprawnień, o których mowa w ust. 1, za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia (ust. 2).

Wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych (ust. 4).

Co należy rozumieć pod pojęciem „przepisów dotychczasowych” rozstrzygnięte zostało w uchwale składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z 13 lutego 2002 roku, III ZP 30/01 (OSNP 2002/10/243), w której wskazano, że zawarte w art. 32 ust. 4 ustawy odesłanie do przepisów dotychczasowych, sankcjonujących obowiązywanie rozporządzenia, można odnosić tylko do tych przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. nr 8, poz. 43 ze zm.), które regulują materię określoną
w przepisie ustawy, a więc wiek emerytalny, rodzaje prac lub stanowisk, oraz warunki, na jakich osobom wykonującym te prace przysługuje prawo do emerytury. Zachowały zatem moc przepisy § 4-8a określające wiek emerytalny i okres wykonywania pracy w szczególnych warunkach pracowników wykonujących prace wyszczególnione w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia, przepisy
§ 9-15 określające wiek emerytalny i warunki przechodzenia na emeryturę osób zatrudnionych w szczególnym charakterze, a ponadto przepis § 3 określający ogólny wymagany okres zatrudnienia oraz przepis § 2 ust. 1 stanowiący, że okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku.

Zgodnie z § 3 ww. rozporządzenia, do uzyskania prawa do emerytury wymagany jest dla mężczyzny okres zatrudnienia w wymiarze 25 lat, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia

Pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione
w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli osiągnie wiek emerytalny, wynoszący dla mężczyzn 60 lat, ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych (§ 4 ust. 1). Praca w warunkach szczególnych winna być wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku (§ 2 ust. 1).

Nadto w myśl § 7 rozporządzenia, pracownik, który wykonywał w hutnictwie prace w szczególnych warunkach, wymienione w dziale III wykazu B, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1)  osiągnął wiek emerytalny wynoszący:

a)  59 lat w okresie od dnia 1 stycznia 1983 roku,

58 lat w okresie od dnia 1 stycznia 1984 roku,

57 lat w okresie od dnia 1 stycznia 1985 roku,

56 lat w okresie od dnia 1 stycznia 1986 roku,

55 lat w okresie od dnia 1 stycznia 1987 roku albo

b)  55 lat w okresie od dnia 1 stycznia 1983 roku, jeżeli komisja lekarska do spraw inwalidztwa i zatrudnienia orzekła trwałą jego niezdolność do wykonywania prac wymienionych w dziale III wykazu B

2)  wiek emerytalny osiągnął w czasie wykonywania prac wymienionych w dziale III wykazu B lub w okresie zatrudnienia, do którego skierowany został stosownie do zalecenia lekarza,

3)  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy wymienionej w dziale III wykazu B.

W ocenie Sądu Okręgowego L. K. nie spełnia określonych przywołanymi powyżej przepisami warunków nabycia prawa do tzw. „wcześniejszej emerytury”, albowiem na dzień 1 stycznia 1999 roku nie legitymuje się ogólnym stażem emerytalnym w wymiarze co najmniej 25 lat. Z przedstawionych powyżej szczegółowych wyliczeń wynika, że staż ten wynosi tylko 24 lata, 1 miesiąc i 6 dni. Jednocześnie podkreślić należy, że choć § 7 rozporządzenia Rady Ministrów
z 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze obniża wiek, w jakim pracownicy wykonujący określone w nim prace mogę nabyć prawo do emerytury, to nadal wprost odwołuje się on do „wymaganego okresu zatrudnienia”, o którym mowa w § 3 rozporządzenia, wynoszącego dla mężczyzn 25 lat. Z kolei to, że tym wymaganym okresem zatrudnienia ubezpieczony urodzony po 31 grudnia 1948 roku musi legitymować się na 1 stycznia 1999 roku, wprost wynika z cytowanego powyżej art. 184 ust. 1 ustawy emerytalnej, który spełnienia warunków nabycia prawa do wcześniejszej emerytury wymaga od tej grupy ubezpieczonych na dzień wejścia ustawy w życie.

Ustalając stan faktyczny sprawy Sąd Okręgowy oparł się na dokumentach zgromadzonych w aktach rentowych odwołującego, zwłaszcza treści znajdujących się w nich kolejnych świadectw pracy i zaświadczenia o odbyciu służby wojskowej, których autentyczność i wiarygodność nie budzi żadnych wątpliwości i nie była
w żaden sposób kwestionowana przez strony procesu.

Ponieważ w świetle ustalonego w sprawie stanu faktycznego L. K. na 1 stycznia 1999 roku nie legitymuje się ogólnym stażem emerytalnym wynoszącym co najmniej 25 lat, nie przysługuje mu prawo do żądanego świadczenia.

Zgodnie przy tym z poglądem Sądu Najwyższego wyrażonym w wyroku z 15 grudnia 2000 roku, II UKN 147/00 (OSNP 2002/16/389), a który to pogląd Sąd Okręgowy w pełni akceptuje i przyjmuje za własny, istota decyzji organu rentowego polega na rozstrzygnięciu o prawie do konkretnego świadczenia (lub o jego wysokości) jako całości, a nie o poszczególnych elementach składających się na to prawo. Sąd stwierdzający spełnienie przez ubezpieczonego jednego lub więcej warunków powstania prawa do świadczenia, nie może ustalić tego w sentencji wyroku, przy jednoczesnym oddaleniu odwołania ubezpieczonego od niekorzystnej dla niego decyzji organu rentowego. Po ustaleniu zatem, że na 1 stycznia 1999 roku ubezpieczony nie legitymuje się co najmniej 25-letnim okresem składkowym
i nieskładkowym, nie było potrzeby dokonywania oceny, czy posiada on 15-letni okres wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze oraz czy spełnia inne warunki nabycia prawa do wcześniejszej emerytury, albowiem nawet pozytywne dla odwołującego ustalenia w tym zakresie i tak nie pozwoliłoby mu nabyć prawa do żądanego świadczenia, a jego odwołanie podlegałoby ostatecznie oddaleniu.

Na marginesie jedynie można dodatkowo zauważyć, że L. K. urodził się (...), a swoją karierę zawodową rozpoczął 1 września 1974 roku, jeszcze jako pracownik młodociany i żadne dokumenty znajdujące się w aktach sprawy nie wskazują, aby wcześniej przejawiał jakąkolwiek aktywność, która mogłaby zostać doliczona do jego stażu emerytalnego. Jednocześnie cały okres (bez jakichkolwiek przerw) od 1 września 1974 roku do 31 grudnia 1998 roku wynosi zaledwie 24 lata i 4 miesiące, przez co nawet gdyby ubezpieczony od rozpoczęcia pracy zawodowej do 31 grudnia 1998 roku pracował cały czas bez żadnych przerw, to i tak nie mógłby on w tym czasie wypracować stażu emerytalnego w wymiarze 25 lat. Jest to matematycznie niemożliwe.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy, na mocy art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oraz przepisów powołanych w treści uzasadnienia, oddalił odwołanie ubezpieczonego jako bezzasadne. O kosztach procesu orzeczono zgodnie z art. 98 k.p.c. w związku z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych.