Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 28 grudnia 2020 r.

Sąd Rejonowy w Brodnicy I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 28 grudnia 2020 r. w Brodnicy na rozprawie

sprawy z wniosku B. Ż., E. Ż. (1)

z udziałem W. Ż., Krajowego Ośrodka (...) Oddziału Terenowego w B., G. H., A. P.

o stwierdzenie nabycia własności nieruchomości przez zasiedzenie

postanawia:

1/ stwierdzić, że małżonkowie E. Ż. (1), c. P. i Z., PESEL (...) i D. Ż. , s. J. i J. , PESEL (...), nabyli na własność , przez zasiedzenie, z dniem 01 października 2012 roku, na zasadzie ustawowej wspólności majątkowej , działkę oznaczoną numerem ewidencyjnym (...), o powierzchni 0.08.01 ha, położoną w P. , gmina Z., wchodzącą w skład nieruchomości zapisanej w księdze wieczystej KW (...) prowadzonej przez Wydział Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w Brodnicy,

2/ ustalić, że integralną częścią niniejszego postanowienia jest opinia geodezyjna i projekt podziału nieruchomości zapisanej w księdze wieczystej KW (...) prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Brodnicy z dnia 15 kwietnia 2019 roku sporządzone przez biegłego geodetę S. P.,

3/ ustalić, że wnioskodawcy i uczestnicy postępowania ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie.

Sędzia:

/Mariola Murawska/

Sygn. akt I Ns 73/18

UZASADNIENIE

Wnioskodawcy E. Ż. (1) i B. Ż. wnieśli w dniu 11 września 2015 roku do tutejszego Sądu wniosek o stwierdzenie, że E. Ż. (1) i D. Ż. nabyli z dniem 31 grudnia 2014 roku przez zasiedzenie prawo własności gruntu oznaczonego numerem geodezyjnym (...) o powierzchni 0,0853 ha, zabudowanego domem letniskowym, położonego w P., gmina Z., dla którego Sąd Rejonowy w Brodnicy, Wydział V Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą o numerze KW (...). Wskazywali, że w 1984 roku małżonkowie E. Ż. (1) i jej zmarły mąż D. Ż. weszli w posiadanie opisanego gruntu. Wybudowali tam dom letniskowy i ogrodzili działkę. Od tego czasu traktowali grunt jak swoją własność, ponosili koszty jego utrzymania, w tym podatki gminne. Do śmierci męża w dniu 12 lutego 2015 roku działka nieprzerwanie była w ich posiadaniu, natomiast po jego śmierci spadek nabyli wnioskodawcy oraz uczestnicy A. P. i W. Ż., po ¼ każde z nich. Wskazali, że w dniu 20 czerwca 2012 roku w siedzibie Gospodarstwa (...) Skarbu Państwa w Ł. miał miejsce przetarg na sprzedaż nieruchomości rolnej o numerze 258/10 położonej na terenie gminy Z.. Przetarg wygrała uczestniczka G. H.. W dniu 21 kwietnia 2015 roku został zawarty akt notarialny, na mocy którego nastąpiło przeniesienie własność opisanej działki na rzecz G. H.. Argumentowali, że fakt wygrania przez uczestniczkę przetargu nie przesądza o niemożliwości zasiedzenia ich gruntu. Wskazywali, że ani Agencja Nieruchomości Rolnych, ani uczestniczka G. H. nie podejmowali do dnia 31 grudnia 2014 roku żadnych czynności, które mogły przerwać bieg zasiedzenia.

W odpowiedzi na wniosek z dnia 14 grudnia 2015 roku uczestniczka G. H. wniosła o oddalenie wniosku i zasądzenie na jej rzecz kosztów postępowania.

Wskazała, że posiadanie opisanej nieruchomości nigdy nie miało charakteru samoistnego. Ponadto wskazała, że z załączonych dowód nie wynika, by opłacali oni podatek od 1984 roku, a co najwyżej od 2003 roku. Ponadto wskazała, że wyodrębnienie nieruchomości miało miejsce dopiero w 1997 roku, zatem jej granice nie były wcześniej ujawnione na mapach i dokumentach.

W replice na powyższe z dnia 28 grudnia 2015 roku wnioskodawcy wskazali, że niewyodrębnienie działki nie wpływało na możliwość jej zasiedzenia. Poprzednik wnioskodawców – D. Ż. już 1984 roku ogrodził działkę i zamanifestował tym samym posiadanie samoistne gruntu. Ponadto wskazał, że opłacanie podatku albo jego brak nie wpływa na to, że posiadali oni samoistnie działkę przez 30 lat, co prowadzi do jej zasiedzenia.

Na rozprawie w dniu 29 czerwca 2017 roku pełnomocnik wnioskodawców sprecyzował złożony wniosek wskazując, że wnosi o stwierdzenie zasiedzenia przez Sąd działki o numerze (...), ewentualnie części działki wyznaczonej przez postawiony płot (k. 232v).

Postanowieniem z dnia 13 lipca 2017 roku tutejszy Sąd w sprawie I Ns 582/15 oddalił wniosek i ustalił, iż strony ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie. Sąd ustalił, iż nie doszło do zasiedzenia nieruchomości, albowiem został przerwany bieg zasiedzenia. Byli samoistnymi posiadaczami nieruchomości, natomiast nie upłynął okres 30 lat posiadania nieruchomości – stąd Sąd oddalił wniosek.

Apelację od powyższego wyroku wnieśli wnioskodawczy przecząc, ażeby doszło do przerwania biegu przedawnienia.

Postanowieniem z dnia 17 stycznia 2018 roku Sąd Okręgowy w Toruniu uchylił zaskarżone postanowienie i sprawę przekazał tutejszemu Sądowi do ponownego rozpoznania. Sąd Okręgowy w Toruniu wskazał, że tutejszy Sąd nie rozpoznał sprawy co do istoty, w sprawie winien zostać wezwany do udziału Skarb Państwa, ponadto należy rozważyć charakter i czas posiadania nieruchomości przez wnioskodawców.

Uczestnik Krajowy Ośrodek (...) Oddział Terenowy w B. pismem z dnia 21 czerwca 2018 roku wniósł o oddalenie wniosku i zasądzenie od wnioskodawców na jego rzecz kosztów postępowania.

Wskazał, że w jego ocenie nie zostało wykazane, by wnioskodawczyni i jej małżonek od stycznia 1984 roku nieprzerwanie posiadali nieruchomość jako posiadacze samoistni, posiadanie miało charakter (przynajmniej początkowo) zależny i nie zostało wykazane, kiedy przekształciło się w samoistne.

Na rozprawie w dniu 02 lipca 2018 roku wnioskodawcy wnieśli o stwierdzenie zasiedzenia nieruchomości w zakresie terenu ogrodzonego, z pominięciem części gruntu zajętego na drogę (tj. działka (...)) i według przebiegu granicy pomiędzy działką nr (...) a 258/10, z dniem 01 maja 2013 roku, przyjmując 30 letni okres posiadania, albowiem w dniu 01 maja 1983 roku została rozpoczęta budowa budynku na działce. Na rozprawie w dniu 21 października 2020 roku wnosili natomiast o zasiedzenie działki nr (...), o pow. 0.08.01 ha, położonej w P., gm. Z., wytyczoną zgodnie z opinią biegłego S. P., przyjmując 30 letni okres posiadania nieruchomości, liczony od dnia 01 października 1982 roku, kiedy wnioskodawczyni i jej małżonek rozpoczęli na działce prace związane z niwelacją terenu.

Uczestnik Krajowy Ośrodek (...) Oddział Terenowy w B. na rozprawie w dniu 21 października 2020 roku wniósł o oddalenie wniosku, albowiem wnioskodawcy nie udowodnili posiadania samoistnego (w pierwszym okresie) posiadani nieruchomości – strony łączyła bowiem umowa, której treści nie są w stanie zrekonstruować, ponadto niejasne są okoliczności wejścia w posiadanie działki. Wnioskodawcy zaprzeczyli, ażeby istniała takowa umowa – brak bowiem dowodu na jej istnienie.

Po ponownym rozpoznaniu Sąd ustalił, co następuje:

Nieruchomość, której dotyczy wniosek oznaczona jest w ewidencji jako działka (...) i sklasyfikowana jako tereny rekreacyjno- wypoczynkowe o powierzchni 0,0853 ha, położona jest w miejscowości P., gmina Z., w okolicach jeziora B.. W 1963 roku została założona ewidencja gruntów i wydzielono działkę nr (...) o pow. 41,53 ha, stanowiącą własność PGR w J., następnie w następnie w 1981 roku działkę podzielono na działki nr (...) o pow. 14,22 ha przekazana Administracji Lasów Państwowych i działkę nr (...) o pow. 12,12 ha i nr 258/3 o pow. 15,19 ha, we władaniu PGR w J., Zakładu Rolnego w J.. W 1987 roku działkę (...) podzielono na działki (...) o pow. 0,01 ha i działkę (...) o pow. 10,08 ha oraz działkę (...) o pow. 2,03 ha, którą przekazano Zakładom (...). W 1994 roku stwierdzono powierzchnię działki (...) na 10,44 ha i zmieniono jej numer na 258/7 i wpisano na rzecz Agencji Nieruchomości Rolnej Skarbu Państwa. Następnie w 1997 roku stwierdzono jej pow. 10,57 ha i zmieniono nr na 258/8, którą podzielono na działki (...) o pow. 0,0113 ha i nr 258/10 o pow. 0,0835 ha i nr 258/11 o pow. 10,4734 ha, a jako władającego wskazano Agencję Własności Rolnej Skarbu Państwa. Nieruchomość oznaczona jako działka nr (...) o pow. 41.53 ha została ujawniona w starej księdze wieczystej T I – k. I B., a jej właścicielem jest Skarb Państwa. W roku 2015 roku została założona dla działki (...) o pow. 0.08.53 ha księga wieczysta KW (...), dla działki nr (...) o pow. 0.01.13 ha, księga wieczysta KW (...). W dniu 07 lipca 1997 roku dokonano podziału działki nr (...), w wyniku którego powstały działki (...). Obecnie ujawnionym w księdze wieczystej nr (...) właścicielem powyższej działki jest G. H., która aktem notarialnym z 21 kwietnia 2015 roku nabyła działkę od Agencji Nieruchomości Rolnych Oddziału Terenowego w B., po wygranym przetargu przeprowadzonym w dniu 20 czerwca 2012 roku.

Począwszy od 1982 roku D. i E. Ż. (1) wraz z rodziną, po uzyskaniu zgody jednego z ówczesnych dyrektorów PGR na objęcie w posiadanie gruntu, jak właściciele, zaczęli zagospodarowywać działkę i przygotowywać teren pod budowę domku na wskazanej przez niego działce i władać jak właściciele. D. Ż. zaczął niwelować teren od jesieni 1982 roku, wycinał krzewy i zarośla. Działka była zarośnięta, była to skarpa od drogi do jeziora. Ziemię z wykopu fundamentów wykorzystali na wyrównanie terenu. Prace wykonywał własnymi rękoma z rodziną, a także z pomocą najemnych robotników. W 1983 roku po wykopaniu fundamentów postawili murowaną część domku, a potem dobudowywali dalszą część domu. W latach 1983 – 1984 dokonywali oni zakupów towarów i usług w postaci siatek i drutów oraz żwiru i cegieł, a także transportu materiałów na budowę. W 1984 roku dobudowali część piętrową domu. W dniu 1985 roku podłączyli się do sieci elektrycznej i sieci wodnej na sąsiedniej działce Kopalni (...). Działka została ogrodzona, zostały wstawione dwie bramy, jedna od drogi gminnej, a druga z wyjściem na jezioro B.. Wykopali szambo, dokonali nasadzeń w postaci świerków, tui, porzeczek, pigwy, brzoskwini, mirabelki, krzewów ozdobnych w dużej ilości, 31 modrzewi, 12 brzóz. Płacili rachunki za wodę i prąd w latach 1988 – 2015, jak również podatek od nieruchomości za „domy letniskowe nie będące budynkami mieszkalnymi” o powierzchni 54m ². Od samego początku wejścia w posiadanie działki rozporządzali ją jak właściciele, chcieli sformalizować jej nabycie, przy czym w poprzednim systemie prawnym nie było to możliwe. Następnie ujawniły się problemy związane z ustaleniem właścicieli działki, mianowicie, czy działka stanowi własność Skarbu Państwa, czy Lasów Państwowych. Tym samym nie mogli jej formalnie nabyć. Na działce przebywali w sezonie letnim, weekendy, wakacje, urlopy. Przebywali tam zarówno małżonkowie Ż., jak również ich dzieci, rodzina i goście. Weszli w posiadanie terenu w drodze zezwolenia jednego z dyrektorów PGR. Podejmowali próby załatwienia własności, ale bezskutecznie. D. Ż. otrzymał zgodę właściciela terenu na budowę domku i zagospodarowanie terenu.

W 1997 roku D. Ż. zapłacił geodecie J. K. (1) kwotę 400 zł za wykonanie podziału działki nr (...) celem jej zakupu od Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa (k. 64).

Począwszy od 01 maja 2015 roku podatnikiem podatku od tejże działki jest G. H.. Nabyła ona działkę w dniu 19 czerwca 2012 roku w drodze przetargu. Działka została wystawiona, albowiem Agencja nie miała świadomości, że na działce znajduje się budynek, miała być ona opuszczona. G. H. miała świadomość, że na działce był domek pobudowany przez Ż., chciała załatwić jakoś sprawę z nimi, ale na przetarg natrafiła w ostatniej chwili, następnie zaproponowała im wykupienie ziemi, jednakże na jej propozycję wnioskodawcy nie chcieli przystać.

D. Ż. zmarł 15 lutego 2015 roku, a jego spadkobiercami zgodnie z postanowieniem Sądu Rejonowego w Toruniu z dnia 25 czerwca 2015 roku wydanym w sprawie XI Ns 1207/15 są jego żona E. Ż. (1) oraz dzieci A. P., W. Ż. i B. Ż., po 1 /4 części każde z nich (k. 63).

Z zeznań świadka przewodniczącego komisji przetargowej Z. G. (1) wynika, że był on na działce objętej przetargiem w 2012 roku, jak wynika z jego zeznań była to działka opuszczona, ze spalonym domkiem i połamaną bramą (k. 575).

Z zeznań uczestniczki postępowania G. H. wynika, że faktycznie tak wyglądała sąsiednia działka (k. 575).

Z powyższego wynika, że przedmiotem przetargu miała być ta działka opuszczona.

D. Ż. nie został zawiadomiony o przetargu.

dowód:

- opis i mapa- k. 65 akt,

-wyciąg główny z wykazu zmian gruntowych- k. 66-68,

-plan sytuacyjny- k. 69 akt,

-opis i mapa- k. 70 akt,

-wydruk treści księgi wieczystej (...)- k. 71-75 akt i odpis KW 362 akt,

-poświadczone za zgodność z oryginałem kopie dokumentów zakupu – k. 13 – 21 akt, 349 – 359 akt,

- poświadczona za zgodność z oryginałem kopia umowy z dnia 04 maja 1985 roku – k. 22 – 23 akt,

- poświadczone za zgodność z oryginałem kopie faktur, decyzji i dowodów wpłat – k. 24 – 62 akt

- zaświadczenie z dnia 21 grudnia 2015 roku – k. 132 akt oraz z 26.11.2018 roku – k. 372 akt, z 23 maja 2019 roku - 418 akt

- dokumentacja geodezyjna działki – k. 64 – 70 akt,

- wykaz zmian gruntowych działki (...) – k. 133 – 135 akt,

- mapka z dnia 11 lutego 2016 roku – k. 144 – 145 akt

- akta KW TO1B/00049976/0

- zeznanie świadka H. I. – k. 125 verte akt,

- zeznanie świadka Z. G. – k. 126 akt

- zeznanie świadka J. Z. – k. 126 verte akt

- zeznanie świadka W. K. – k. 126 verte akt – 127 akt,

- zeznanie świadka E. C. – k. 127 akt,

- zeznanie świadka K. S. - k. 127 verte akt,

- zeznanie wnioskodawczyni E. Ż. (2) – k. 147 akt – 147 verte akt, 336 verte – 337 verte akt,

- zeznanie uczestnika B. Ż. – k. 148 akt

- zeznanie uczestniczki A. P. – k. 110 - 111, 127 verte akt, 231 verte akt,

- zeznanie uczestnika W. Ż. – k. 111, 128 akt, 231 verte akt, 427 verte, 466 verte – 467 akt, 562 – 563 akt,

- zeznanie świadka J. W. – k. 345 verte – 346 akt,

- zeznanie świadka W. W. – k. 362 i verte akt,

- zeznanie świadka A. S. – k. 362 verte – 363 akt,

- zeznanie uczestniczki G. H. – k. 111 vertre – 112, 148 verte – 232, 337 verte – 338 akt, 561 verte – 562 akt,

- zeznanie świadka Ł. H. – k. 146 verte – 147 akt,

- zeznanie świadka geodety J. K. – k. 475 akt,

- zeznanie świadka G. G. – k. 534 verte akt,

- zeznanie świadka S. S. – k. 535 i verte akt,

- zeznanie świadka M. M. – k. 535 verte – 536 akt,

- zeznanie świadka M. P. – k. 536 akt,

- zeznanie świadka M. C.- k. 536 verte akt,

- zeznanie świadka K. P. – k. 536 verte akt,

- zeznanie świadka Z. G. - przewodniczącego komisji przetargowej – k. 575 – 576 akt,

- opinia biegłego geodety S. P., jego zeznania i opinia uzupełniająca tegoż biegłego – k.184 – 188, 428, 466 verte, 435 – 437 akt,

Na działce jest pobudowany dom w połowie murowany, w połowie drewniany, do domku przylega altana, ponadto jest niewielki budynek gospodarczy. Działka jest ogrodzona drutem kolczastym i siatką, posiada dwie bramy do nieruchomości i furtkę. Na działce rosną drzewa oraz krzewy owocowe oraz ozdobne. Biegły geodeta wskazał, że zasadny jest podział działki nr (...) o pow. 0,0853 ha poprzez wydzielenie działki nr (...) o pow. 0,0007 ha, która stanowi część drogi i jest ujawniona na mapce stanowiącej załącznik do opinii biegłego geodety, a także działki (...) o pow. 0,0801 ha, która stanowi przedmiot zasiedzenia – ogrodzonej, jednocześnie w granicach administracyjnych działki (...) i działki nr (...) o pow. 0,0045 ha, która znajduje się poza ogrodzeniem.

dowód:

- protokół oględzin działki – k. 390 – 391 akt,

- opinia biegłego geodety a także jego zeznania i opinia uzupełniająca biegłego – k.184 – 188, 428, 466 verte, 435 – 437 akt,

Sąd dał wiarę przedstawionym powyżej dowodom z dokumentów, zeznań świadków i wnioskodawców oraz uczestników postępowania, a także opiniom biegłych geodetów, w tym opinii uzupełniającej biegłego geodety S. P. i jego zeznaniom złożonym na rozprawie, za wyjątkiem zeznań świadka J. W. (2), który mówi o umowie dzierżawy, a jednocześnie zeznaje, że takiej umowy nie widział, a zatem są to zeznania hipotetyczne. Dowody te wzajemnie się uzupełniają, tworzą logiczną całość.

Sąd zważył, co następuje:

Zgodnie z przepisem art. 172 k.c. posiadacz nieruchomości niebędący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze. Po upływie lat trzydziestu posiadacz nieruchomości nabywa jej własność choćby uzyskał jej posiadanie w złej wierze.

Zgodnie z ww. przepisem przesłankami nabycia nieruchomości przez zasiedzenie są:

- posiadanie samoistne, nieprzerwane,

- dobra lub zła wiara posiadacza,

- okres posiadania.

D. i E. małżonkowie Ż. posiadali działkę w sposób samoistny i nieprzerwany. Władali działką jak właściciele. Przez okres 30 lat nikt nie zgłaszał pretensji do działki.

Małżonkowie D. i E. Ż. (1) władali działką w sposób nieprzerwany jak właściciele. Od wejścia w jej posiadanie, tj. od 1982 roku, kiedy to otrzymali zgodę na zajęcie działki i budowę tam domku letniskowego, czynili nakłady. W latach 1983 – 1985 pobudowali domek i ogrodzili działkę, dokonali nasadzeń i spędzali tam czas. Ponadto zawierali różnego rodzaju umowy związane z nieruchomością – w tym wywóz szamba oraz doprowadzenie prądu i wody. Opłacali podatek od domku letniskowego znajdującego się na działce. D. Ż. wraz z żoną od samego początku byli zainteresowani zakupem działki i sformalizowaniem jej własności.

Wskazać należy, że nie zostało wykazane dokumentem, ażeby strony łączyła jakakolwiek umowa co do korzystania z działki. Z zeznań niektórych świadków wynikało, że taka umowa najprawdopodobniej łączyła strony, mogła to być umowa dzierżawy – inaczej nie byłoby pozwolenia na budowę na działce. Wskazać jednak należy, że uczestnik (...) pomimo tego, iż to w jego gestii było wykazanie, że taka umowa wiązała strony – nie przedstawił jej, a to on winien ustalić, gdzie ta umowa jest i winien ją przedstawić. Uczestnik (...) wskazał, że nie jest w posiadaniu umowy dzierżawy. Sąd uznał zatem, że skoro niemożliwym jest przedstawienie dowodu z tej umowy, nie można uznać, że taka umowa wiązała strony. Ponadto, jeżeli nawet taka umowa dzierżawy łączyłaby strony, to D. Ż. miałby prawo pierwokupu działki, a jak wskazano powyżej, był on zainteresowany nabyciem działki na własność i uczyniłby to, a nie został zawiadomiony o przetargu.

Jednocześnie nie miało miejsce zdarzenie, które przerywałoby bieg zasiedzenia, albowiem nikt nigdy nie zgłaszał pretensji do nieruchomości.

Sąd przyjął złą wiarę E. i D. małżonków Ż. z uwagi na brak aktów notarialnych w przedmiocie nabycia nieruchomości i szczególną ochronę własności nieruchomości, co wynika z linii orzeczniczej Sądu Najwyższego, zaś moment początkowy zasiedzenia Sąd przyjął na dzień 01 października 1982 roku, kiedy E. i D. małżonkowie Ż. rozpoczęli na działce prace związane z niwelacją terenu.

Z tych względów Sąd orzekł, że małżonkowie E. Ż. (1), c. P. i Z., PESEL (...) i D. Ż. , s. J. i J. , PESEL (...), nabyli na własność , przez zasiedzenie, z dniem 01 października 2012 roku, na zasadzie ustawowej wspólności majątkowej , działkę oznaczoną numerem ewidencyjnym (...), o powierzchni 0.08.01 ha, położoną w P. , gmina Z., wchodzącą w skład nieruchomości zapisanej w księdze wieczystej KW (...) prowadzonej przez Wydział Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w Brodnicy.

Sąd orzekł, iż integralną częścią niniejszego postanowienia jest opinia geodezyjna i projekt podziału nieruchomości zapisanej w księdze wieczystej KW (...) prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Brodnicy z dnia 15 kwietnia 2019 roku sporządzone przez biegłego geodetę S. P.

Orzeczenie o kosztach zawarte w punkcie trzecim postanowienia Sąd oparł o przepis art. 520 § 1 k.p.c., zgodnie z którym strony ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie. Mimo że sprawa ma charakter sporny, Sąd przyjął za podstawę art. 520 § 1 k.p.c. z uwagi na szczególny charakter sprawy.

/Sędzia Mariola Murawska/

z/

1)  Odpis postanowienia wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi uczestnika (...) r.pr. M. B.,

2)  Przedłożyć za 14 dni lub z wpływem.

B., 11/01/2021 roku Sędzia