Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 listopada 2018 r.

Sąd Okręgowy w Kaliszu V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie :

Przewodniczący SSO Romuald Kompanowski

Protokolant sekr. sądowy Małgorzata Kucińska

po rozpoznaniu w dniu 9 listopada 2018 r. w Kaliszu

odwołania K. T.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

z dnia 14 czerwca 2018 r. Nr (...)-2006

oraz z dnia 15 czerwca 2018 r. Nr (...)

w sprawie K. T.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o wysokość emerytury i wartość kapitału początkowego

1.  Zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. z dnia 14 czerwca 2018 r. znak (...) w ten sposób, że ustala wartość kapitału początkowego odwołującego K. T. z doliczeniem dalszego okresu składkowego od 16 lutego 1978 r. do 14 maja 1980 r.

2.  Zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. z dnia 15 czerwca 2018 r. znak (...)
w ten sposób, że ustala prawo odwołującego K. T. do obliczenia wysokości emerytury z uwzględnieniem kwoty zwaloryzowanego kapitału początkowego obliczonego z uwzględnieniem dalszego okresu składkowego od 16 lutego 1978 r. do 14 maja 1980 r., poczynając od 23 maja 2018 r.

3.  Żądanie odwołującego K. T. zawarte w odwołaniu z
2 lipca 2018 r. w części obejmującej żądanie uwzględnienia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z okresu 16.02.1978 r. – 14.05.1980 r. dla obliczenia wartości kapitału początkowego przekazuje do rozpoznania Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O..

Sygn. akt VU 643/18

UZASADNIENIE

Decyzją z 14 czerwca 2018 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. ustalił wartość kapitału początkowego K. T. na kwotę 90 703,91 zł wskazując, iż do jego ustalenia nie uwzględniony został okres 16.02.1978 – 14.05.1990 albowiem wnioskodawca nie przedstawił wykazu dniówek obrachunkowych.

Decyzją z 15 czerwca 2018 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. przyznał K. T. prawo do emerytury poczynając od 23 maja 2018 r. ustalając jej wysokość na kwotę 2 179,08 zł.

Odwołanie od każdej z powyższych decyzji złożył K. T. wskazując na błędne obliczenie wartości kapitału początkowego i tym samym błędne obliczenie wysokości emerytury. W odwołaniu skarżący wskazał na wadliwe pominięcie przy ustalaniu wartości kapitału początkowego i tym samym wysokości emerytury zatrudnienia w okresie 16.02.1978 – 14.05.1990. oraz wynagrodzenia wynikającego z wydanego przez Spółdzielnię zaświadczenia.

Organ rentowy wniósł o oddalenie każdego z odwołań.

Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych ustalił, co następuje:

Odwołujący K. T. urodzony (...), w maju 2018 r. złożył wniosek o przyznanie emerytury. Wydanie decyzji emerytalnej poprzedzone zostało wydaniem decyzji o ustaleniu wartości kapitału początkowego. Ustalając tę wartość, organ rentowy przyjął okres składkowy w rozmiarze 21 lat 9 miesięcy i 8 dni tj. 261 miesięcy. Podstawę wymiaru kapitału początkowego, ZUS ustalił przyjmując wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego – 63,31% obliczony od wynagrodzenia z lat 1973 – 78, z 1981 roku, 1984 – 88, 1991 – 98. Przy ustalaniu wysokości kapitału początkowego, ZUS pominął okres 16.02.1978 – 14.05.1980 albowiem nie została przedstawiona dokumentacja obrazująca wykaz dniówek obrachunkowych. Wyliczając wartość emerytury, ZUS przyjął zwaloryzowaną wartość kapitału początkowego ustalonego między innymi w oparciu o wskazane wyżej wielkości, z pominięciem okresu 16.02.1978 – 14.05.1980.

/ bezsporne /.

Odwołujący 16 lutego 1978 r. rozpoczął wykonywanie pracy na rzecz Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej (...) w S.. Podstawą nawiązania stosunku pracy była zawarta między odwołującym a Spółdzielnią umowa o pracę. Od chwili zatrudnienia odwołujący wykonywał pracę majstra budowlanego. W zakresie jego obowiązków mieścił się nadzór nad prowadzoną przez Spółdzielnię budową domu wielorodzinnego dla zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych członków Spółdzielni. Odwołujący wykonywał pracę każdego dnia roboczego od poniedziałku do piątku po 8 godzin a w sobotę – 6 godzin. Dodatkowo odwołujący we wskazanym wyżej czasie pracy wykonywał obowiązki magazyniera. Za wykonaną pracę, odwołujący otrzymywał miesięczną pensję ustalaną według obowiązującego w danym okresie dekretu płacowego. Odwołujący nigdy nie zgłaszał akcesu członkostwa w Spółdzielni.

dowód: zeznania świadków: K. M., W. W., A. K.,

R. O., świadectwo pracy w aktach ZUS,

pismo Spółdzielni z 10.10.1994 r., zeznania odwołującego.

Nie zachowała się do chwili obecnej dokumentacja pracownicza osób wykonujących pracę na rzecz Spółdzielni. Około 2003 r. odwołujący zwrócił się do D. G. – osoby, która przed likwidacją Spółdzielni wykonywała tam pracę księgowego – kasjera, o pomoc w uzyskaniu dokumentów potwierdzających zatrudnienie odwołującego w tej jednostce. D. G. w oparciu o uzyskany dostęp do akt osobowych odwołującego stwierdziła, że w przeglądanej dokumentacji było świadectwo pracy. Wśród znajdujących się tam dokumentów nie było deklaracji członkowskiej mimo, że dokumentacja pracownicza innych osób wykonujących pracę na rzecz Spółdzielni zawierała i świadectwo pracy i deklarację członkowską. Do akt osobowych dołączony był rejestr konta osobowego pracowników. W oparciu o ten rejestr, D. G. wypełniła druk rp-7 wpisując tam dane osobowe odwołującego, wynagrodzenie roczne obejmujące lata, w których zatrudniony był odwołujący oraz datę wystawienia oznaczając ją na ostatni dzień, w którym pozostawała w zatrudnieniu w Spółdzielni tj. 31 sierpnia 1993 r.

dowód: zeznania świadka D. G..

Sąd zważył, co następuje:

Zgodnie z przepisem art. 25 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, podstawę obliczenia emerytury, dla osoby urodzonej po dniu 31 grudnia 1948 r., stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, oraz zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173-175.

Jak wynika z powyższego, jedną z wielkości branych pod uwagę przy obliczaniu wysokości emerytury w powyższym trybie, jest wartość kapitału początkowego, następnie waloryzowanego.

Zgodnie z przepisem art. 174 ust.1 i 2 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych /Dz. U. nr 162 poz.1118 z późn. zm./ kapitał początkowy ustala się na zasadach odpowiednich przy ustalaniu wysokości emerytury na podstawie art. 53 ustawy przy czym przebyte okresy składkowe i nieskładkowe przyjmuje się z okresu sprzed 1 stycznia 1999 r.

Zgodnie z przepisem art. 53 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, emerytura wynosi:

1) 24 % kwoty bazowej, o której mowa w art. 19, oraz

2) po 1,3 % podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów składkowych;

3) po 0,7 % podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów nieskładkowych.

Sporny w niniejszej sprawie pozostawał rozmiar okresów składkowych. Rozmiar takich okresów – jak wynika z zacytowanych przepisów – wpływa na wartość kapitału początkowego a ten z kolei wpływa na wysokość emerytury ustalanej w systemie tzw. składki zdefiniowanej.

Zgodnie z przepisem art.6 ust.2 pkt 1 lit. a cytowanej wyżej ustawy za okresy o składkowe uważa się przypadające przed dniem 15 listopada 1991 r. okresy zatrudnienia po ukończeniu 15 lat życia w wymiarze nie niższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy, jeżeli w tych okresach pracownik pobierał wynagrodzenie.

Dla uznania okresu zatrudnienia wykonywanego przed wejściem w życie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 ze zm.) za okres składkowy w rozumieniu art. 6 ust. 1 pkt 2 i art. 6 ust. 2 tej ustawy, nie jest wymagane wykazanie przez osobę ubiegającą się o emeryturę lub rentę opłacania przez pracodawcę składek na pracownicze ubezpieczenie społeczne. Pogląd taki zawarł Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 6 kwietnia 2007 r. w sprawie II UK 185/06 ( OSNAPiUS 2008/9-10/143). Sąd rozpoznający niniejszą sprawę w pełni ten pogląd oraz ocenę prawną zawartą w uzasadnieniu cytowanego orzeczenia w pełni podziela zwłaszcza, iż pogląd ten w orzecznictwie Sądu Najwyższego jest ugruntowany (por. uchwałę SN z dnia 11 maja 1994 r., II UZP 5/94, OSNAPiUS 1994, nr 6, poz. 97, wyroki SN: z dnia 24 marca 1995 r., II URN 7/95, OSNAPiUS 1995, nr 17, poz. 219; wyrok z dnia 5 kwietnia 1995 r., II UR 3/95, OSNAPiUS 1995, nr 17, poz. 222; wyrok z dnia 23 marca 1999 r., II UKN 535/98, OSNAPiUS 2000, nr 10, poz. 402; wyrok z dnia 14 marca 2006 r., I UK 205/05, PP 2006, nr 5; ).

Zebrany w sprawie materiał dowodowy tj. świadectwo pracy oraz zeznania świadków wskazują jednoznacznie, iż odwołujący legitymuje się dalszym okresem ubezpieczenia niż ten, który za podstawę przyjął organ rentowy. Istnieją bowiem podstawy aby do okresu składkowego doliczyć dodatkowo zakwestionowany w decyzji o ustaleniu wartości kapitału początkowego okres pracy najemnej przypadający w okresie 16.02.1978 – 15.05.1980

Pracownikiem w rozumieniu przepisu art. 2 k.p. jest osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę. Członkostwo w rolniczej spółdzielni produkcyjnej z kolei jest innego rodzaju tytułem niż wskazane w art. 2 k.p. tytuły. Nie istnieje również zbieżność między stosunkiem członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej a spółdzielczą umową o pracę. Taki stosunek podwójnego związania występuje jedynie w spółdzielniach pracy gdzie obok stosunku członkostwa istnieje umowa o pracę. Stan taki ma oparcie w przepisie art. 182 ustawy z dnia 16 września 1982 r. – Prawo spółdzielcze. W rolniczych spółdzielniach produkcyjnych takie podwójne związanie członka ze spółdzielnią nie występuje.

W przypadku odwołującego powyższe uwarunkowania odnoszące się do członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej nie miały miejsca. Odwołujący od chwili podjęcia pracy na rzecz Spółdzielni posiadał zawartą ze Spółdzielnią umowę o pracę i przez cały okres zatrudnienia ten tytuł nie podlegał jakimkolwiek modyfikacjom. Formalne nawiązanie stosunku członkostwa może bowiem doprowadzić do ustania pracowniczego charakteru uprzedniego zatrudnienia spółdzielcy. Będzie tak w przypadku porozumieniu się stron co do tego, że zatrudnienie będzie wykonywane na podstawie umowy o pracę po czym w trakcie tak nawiązanego stosunku pracy dochodzi między stronami do zawarcia kolejnego porozumienia wprowadzającego między stronami stosunku członkostwa. W ten sposób strony poprzez czynności konkudentne doprowadzają do rozwiązania wcześniej zawartej umowy o pracę na rzecz nowo nawiązanego stosunku członkostwa. Wykonywanie pracy w relacjach członek spółdzielca – rolnicza spółdzielnia produkcyjna nie odpowiada wskazanym wyżej zależnościom pracowniczym bowiem z istoty tych pierwszych wynikają prawa i obowiązki niewystępujące w stosunku pracy, a wynikające z art. 18 czy art. 42 § 4 prawa spółdzielczego ( uczestniczenie w walnym zgromadzeniu lub zebraniu grupy członkowskiej, wybieranie i bycie wybieranym do organów spółdzielni, udział w nadwyżce bilansowej, prawo do świadczeń spółdzielni w zakresie jej statutowej działalności oraz prawo do zaskarżania uchwał walnego zgromadzenia spółdzielni). Przy czym wyraźnie trzeba zaznaczyć, że nieskorzystanie przez spółdzielcę z przysługujących mu praw nie oznacza, że nie kształtują one treści stosunku prawnego łączącego go ze spółdzielnią.

Obowiązek zespolonego działania przy prowadzeniu wspólnego gospodarstwa rolnego w ramach ustalonej w spółdzielni organizacji pracy - wymaganej i niezbędnej wobec wieloosobowego składu spółdzielni mogą przypominać wykonywanie pracy pod kierownictwem w określonym miejscu i czasie, ale podporządkowanie spółdzielcy regułom wynikającym z tej organizacji pracy jest właśnie immanentną cechą stosunku członkostwa. Ustawodawca wybrał dla członka rolniczej spółdzielni produkcyjnej inną podstawę zatrudnienia niż umowa o pracę. Z treść przepisów art. 155 § 1 art. 156 § 1 i art. 157 prawa spółdzielczego jednoznacznie wynika wykluczenie umowy o pracę, jako podstawy zatrudnienia spółdzielcy w rolniczej spółdzielni produkcyjnej. Zatem choć niektóre prawa i obowiązki związane z wykonywaniem pracy na rzecz rolniczej spółdzielni produkcyjnej były podobne lub identyczne jak wynikające z zatrudnienia pracowniczego, to z woli ustawodawcy nie odbywało się to na podstawie umowy o pracę.

Uwagi odnoszące się do statusu spółdzielcy w rolniczej spółdzielni produkcyjnej nie mają zastosowania w realiach niniejszej sprawy albowiem odwołujący nigdy w badanym okresie nie uzyskał członkostwa w tej jednostce z tej przyczyny, że nie zgłaszał władzom spółdzielni takiego akcesu, spółdzielnia też z własnej inicjatywy w tej materii nie podejmowała jakiejkolwiek działań. Stan taki prowadzi do jednoznacznego wnioskowania o istnieniu wyłącznie między odwołującym o spółdzielnią stosunku pracy w znaczeniu nadanym przywołanym wyżej art. 2 k.p. Z samego faktu wykonywania pracy na rzecz tej jednostki nie można wyprowadzać twierdzeń o istnieniu członkostwa co z kolei wymagałoby wykazania przez odwołującego wykazu dniówek obrachunkowych dla potrzeb ustalenia rozmiaru okresu zaliczanego do okresu składkowego. Przeciwko możliwości traktowania tego okresu jako okresu zatrudnienia członka rolniczej spółdzielni produkcyjnej przemawia nie tylko brak jakichkolwiek śladów potwierdzających takie członkostwo ale także charakter wykonywanych czynności nie związanych z produkcją rolną. Odwołujący był zatrudniony co prawda na czas nieokreślony ale przy pracach realizowanych w konkretnym przedziale czasowym. Tak należy rozumieć realizację projektu budowy domu wielorodzinnego przez brygadę budowlaną skompletowaną w związku z tą inwestycją, rozłożoną na kilka lat. Odwołujący zresztą w związku z ukończeniem inwestycji zmienił pracodawcę. Takie elementy towarzyszące zawarciu porozumienia pracowniczego a następnie realizacji jego warunków pozwalają na jednoznaczny wniosek o najemnym charakterze badanego zatrudnienia.

W tych warunkach odwołanie jako uzasadnione w zakresie objętym zaskarżonymi decyzjami prowadziło do zmiany decyzji jak w punktach 1 i 2 sentencji wyroku.

Rozstrzygnięcie zawarte w punkcie 3 sentencji wyroku wynikało z faktu, że odwołanie zawierało w sobie również element w postaci wniosku o zastosowanie wskazanych w zaświadczeniu spółdzielni kwot wynagrodzenia rocznego dla obliczenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego. W tym zakresie organ rentowy w zaskarżonej decyzji się nie wypowiedział. Wynikało to z faktu, że do obliczenia wartości kapitału początkowego organ ten pominął okres, z którego wykazane w wystawionym dokumencie wynagrodzenie pochodziło. Skoro organ rentowy dotychczas kwestią zarobków z pominiętego okresu się nie zajmował to oczywistym staje się konieczność przekazania temu organowi sprawy w omawianym w tym miejscu zakresie.