Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 kwietnia 2021 r.

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w następującym składzie:

Przewodniczący: Sędzia Beata Łapińska

Protokolant: stażysta Natalia Bąbol

po rozpoznaniu w dniu 09 kwietnia 2021 r. w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku T. C.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o wysokość świadczenia

na skutek odwołania T. C.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 26 listopada 2019 r. sygn.: (...)

1. zmienia zaskarżoną decyzję w ten tylko sposób, że zobowiązuje organ rentowy aby przy ustaleniu wysokości emerytury oraz kapitału początkowego przyjął, że T. C. z tytułu zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy otrzymywał :

- od 22.01.1976r. do 31.07.1977r. – 7,50 zł na godzinę

- od 01.08.1977r. do 31.05.1978r. – 9,50 zł na godzinę

- od 1.06.1978r. do 31.12.1979r. – 10,50 zł na godzinę - tak aby wskaźnik wysokości kapitału początkowego ustalony z lat 1978-1987 wyniósł 56,88%, a emerytura na dzień 1.12.2019 -2061,20 zł;

2. oddala odwołanie w pozostałej części.

Sygn. akt VU 42/20

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 26 listopada 2019 roku znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. z urzędu przyznał T. C. emeryturę od dnia (...) roku, tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego. Wysokość emerytury została ustalona na kwotę 2 045,39 zł brutto.

Odwołanie od powyższej decyzji w dniu 27 grudnia 2019 roku złożył T. C. wskazując w uzasadnieniu, że organ rentowy nie zaliczył mu stażu pracy od 18 października 1973 roku do dnia 31 grudnia 1979 roku, podniósł także, że ZUS niesłusznie potrąca z emerytury wypłacaną wcześniej rentę.

W toku postępowania sądowego wnioskodawca wielokrotnie modyfikował żądanie odwołania, rozszerzając je o kwestionowanie przyjęcia minimalnego zamiast średniego wynagrodzenia do obliczenia podstawy wymiaru za lata 1976-1979 oraz kwestionując niezaliczenie prze organ rentowy okresu prowadzenia działalności gospodarczej od 1 kwietnia 1990 roku do 4 czerwca 2002 roku. Wnioskodawca podnosił także nieprawidłowy sposób obliczania emerytury przez organ rentowy, a także domagał się obliczenia emerytury za okres od 1980 roku w oparciu o listy płac, a nie na podstawie zaświadczeń Rp-7.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego odwołanie.

Sąd Okręgowy, Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca T. C. urodził się (...) w W.. Do dnia przyznania emerytury z urzędu pobierał on rentę z tytułu niezdolności do pracy.

Zaskarżoną decyzją ZUS przyznał T. C. emeryturę w wysokości 2 045,39 zł brutto. W zakresie składników obliczenia emerytury przyjął następujące wartości:

ZUS przeliczył powyższe, obliczając wysokość emerytury:

(66 735,78 + 377 318,42) / 217,10 = 2045,39 zł

Jednocześnie, ZUS na poczet należności od (...) roku do 31 grudnia 2019 roku w kwocie 2 454,47 zł zaliczył kwotę 373,57 zł z tytułu wypłaconej renty.

Kwota emerytury od 1 stycznia 2020 roku wynosiła 2 045,39 zł brutto, tj. 1 716,30 zł netto.

(dowód: decyzja emerytalna, k. 165 akt ZUS)

Organ rentowy ustalając składniki obliczenia emerytury do obliczenia kapitału początkowego uwzględnił okresy składkowe 22 lata, 1 miesiąc (tj. 265 miesięcy) oraz 1 rok i 1 miesiąc okresów nieskładkowych, albowiem kapitał ustala się na dzień 1 stycznia 1999 roku. Ogólny staż pracy wnioskodawcy wynosi 30 lat i 14 dni okresów składkowych oraz 3 lata, 7 miesięcy i 14 dni okresów nieskładkowych.

W spornym okresie, tj. od 18 października 1973 roku do dnia 31 grudnia 1979 roku, organ rentowy zaliczył na podstawie wpisów w legitymacji okresy:

-

29.01.1973 – 24.08.1973

-

18.10.1973 – 30.04.1975

-

29.07.1975 – 20.12.1975

-

22.01.1976 – 30.04.1984

Wnioskodawca nabył prawo do emerytury z urzędu od (...) roku w miejsce renty, której termin płatności ustalony był na 25 dzień miesiąca. Ostatnia renta wypłacona została 25 listopada za cały miesiąc, zatem podlegała zwrotowi za 6 dni (od 25.11 do 30.11) w kwocie 373,57 zł, wobec czego ZUS dokonał potrącenia.

Organ rentowy przyjął następujące podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne w następujących latach (obejmujących także sporny okres):

Za lata 1976-1979 ZUS przyjął minimalne wynagrodzenie.

ZUS do ustalenia kapitału początkowego zaliczył następujące okresy:

-

od 29.01.1973 do 24.08.1973 r. - Fabryka (...) w P.,

-

od 18.10.1973 do 30.04.1975 r. - Spółdzielnia (...) w P.,

-

29.07.1975 do 20.12.1975 r. - (...) Przedsiębiorstwo Budownictwa „ (...) (...)",

-

od 22.01.1976 do 30.04.1984 r. - Przedsiębiorstwo Budownictwa (...) w P.,

-

od 01.05.1984 do 31.01.1990 r. własna działalność gospodarcza,

-

od 01.04.1990 do 30.04.1990 r. własna działalność gospodarcza,

-

od 01.07.1990 do 31.01.1991 r. własna działalność gospodarcza,

-

od 01.05.1991 ,do 31.10.1991 r. własna działalność gospodarcza,

-

od 05.11.1991 do 19.02.1992 r. zasiłek dla bezrobotnych z PUP w P.,

-

od 20.02.1992 do 02.01.1994 r. własna działalność gospodarcza,

-

od 01.02.1994 do 31.05.1994 r. zasiłek chorobowy,

-

od 04.08.1994 do 30.06.1995 r. własna działalność gospodarcza,

-

od 21.08.1995 do 14.03.1996 r. własna działalność gospodarcza,

-

od 16.04.1996 do 14.08.1996 r. własna działalność gospodarcza,

-

od 01.09.1996 do 15.09.1996 r., zasiłek chorobowy,

-

od 16.09.1996 do 25.06.1997 r. własna działalność gospodarcza, w tym zasiłek chorobowy od 16.09.1996 do 31.05.1997 r.,

-

od 01.08.1998 do 31.12.1998 r, własna działalność gospodarcza,

-

od 01.01.1999 do 31.08.1999 r. własna działalność gospodarcza,

-

od 01.06.2000 do 01.01.2001 r. własna działalność gospodarcza,

-

od 26.01.2001 do 31.01.2001 r. własna działalność gospodarcza,

-

od 24.02.2001 do 28.02.2001 r. własna działalność gospodarcza,

-

od 27.03.2001 do 01.04.2001 r. własna działalność gospodarcza,

-

od 27.04.2001 do 01.05.2001 r. własna działalność gospodarcza,

-

od 28.05.2001 do 04.06.2001 r. własna działalność gospodarcza,

-

od 29.06.2001 do 14.07.2001 r. własna działalność gospodarcza,

-

od 13.08.2001 do 23.08.2001 r. własna działalność gospodarcza,

-

od 21.09.2001 do 30.09.2001 r. własna działalność gospodarcza,

-

od 27.10.2001 do 03.11.2001 r. własna działalność gospodarcza,

-

od 26.11.2001 do 03.12.2001 r. własna działalność gospodarcza,

-

od 04.12.2001 do 01.06.2002 r. - zasiłek chorobowy,

-

od 02.06.2002 do 04.06.2002 r. własna działalność gospodarcza,

-

od 01.01.2008 do 03.08.2009 r. własna działalność gospodarcza, w tym zasiłek chorobowy od 16.02.2009 do 22.04.2009 r.

-

od 05.09.2009 do 30.11.2009 r. własna działalność gospodarcza,

-

od 02.09.2010 do 03.03.2013 r. własna działalność gospodarcza, w tym zasiłek chorobowy od 15.09.2011 do 14.03.2012 r., od 28.08.2012 do 25.02.2013 r.,

-

od 22.10.2014 do 08.08.2015 r. Zakład Pracy (...) w P., w tym zasiłek chorobowy od 16.02.2015 do 23.02.2015 r., od 17.04.2015 do 08.05.2015 r.,

-

od 09.08.2015 do 20.11.2015 r. Zakład Pracy (...) w P.,

-

od 01.01.2016 do 31.12.2016 r. Zakład Pracy (...) w P., w tym zasiłek chorobowy od 05.04.2016 do 16.05.2016 r.,

-

od 01.02.2017 do 31.01.2019 r. Zakład Pracy (...) w P., w tym zasiłek chorobowy od 22.03.2018 do 26.09.2018 r., od 10.12.2018 do 31.01.2019 r.

Podstawa wymiaru kapitału początkowego została ustalona przez pomnożenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru obliczonego z 10 lat, tj. 1980-1989 na poziomie 56,84 % przez kwotę bazową określoną w art. 177 ustawy emerytalnej – 1 220,89 zł.

(dowód: odpowiedź na odwołanie, k. 4, karta przebiegu zatrudnienia, k. 160 akt ZUS, wskaźnik wysokości podstawy wymiaru, k. 161 akt ZUS, pismo procesowe organu rentowego, k. 32, pismo procesowe organu rentowego, k. 76)

Wnioskodawca od 22 stycznia 1976 roku do 31 lipca 1977 roku zatrudniony był w (...) (...) na stanowisku uczeń posadzkarz ze stawką 7,50 zł / godzinę, od 1 sierpnia 1977 roku do dnia 31 maja 1978 roku na stanowisku posadzkarza w tym samym przedsiębiorstwie ze stawką 9,50 zł / godzinę, natomiast od dnia 1 czerwca 1978 roku do dnia 31 grudnia 1979 roku ze stawką 10,50 zł / godzinę.

(dowód: umowa o pracę, k. 6, zaświadczenia kwalifikacyjne, k. 5)

Przy uwzględnieniu powyższych wartości wynagrodzenia za pracę wynikających z angaży za okres zatrudnienia od 22 stycznia 1976 roku do 31 grudnia 1979 roku:

-

kapitał początkowy wynosi 86 693,20 zł

-

wskaźnik wysokości podstawy ustalony z lat 1978-1987 – 56,88%

-

emerytura na dzień 1 grudnia 2019 roku – 2 061,20 zł brutto

(dowód: pismo organu rentowego, k. 44)

Sąd Okręgowy, Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zważył, co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie wyłącznie w ograniczonym zakresie.

Zgodnie z art. 174 ust. 1 i ust. 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2018 r. poz. 1270) kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12. Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu przed dniem 1 stycznia 1999 r.

Ubezpieczonemu przysługuje emerytura obliczona według nowych zasad na podstawie art. 26 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Według tego przepisu, emerytura dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r. stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy jej obliczenia – a nie podstawy jej wymiaru – (art. 25 ustawy) przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego, ustalane wspólnie dla kobiet i mężczyzn wyrażone w miesiącach.

Podstawą obliczenia jest kwota:

1) zwaloryzowanych składek na ubezpieczenie emerytalne zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego,

2) zwaloryzowanego kapitału początkowego ustalanego dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., którzy przed dniem 1 stycznia 1999 r. opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy (kwota tzw. hipotetycznej emerytury na dzień 1 stycznia 1999 r.) oraz

3) środków zewidencjonowanych na subkoncie, o których mowa w art. 40a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

W świetle powyższego Sąd nie doszukał się wadliwości obliczenia wysokości emerytury wnioskodawcy przez organ rentowy, albowiem w zakresie podstawy obliczenia ZUS prawidłowo uwzględnił do obliczenia kapitału początkowego okresy składkowe 22 lata, 1 miesiąc i 1 rok 1 miesiąc okresów nieskładkowych (tj. do 31 grudnia 1998 roku), a także uwzględnił zwaloryzowane składki na ubezpieczenie emerytalne zewidencjonowane na koncie ubezpieczonego. Organ prawidłowo też wskazał jako ogólny staż pracy 30 lat i 14 dni okresów składkowych i 3 lata, 7 miesięcy i 14 dni okresów nieskładkowych. W dniu przejścia na emeryturę wnioskodawca ukończył 65 rok życia, zatem zgodnie ze stanowiskiem organu rentowego, na podstawie Komunikatu Prezesa GUS z dnia 25 marca 2019 r. w sprawie tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn w związku z art. 26 ustawy emerytalnej jego statystyczne dalsze życie wynosi 217,10 miesięcy.

Potwierdzenia nie znajdują także zarzuty wnioskodawcy co do pominięcia przez ZUS przy obliczaniu emerytury okresów zatrudnienia od 18 października 1973 roku do dnia 31 grudnia 1979 roku oraz okresu prowadzenia działalności gospodarczej, albowiem jak wynika z karty przebiegu zatrudnienia, organ rentowy uwzględnił je do stażu pracy wnioskodawcy.

W świetle zgromadzonych w aktach sprawy dokumentów wątpliwości budzi jednak przyjęcie za sporny okres od 18 października 1973 roku do dnia 31 grudnia 1979 roku przez organ rentowy do obliczenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru minimalnego wynagrodzenia za pracę. W niniejszej sprawie wnioskodawca domagał się ustalenia kapitału początkowego przy uwzględnieniu średnich, przeciętnych zarobków w przedmiotowym okresie. Wnioskodawca nie dysponował bowiem zaświadczeniami Rp-7 potwierdzającymi wysokość jego zarobków za ww. okres, co spowodowało, że organ rentowy za ten okres przyjął minimalne wynagrodzenia.

Sąd nie dał wiary zeznaniom wnioskodawcy, który w toku postępowania wskazał, że uzyskiwane przez niego wynagrodzenie za pracę było wyższe od zawartego w angażach, a także, że zatrudniony był on w systemie akordowym, a nie godzinowym. T. C. zeznał, że pracując w (...) zarabiał jako posadzkarz ponad 4 500 zł, a zarobki z miesiąca na miesiąc rosły. Wskazał, że nie podoba mu się algorytm ZUS obliczający emeryturę. Skarżący nie sprostał bowiem w tym zakresie ciężarowi dowodu, a jego zeznania pozostają sprzeczne z pozostałym, zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym, w szczególności umową o pracę i zaświadczeniami kwalifikacyjnymi.

W tym miejscu wskazać należy, że wnioskowanie skarżącego o przyjęcie przeciętnego wynagrodzenia za pracę w stosunku do okresów o nieudowodnionym wynagrodzeniu pozbawione jest wszelkich podstaw faktycznych i prawnych. Wysokość zarobków stanowiących podstawę do wyliczenia składki na ubezpieczenia społeczne nie może być bowiem ustalana w sposób hipotetyczny, oparty na domniemaniu. W przypadku wynagrodzenia zasadniczego lub innych obligatoryjnych składników wynagrodzenia wynikających z obowiązujących przepisów można przyjąć najniższe wynagrodzenie obowiązujące w czasie, którego dotyczy żądanie uwzględnienia tego okresu do przeliczenia podstawy emerytury. (wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 10 kwietnia 2018 r., III AUa 586/17, Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 16 lipca 2013 r., III AUa 1714/12, Legalis nr 739136, w wyroku z dnia 29 września 2014 r., III AUa 2618/13, Legalis nr 1163500). Jak bowiem wynika z art. 15 ust. 2a ustawy emerytalnej, jeżeli nie można ustalić podstawy wymiaru składek w okresie pozostawania w stosunku pracy wskazanym do ustalenia podstawy wymiaru emerytury i renty, za podstawę wymiaru składek przyjmuje się kwotę obowiązującego w tym okresie minimalnego wynagrodzenia pracowników, proporcjonalnie do okresu podlegania ubezpieczeniu i wymiaru czasu pracy.

Z uwagi na to, że zachowała się wskazana wyżej dokumentacja pracownicza w postaci umowy o pracę i zaświadczeń kwalifikacyjnych, określających otrzymywane przez wnioskodawcę wynagrodzenie za pracę w spornym okresie zatrudnienia, to istniała możliwość uwzględnienia w wysokości emerytury wynagrodzenia wynikającego z tychże dokumentów, zamiast przyjętego przez organ rentowy minimalnego wynagrodzenia.

W tym miejscu wskazać należy, że takie dokumenty nie są środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość zarobku lub dochodu stanowiącego podstawę wymiaru emerytury lub renty w rozumieniu rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. z 2011 r. Nr 237, poz. 1412 z późn. zm.), bowiem zgodnie z § 21 cytowanego wyżej rozporządzenia środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia, to jednak Sąd rozpoznając sprawę z zakresu ubezpieczeń społecznych, nie jest związany tym rozporządzeniem, a jedynie czyni ustalenia faktyczne zgodnie z zasadami obowiązującymi w Kodeksie postępowania cywilnego i w oparciu o tam wymienione środki dowodowe.

Dlatego też w ocenie Sądu Okręgowego możliwe jest dokonanie wyliczenia zarobków wnioskodawcy za sporne okresy przy wykorzystaniu dostępnych informacji na temat wysokości wynagrodzenia zawartych w angażach i umowie o pracę. Autentyczność tych dokumentów i danych w nich zawartych nie budzi wątpliwości Sądu Okręgowego. Ponadto ich treść nie była kwestionowana przez organ rentowy. Jednocześnie nie jest sporne, że skarżący zatrudniony był w spornych okresach w pełnym wymiarze czasu pracy.

Niemożliwym jest także uznanie pierwszeństwa list płac nad zaświadczeniem Rp-7, albowiem to właśnie Rp-7 uwzględnia wyłącznie oskładkowane elementy wynagrodzenia. Żądanie wnioskodawcy sprowadzające się do przyjęcia do obliczeń wartości wynikających z listy płac zamiast Rp-7, w podnoszonych przez niego okolicznościach, iż otrzymywał on wynagrodzenie wyższe, niż uwzględnione do oskładkowania, byłoby nie tylko pozbawione podstawy prawnej, ale także niezgodne z zasadami współżycia społecznego, albowiem wnioskodawca żąda ustalenia emerytury w oparciu o hipotetyczne wysokości wynagrodzenia, niezgłoszone do oskładkowania, nie mając przy tym na potwierdzenie własnych wywodów żadnych dokumentów.

Mając na względzie powyższe, Sąd – w oparciu o angaże znajdujące się w aktach rentowych – przyjął za udowodnione, że skarżący będąc zatrudnionym w (...) (...) od 22.01.1976 r. do 31.07.1977r. otrzymywał 7,50 zł za godzinę, a od 01.08.1977r. do 31.05.1978 r. - 9,50 zł za godzinę, od 01.06.1978 r. do 31.12.1979 r. - 10.50 zł za godzinę, a tym samym po przeliczeniu jego kapitał początkowy wynosi 86 693,20 zł, wskaźnik wysokości podstawy wymiaru ustalony z lat 1978-1987 wynosi 56,88%, a w konsekwencji emerytura na dzień 1 grudnia 2019 roku wynosi 2 061,20 zł.

W zakresie zarzutu niesłusznego potrącania z emerytury wypłaconego wcześniej świadczenia rentowego Sąd wskazuje, że renta za listopad 2019 roku została wypłacona za pełen miesiąc, a z uwagi na nabycie z dniem (...) roku prawa do emerytury, wypłacone świadczenie za okres od 25 listopada do 30 listopada 2019 roku jako świadczenie nienależne podlega zwrotowi. Tym samym, organ rentowy dokonał jednorazowego potrącenia nienależnego świadczenia z wypłacanej emerytury, zgodnie z art. 139 ustawy emerytalnej.

Wobec powyższego, Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. w pkt. 1 zmienił zaskarżoną decyzję w ten tylko sposób, że zobowiązuje organ rentowy aby przy ustaleniu wysokości emerytury oraz kapitału początkowego przyjął, że T. C. z tytułu zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy otrzymywał :

- od 22.01.1976r. do 31.07.1977r. – 7,50 zł na godzinę

- od 01.08.1977r. do 31.05.1978r. – 9,50 zł na godzinę

- od 1.06.1978r. do 31.12.1979r. – 10,50 zł na godzinę

- tak aby wskaźnik wysokości kapitału początkowego ustalony z lat 1978-1987 wyniósł 56,88%, a emerytura na dzień 1.12.2019 -2061,20 zł; natomiast na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie w pozostałej części.