Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 marca 2021 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, XVII Wydział Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
w składzie:

Przewodniczący	Sędzia SO Dariusz Dąbrowski
Protokolant	starszy sekretarz sądowy Jadwiga Skrzyńska

po rozpoznaniu w dniu 8 marca 2021 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z odwołania (...) Bank (...) Spółki Akcyjnej w W.

przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Warszawie

o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone

na skutek odwołania powoda od decyzji Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 31 grudnia 2018 roku, Nr (...)

1.  uchyla zaskarżoną decyzję;

2.  stwierdza, że decyzja nie została wydana z rażącym naruszeniem prawa, ani bez podstawy prawnej w rozumieniu art. 479 ^31a k.p.c.;

3.  zasądza od Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów na rzecz (...) Bank (...) Spółki Akcyjnej w W. kwotę 1737 (jeden tysiąc siedemset trzydzieści siedem) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

SSO Dariusz Dąbrowski

Sygn. akt XVII AmA 12/19

UZASADNIENIE

Decyzją z 31 grudnia 2018 r. Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, działając na podstawie art. 23b ust. 1 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (tekst jedn. Dz. U. z 2018 r. poz. 798 ze zm.), po przeprowadzeniu postępowania w sprawie o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone uznał postanowienia wzorców umów stosowane przez (...) Bank (...) Spółkę Akcyjną z siedzibą w W. we wzorcach umów, aneksach do umów kredytów i pożyczek hipotecznych denominowanych do walut obcych o treści:

A. „Kursy wymiany walut w Tabeli Kursów ustalane są przez Bank w każdym Dniu Roboczym w oparciu o średni kurs z rynku walutowego (FOREX), ustalany najpóźniej do godziny 9.30 czasu obowiązującego w Polsce („Kurs Bazowy”). Kurs kupna ustalany jest w oparciu o wzór: Kurs Kupna = 2*Kurs Bazowy/(2+Spread Walutowy wyrażony w procentach), a kurs sprzedaży w oparciu o wzór: Kurs Sprzedaży = Kurs Bazowy + (Spread Walutowy wyrażony w procentach*Kurs Kupna)/2. Wartość Spreadu Walutowego wyrażonego w procentach na dzień zawarcia Umowy wynosi dla waluty CHF: [...], Euro: [...], USD: [...], GBP: [...] i może ona ulec zmianie w drodze jednostronnego oświadczenia Banku na zasadach określonych w punkcie 5.4 poniżej. Spread Walutowy wyrażony w procentach jest równy stosunkowi spreadu walutowego wyrażonego kwotowo, stanowiącego różnicę pomiędzy kursem sprzedaży a kursem kupna waluty obcej określanych w Tabeli Kursów („Spread Walutowy”) do kursu kupna”

w zw. z:

[5.4]

B. „Bank jest uprawniony do zmiany - nie częściej niż raz w miesiącu kalendarzowym - wysokości Spreadu Walutowego wyrażonego w procentach na podstawie przesłanek określonych w punkcie 4.7. Regulaminu Produktowego, o wartość wyrażonej w punktach procentowych zmiany określonych w tym postanowieniu podstaw”

[postanowienia umowne stosowane w następujących wzorcach umów:

- wzorzec Umowy kredytu mieszkaniowego i konsolidacyjnego z dnia 4 stycznia 2016 r.,

- wzorzec Umowy kredytu mieszkaniowego i konsolidacyjnego z dnia 25 maja 2018 r.,

- wzorzec aneksu (dla umów zawartych od dnia 1 kwietnia 2009 r.),

- wzorzec aneksu (dla umów zawartych od dnia 1 sierpnia 2008 r. do dnia 31 marca 2009 r.),

- wzorzec aneksu (dla umów zawartych od dnia 1 stycznia 2003 r. do dnia 31 lipca 2008 r.),

- wzorzec aneksu obowiązującego dla umów zawartych z DB 24 w latach 2001-2002],

[4.7]

„Poza okolicznościami przewidzianymi w pozostałych Warunkach Kredytu oraz przy uwzględnieniu postanowień pkt 1.4.2.3. Regulaminu Kredytowego, Bank jest uprawniony do zmiany - nie częściej niż raz w miesiącu kalendarzowym - wysokości Opłat i Prowizji określonych Tabeli Prowizji i Opłat na podstawie i w stosunku do:

a) Wzrostu inflacji w stopniu ogłaszanym przez GUS, co najmniej o 0,1%,

b) Zmiany wskaźnika cen dóbr inwestycyjnych publikowanych przez GUS, co najmniej o 0,1%,

c) Wzrostu rzeczywistych kosztów obsługi danej usługi na skutek niezależnych od Banku czynników zewnętrznych, w szczególności: wzrostu cen opłat pocztowych i telekomunikacyjnych, rozliczeń międzybankowych koniecznych do wykonania danej usługi, energii, wejście w życie nowych regulacji prawnych powodujących wzrost kosztów świadczonej usługi o co najmniej 1%,

d) Zmiany stóp procentowych kredytów udzielanych bankom przez Narodowy Bank Polski o co najmniej 0,01%,

e) Zmiany poziomu rezerw obowiązkowych ustalonych przez Narodowy Bank Polski lub wysokości ich ewentualnego oprocentowania, co najmniej o 0,01%,

f) Zmiany stawek oprocentowania lokat na rynku międzybankowym (międzybankowych stóp referencyjnych, wywołana czynnikami regulacyjnymi), co najmniej o 0,01%,

g) Zmiany wysokości obowiązkowych opłat wnoszonych przez banki na rzecz Bankowego Funduszu Gwarancyjnego, co najmniej o 0,01%,

h) Zmiany rentowności instrumentów rynku pieniężnego i kapitałowego (w tym np. bonów skarbowych i obligacji Skarbu Państwa), co najmniej o 0,01%”

[postanowienie umowne stosowane w następujących wzorcach umów:

- Regulamin Produktowy dla kredytu mieszkaniowego i kredytu konsolidacyjnego (...) Bank (...) S.A. z dnia 27 listopada 2015 r. (obowiązujący dla umów zawartych na podstawie decyzji kredytowych wydanych od dnia 27 listopada 2015 r. do dnia 3 lipca 2016 r.),

- Regulamin Produktowy dla kredytu mieszkaniowego i kredytu konsolidacyjnego z dnia 4 lipca 2016 r. (obowiązujący dla umów zawartych od dnia 1 sierpnia 2008 r. do dnia 21 lipca 2017 r.),

- Regulamin Produktowy dla kredytu mieszkaniowego i kredytu konsolidacyjnego z dnia 9 kwietnia 2018 r. (obowiązujący dla umów zawartych od dnia 9 kwietnia 2018 r. do dnia dzisiejszego)],

za niedozwolone postanowienia umowne, o których mowa w art. 385 ¹ § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (tekst jedn. Dz. U. z 2018 r. poz. 1025 ze zm.), co stanowi naruszenie art. 23a ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (tekst jedn. Dz. U. z 2018 r. poz. 798 ze zm.),

i zakazał ich wykorzystywania.

II. Na podstawie art. 23b ust. 2 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (tekst jedn. Dz. U. z 2018 r. poz. 798 ze zm.), po przeprowadzeniu postępowania w sprawie o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone, Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów nałożył na (...) Bank (...) Spółkę Akcyjną z siedzibą w W. środki usunięcia trwających skutków naruszenia zakazu, o którym mowa w art. 23a ww. ustawy, w ten sposób, że:

a) (...) Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. w terminie nie później niż 3 (trzech) miesięcy od dnia uprawomocnienia się niniejszej decyzji, poinformuje wszystkich konsumentów, będących stronami umów zawartych na podstawie wzorców, których postanowienia zostały uznane za niedozwolone, o uznaniu ich za niedozwolone i skutkach z tego wynikających.

Przy czym informacja przekazywana konsumentom będzie:

- w warstwie wizualnej - sporządzona czcionką w rozmiarze co najmniej 11, kolorze czarnym i rodzaju Times New Roman,

- dostarczona konsumentom za pomocą listów poleconych,

- składała się z następującej treści:

„Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w decyzji nr (...) z dnia 31 grudnia 2018 r. uznał za niedozwolone postanowienia wzorców umów stosowane przez (...) Bank (...) Spółkę Akcyjną z siedzibą w W. i zakazał ich wykorzystywania, o treści:

A. „Kursy wymiany walut w Tabeli Kursów ustalane są przez Bank w każdym Dniu Roboczym w oparciu o średni kurs z rynku walutowego (FOREX), ustalany najpóźniej do godziny 9.30 czasu obowiązującego w Polsce („Kurs Bazowy”). Kurs kupna ustalany jest w oparciu o wzór: Kurs Kupna = 2*Kurs Bazowy/(2+Spread Walutowy wyrażony w procentach), a kurs sprzedaży w oparciu o wzór: Kurs Sprzedaży = Kurs Bazowy + (Spread Walutowy wyrażony w procentach*Kurs Kupna)/2. Wartość Spreadu Walutowego wyrażonego w procentach na dzień zawarcia Umowy wynosi dla waluty CHF: [...], Euro: [...], USD: [...], GBP: [...] i może ona ulec zmianie w drodze jednostronnego oświadczenia Banku na zasadach określonych w punkcie 5.4 poniżej. Spread Walutowy wyrażony w procentach jest równy stosunkowi spreadu walutowego wyrażonego kwotowo, stanowiącego różnicę pomiędzy kursem sprzedaży a kursem kupna waluty obcej określanych w Tabeli Kursów („Spread Walutowy”) do kursu kupna”

w zw. z:

[5.4]

B. „Bank jest uprawniony do zmiany - nie częściej niż raz w miesiącu kalendarzowym - wysokości Spreadu Walutowego wyrażonego w procentach na podstawie przesłanek określonych w punkcie 4.7. Regulaminu Produktowego, o wartość wyrażonej w punktach procentowych zmiany określonych w tym postanowieniu podstaw”,

[4.7]

„Poza okolicznościami przewidzianymi w pozostałych Warunkach Kredytu oraz przy uwzględnieniu postanowień pkt 1.4.2.3. Regulaminu Kredytowego, Bank jest uprawniony do zmiany - nie częściej niż raz w miesiącu kalendarzowym - wysokości Opłat i Prowizji określonych Tabeli Prowizji i Opłat na podstawie i w stosunku do:

a) Wzrostu inflacji w stopniu ogłaszanym przez GUS, co najmniej o 0,1%,

b) Zmiany wskaźnika cen dóbr inwestycyjnych publikowanych przez GUS, co najmniej o 0,1%,

c) Wzrostu rzeczywistych kosztów obsługi danej usługi na skutek niezależnych od Banku czynników zewnętrznych, w szczególności: wzrostu cen opłat pocztowych i telekomunikacyjnych, rozliczeń międzybankowych koniecznych do wykonania danej usługi, energii, wejście w życie nowych regulacji prawnych powodujących wzrost kosztów świadczonej usługi o co najmniej 1%,

d) Zmiany stóp procentowych kredytów udzielanych bankom przez Narodowy Bank Polski o co najmniej 0,01%,

e) Zmiany poziomu rezerw obowiązkowych ustalonych przez Narodowy Bank Polski lub wysokości ich ewentualnego oprocentowania, co najmniej o 0,01%,

f) Zmiany stawek oprocentowania lokat na rynku międzybankowym (międzybankowych stóp referencyjnych, wywołana czynnikami regulacyjnymi), co najmniej o 0,01%,

g) Zmiany wysokości obowiązkowych opłat wnoszonych przez banki na rzecz Bankowego Funduszu Gwarancyjnego, co najmniej o 0,01%,

h) Zmiany rentowności instrumentów rynku pieniężnego i kapitałowego (w tym np. bonów skarbowych i obligacji Skarbu Państwa), co najmniej o 0,01%”.

Prawomocna decyzja o uznaniu postanowienia wzorca umowy za niedozwolone ma skutek wobec przedsiębiorcy, co do którego stwierdzono stosowanie niedozwolonego postanowienia umownego oraz wobec wszystkich konsumentów, którzy zawarli z nim umowę na podstawie wzorca wskazanego w decyzji.

Treść decyzji nr (...) dostępna jest na stronie (...) Decyzja jest prawomocna”;

b) (...) Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. zamieści, na własny koszt - w terminie nie później niż 1 (jednego) miesiąca od dnia uprawomocnienia się niniejszej decyzji - informację o treści wskazanej w pkt lla tiret 3. (trzeci), na stronie internetowej (...) Bank (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. (w dacie wydania niniejszej decyzji jest to strona internetowa: (...) w ten sposób, że powyższa informacja zostanie umieszczona na stronie głównej oraz będzie utrzymywana na niej przez okres 4 (czterech) miesięcy.

III. Na podstawie art. 23b ust. 3 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (tekst jedn. Dz. U. z 2018 r. poz. 798 ze zm.), po przeprowadzeniu postępowania w sprawie o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone, Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów nałożył na (...) Bank (...) Spółkę Akcyjną z siedzibą w W. obowiązek publikacji wersji jawnej niniejszej decyzji w całości, na koszt (...) Bank Spółki Akcyjnej z siedzibą w W., na stronie internetowej tego przedsiębiorcy (w dacie wydania niniejszej decyzji jest to strona internetowa: (...) w terminie nie później niż 1 (jednego) miesiąca od dnia uprawomocnienia się niniejszej decyzji, w ten sposób, że odnośnik do treści wersji jawnej decyzji powinien zostać umieszczony na stronie głównej i opisany w następujący sposób: „Decyzja Prezesa UOKiK nr (...). Decyzja prawomocna”, oraz utrzymywania jej na przedmiotowej stronie internetowej przez okres 4 (czterech) miesięcy.

IV. Na podstawie art. 106 ust. 1 pkt 3a ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (tekst jedn. Dz. U. z 2018 r. poz. 798 ze zm.), Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów nałożył na (...) Bank (...) Spółkę Akcyjną z siedzibą w W., płatną do budżetu państwa, karę pieniężną w wysokości 6 982 145 zł (słownie: sześć milionów dziewięćset osiemdziesiąt dwa tysiące sto czterdzieści pięć złotych), z tytułu naruszenia zakazu, o jakim mowa w art. 23a ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, w zakresie określonym w pkt I niniejszej decyzji.

V. Na podstawie art. 77 ust. 1 i art. 80 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (tekst jedn. Dz. U. z 2018 r. poz. 798 ze zm.) oraz na podstawie art. 263 § 1 i art. 264 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2018 r. poz. 2096 ze zm.) w związku z art. 83 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów, Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów obciążył (...) Bank (...) Spółkę Akcyjną z siedzibą w W. kosztami postępowania opisanego w pkt I sentencji niniejszej decyzji w sprawie o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone w kwocie 54,60 zł (słownie: pięćdziesiąt cztery złote sześćdziesiąt groszy) i zobowiązał (...) Bank (...) Spółkę Akcyjną z siedzibą w W. do zwrotu tych kosztów Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w terminie 14 dni od daty uprawomocnienia się decyzji.

Strona powodowa (...) Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. zaskarżyła ww. decyzję w całości. Zaskarżonej decyzji zarzuciła naruszenie:

1.  art. 23a i art. 23b ust. 1 UOKIK w zw. z art. 385 ¹ § 1 i § 2 i 385 ² k.c. poprzez pominięcie przez Prezesa UOKIK całości postanowień i kontekstu badanego wzorca umownego oraz pominięcie tego, że zgodnie z postanowieniami badanego wzorca konsument nie miał obowiązku zakupu waluty obcej w Banku w celu spłaty rat kredytu, a tym samym świadczenia na rzecz Banku w oparciu o kurs wyznaczony stosownie do zakwestionowanych postanowień umownych (nie miał obowiązku korzystania z kursu wynikającego z Tabeli Kursów Banku), lecz mógł (powinien) spłacać kredyt bezpośrednio w walucie obcej (walucie kredytu) z własnych środków walutowych lub poprzez nabycie waluty u osoby trzeciej, a w związku z tym stosowanie zakwestionowanych postanowień umownych było uzależnione wyłącznie od woli konsumenta;

2.  art. 23a i art. 23b ust. 1 UOKIK w zw. z art. 385 ¹ § 1 i § 2 i 385 ² KC w zw. z art. 22 Konstytucji RP poprzez pominięcie przez Prezesa UOKIK, że w braku po stronie konsumenta obowiązku stosowania zakwestionowanych postanowień umownych, usługa wymiany walut ma charakter usługi odrębnej od kredytu, zaś marża składająca się na tzw. spread walutowy jest świadczeniem głównym (ceną) tej usługi oferowanej przez Bank na podobnych zasadach, jak oferują ją inne banki oraz internetowe i stacjonarne kantory wymiany walut, w związku z czym Prezes UOKiK nie ma kompetencji do kontrolowania sposobu ustalania i wysokości tej ceny;

3.  art. 23a i art. 23b ust. 1 UOKIK w zw. z art. 385 ¹ § 1 i § 2 i 385 ² KC poprzez uznanie przez Prezesa UOKiK, że podstawą ustalenia abuzywności postanowień umownych może być niemożliwość skontrolowania przez konsumenta algorytmu ustalenia wysokości kursu walutowego, podczas kiedy formułowanie takiego wymogu w odniesieniu do zakwestionowanych postanowień umownych jest pozbawione podstaw prawnych, a ponadto konsument miał możliwość zapoznania się z czymś więcej niż tylko zasadami ustalania kursu, bo z konkretnym kursem wymiany, który znajdzie zastosowanie do jego płatności - już na dwa dni przed datą wymagalności raty, a poza tym brak wiedzy konsumenta na temat sposobu ustalenia marży jest zjawiskiem typowym dla podmiotów funkcjonujących na rynku walutowym (np. kantorów) i nie jest kwestionowany przez Prezesa UOKiK;

4.  art. 23a i art. 23b ust. 1 UOKIK w zw. z art. 385 ^{( 1)} § 1 i § 2 i 385 ^{( 2)} KC w zw. z art. 10 ust. 1 i 2 oraz art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców (Dz. U. poz. 646 z późn. zm.; „PP”) i art. 7, 7a i 8 Kodeksu postępowania administracyjnego („KPA”) poprzez przyjęcie przez Prezesa UOKiK, że stosowanie zakwestionowanych postanowień umownych pozwala Bankowi na arbitralne i nieweryfikowalne ustalanie Tabeli Kursów (kursów wymiany walutowej), podczas gdy zakwestionowane postanowienia umowne: (i) regulują ściśle tryb ustalania kursów walut pozwalający na odtworzenie obiektywnych warunków rynkowych, (ii) odpowiadają metodologii powszechnie przyjmowanej w instytucjach finansowych, w tym odpowiadają trybowi ustalania kursów walut przez Narodowy Bank Polski, (iii) prowadzą do transparentnych i weryfikowalnych przez konsumenta rezultatów, zaś ponadto zarzut ten oparty jest na kontrfaktycznym i niedopuszczalnym założeniu nieuczciwości przedsiębiorcy, co narusza normy nakazujące rozstrzygania wątpliwości co do stanu faktycznego i prawnego (wykładni przepisów) na korzyść przedsiębiorcy (strony postępowania administracyjnego) i wynikające z art. 10 ust. 1 i 2 i art. 11 PP oraz art. 7, 7a i 8 KPA;

5.  art. 23a i art. 23b ust. 1 UOKIK w zw. z art. 385 ^{( 1)} § 1 i § 2 oraz 385 § 2 KC w zw. z art. 2 pkt 8) ustawy dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym (t.j. Dz. U. z 2017 r. poz. 2070 ze zm., „UPNPR”) oraz w zw. z art. 10 ust. 1 i 2 oraz art. 11 ust. 1 PP i art. 7, 7a i 8 KPA poprzez przyjęcie przez Prezesa UOKIK w Zaskarżonej Decyzji, że użycie we wzorcu umownym (postanowieniu objętym pkt. I.A. Zaskarżonej Decyzji) odwołania do „średniego kursu z rynku walutowego (FOREX)” jako wartości referencyjnej, na podstawie której następuje ustalenie przez Bank Kursu Bazowego jest rzekomo „niejednoznaczne, niejasne i niezrozumiałe” dla konsumenta, podczas gdy odwołanie się do przywołanego pojęcia: (i) jest najbardziej precyzyjne z możliwych, (ii) jest powszechnie przyjętym standardem na rynku i odpowiada rynkowym realiom obrotu dewizowego, (iii) oparte jest na mechanizmie zbieżnym z mechanizmem ustalania kursu średniego przez Narodowy Bank Polski, (iv) jest w pełni weryfikowalne przez przeciętnego konsumenta, w szczególności w kontekście przeciętnego konsumenta będącego adresatem zakwestionowanych postanowień umownych, a co za tym idzie jego stosowanie nie narusza w najmniejszym stopniu, nie mówiąc już o rażącym naruszeniu, interesów konsumenta, zaś ponadto zarzut ten oparty jest na kontrfaktycznym i niedopuszczalnym założeniu nieuczciwości przedsiębiorcy, co narusza normy nakazujące rozstrzygania wątpliwości co do stanu faktycznego i prawnego (wykładni przepisów) na korzyść przedsiębiorcy (strony postępowania administracyjnego) i wynikające z art. 10 ust. 1 i 2 i art. 11 PP oraz art. 7, 7a i 8 KPA;

6.  art. 23a i art. 23b ust. 1 UOKIK w zw. z art. 385 ¹ § 1 i § 2 oraz 385 § 2 KC w zw. z art. 10 ust. 1 i 2 oraz art. 11 ust. 1 PP i art. 7, 7a i 8 KPA poprzez przyjęcie przez Prezesa UOKIK w Zaskarżonej Decyzji, że postanowienie (objęte pkt. I.A. Zaskarżonej Decyzji) określające, że podstawą kursów przyjmowanych jako podstawa Tabeli Kursów jest średni kurs rynkowy ustalany „najpóźniej do godziny 9.30 czasu obowiązującego w Polsce” danego dnia jest sprzeczne z dobrymi obyczajami i narusza interesy konsumenta, podczas gdy odpowiada to praktyce rynkowej i jest uzasadnione mechanizmem działania rynków walutowych, a co za tym idzie stosowanie przedmiotowego postanowienia nie narusza w najmniejszym stopniu, nie mówiąc już o rażącym naruszeniu, interesów konsumenta, zaś ponadto zarzut ten oparty jest na kontrfaktycznym i niedopuszczalnym założeniu nieuczciwości przedsiębiorcy, co narusza normy nakazujące rozstrzygania wątpliwości co do stanu faktycznego i prawnego (wykładni przepisów) na korzyść przedsiębiorcy (strony postępowania administracyjnego) i wynikające z art. 10 ust. 1 i 2 i art. 11 PP oraz art. 7, 7a i 8 KPA;

7.  art. 23a i art. 23b ust. 1 UOKIK w zw. z art. 385 ¹ § 1 i § 2 oraz 385 § 2 KC w zw. z art. 2 pkt 8) UPNPR w. zw. z art. 10 ust. 1 i 2 oraz art. 11 ust. 1 PP poprzez przyjęcie przez Prezesa UOKIK w Zaskarżonej Decyzji, że postanowienie (objęte pkt. I.B. Zaskarżonej Decyzji) przewidujące zmianę wysokości Spreadu Walutowego w razie ziszczenia się określonych w tymże postanowieniu przesłanek:

(i) oznacza rzekome przyznanie sobie przez Bank prawa do jednostronnej zmiany istotnego parametru umowy i rzekomy brak konkretyzacji, jaka mogłaby być wysokość Spreadu Walutowego przy każdorazowej zmianie;

(ii) nie zawiera wskazania w jaki sposób zmiana każdej z przesłanek określonej w pkt. 4.7. Regulaminu Produktowego wpływa w rzeczywistości i faktycznie na wysokość Spreadu Walutowego, co ma rzekomo rodzić ryzyko dowolności ustalania tego parametru;

(iii) uniemożliwia zweryfikowanie przez konsumentów dokonywanych zmian ze względu na to, że Bank posługuje się jakoby pojęciami niejasnymi i nieokreślonymi, jak „w szczególności”, „rynek międzybankowy”, „rozliczenia międzybankowe”;

(iv) pozwala Bankowi przyjąć, że zarówno w wypadku obniżenia, jak i wzrostu danego czynnika, jest on uprawniony do dokonywania zmian w wysokości Spreadu Walutowego na niekorzyść konsumenta;

(v) nie zawiera wskazania, w odniesieniu do jakiego momentu omawiane czynniki miałyby podlegać ocenie;

(vi) przewiduje ustalenie poziomu zmian na 0,01%, co jest zdaniem Prezesa UOKIK wielkością tak niewielką, że nie stanowi istotnej przyczyny uzasadniającej zmianę wysokości Spreadu Walutowego,

podczas gdy żadna z powyższych okoliczności nie zachodzi, a zakwestionowane postanowienie umowne jest jasne dla przeciętnego konsumenta, w szczególności w kontekście przeciętnego konsumenta będącego adresatem zakwestionowanych postanowień umownych, co sprawia, że postanowienie to nie narusza dobrych obyczajów ani w najmniejszym nawet stopniu nie narusza interesów konsumentów, zaś ponadto zarzut ten oparty jest na kontrfaktycznym i niedopuszczalnym założeniu nieuczciwości przedsiębiorcy, co narusza normy nakazujące rozstrzygania wątpliwości co do stanu faktycznego i prawnego (wykładni przepisów) na korzyść przedsiębiorcy (strony postępowania administracyjnego) i wynikające z art. 10 ust. 1 i 2 i art. 11 PP oraz art. 7, 7a i 8 KPA;

8.  art. 1 i 4 ustawy z dnia 29 lipca 2011 roku o zmianie ustawy - Prawo bankowe oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. nr 165, poz. 984; ..Nowelizacja Walutowa”) w związku z rekomendacjami Komisji Nadzoru Finansowego (w tym Rekomendacją S dotyczącą dobrych praktyk w zakresie zarządzania ekspozycjami kredytowymi finansującymi nieruchomości oraz zabezpieczonymi hipotecznie; „Rekomendacja S") oraz w zw. z art. 10 ust. 1 i 2 oraz art. 11 ust. 1 PP poprzez nieprawidłową wykładnię przepisów określających obowiązki banków w odniesieniu do ustalania kursów walut wynikające z przywołanych przepisów Nowelizacji Walutowej w świetle rekomendacji oraz ponadto wykładnię obowiązków wynikających z tych aktów prawnych stojącą w sprzeczności z normami nakazującymi rozstrzyganie wątpliwości co do stanu faktycznego i prawnego (wykładni przepisów) na korzyść przedsiębiorcy (strony postępowania administracyjnego) i wynikające z art. 10 ust. 1 i 2 i art. 11 PP oraz art. 7, 7a i 8 KPA;

9.  lit. 2 b) do d) załącznika do dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich („Dyrektywa 93/13/EWG”) oraz art. 385 ¹ i nast. KC poprzez pominięcie przez Prezesa UOKiK, że prawodawca wspólnotowy w istotnym stopniu wyłączył stosowanie Dyrektywy 93/13/EWG do umów kredytowych oraz umów kupna lub sprzedaży walut obcych, a tym samym zakwestionowane postanowienia umowne w zakresie objętym Zaskarżoną Decyzją nie poddają się abstrakcyjnej kontroli, o której mowa w art. 23a i art. 23b ust. 1 UOKIK;

10.  art. 106 ust. 1 pkt 3a UOKIK w zw. z art. 23a UOKIK, poprzez nałożenie na Bank kary pieniężnej, pomimo że nie zachodziły ku temu przesłanki, gdyż Bank:

(i)  nie dopuścił się stosowania we wzorcach umów zawieranych z konsumentami niedozwolonych postanowień umownych, a w każdym razie

(ii)  nie ponosi winy, choćby nieumyślnej, w związku z zarzucanym naruszeniem;

11.  art. 1 ust. 1 UOKIK w zw. z art. 106 ust. 1 pkt. 3a) UOKIK, poprzez nałożenie na Bank kary pieniężnej, mimo że, nawet w przypadku uznania, iż doszło do zarzucanych naruszeń, interes publiczny w ochronie interesów konsumentów nie uzasadnia zastosowania takiej sankcji;

12.  art. 106 ust. 1 pkt 3 a w zw. z art. 111 ust. 1 pkt 1 oraz art. 111 ust. 2 i 3 pkt. 2 UOKIK w zw. z art. art. 111 ust. 3 pkt 1) lit. b) i d) UOKIK w zw. z art. 8 § 1 KPA poprzez nałożenie na Bank kary pieniężnej nieproporcjonalnej do rzekomych stwierdzonych naruszeń oraz nadmiernie surowej - do czego doszło w wyniku nieuwzględnienia lub niewłaściwego uwzględnienia w Zaskarżonej Decyzji dyrektyw wymiaru kary wynikających z tych przepisów, a to:

(i) nieuwzględnienie dokonanego w dniu 9 listopada 2018 r. podziału Banku w trybie art. 529 § 1 pkt 4 Kodeksu spółek handlowych („KSH”), polegającego na przeniesieniu zorganizowanej części przedsiębiorstwa tego banku na (...) Bank (...) S.A. („Podział Banku”), co prowadziło do znaczącego obniżenia obrotu Banku oraz zmniejszenia jego potencjału ekonomicznego, a w rezultacie nałożenie na Bank kary rażąco nieproporcjonalnej do aktualnego obrotu i potencjału ekonomicznego Banku;

(ii) przyjęcie jako podstawy do obliczania wartości obrotu całości obrotu Banku w roku 2017 r., podczas gdy należało uwzględnić wyłącznie obrót Banku związany z działalnością na rynku kredytów i pożyczek hipotecznych udzielanych w walutach obcych, tj. z działalności w której stosowano zakwestionowane przez Prezesa UOKiK postanowienia umowne;

(iii) arbitralne i pozbawione uzasadnienia przyjęcie nadmiernie wysokiej bazowej kwoty kary;

(iv) nieuwzględnienie przy ustalaniu wysokości kary okoliczności łagodzących, a to:

- zaprzestania udzielania przez bank umów kredytu zawierających Kontrolowane Klauzule,

- niewielką skalę stosowania przez Bank wzorców umownych, w których stosowano Kontrolowane Klauzule,

- pełnej współpracy Banku z Prezesem UOKiK w toku postępowania,

- nieodnoszenia przez Bank korzyści ze stosowania kwestionowanych przez Prezesa UOKiK postanowień umownych, rozumianych jako pobieranie nadmiernych lub zawyżonych opłat od konsumentów,

- niewielkiej skali stosowania kwestionowanych wzorców umownych,

- braku naruszenia interesów konsumentów w związku ze stosowaniem kwestionowanych postanowień umownych, a w szczególności - faktu, że na podstawie kwestionowanych klauzul Bank dokonywał wyłącznie obniżenia wysokości Spreadów Walutowych, a nie ich podwyższenia,

- stosowania przez Bank zakwestionowanych postanowień w interesie klientów.

W związku z powyższym, powód wniósł o uchylenie Zaskarżonej Decyzji w całości, względnie o zmianę Zaskarżonej Decyzji w całości poprzez umorzenie jako bezprzedmiotowego postępowania w sprawie o uznaniu postanowień wzorca umowy za niedozwolone, ewentualnie poprzez uznanie, że postanowienia objęte Zaskarżoną Decyzją nie stanowią postanowień niedozwolonych, ewentualnie poprzez odstąpienie od nałożenia kary pieniężnej lub jej zasadniczą redukcję, ponadto o zasądzenie od pozwanego na rzecz Banku kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pozwany – Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów wniósł o oddalenie odwołania w całości i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W pismach datowanych na 22 lipca 2019 r. oraz 27 listopada 2020 r. strona powodowa podtrzymała dotychczasowe stanowisko w sprawie.

Na rozprawie strony podtrzymały stanowisko prezentowane w pismach procesowych.

Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny:

(...) Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. jest przedsiębiorcą wpisanym do Rejestru Przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego przez Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w Warszawie, XII Wydział Gospodarczy pod numerem (...).

Głównym przedmiot działalności przedsiębiorcy stanowi m.in. pośrednictwo pieniężne oraz finansowa działalność usługowa. W zakresie prowadzonej działalności, Bank udzielał kredytów hipotecznych denominowanych do walut obcych.

Dowód: Informacja odpowiadająca odpisowi aktualnemu z Rejestru Przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego Przedsiębiorcy, k. 132 akt. sąd.,

Pismo Banku z 5 lipca 2016 r., k. 5-50 wraz z załącznikami akt adm.

W stosowanych przez Bank (po 17 kwietnia 2016 r.) wzorcach umów kredytów hipotecznych denominowanych do walut obcych znajdowały się postanowienia umowne o następującym brzmieniu:

„Kursy wymiany walut w Tabeli Kursów ustalane są przez Bank w każdym Dniu Roboczym w oparciu o średni kurs z rynku walutowego (FOREX), ustalany najpóźniej do godziny 9.30 czasu obowiązującego w Polsce („Kurs Bazowy”). Kurs kupna ustalany jest w oparciu o wzór: Kurs Kupna = 2*Kurs Bazowy/(2+Spread Walutowy wyrażony w procentach), a kurs sprzedaży w oparciu o wzór: Kurs Sprzedaży = Kurs Bazowy + (Spread Walutowy wyrażony w procentach*Kurs Kupna)/2. Wartość Spreadu Walutowego wyrażonego w procentach na dzień zawarcia Umowy wynosi dla waluty CHF: [...], Euro: [...], USD: [...], GBP: [...] i może ona ulec zmianie w drodze jednostronnego oświadczenia Banku na zasadach określonych w punkcie 5.4 poniżej. Spread Walutowy wyrażony w procentach jest równy stosunkowi spreadu walutowego wyrażonego kwotowo, stanowiącego różnicę pomiędzy kursem sprzedaży a kursem kupna waluty obcej określanych w Tabeli Kursów („Spread Walutowy”) do kursu kupna”

(Umowa kredytu (….) - pkt 5.3, Aneks nr (…) do umowy kredytu nr (…) z dnia (…) – § 2 pkt 7, Aneks nr (…) do umowy kredytu nr (…) z dnia (…) – § 2 pkt 6, Aneks nr (…) do umowy kredytu nr (…) z dnia (…) – § 2 pkt 8)

Postanowienie to jest stosowane w dokumentacji umownej Banku od dnia 2 listopada 2015 r.

We wzorcach znajdowały się również następujące postanowienia:

„Bank jest uprawniony do zmiany - nie częściej niż raz w miesiącu kalendarzowym - wysokości Spreadu Walutowego wyrażonego w procentach na podstawie przesłanek określonych w punkcie 4.7. Regulaminu Produktowego, o wartość wyrażonej w punktach procentowych zmiany określonych w tym postanowieniu podstaw”

(Umowa kredytu (….) - pkt 5.4, Aneks nr (…) do umowy kredytu nr (…) z dnia (…) – § 2 pkt 8, Aneks nr (…) do umowy kredytu nr (…) z dnia (…) – § 2 pkt 7, Aneks nr (…) do umowy kredytu nr (…) z dnia (…) – § 2 pkt 8)

Postanowienie to jest stosowane w dokumentacji umownej Banku od dnia 1 kwietnia 2009 r.

oraz „Poza okolicznościami przewidzianymi w pozostałych Warunkach Kredytu oraz przy uwzględnieniu postanowień pkt 1.4.2.3. Regulaminu Kredytowego, Bank jest uprawniony do zmiany - nie częściej niż raz w miesiącu kalendarzowym - wysokości Opłat i Prowizji określonych Tabeli Prowizji i Opłat na podstawie i w stosunku do:

a) Wzrostu inflacji w stopniu ogłaszanym przez GUS, co najmniej o 0,1%,

b) Zmiany wskaźnika cen dóbr inwestycyjnych publikowanych przez GUS, co najmniej 00,1%,

c) Wzrostu rzeczywistych kosztów obsługi danej usługi na skutek niezależnych od Banku czynników zewnętrznych, w szczególności: wzrostu cen opłat pocztowych i telekomunikacyjnych, rozliczeń międzybankowych koniecznych do wykonania danej usługi, energii, wejście w życie nowych regulacji prawnych powodujących wzrost kosztów świadczonej usługi o co najmniej 1%,

d) Zmiany stóp procentowych kredytów udzielanych bankom przez Narodowy Bank Polski o co najmniej 0,01%,

e) Zmiany poziomu rezerw obowiązkowych ustalonych przez Narodowy Bank Polski lub wysokości ich ewentualnego oprocentowania, co najmniej o 0,01%,

f) Zmiany stawek oprocentowania lokat na rynku międzybankowym (międzybankowych stóp referencyjnych, wywołana czynnikami regulacyjnymi), co najmniej o 0,01%,

g) Zmiany wysokości obowiązkowych opłat wnoszonych przez banki na rzecz Bankowego Funduszu Gwarancyjnego, co najmniej o 0,01%,

h) Zmiany rentowności instrumentów rynku pieniężnego i kapitałowego (w tym np. bonów skarbowych i obligacji Skarbu Państwa), co najmniej o 0,01%”

( Regulamin produktowy dla kredytu mieszkaniowego i kredytu konsolidacyjnego (...) Bank (...) S.A. - pkt 4.7, Aneks nr (…) do umowy kredytu nr (…) z dnia (…) – § 2 pkt 8, Aneks nr (…) do umowy kredytu nr (…) z dnia (…) – § 2 pkt 7)

Postanowienia o treści:

„Kursy wymiany walut w Tabeli Kursów ustalane są przez Bank w każdym Dniu Roboczym w oparciu o średni kurs z rynku walutowego (FOREX), ustalany najpóźniej do godziny 9.30 czasu obowiązującego w Polsce („Kurs Bazowy”). Kurs kupna ustalany jest w oparciu o wzór: Kurs Kupna = 2*Kurs Bazowy/(2+Spread Walutowy wyrażony w procentach), a kurs sprzedaży w oparciu o wzór: Kurs Sprzedaży = Kurs Bazowy + (Spread Walutowy wyrażony w procentach*Kurs Kupna)/2. Wartość Spreadu Walutowego wyrażonego w procentach na dzień zawarcia Umowy wynosi dla waluty CHF: [...], Euro: [...], USD: [...], GBP: [...] i może ona ulec zmianie w drodze jednostronnego oświadczenia Banku na zasadach określonych w punkcie 5.4 poniżej. Spread Walutowy wyrażony w procentach jest równy stosunkowi spreadu walutowego wyrażonego kwotowo, stanowiącego różnicę pomiędzy kursem sprzedaży a kursem kupna waluty obcej określanych w Tabeli Kursów („Spread Walutowy”) do kursu kupna” oraz „Bank jest uprawniony do zmiany - nie częściej niż raz w miesiącu kalendarzowym - wysokości Spreadu Walutowego wyrażonego w procentach na podstawie przesłanek określonych w punkcie 4.7. Regulaminu Produktowego, o wartość wyrażonej w punktach procentowych zmiany określonych w tym postanowieniu podstaw”

stosowano w następujących wzorcach umów:

- wzorzec Umowy kredytu mieszkaniowego i konsolidacyjnego z dnia 4 stycznia 2016 r., (obowiązujący do 3 lipca 2016 r.)

- wzorzec Umowy kredytu mieszkaniowego i konsolidacyjnego z dnia 25 maja 2018 r., (aktualnie obowiązujący)

- wzorzec aneksu (dla umów zawartych od dnia 1 kwietnia 2009 r.),

- wzorzec aneksu (dla umów zawartych od dnia 1 sierpnia 2008 r. do dnia 31 marca 2009 r.),

- wzorzec aneksu (dla umów zawartych od dnia 1 stycznia 2003 r. do dnia 31 lipca 2008 r.),

- wzorzec aneksu obowiązującego dla umów zawartych z DB 24 w latach 2001-2002.

Zaś postanowienia o treści:

„Poza okolicznościami przewidzianymi w pozostałych Warunkach Kredytu oraz przy uwzględnieniu postanowień pkt 1.4.2.3. Regulaminu Kredytowego, Bank jest uprawniony do zmiany - nie częściej niż raz w miesiącu kalendarzowym - wysokości Opłat i Prowizji określonych Tabeli Prowizji i Opłat na podstawie i w stosunku do:

a) Wzrostu inflacji w stopniu ogłaszanym przez GUS, co najmniej o 0,1%,

b) Zmiany wskaźnika cen dóbr inwestycyjnych publikowanych przez GUS, co najmniej o 0,1%,

c) Wzrostu rzeczywistych kosztów obsługi danej usługi na skutek niezależnych od Banku czynników zewnętrznych, w szczególności: wzrostu cen opłat pocztowych i telekomunikacyjnych, rozliczeń międzybankowych koniecznych do wykonania danej usługi, energii, wejście w życie nowych regulacji prawnych powodujących wzrost kosztów świadczonej usługi o co najmniej 1%,

d) Zmiany stóp procentowych kredytów udzielanych bankom przez Narodowy Bank Polski o co najmniej 0,01%,

e) Zmiany poziomu rezerw obowiązkowych ustalonych przez Narodowy Bank Polski lub wysokości ich ewentualnego oprocentowania, co najmniej o 0,01%,

f) Zmiany stawek oprocentowania lokat na rynku międzybankowym (międzybankowych stóp referencyjnych, wywołana czynnikami regulacyjnymi), co najmniej o 0,01%,

g) Zmiany wysokości obowiązkowych opłat wnoszonych przez banki na rzecz Bankowego Funduszu Gwarancyjnego, co najmniej o 0,01%,

h) Zmiany rentowności instrumentów rynku pieniężnego i kapitałowego (w tym np. bonów skarbowych i obligacji Skarbu Państwa), co najmniej o 0,01%”

stosowano w następujących wzorcach umów:

- Regulamin Produktowy dla kredytu mieszkaniowego i kredytu konsolidacyjnego (...) Bank (...) S.A. z dnia 27 listopada 2015 r. (obowiązujący dla umów zawartych na podstawie decyzji kredytowych wydanych od dnia 27 listopada 2015 r. do dnia 3 lipca 2016 r.),

- Regulamin Produktowy dla kredytu mieszkaniowego i kredytu konsolidacyjnego z dnia 4 lipca 2016 r. (obowiązujący dla umów zawartych od dnia 1 sierpnia 2008 r. do dnia 21 lipca 2017 r.),

- Regulamin Produktowy dla kredytu mieszkaniowego i kredytu konsolidacyjnego z dnia 9 kwietnia 2018 r. (obowiązujący dla umów zawartych od dnia 9 kwietnia 2018 r. do dnia dzisiejszego).

Dowód: Pismo Banku z 24 października 2017 r., k. 176-178 akt adm.

Pismo Banku z 27 lipca 2019 r., k. 219 – 223 akt adm.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o wyżej wymienione dowody, których wiarygodność i moc dowodowa nie budziły zastrzeżeń.

W toku postępowania przeprowadzono dowód z przesłuchania świadków: A. P., K. P. (1), D. M. (1). Sąd uznał zeznania świadków za wiarygodne, ponieważ są spójne, pokrywają się ze sobą i wzajemnie się uzupełniają, a także korespondują z pozostałym materiałem dowodowym zgromadzonym w sprawie. Nadto pozwany nie zakwestionował prawdziwości składanych przez nich zeznań.

Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zważył, co następuje:

Odwołanie zasługiwało na uwzględnienie.

Zakazane jest stosowanie we wzorcach umów zawieranych z konsumentami niedozwolonych postanowień umownych, o których mowa w art. 385 ¹ § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (art. 23a ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów).

Zgodnie z przepisem art. 23b ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, Prezes Urzędu wydaje decyzję o uznaniu postanowienia wzorca umowy za niedozwolone i zakazującą jego wykorzystywania, jeżeli stwierdzi naruszenie zakazu określonego w art. 23a. W decyzji Prezes Urzędu przytacza treść postanowienia wzorca umowy uznanego za niedozwolone.

W decyzji, o której mowa w ust. 1, Prezes Urzędu może określić środki usunięcia trwających skutków naruszenia zakazu, o którym mowa w art. 23a, w szczególności zobowiązać przedsiębiorcę do:

1) poinformowania konsumentów, będących stronami umów zawartych na podstawie wzorca, o którym mowa w ust. 1, o uznaniu za niedozwolone postanowienia tego wzorca - w sposób określony w decyzji;

2) złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia o treści i w formie określonej w decyzji. (ust. 2).

W decyzji, o której mowa w ust. 1, Prezes Urzędu może nakazać publikację decyzji w całości lub w części, z zaznaczeniem, czy decyzja ta jest prawomocna, w określonej w niej formie, na koszt przedsiębiorcy. (ust. 3)

Środki, o których mowa w ust. 2, powinny być proporcjonalne do wagi i rodzaju naruszenia oraz konieczne do usunięcia jego skutków. (ust. 4)

Warunkiem naruszenia powyższego przepisu jest więc stosowanie we wzorcach umów zawieranych z konsumentami postanowień umownych naruszających art. 385 ¹ § 1 k.c. a więc nieuzgodnione indywidualnie, kształtujące prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Należy pamiętać, że niedozwolone postanowienia umowne to konstrukcja przewidziana w art. 385 ¹ – 385 ³ k.c., mająca na celu ochronę konsumenta przed niekorzystnymi postanowieniami umowy łączącej go z profesjonalistą.

W niniejszej sprawie, okoliczność bezsporną stanowiło stosowanie przez Bank w obrocie z konsumentami postanowień umownych będących przedmiotem zaskarżonej decyzji, tj.: A. „Kursy wymiany walut w Tabeli Kursów ustalane są przez Bank w każdym Dniu Roboczym w oparciu o średni kurs z rynku walutowego (FOREX), ustalany najpóźniej do godziny 9.30 czasu obowiązującego w Polsce („Kurs Bazowy”). Kurs kupna ustalany jest w oparciu o wzór: Kurs Kupna = 2*Kurs Bazowy/(2+Spread Walutowy wyrażony w procentach), a kurs sprzedaży w oparciu o wzór: Kurs Sprzedaży = Kurs Bazowy + (Spread Walutowy wyrażony w procentach*Kurs Kupna)/2. Wartość Spreadu Walutowego wyrażonego w procentach na dzień zawarcia Umowy wynosi dla waluty CHF: [...], Euro: [...], USD: [...], GBP: [...] i może ona ulec zmianie w drodze jednostronnego oświadczenia Banku na zasadach określonych w punkcie 5.4 poniżej. Spread Walutowy wyrażony w procentach jest równy stosunkowi spreadu walutowego wyrażonego kwotowo, stanowiącego różnicę pomiędzy kursem sprzedaży a kursem kupna waluty obcej określanych w Tabeli Kursów („Spread Walutowy”) do kursu kupna” oraz B. „Bank jest uprawniony do zmiany - nie częściej niż raz w miesiącu kalendarzowym - wysokości Spreadu Walutowego wyrażonego w procentach na podstawie przesłanek określonych w punkcie 4.7. Regulaminu Produktowego, o wartość wyrażonej w punktach procentowych zmiany określonych w tym postanowieniu podstaw”.

Sąd orzekający w niniejszym składzie stwierdził, że brak jest postaw do uznania, że spełniona została przesłanka kształtowania praw i obowiązków konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy w odniesieniu do klauzul zawartych w pkt I.A. i pkt I.B. decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z 31 grudnia 2018 r., co skutkowało jej uchyleniem.

Przechodząc do uzasadnienia stanowiska Sądu, w pierwszej kolejności należy wskazać, że ustawodawca nie wprowadził legalnej definicji zwrotu dobre obyczaje. W orzecznictwie i doktrynie wskazuje się, na system norm moralno-etycznych, zatem pewne wartości pożądane w obrocie gospodarczym ze względu na uznawane wartości i ukształtowaną aksjologię ładu gospodarczego (C. Kosikowski, T. Ławicki, Ochrona prawna konkurencji i zwalczanie praktyk monopolistycznych, Warszawa 1994, M. Kępiński, Problemy ogólne nowej ustawy zwalczaniu nieuczciwej konkurencji RPEiS 1994 nr 2, Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, red. J. Szwaja, 2006, glosa M. Kępińskiego do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 11 lipca 2002 r., I CKN 1319/00, OSP 2003, z. 4, poz. 54), szczególny rodzaj norm prawa niepisanego, mających zastosowanie gdy brak unormowania ustawowego (A. Szpunar. Nadużycie prawa podmiotowego), ustalone zwyczaje dotyczące zewnętrznych zachowań stron.

Zgodnie z utrwalonym już stanowiskiem Sądu Najwyższego (m.in. wyroki z dnia 8 stycznia 2003 r., II CKN 1097/00 oraz z dnia 4 czerwca 2003 r., I CKN 473/01), dobre obyczaje są równoważnikiem zasad współżycia społecznego, które obejmują reguły wiążące nie tylko w obrocie powszechnym, ale i w stosunkach z udziałem profesjonalistów. Zgodnie ze poglądem wyrażonym przez Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 13 lipca 2005 r. (I CK 832/04), działanie wbrew dobrym obyczajom (w zakresie kształtowania treści stosunku obligacyjnego) oznacza tworzenie przez partnera konsumenta takich klauzul umownych, które godzą w równowagę kontraktową stron takiego stosunku. Obie wskazane w art. 385 ¹ § 1 k.c. formuły prawne służą ocenie tego, czy standardowe klauzule umowne zwarte we wzorcu umownym przekraczają, mówiąc najogólniej, zakreślone przez ustawodawcę granice rzetelności kontraktowej twórcy wzorca w zakresie kształtowania praw i obowiązków stron konsumenckiego stosunku obligacyjnego. W przytoczonym orzeczeniu, Sąd Najwyższy zdefiniował także pojęcie "rażącego naruszenia interesów konsumenta", w pełni aprobowane przez Sąd Okręgowy - rażące naruszenie interesów konsumenta można rozumieć jako nieusprawiedliwioną dysproporcję praw i obyczajów na jego niekorzyść w określonym stosunku obligacyjnym.

Z powyższego należy wywieść, że o sprzeczności z dobrymi obyczajami można mówić, gdy dochodzi do działań wykorzystujących niewiedzę i brak doświadczenia konsumenta, jak również jego dezinformację. Do działań sprzecznych z dobrymi obyczajami można również zakwalifikować wywoływanie błędnego przekonania konsumenta lub niezapewnienie mu rzetelnej, pełnej, prawdziwej informacji. Innymi słowy: to zachowania nieuczciwe, które są niezgodne z zasadą równorzędności stron kontraktujących.

Zakwestionowane przez Prezesa UOKiK klauzule, stanowią zasady ustalania kursu walut, procentowe określenie spreadu walutowego stosowanego przez Bank (A) oraz reguły jego zmiany (B). W ocenie pozwanego wskazane w zaskarżonej decyzji postanowienia wzorca umowy stanowią niedozwolone postanowienia umowne w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c., co stanowi naruszenie art. 23a u.o.k.i.k. ponieważ są sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco naruszają interesy konsumentów.

Pozwany w uzasadnieniu decyzji wskazał, że dobry obyczaj wywodzi w przedmiotowej sprawie z „Kodeksu Etyki Bankowej” i „Kanonu Dobrych Praktyk Rynku Finansowego”, który nakłada na Bank obowiązek działania zgodnie z zawartymi umowami, w granicach dobrze pojętego interesu własnego i z uwzględnieniem interesów Klientów. Tymczasem jak podnosi Prezes Urzędu kwestionowane postanowienia pozwalają wpływać Bankowi na wysokość świadczeń ustalonych w umowach przez co powód przyznał sobie jednostronną możliwość ustalania kryteriów oddziaływujących na wysokość świadczenia konsumenta ( k. 15 akt sprawy).

Nie sposób zgodzić się z powyższym. W pierwszej kolejności należy wskazać, że pozwany dopatrując się naruszenia dobrego obyczaju w kwestionowanych klauzulach ocenia je w oderwaniu od całości umowy łączącej strony, czego czynić nie powinien. Umowy oceniane w skarżonej decyzji dotyczą kredytów udzielanych w walutach obcych, a nie udzielanych w złotówkach i indeksowanych do waluty obcej, jak zdaje się w decyzji przyjmować Organ. Nie zasadne jest twierdzenie Pozwanego, że zakwestionowane klauzule nakładają na konsumenta konieczność spłaty rat kapitałowo odsetkowych po uprzednim przeliczeniu według określonego kursu walut. (k. 16 akt sprawy). Faktycznie umowy przewidują rozliczanie w walucie obcej, w której kredyt jest udzielony. Zasadniczym obowiązkiem konsumenta jest spłata raty w walucie kredytu, a ta określona jest w walucie obcej. Klient może zatem dokonać wpłaty wskazanej kwoty raty kapitało odsetkowej albo z posiadanych środków w walucie kredytu (posiadanej lub nabytej na rynku), albo nabyć walutę w Banku. Tak więc umowy, które zawierają kwestionowane klauzule, zawierają różne możliwości spłaty zadłużenia przez konsumenta, a sposób opisany w wymienionych w decyzji postanowieniach jest jedną z propozycji, którą może wybrać konsument. Nie można się przy tym zgodzić, że zakwestionowane klauzule umożliwiają dowolne ustalanie kursów, a opisują szczegółową procedurę ustalania tak wysokości spreadu jak i określają procentowo wysokość marży stosowanej przez Bank. Nadto wysokości te znane są już dokładnie konsumentowi na co najmniej dwa dni przed spłatą raty kredytu i może on dowolnie wybrać formę spłaty raty, umowa nie zmusza go wszak do zakupu waluty od Banku na zasadach proponowanych w kwestionowanych zapisach. Nie można się nie zgodzić z powodem, że decyzja nie zawiera żadnego wywodu uzasadniającego tezę, że w sytuacji w której zastosowanie klauzuli przeliczeniowej jest dla klienta fakultatywne, a sposób sformułowania klauzuli powoduje, że Bank może określać kurs w sposób jasno opisany w umowie, nadal dochodzi do naruszenia dobrych obyczajów. Do faktu, że Urząd nie przedstawił modelu przeciętnego konsumenta zastosowanego przy ocenie postanowień Sąd odniesie się poniżej.

W tym miejscu odnieść się należy do twierdzeń pozwanego, że nie jest jego rolą wskazywanie akceptowalnego przykładu ustalania kursu walut dla klientów kupujących walutę w Banku - kredytodawcy w celu spłacenia raty. Należy mieć na uwadze fakt, że w ocenie arbuzowości postanowień umownych dokonywanej na podstawie art. 385 ¹ k.c. mamy do czynienia z klauzulami generalnymi „dobrych obyczajów”, „rażącego naruszenia” czy „interesu konsumenta” i z tego powodu Urząd przynajmniej powinien przedstawić swoje zapatrywania jak ukształtować zapisy umowne aby nie naruszały obowiązujących przepisów.

Sąd stoi na stanowisku, że jedynym akceptowalnym miernikiem kursu walut w obecnej dobie jest kurs rynkowy. Nie ma żadnych przesłanek aby można było narzucać niezależnemu przedsiębiorcy innego miernika, tym bardziej, że podobnie kształtowany jest kurs średni przez Narodowy Bank Polski (zeznania świadka D. M. (1)). Jak wskazał świadek D. M. (1) kurs średni NBP nie jest pomyślany jako kurs transakcyjny i nie może być takim miernikiem (zeznania z dnia 8.02.2021, czas 00:28) Powód, na co wyżej już zwrócono uwagę, bardzo szczegółowo określił w jaki sposób i o jakie parametry budowany jest kurs waluty, a pozwany nie przedstawił żadnego dowodu, że sposób kształtowania tego kursu jest dowolny, a nadto w sposób niekorzystny dla klienta Banku.

Prezes Urzędu uzasadniając „rażące naruszenie interesu konsumentów” podniósł, że kwestionowane postanowienia umowne mogą godzić w interesy ekonomiczne konsumentów. Ma to znaleźć uzasadnienie w tym, że brak jest definicji „średniego kursu z rynku walutowego”, niejednoznaczne i niejasne jest wyrażenie pojęcia „FOREX”, a używając sformułowania „najpóźniej do godz. 9.30” przyznał sobie możliwość dowolnego i arbitralnego wyboru danych, na podstawie których wyznacza kursy waluty obowiązującej Bank. Urząd wskazał także na możliwość zmiany wysokości spreadu walutowego, a konsument nie ma na to żadnego wpływu.

W pierwszej kolejności należy podnieść, że nawet uznając, że powyższe zapisy są nieprawidłowe, to brak jest w decyzji uzasadnienia jak one w sposób rażący naruszają interesy konsumenta. Jest to niezbędne, wobec treści art. 385 ¹ k.c., do ustalenia abuzywności postanowienia umownego. Tymczasem Prezes UOKiK nie przedstawił żadnego argumentu uzasadniającego, że przytoczone w decyzji nieprawidłowości mają charakter rażący. To prowadzi do jedynej możliwej konstatacji, że pozwany nie udowodnił aby wskazane w decyzji postanowienia były abuzywne.

Proces przed Sądem Okręgowym w Warszawie, Sądem Ochrony Konkurencji i Konsumentów dotyczący decyzji, w których rozpoznawane jest odwołanie w sprawie uznania postanowień wzorca umowy za niedozwolone jest kontradyktoryjny. To na pozwanym Prezesie Urzędu ciąży ciężar dowodu w sprawie. Tymczasem decyzja nie zawiera żadnych wywodów w zakresie naruszenia dobrych obyczajów (o czym wyżej) jak i rażącego naruszenia interesów. Pozwany jest profesjonalnym Organem, który powinien przygotować uzasadnienie decyzji, w którym będą przytoczone wszelkie argumenty dla potwierdzenia przyjętych tez, które w tym wypadku skutkowały nałożeniem na powoda wielomilionowej kary pieniężnej.

Mimo abstrakcyjnej kontroli jakiej dokonuje się w przypadku badania abuzywności postanowień umownych, to Prezes Urzędu powinien wskazać, który z zarzucanych zapisów i w jaki sposób narusza rażąco interesy konsumentów.

Mimo, że w Decyzji brak jest jakiejkolwiek argumentacji wskazującej, że wskazane zapisy umów rażąco naruszają interesy konsumentów, Sąd odniesie się do wskazanych w decyzji zapisów.

Co do „średniego kursu z rynku walutowego (FOREX)”, to jego wyznaczanie, należy zgodzić się z powodem, jest czynnością z natury rzeczy złożoną i wymagającą wiedzy fachowej, co potwierdzili słuchani przed sądem świadkowie (zeznania K. P. (1) z dnia 14 grudnia 2020 roku i D. M. (1) z dnia 8 lutego 2021 roku). Bank jednakże przyjął jasną zasadę odwołania się do wskazanej powyżej podstawy, ponieważ jest to powszechnie stosowane na rynku mechanizm, który jest zbieżny z mechanizmem ustalania kursu średniego przez Narodowy Bank Polski. Jeżeli przyjąć, że ustalenie w oparciu o FOREX kursu średniego jako niejasne, nieprecyzyjne, a ponadto dające możliwość manipulowania przez Bank kursami walut, to każde ustalenie średniego kursu będzie prowadziło do abuzywności, a przez to będzie uniemożliwiało stworzenia wzorca umowy, który nie byłby kwestionowany przez Urząd. Nie może przy tym dziwić, że pozwany nawet nie próbował wskazać w jaki inny sposób opisać średni kurs niż przyjęty przez powoda, jeżeli świadek D. M. (1) – dyrektor Departamentu Operacji Zagranicznych w Narodowym Banku Polskim wskazał, że NBP przyjął podobny do powoda sposób ustalania kursu średniego.

Natomiast uznanie za rażące naruszenie interesu konsumenta ustalanie kursów „najpóźniej do godziny 9.30” jest zarzutem zupełnie bezzasadnym i niczym nieudowodnionym. Nawet przy kontroli abstrakcyjnej pozwany, nakładając w oparciu o takie uzasadnienie milionowej kary, powinien przynajmniej wskazać, że takie sytuacje mogłyby mieć miejsce chociażby hipotetycznie. Nie wykazano w żaden sposób aby od 2016 roku miała miejsce chociażby jedna taka sytuacja, że między godzinami 8.30 a 9.30 tak zmieniały się kursy, że Bank mógł przyjąć dla konsumenta szczególnie i rażąco niekorzystny wynik, nie mówiąc o tym, że takiej czynności dokonano. Pozwany zdaje się zupełnie nie zauważać, że przedstawiony przez Bank kurs średni danego dnia nie był używany jedynie do obliczania kursów w kwestionowanych umowach, ale także do innych rozliczeń dokonywanych przez Bank w związku z kredytami mieszkaniowymi i konsolidacyjnymi udzielonymi w walucie obcej. Absurdalne jest przy tym przyjęcie, że powód miałby tak ustalić kurs aby rażąco wysoko ustalić ratę dla kredytobiorcy, podczas gdy konsument może zakupić walutę gdziekolwiek indziej niż w Banku, a jednym ze źródeł zarobku Banku jest handel walutami.

Co do postanowienia dotyczącego sposobu zmiany przez Bank wysokości spreadu walutowego to w pierwszej kolejności należy wskazać, że w tym wypadku także brak wywodu co do możliwości zmiany spreadu a rażącego naruszenia interesów konsumentów.

Po wtóre jeżeli przyjąć, za podstawę naruszenia przez Bank art. 385 ³ pkt 19 k.c. to przepis ten stanowi, że niedozwolonymi postanowieniami umownymi są te, które w szczególności przewidują wyłącznie dla kontrahenta konsumenta jednostronne uprawnienie do zmiany, bez ważnych przyczyn, istotnych cech świadczenia. Sąd w pełni zaś zgadza się z powodem, że Bank wskazał w postanowieniu ważne przyczyny, dla których spread może być zmieniony i jest to katalog zamknięty. Nadto wskazano, że zmiana może nastąpić nie częściej jak raz w miesiącu o wartość wyrażoną w punktach procentowych zmiany określonych w tym postanowieniu podstaw. Tak więc wartość jest określona w umowie.

Mając powyższe na uwadze wskazać należy, że pozwany nie wykazał, aby wzorce umowne stosowane przez Bank, a kwestionowane przez powoda były sprzeczne z dobrymi obyczajami rażąco naruszając interesy konsumenta.

Wzorzec umowy to jednostronnie przygotowane z góry przed zawarciem umowy postanowienia (klauzule umowne) w postaci wzorów, regulaminów, ogólnych warunków, tabele opłat o cechach, które określają prawa i obowiązki stron, zwłaszcza wtedy, gdy znajduje się do nich odniesienie. (...) W kontekście stosowania wzorców umowy dochodzi do narzucenia woli silniejszego - profesjonalisty, co prowadzi do asymetrii w rozkładzie praw i obowiązków. W umowie zawieranej na podstawie wzorca umownego trudno jest mówić o konsensusie w takim rozumieniu, w jakim występuje on w umowach indywidualnie negocjowanych (E. Łętowska, Europejskie prawo umów konsumenckim, Warszawa 2004, s. 255).

Z art. 385 ¹ § 1 zdanie drugie k.c. wynika wyraźnie, że postanowienia określające główny przedmiot umowy (świadczenia główne) podlegają kontroli, jeżeli nie zostały sformułowane jednoznacznie. Wyłączenie kontroli postanowień określających główny przedmiot umowy (świadczenia główne) wiąże się z założeniem, że konsument ma zwykle świadomość ich treści, co jednak może dotyczyć tylko sytuacji, w której postanowienie zostało sformułowanie w sposób prosty i zrozumiały. Tylko wtedy konsument ma możliwość oceny rozmiarów swojego świadczenia i swobodnego porównania konkurencyjnych ofert występujących na rynku (Gudowski Jacek (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania. Część ogólna, wyd. II Lex Omega dla sądów).

W tym miejscu warto odwołać się do orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej dotyczącego wykładni art. 4 ust. 2 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich (Dz. U. z 1993 r., L 95, s. 29) zawartej w wyroku z dnia 20 września 2017 r., w sprawie C-186/16, zgodnie z którym wymóg wyrażenia warunku umownego prostym i zrozumiałym językiem oznacza, że w wypadku umów kredytowych instytucje finansowe muszą zapewnić kredytobiorcom informacje wystarczające do podjęcia przez nich świadomych i rozważnych decyzji. W tym względzie wymóg ów oznacza, że warunek dotyczący spłaty kredytu w tej samej walucie obcej co waluta, w której kredyt został zaciągnięty, musi zostać zrozumiany przez konsumenta zarówno w aspekcie formalnym i gramatycznym, jak i w odniesieniu do jego konkretnego zakresu, tak aby właściwie poinformowany oraz dostatecznie uważny i rozsądny przeciętny konsument mógł nie tylko dowiedzieć się o możliwości wzrostu lub spadku wartości waluty obcej, w której kredyt został zaciągnięty, ale również oszacować - potencjalnie istotne - konsekwencje ekonomiczne takiego warunku dla swoich zobowiązań finansowych.

Wywody odnoszące się do konsumenta dotyczą konsumenta w rozumienia art. 2 pkt 8 upnpr tj. konsumenta przeciętnego. Rozumie się przez to konsumenta, który jest dostatecznie dobrze poinformowany, uważny i ostrożny; oceny dokonuje się z uwzględnieniem czynników społecznych, kulturowych, językowych i przynależności danego konsumenta do szczególnej grupy konsumentów, przez którą rozumie się dającą się jednoznacznie zidentyfikować grupę konsumentów, szczególnie podatną na oddziaływanie praktyki rynkowej lub na produkt, którego praktyka rynkowa dotyczy, ze względu na szczególne cechy, takie jak wiek, niepełnosprawność fizyczna lub umysłowa.

Wskazanie na cechy takie jak dostateczne poinformowanie, uwaga oraz ostrożność określa pewien zespół cech mentalnych konsumenta (jego "przeciętność"), polegającą na tym, że z jednej strony możemy wymagać od niego pewnego stopnia wiedzy i orientacji w rzeczywistości, lecz z drugiej strony nie możemy uznać, że jego wiedza jest kompletna i profesjonalna oraz że konsument nie ma prawa pewnych rzeczy nie wiedzieć. Przeciętny konsument nie posiada wiedzy specjalistycznej w danej dziedzinie, ale przede wszystkim rozumie kierowane do niego informacje i potrafi je wykorzystać do podjęcia świadomej decyzji dotyczącej produktu, w omawianym przypadku – posiada świadomości mechanizmu spłat obowiązującego w Banku, w tym wybór optymalnej oferty przez porównanie oferty banku z ofertą podmiotów trzecich.

Sąd zgadza się z powodem, że pozwany nie przedstawił w decyzji żadnego wywodu co do przeciętnego konsumenta przyjętego w kontekście kwestionowanych klauzul. Pośrednio z treści wywodu pozwanego można przyjąć, że utożsamił on klienta Banku z roku 2006-2008 z klientem Banku zawierającym z Bankiem umowy w roku 2015-2016. Jest to ze wszech miar nieprawidłowe. Kryzys związany z udzielaniem kredytów mieszkaniowych i innych instrumentów finansowych jaki nastąpił w roku 2008 i następnych zmienił z całą pewnością wiedzę konsumenta o udzielanych przez Banki kredytach, o sposobie ich zabezpieczeń i spłaty rat. Świadczy o tym chociażby fakt, że około połowa konsumentów spłaca raty w walucie obcej, około 47% nabywa walutę kredytu w banku jak i poza nim, a jedynie około 1,5% dokonuje spłat wyłącznie przy zastosowaniu kwestionowanych klauzul (zeznania świadka A. P. z dnia 14 grudnia 2020 roku). Należy przy tym dodać, że to na pozwanym ciążył ciężar dowodu co do faktu przedstawienia modelu przeciętnego konsumenta w kontekście badanych umów. W decyzji model taki przedstawiony nie został.

Stosowana przez (...) Bank klauzula, oznaczona w zaskarżonej decyzji jako I.A., określa tryb ustalania przez Bank kurs kupna i sprzedaży walut obcych, ustalany przez Bank w każdy dzień roboczy, w oparciu o wzór, tworząc Tabelę Kursów ( cennik Banku). Druga zaś, tj. II.B. stanowi postanowienie umowne określające przesłanki zmiany wysokości Spreadu Walutowego względem wartości pierwotnie uzgodnionej przez strony i zawartej w umowie.

Klauzule te, mają zastosowanie w ramach wzorców umownych, na podstawie których zobowiązania konsumentów są zawsze wyrażone w walucie obcej. Ponadto, co podkreśla powód, zasadniczym obowiązkiem konsumenta jest spłata rat kredytu w walucie kredytu – walucie obcej. Wobec tego, to klient – konsument, decyduje o spłacie w walucie, którą posiada lub nabył na rynku. Ma także możliwość nabycia waluty w Banku, co wiąże się z odrębną transakcją wymiany walutowej. Na jej podstawie, klient może nabyć w Banku walutę wymaganą do spłaty raty. W tym miejscu zastosowanie znajdują klauzule określone przez Prezesa UOKiK w sentencji decyzji, bowiem zawierają zasady ustalania kursu walut, określenie spreadu walutowego i zasady jego zmiany. Transakcje wymiany walut mają postać transakcji dobrowolnych – są transakcjami odrębnymi od umów kredytu.

Prawdą jest, że konieczne jest aby ponoszone przez konsumenta koszty związane z zawarciem i wykonywaniem umów były oparte na obiektywnych i dostępnych dla konsumenta kryteriach. Jak wynika z zeznań świadka D. M., nie odbiegają one od standardów powszechnie stosowanych w tego typu instytucjach, a sposób ustalania Kursu Bazowego pokrywa się z zasadami ustalania kursu średniego waluty obcej przez Narodowy Bank Polski.

Jak ustalono, konsument, dwa dni robocze przed dokonaniem danej operacji wymiany walut zna rzeczywisty kurs, który zostanie zastosowany przez bank, co wynika z pkt 2.3.1.1. wzorca umowy kredytu mieszkaniowego z 4 stycznia 2016 r., który brzmi: (…)„Równowartość kwoty w złotych ustala się według kursu sprzedaży waluty obcej, obowiązującego w Banku na podstawie Tabeli Kursów na dwa dni robocze przed Datą Wymagalności każdej należności Banku”.(k. 18v akt adm.)

Niezmienna pozostaje w dalszym ciągu okoliczność, że konsument w każdej chwili ma możliwość spłacania kredytu z wykorzystaniem posiadanej przez siebie waluty obcej albo sprawdzenia oferty i warunków proponowanych przez inne banki lub kantory (internetowe lub stacjonarne), aby dokonać najkorzystniejszego dla siebie wyboru. Jak zeznał świadek K. P., konsumenci, znając kurs z wyprzedzeniem mogą zestawić go z sytuacją na rynku międzybankowym, do nich należy decyzja, czy chcą spłacać przez Tabelę Kursową (...) Banku czy dostać walutę w inny sposób.

Zdaniem Sądu, odwołanie strony powodowej jest zasadne, szczególnie w zakresie naruszenia przez Prezesa UOKiK art. 385 ¹ § 1 k.c. w zw. z art. 23b ust. 1 uokik. Jak już wyżej wskazano, zgodnie z art. 23a ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, zakazane jest stosowanie we wzorcach umów zawieranych z konsumentami niedozwolonych postanowień umownych, o których mowa w art. 385 ¹ § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny. Warunkiem naruszenia powyższego przepisu jest więc stosowanie we wzorcach umów zawieranych z konsumentami postanowień umownych naruszających art. 385 ¹ § 1 k.c., a więc nieuzgodnione indywidualnie, kształtujące prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy.

Ustawodawca, przyznając organowi regulacyjnemu kompetencję do nałożenia kary pieniężnej, uzależnił jej zastosowanie od uprzedniego wykazania w toku postępowania, że zachodzą przewidziane w ustawie przesłanki do wymierzenia przedsiębiorcy kary.

Zdaniem Sądu, pozwany nie wykazał zaistnienia w niniejszej sprawie przesłanek zawartych w art. 385 ¹ § 1 k.c., które uzasadniałyby stanowisko, jakoby zakwestionowane klauzule, którymi posługuje się Bank stanowiły klauzule o charakterze abuzywnym. Stanowisko tut. Sądu wynika przede wszystkim z braku argumentacji strony pozwanej w obszarze sprzeczności działań powoda z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając interesy konsumenta. Pozwany nie przedstawił wywodu w zakresie naruszenia dobrych obyczajów i rażącego naruszenia interesów konsumenta, który odnosiłby się bezpośrednio do badanych przez niego klauzul. Prezes UOKiK nie wykazał, jakoby poprzez stosowanie omawianych klauzul umownych bank działał w zamiarze pokrzywdzenia swoich klientów, w celu uzyskania dodatkowych, nierzetelnie pozyskanych korzyści, skoncentrowanych na pobieraniu zawyżonych opłat poprzez stosowanie przedmiotowych postanowień umownych. Sąd nie dopatrzył się argumentacji, pozwalającej na uznanie, że praktyka Banku w tym zakresie ma charakter sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszający interesy konsumentów. Dla przyjęcia abuzywności klauzul, konieczne jest spełnienie przesłanek zawartych przez ustawodawcę w przepisie art. 385 ¹ § 1 k.c. W przedmiotowym postępowaniu nie zgromadzono dowodów, na wykazanie, że kursy i zmiany wysokości spreadów mają wymiar nierynkowy lub nadmierny, co w konsekwencji przełożyłoby się na skorzystanie przez konsumenta z oferty wadliwej, nierynkowej i wysoce dla niego niekorzystnej. Należy przypomnieć, że w niniejszej sprawie, rozważania odnoszą się do klauzul zawartych w aneksach do umów oraz umowach o kredyt walutowy, czyli kredyt, w którym zobowiązanie konsumenta – klienta banku od początku i przez cały czas trwania umowy było wyrażone w walucie obcej.

Sąd podzielił argumentację strony powodowej w zakresie w jakim koncentruje się na braku wykazania przez pozwanego przesłanek umożliwiających uznanie kwestionowanych klauzul za abuzywne, co uzasadnia uchylenie zaskarżonej decyzji. W konsekwencji uchylenia zaskarżonej decyzji, nie zachodzi podstawa do nałożenia kary pieniężnej oraz nałożenia na powoda obowiązków informacyjnych i Sąd pomija rozważenie zarzutów dotyczących wymiaru nałożonej kary pieniężnej.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy na podstawie art. 479 ^31a § 3 k.p.c. uchylił zaskarżoną decyzję.

Uznając Prezesa UOKiK za przegrywającego sprawę stosownie do przepisu art. 98 k.p.c. zaliczono do niezbędnych kosztów procesu strony poniesione przez nią koszty sądowe w postaci opłaty od odwołania w wysokości 1000 zł oraz wynagrodzenie pełnomocnika procesowego powoda w wysokości 720 zł ustalone na podstawie § 14 ust. 2 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych wraz z opłatą od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł (1737 zł).

SSO Dariusz Dąbrowski