Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 marca 2021 r.

Sąd Okręgowy w Słupsku I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:	Sędzia Marek Nadolny
Protokolant:	st. sekr. sąd. Małgorzata Bugiel

po rozpoznaniu w dniu 2 marca 2021 r. w Słupsku

na rozprawie

sprawy z powództwa A. K. (1), W. K.

przeciwko S. L.,

A. D. (1)

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanych S. L. i A. D. (1) solidarnie na rzecz powodów A. K. (1) i W. K. kwotę 207.663,19 (dwieście siedem tysięcy sześćset sześćdziesiąt trzy 19/100) złote z ustawowymi odsetkami za opóźnienie na wypadek opóźnienia w płatności od dnia 14 wrzenia 2017 roku do dnia zapłaty;

2.  umarza postępowanie co do kwoty 118.400 (sto osiemnaście tysięcy czterysta) złotych;

3.  oddala powództwa w pozostałym zakresie;

4.  zasądza od pozwanych S. L. i A. D. (1) solidarnie na rzecz adwokat R. S. kwotę 3.011,04 (trzy tysiące jedenaście 04/100) złotych brutto tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej świadczonej na rzecz powodów z urzędu

5.  zasądza od Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Słupsku na rzecz adwokat R. S. kwotę 5.844,96 (pięć tysięcy osiemset czterdzieści cztery 96/100) złotych brutto tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej świadczonej na rzecz powodów z urzędu;

6.  zasądza od powodów A. K. (1) i W. K. na rzecz pozwanych S. L. i A. D. (1) kwotę 9.504 (dziewięć tysięcy pięćset cztery) złote tytułem kosztów procesu.

7.  nie obciąża stron pozostałymi kosztami procesu.

Na oryginale właściwy podpis

Sygn. akt I C 301/17

UZASADNIENIE

Powodowie A. K. (1) i W. K. domagali się zasądzenia solidarnie od pozwanych S. L. i A. D. (1) kwoty 610.000 zł. z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 24 sierpnia 2017 roku do dnia zapłaty. Nadto domagali się zasądzenia od pozwanych na swoja rzecz kosztów procesu.

Uzasadniając swoje stanowisko podali, że żądana kwota stanowi odszkodowanie za szkodę wyrządzoną im w związku z nienależytym wykonaniem zobowiązania pozwanych wynikającego z umowy pożyczki i przeniesienia własności nieruchomości na zabezpieczenie z dnia 31 października 2013 roku. Wskazali, że w sierpniu 2013 roku znaleźli się w trudniej sytuacji życiowej - powód uległ poważnemu wypadkowi komunikacyjnemu i było hospitalizowany w Szpitalu w L., a następnie w N.. Podkreślili, że wnuk powodów W. B., wywierał na powódkę naciski, by ta zawarła w imieniu własnym i powoda umowę pożyczki dla wnuka, zabezpieczając jej zwrot wspólnym majątkiem powodów. Wskazali, że powódka namowom tym uległa. Jednocześnie to wnuk powodów skontaktował się z pozwanymi i brał udział w przygotowaniach do umowy, a powódka stawiła się jedynie na podpisanie umowy w dniu 31 października 2013 roku. Zgodnie z jej postanowieniami pozwani udzielili powodom pożyczki w kwocie 250.000 zł. na okres do 30 kwietnia 2014 roku. Powodowie zarzucili, że w istocie pożyczka miała zostać udzielona wnukowi powodów, a rolą powodów miało być jedynie udzielnie zabezpieczenia rzeczowego tej pożyczki na nieruchomościach będących własnością powodów. Dalej podali, że umowę podpisała jedynie powódka – działająca w stanie silnego stresu - reprezentując również małżonka, który przebywał w szpitalu w N.. Przy czym – zdaniem powodów – doszło do wypłaty jedynie 135.000 zł. Odsetki od zawartej umowy miały być spłacone z należnością główną w łącznej kwocie 270.000 zł. Jako zabezpieczenie spłaty należności doszło do przeniesienia własności trzech nieruchomości stanowiących własność powodów na rzecz pozwanych w udziale po ½ części na rzecz każdego z nich. Pozwani zobowiązali się zwrotnie przenieść na powodów własność tych nieruchomości na wypadek spłaty pożyczki. Dalej powodowie wskazali, że w ich ocenie doszło do wyzysku powodów, chociaż nie wskazują tego jako podstawy powództwa. Podkreślali, że powódka nie rozumiała zapisów umowy oraz to, że wartość nieruchomości znacznie przewyższała wysokość udzielonej pożyczki. Pozwani na wypadek nie dokonania spłaty pożyczki mogli zatrzymać na swoją wyłączną własność przedmiotowe nieruchomości z rozliczeniem z powodami poprzez zapłatę różnicy pomiędzy wartością nieruchomości deklarowaną w umowie tj. 500.000 zł., a istniejącą kwota zadłużenia lub dokonać sprzedaży nieruchomości na rzecz dowolnych osób z obowiązkiem poinformowania powodów o osobie nabywcy i oferowanej cenie na trzy tygodnie przed planowaną sprzedażą, a jeśli powodowie nie spłacą pożyczki – dokonanie sprzedaży i rozliczenie się z powodami poprzez zapłatę różnicy pomiędzy uzyskaną ceną, a kwotą istniejącego zadłużenia. Zarzucili, że pozwani nie zawiadomili ich o planowanej sprzedaży nieruchomości, a nadto sprzedali je za kwotę niższą niż udzielona pożyczka, tj. kwotę 283.400 zł. W ich ocenie pozwani dokonując sprzedaży nie zachowali należytej staranności przy dokonywaniu ustalenia ceny sprzedaży – według nich już jedna z nieruchomości miała wartość przynajmniej 500.000 zł. Takie zachowanie pozwanych było zawinione, tylko bowiem w ich interesie było sprzedanie nieruchomości za cenę jak najniższą, aby nie rozliczać się z powodami (k. 2-12). Powodowie zarzucili pozwanym również nie dochowanie ogólnej staranności wymaganej w stosunkach tego rodzaju, polegającej na sprzedaży nieruchomości nie za cenę możliwą do uzyskania na wolnym rynku w tamtym czasie. Wywodzili, że dla dokonania rozliczeń przy sprzedaży nieruchomości wiążąca była dla stron ich wartość ustalona przez strony – 500.000 zł. (k.192-195).

Powodowie zwolnieni zostali od kosztów sądowych w sprawie (k.82). Został też dla nich ustanowiony pełnomocnik z urzędu w osobie adwokata (k.81).

Do sprawy – na skutek zawiadomienia Sądu – przystąpił Prokurator Okręgowy w S. (k.101). Następnie z udziału w sprawie odstąpił (k.301).

Pozwani S. L. i A. D. (1) w odpowiedzi na pozew wnieśli o oddalenie powództwa oraz zasądzenie na swoją rzecz kosztów procesu.

W uzasadnieniu podali, że pierwotnie umowa pożyczki miała być zawarta w połowie października 2013 roku, a pożyczkodawcą w miejsce A. D. (1) miał być W. W. (1). Jednakże do zawarcia umowy nie doszło z uwagi na wady zawarte w pełnomocnictwie jakim dysponowała powódka, a udzielonym jej przez pozwanego. Zmiana pożyczkodawcy nastąpiła z uwagi na brak możliwości stawienia się u notariusza przez W. W. (1) w dniu zawarcia umowy. Pozwani podkreślili ten fakt, albowiem powódka otrzymała wcześniej projekt przedmiotowej umowy, w której jako jeden pożyczkodawców wskazany był właśnie W. W. (2). Dalej podali, że pismem datowanym na 5 maja 2014 roku, zawiadomili powodów na adres podany w akcie notarialnym – zgodnie z umową - o zamiarze sprzedaży nieruchomości na rzez A. i Z. W. za cenę 280.000 zł. Przesyłka po jej dwukrotnym awizowaniu zwrócona została pozwanemu S. L.. Dodatkowo pismem z dnia 27 czerwca ponownie poinformowali powodów o zamiarze sprzedaży nieruchomości. Również i ta przesyłka została zwrócona po jej dwukrotnym awizowaniu. Pozwani wskazali, że w konsekwencji – realizując swoje umowne uprawnienie – sprzedali przedmiotowe nieruchomości na rzecz A. W. za kwotę 280.000 zł. Zarzucili, że kwota ta nie zaspokajała ich wszystkich roszczeń wobec powodów, albowiem stan zadłużenia na dzień sprzedaży tj. 16 września 2014 roku – wraz z odsetkami umownymi od kapitału w wysokości 16% rocznie za okres od 1 maja do 15 września 2014 roku - wynosił 285.122 zł. – z czego kwotę 15.122 zł. stanowiły właśnie odsetki za okres po 1 maja 2014 roku. Twierdzili, że kwota 500.000 zł. ustalona w umowie stanowiła realną wartość nieruchomości – odpowiadała bowiem sumie udzielonej pożyczki oraz sumie wartości hipotek obciążających jedną z nieruchomości – w wysokości 230.000 zł. na pozwanych bowiem ciążyłby obowiązek spłaty przedmiotowych hipotek na rzecz Banku Spółdzielczego w Ł.. Za taką argumentacją – zdaniem pozwanych – przemawiało i to, że sami powodowie wzywając pozwanych do zapłaty pierwotnie domagali się kwoty 80.000 zł. tytułem rozliczenia nadwyżki ze sprzedaży nieruchomości. Pozwani podali, że według ich oceny powodowie od wartości nieruchomości – 500.000 zł. odjęli wysokość zadłużenia – 270.000 zł. oraz wartość obciążenia hipotecznego, która powinna wynosić w dacie pisma powodów 150.000 zł. Zarzucili również, że powodowie nie przedłożyli pozwanym udokumentowanego rzeczywistego zadłużenia wobec Banku Spółdzielczego w Ł., poprzestając na ich oświadczeniu w tym zakresie. Nadto podkreślili, że powodowie prowadzili działalność gospodarczą i nie byli osobami nieporadnymi. Podali również, że przeciwko pozwanym toczyły się postępowania egzekucyjne – także w zakresie egzekucji z nieruchomości. Dodatkowo zarzucili, że budynek posadowiony na jednej z nieruchomości dotknięty był istotna wadą – nie został zgłoszony do użytkowania, mimo faktycznego użytkowania go przez powodów. W konsekwencji nabywca nieruchomości, który nabył ja od pozwany podjął czynności w celu zakończenia procesu budowlanego i uzyskania pozwolenia na użytkowanie. Wskazali, że nie trudnią się zawodowo udzielaniem pożyczek. Zanegowali żądanie powodów również w zakresie wskazanej tam solidarności po stronie pozwanych (k.122-135).

Pismem datowanym na 30 września 2019 roku powodowie zmodyfikowali powództwo domagając się zasądzenia solidarnie od pozwanych na rzecz powodów kwoty 491.600 zł. ustawowymi odsetkami od dnia 24 sierpnia 2017 roku do dnia zapłaty, a ewentualnie na wypadek uznania przez Sąd, że pozwani udowodnili działanie w warunkach sprzedaży wymuszonej – kwoty 400.000 zł. z ustawowymi odsetkami od dnia 24 sierpnia 2017 roku do dnia zapłaty (k.681-682).

W konsekwencji powodowie zrzekli się roszczenia poza kwotę 491.600 zł. (k.692).

SĄD USTALIŁ, CO NASTĘPUJE

Powód W. K. uczestniczył w wypadku drogowym, w wyniku którego został hospitalizowany 26 sierpnia 2013 roku w Samodzielnym Publicznym Specjalistycznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej w L.. Przebywał tam do 4 września 2013 roku, kiedy to przetransportowany został karetką do dalszego leczenia w miejscu zamieszkania na terenie N..

Okoliczności bezsporne.

W dniu 31 października 2013 roku powodowie A. K. (1) i W. K. zawarli z pozwanymi S. L. i A. D. (1) przed notariuszem w G. R. K. w formie aktu notarialnego umowę pożyczki oraz umowę przeniesienia własności nieruchomości na zabezpieczenie. W imieniu powoda, do umowy stanęła powódka w oparciu o udzielone jej przez męża pełnomocnictwo. Na podstawie tejże umowy pozwani udzielili solidarnie powodom pożyczki w wysokości 250.000 zł. na okres od 31 października 2013 roku do 30 kwietnia 2014 roku. Powódka w imieniu własnym i męża potwierdziła i pokwitowała jej odbiór. Pożyczka pochodziła w równych częściach z majątków obu pozwanych. Strony ustaliły oprocentowanie pożyczki na kwotę 16% w skali roku, a w przypadku opóźnienia wysokość odsetek ustalono na stopę odsetek maksymalnych określonych w art. 359 §2 ¹ k.c. Strony postanowiły dalej, że kwota odsetek zapłacona zostanie jednorazowo łącznie z kwotą kapitału pożyczki, co stanowić miało kwotę 270.000 zł., przy czym zwrot miał nastąpić na rzecz każdego z pozwanych w kwocie po 135.00 zł. Powodowie poddali się co do obowiązku solidarnego zwrotu pożyczki – 270.000 zł. w terminie do 30 kwietnia 2014 roku – rygorowi egzekucji, stosownie do art. 777§1 pkt 4 k.p.c. Powodowie w celu zabezpieczenia wierzytelności wynikającej z powyższej umowy pożyczki, przenieśli własność nieruchomości objętych księgami wieczystymi prowadzonymi przez Sąd Rejonowy w L.: (...), (...) oraz (...) na rzecz pozwanych w udziale po ½ części na każdego z nich. Pierwsza z nieruchomości obciążona była czterema hipotekami: pierwsza umowną zwykłą w kwocie 70.000 zł. na rzecz Banku Spółdzielczego z siedzibą w Ł. z tytułu pożyczki (...) z dnia 15 stycznia 2009 roku, druga umowną kaucyjną do kwoty 35.000 zł. na rzecz Banku Spółdzielczego z siedzibą w Ł. z tytułu pożyczki (...) z dnia 15 stycznia 2009 roku, trzecia umowną zwykłą w kwocie 100.000 zł. na rzecz Banku Spółdzielczego z siedzibą w Ł. z tytułu pożyczki (...) z dnia 23 listopada 2009 roku, czwarta umowną kaucyjną do kwoty 30.000 zł. na rzecz Banku Spółdzielczego z siedzibą w Ł. z tytułu pożyczki (...) z dnia 23 listopada 2009 roku. Powodowie oświadczyli, że wysokość zadłużenia wobec na rzecz Banku Spółdzielczego z siedzibą w Ł. wynosi około 135.000 zł.

W przypadku zwrotu pożyczki wraz z odsetkami w umówionym terminie do 30 kwietnia 2014 roku, pozwani zobowiązali się do powrotnego przeniesienia na rzecz powodów przedmiotowych praw własności co do powyższych nieruchomości – najpóźniej w terminie miesiąca od dokonania terminowej spłaty pożyczki z odsetkami.

Nieruchomości pozostały w posiadaniu powodów.

Dalej strony ustaliły, że w przypadku braku spłaty pożyczki wraz z odsetkami w ustalonym terminie, pozwani uprawnieni będą do wyboru jednego ze sposobów zabezpieczenia:

1.  zatrzymania jako właściciele przedmiotowych nieruchomości, bez obowiązku ich zwrotu na rzecz powodów z zaliczeniem wartości nieruchomości określonej przez stronę na poczet długu

2.  sprzedaży powyższych nieruchomości na rzecz dowolnych osób z obowiązkiem powiadomienia powodów na co najmniej trzy tygodnie przed planowaną sprzedażą o osobie nabywcy i oferowanej cenie zakupu – w którym to terminie powodowie mieli prawo spłacić całą kwotę pożyczki wraz z odsetkami i żądać przeniesienia na nich opisanych nieruchomości będących przedmiotem zabezpieczenia.

O wyborze sposobu zaspokojenia pozwani mieli powiadomić powodów listem poleconym na adres wskazany w niniejszym akcie lub inny znany pozwanym w terminie 30 dni od dnia, w którym spłata należności miała nastąpić. Z chwila zawiadomienia lub niepodjęcia dwukrotnie awizowanej przesyłki przez powodów roszczenie o zwrotne przeniesienie własności wygasa z zastrzeżeniem sytuacji wiążącej się z drugim sposobem zaspokojenia pozwanych. Strony ustaliły również, że w przypadku zatrzymania przez pozwanych prawa własności nieruchomości, podstawą rozliczenia będzie ustalona przez strony wartość nieruchomości w ten sposób, że ewentualna nadwyżka pozostała po zaspokojeniu długu zostanie wypłacona powodom w terminie 14 dni po wezwaniu do jej zwrotu – solidarnie na rachunek bankowy lub gotówką za pokwitowaniem.

Wartość łączną wszystkich nieruchomości strony określiły na kwotę 500.000 zł.

Powodowie w akcie podali swój adres: ul. (...), N..

Nikt nie zgłaszał uwag, pytań, wątpliwości co do treści umowy.

DOWÓD: umowa pożyczki oraz umowa przeniesienia własności nieruchomości z 31 października 2013 roku zawarta przed notariuszem w G. R. R. A nr (...) (k.115), zeznanie świadka R. K. (protokół rozprawy z dnia 28 listopada 2017 roku 00:12:14-00:45:11; k.269v-271), pełnomocnictwo powoda dla powódki z dni 24 października 2013 roku wraz z tłumaczeniem (k.287-294), zeznanie powoda (protokół rozprawy z dnia 1 października 2019 roku 00:19:53-00:45:47; k.692v-693v), zeznanie powódki (protokół rozprawy z dnia 1 października 2019 roku 00:46:14-01:13:48; k.693v-694), zeznanie pozwanego S. L. (protokół rozprawy z dnia 1 października 2019 roku 01:15:27-01:43:43; k.694-695), zeznanie pozwanego A. D. (1) (protokół rozprawy z dnia 1 października 2019 roku 01:43:43-01:51:01; k.695).

Pierwotnie umowa pożyczki miała być zawarta w połowie października 2013 roku, a pożyczkodawcą w miejsce A. D. (1) miał być W. W. (2). Jednakże do zawarcia umowy nie doszło z uwagi na wady zawarte w pełnomocnictwie jakim dysponowała powódka, a udzielonym jej przez pozwanego. Zmiana pożyczkodawcy nastąpiła z uwagi na brak możliwości stawienia się u notariusza przez W. W. (2) w dniu zawarcia umowy. Powódka otrzymała wcześniej projekt przedmiotowej umowy, w której jako jeden pożyczkodawców wskazany był właśnie W. W. (2).

DOWÓD: zeznanie świadka R. K. (protokół rozprawy z dnia 28 listopada 2017 roku 00:12:14-00:45:11; k.269v-271), zeznanie świadka W. W. (2) (protokół rozprawy z dnia 16 stycznia 2018 roku 00:03:17-00:44:25; k.305v-307), zeznanie pozwanego S. L. (protokół rozprawy z dnia 1 października 2019 roku 01:15:27-01:43:43; k.694-695), zeznanie pozwanego A. D. (1) (protokół rozprawy z dnia 1 października 2019 roku 01:43:43-01:51:01; k.695).

Pismem datowanym na 5 maja 2014 roku, pozwani zawiadomili powodów – wobec braku w umówionym terminie spłaty pożyczki wraz z odsetkami – o sprzedaży nabytych nieruchomości A. i Z. W. za cenę 280.000 zł. Pismo o tożsamej treści sformułowali 27 czerwca 2014 roku.

DOWÓD: pismo pozwanych z dnia 5 maja 2014 roku z dowodem nadania i potwierdzeniem awizowania (k.144-146), pismo pozwanych z dnia 27 czerwca 2014 roku z dowodem nadania i potwierdzeniem awizowania (k.148-149), zeznanie pozwanego S. L. (protokół rozprawy z dnia 1 października 2019 roku 01:15:27-01:43:43; k.694-695).

W latach 2012 – 2015 toczyły się przeciwko powodom postępowania egzekucyjne. Prowadzona była przeciwko nim również egzekucja z nieruchomości.

DOWÓD: informacja komornika (k.591, 603).

Powodowie posiadali zadłużenie wobec Urzędu Skarbowego w L..

DOWÓD: informacja Naczelnika Urzędu Skarbowego w L. (k.601).

Pozwany S. L. potrzebował środków na zapłatę za mieszkanie, które miała odebrać, a pozwany A. D. (1) potrzebował pieniędzy na budowę domu. Nie mogli dłużej czekać na zwrot pożyczki przez powodów.

DOWÓD: zeznanie pozwanego S. L. (protokół rozprawy z dnia 1 października 2019 roku 01:15:27-01:43:43; k.694-695), zeznanie pozwanego A. D. (1) (protokół rozprawy z dnia 1 października 2019 roku 01:43:43-01:51:01; k.695).

Pozwani A. D. (1) i S. L. sprzedali A. W. trzy nabyte od powodów udziały - po ½ części - w prawie własności trzech nieruchomości - za łączną cenę 280.000 zł. W imieniu kupującej działał jej syn W. W. (2). Jedna z trzech nieruchomości – objęta księgą wieczystą (...) obciążona była czterema hipotekami: pierwsza umowną zwykłą w kwocie 70.000 zł., druga umowną kaucyjną do kwoty 35.000 zł., trzecia umowną zwykłą w kwocie 100.000 zł., czwarta umowną kaucyjną do kwoty 30.000 zł. Termin spłaty zobowiązań, które owe hipoteki zabezpieczały, upłynął 13 sierpnia 2013 roku.

DOWÓD: umowa sprzedaży z dnia 16.09.2014 roku Rep. A (...) sporządzona przed notariuszem w S. H. S. (k.111; 150-153), zeznanie świadka W. W. (2) (protokół rozprawy z dnia 16 stycznia 2018 roku 00:03:17-00:44:25; k.305v-307), zeznanie pozwanego S. L. (protokół rozprawy z dnia 1 października 2019 roku 01:15:27-01:43:43; k.694-695).

Powodowie pismem datowanym na 29 września 2014 roku wezwali pozwanych do zapłaty kwoty 80.000 zł. w terminie 14 dni od otrzymania wezwania. Podali, że stanowi ona rozliczenie nadwyżki ze sprzedaży nieruchomości, wynikające z zawartej umowy z dnia 31 października 2013 roku. Zaznaczyli jednocześnie, że to na pozwanych spoczywa obowiązek spłaty hipotek obciążających jedna z nieruchomości.

DOWÓD: wezwanie z dnia 29 września 2014 roku (k.154), zeznanie powoda (protokół rozprawy z dnia 1 października 2019 roku 00:19:53-00:45:47; k.692v-693v), zeznanie powódki (protokół rozprawy z dnia 1 października 2019 roku 00:46:14-01:13:48; k.693v-694), zeznanie pozwanego S. L. (protokół rozprawy z dnia 1 października 2019 roku 01:15:27-01:43:43; k.694-695).

W dniu 15 stycznia 2014 roku Sąd Rejonowy w Lęborku oddalił wniosek powodów o wpisanie hipoteki mającej obciążać nieruchomość objętą księgą wieczystą (...), albowiem właścicielami tej nieruchomości po ½ części byli pozwani. Powodowie wniosek o wpis hipoteki złożyli 9 stycznia 2014 roku.

Pozwany M. L. wraz z osobą trzecią zawarł już wcześniej – w dniu 24 października 2012 roku umowę pożyczki, w której zabezpieczeniem było przewłaszczenie nieruchomości. Wobec spłaty pożyczki zwrotnie przeniósł on własność nieruchomości na poprzedniego właściciela – pożyczkobiorcę.

Okoliczności bezsporne.

J. W. na zlecenie A. W., reprezentowanej przez syna W. W. (2) przeprowadziła czynności wiążące się z uzyskaniem dokumentacji budowlanej umożliwiającej uzyskanie pozwolenia na użytkowanie budynku znajdującego się na jednej z przedmiotowych nieruchomości, po uprzednim przeniesieniu decyzji o pozwoleniu na budowę na A. W., przeprowadzeniu inwentaryzacji, pozyskaniu dokumentów związanych pomiarem geodezyjnym powykonawczym, zaświadczeń o wykonanych przyłączach. Koszty jaki poniosła A. W. w związku z tymi czynnościami to kwota około 10.000 zł.

DOWÓD: zeznanie świadka J. W. (protokół rozprawy z dnia 13 marca 2018 roku 00:03:12-00:33:20; k.347v-349).

Zadłużenie powodów wobec Banku Spółdzielczego w Ł. na dzień 16 września 2014 roku z tytułu pożyczki (...) z dnia 15 stycznia 2009 roku wynosiło 14.000 zł., a z tytułu pożyczki (...) z dnia 23 listopada 2009 roku wynosiło 25.000 zł.

Natomiast zadłużenie powodów z tytułu pożyczki nr (...) z dnia 22 grudnia 2010 roku wynosiło na 31 grudnia 2015 roku 79.808,78 zł. i zostało spłacone 30 czerwca 2016 roku.

DOWÓD: zaświadczenie banku z dnia 25.10.2017 roku (k.218), informacja banku z dnia 16.02.2019 roku (k.604-614).

Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego w L. wydał dnia 24 lutego 2015 roku zaświadczenie równoznaczne z brakiem sprzeciwu w sprawie użytkowania budynku mieszkalnego jednorodzinnego w zabudowie szeregowej usytuowanego na działce nr (...) obr. 1 w Ł. zrealizowanego na podstawie pozwolenia na budowę wydanego przez kierownika urzędu rejonowego w L. nr(...)z dnia 30 grudnia 1998 toku, zmienionego pozwoleniem wydanym przez Starostę (...) nr (...) z dnia 15 listopada 2007 roku, zmienionego pozwoleniem nr(...) z dnia 4 lutego 2015 roku. Wydane ono zostało na rzecz A. W..

DOWÓD: zawiadomienie i zaświadczenie (k.304), zeznanie świadka J. W. (protokół rozprawy z dnia 13 marca 2018 roku 00:03:12-00:33:20; k.347v-349), informacja Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego (k.602)..

Przedmiotowe nieruchomości zostały przez A. W. zbyte w roku 2014 - 2016 za łączną kwotę 813.500 zł.

DOWÓD: zeznanie świadka W. W. (2) (protokół rozprawy z dnia 16 stycznia 2018 roku 00:03:17-00:44:25; k.305v-307), umowy sprzedaży (k.328-340, 775-792, 806-811).

Wartość nieruchomości objętej księgą wieczystą (...) na dzień 16 września 2014 roku wynosiła 89.000 zł., a dla sprzedaży wymuszonej – gdy sprzedający znajduje się pod presją konieczności sprzedaży - 82.800 zł.

DOWÓD: opinia biegłej A. D. (2) (k.380-410,523-529, protokół rozprawy z dnia 22 stycznia 2019 roku 00:06:42-00:43:16; k.578v-579v, 722-725).

Wartość nieruchomości objętej księgą wieczystą (...) na dzień 16 września 2014 roku wynosiła 145.300 zł., a dla sprzedaży wymuszonej – gdy sprzedający znajduje się pod presją konieczności sprzedaży - 135.100 zł.

DOWÓD: opinia biegłej A. D. (2) (k.411-441, 523-529, protokół rozprawy z dnia 22 stycznia 2019 roku 00:06:42-00:43:16; k.578v-579v, 722-725).

Wartość nieruchomości objętej księgą wieczystą (...) na dzień 16 września 2014 roku wynosiła 537.300 zł., a dla sprzedaży wymuszonej – gdy sprzedający znajduje się pod presją konieczności sprzedaży - 462.100 zł.

DOWÓD: opinia biegłej A. D. (2) (k.442-479, 523-529, protokół rozprawy z dnia 22 stycznia 2019 roku 00:06:42-00:43:16; k.578v-579v, 722-725).

W czerwcu 2017 roku powodowie A. K. (1) i W. K. kierowali do pozwanych S. L. i A. D. (1) wezwania do wykonania obowiązków umownych i zwrotu nadwyżki ceny powstałej ze sprzedaży nieruchomości, których własność została na nich przeniesiona przez powodów jako zabezpieczenie spłaty umowy pożyczki, w terminie 14 dni od daty otrzymania wezwania. Powodowie nie wskazali kwoty, której zwrotu się domagali.

Natomiast w sierpniu 2017 roku powodowie domagali się od pozwanych zapłaty na swoją rzecz kwoty 418.500 zł. nadwyżki powstałej ze sprzedaży przedmiotowych nieruchomości przez pozwanych oraz zapłaty kwoty 220.000 zł. tytułem naprawienia szkody wyrządzonej im przez nienależyte wykonanie umowy.

Wezwania miały formę pisemną, a przesłane zostały pozwanym w formie listów poleconych za pośrednictwem Poczty Polskiej S.A.

Okoliczności bezsporne.

Sąd Okręgowy w Gdańsku postanowieniem z 26 kwietnia 2019 roku w sprawie (...) utrzymał w mocy postanowienie Prokuratora Prokuratury G. – Ś. w G. z dnia 28 listopada 2018 roku umarzające śledztwo w sprawie doprowadzenia w dniu 31 października 2013 roku w G. A. K. (2) i W. K. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w postaci trzech nieruchomości stanowiących ich własność poprzez wprowadzenie w błąd co do rzeczywistej treści i skutków prawnych umowy pożyczki oraz umowy przeniesienia własności nieruchomości na zabezpieczenie z dnia 31 października 2013 roku, a przez to wyrządzenie powodom szkody w łącznej kwocie 610.000 zł.

DOWÓD: postanowienie Sądu Okręgowego w Gdańsku z 26.04.2019 roku w sprawie (...)z uzasadnieniem (k.637-643, 648-660).

Decyzją z dnia 9 września 2019 roku Naczelnik Urzędu Skarbowego określił wysokość zobowiązania podatkowego w podatku od czynności cywilnoprawnych z tytułu umowy sprzedaży zawartej 16 września 2014 roku, której przedmiotem były objęte niniejszym postępowaniem nieruchomości na kwotę 9.400 zł. po ustaleniu łącznej wartości tychże nieruchomości na 470.000 zł. Decyzja dotyczyła A. W..

DOWÓD: decyzja Naczelnika Urzędu Skarbowego w L. z dnia 9.09.2019 roku (k.684-691, 703), informacja Naczelnika Urzędu Skarbowego w L. z dnia 11.10.2019 roku (k.702).

SĄD ZWAŻYŁ, CO NASTĘPUJE

Powództwo tylko w części zasługuje na uwzględnienie.

Powyższy stan faktyczny był w części bezsporny i znalazł potwierdzenie w zeznaniach świadków oraz zeznaniach stron, złożonych w sprawie dokumentach.

W ocenie Sądu, złożone przez strony dokumenty i zeznania – w zakresie objętym ustaleniami faktycznymi tworzyły spójną i logiczną całość, wzajemnie się uzupełniając. Nie zawierały informacji sprzecznych bądź wzajemnie się wykluczających. W konsekwencji Sąd uznał je za wiarygodne.

Sąd odmówił wiarygodności zeznaniom stron w zakresie, w jakim uzasadniali wskazany – na gruncie niniejszej sprawy – sposób w jaki ustalona miała być wartość przedmiotowych nieruchomości. Zdaniem Sądu obie strony starały się przedstawić ową kwestie w sposób mający uzasadnić ich obecne stanowiska procesowe, uzasadnić dokonane wcześniej czynności prawne i faktyczne podejmowane w związku z zawartą w dniu 31 października 2013 roku umową. Przy czym w ocenie Sądu zarówno twierdzenia powodów jak i pozwanych pozostają w sprzeczności z wykładnią owej umowy oraz zasadami doświadczenia życiowego.

Przede wszystkim wskazać należy, że stosownie do art. 354 k.c. dłużnik powinien wykonać zobowiązanie zgodnie z jego treścią i w sposób odpowiadający jego celowi społeczno-gospodarczemu oraz zasadom współżycia społecznego, a jeżeli istnieją w tym zakresie ustalone zwyczaje - także w sposób odpowiadający tym zwyczajom (§1). Jednocześnie

w taki sam sposób powinien współdziałać przy wykonaniu zobowiązania wierzyciel (§2).

Treść zobowiązania w rozumieniu powyższego przepisu, to przede wszystkim uprawnienia i obowiązki stron, które są wyraźnie, w sposób niebudzący wątpliwości, określone w ramach łączącego strony stosunku prawnego, w tym również w zakresie odnoszącym się do sposobu wykonania zobowiązania. Konieczność odwołania się do kryteriów art. 354 k.c. występuje zatem wtedy, gdy z tak rozumianej treści zobowiązania nie wynika w sposób dostatecznie jednoznaczny, jaki ma być sposób jego wykonania, a także gdy np. oczekiwania każdej ze stron są w danych okolicznościach różne i nie zostały uzgodnione w momencie powstania zobowiązania. Wynikają stąd dalsze konsekwencje. Po pierwsze, przy ustaleniu należytego sposobu wykonania zobowiązania należy sięgnąć w pierwszej kolejności do treści samego zobowiązania. Po drugie, kryteria odwołujące się do celu społeczno-gospodarczego, zasad współżycia społecznego oraz ustalonych zwyczajów nie mają charakteru nadrzędnego w stosunku do powinności płynących bezpośrednio z treści samego zobowiązania i nie mogą prowadzić do wniosków z nią sprzecznych.

Zdaniem Sądu na gruncie niniejszej sprawy strony nie ustaliły w wiążącej umowie w sposób jednoznaczny, precyzyjny jaką wartość nieruchomości należy przyjąć w przypadku, gdy powodowie nie spłacą zadłużenia wraz z odsetkami, a pozwani nie zdecydują się na zatrzymanie nieruchomości, a podejmą decyzję o jej sprzedaży. Strony określiły precyzyjnie jedynie sytuację wiążącą się z zatrzymaniem przez pozwanych na własność owych nieruchomości. Wówczas to określiły, że cena nieruchomości przyjęta do rozliczeń wynosić miała 500.000 zł.

Wniosek o konieczność niejako posiłkowego stosowania art. 354 k.c., znajduje swoje uzasadnienie przede wszystkim w postulacie respektowania autonomii woli stron potwierdzonym jednoznacznie na odcinku stosunków obligacyjnych przez art. 353 ¹ k.c. W konsekwencji można stwierdzić, że oceny wynikające z celu społeczno-gospodarczego, zasad współżycia społecznego oraz ustalonych zwyczajów mają charakter uzupełniający, a nie nadrzędny w stosunku do treści samego zobowiązania.

Dodatkowo zwrócić należy też uwagę na art. 65 k.c. nakazujący tłumaczyć oświadczenie woli tak, jak tego wymagają ze względu na okoliczności, w których złożone zostało, zasady współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje (§1). Jednocześnie w umowach należy raczej badać, jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu (§2).

Przepis akcentuje taki sposób rozumienia treści oświadczeń woli, jaki może być zrekonstruowany na podstawie zewnętrznych, weryfikowalnych reguł znaczeniowych związanych z kontekstem, w jakim dochodzi do złożenia oświadczenia woli. Rekonstrukcja zgodnego zamiaru stron oraz celu umowy również powinna dokonywać się na podstawie kryteriów weryfikowalnych, o znaczeniu zrozumiałym co najmniej dla drugiej strony, kontrahenta, z którym zawierana jest umowa. Właśnie znaczenie, a nie wyłącznie subiektywna wola i przekonanie składającego oświadczenie, ma być podstawą do określenia wynikających skutków prawnych i ukształtowania stosunków pomiędzy stronami.

Stosunek obligacyjny zakłada istnienie więzi pomiędzy dłużnikiem i wierzycielem, której wyrazem może być nakaz współdziałania stron przy wykonaniu świadczenia. Ma to znaczenie szczególnie istotne przy wykonaniu zobowiązań wzajemnych. Ocena zachowania wierzyciela podlega również kryteriom wynikającym z celu społeczno-gospodarczego zobowiązania, zasad współżycia społecznego i ustalonych zwyczajów. Naruszenie wymaganej wobec wierzyciela powinności współdziałania z dłużnikiem przy wykonaniu zobowiązania może stanowić podstawę uznania jego przyczynienia się do szkody wyrządzonej niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem zobowiązania.

Przy czym przepis art. 355 §1 k.c. nakłada na dłużnika również obowiązek dochowania staranności ogólnie wymaganej w stosunkach danego rodzaju (tzw. należytej staranności). Pojęcie należytej staranności jest zawsze konfrontowane z konkretnymi okolicznościami danej sytuacji i z zachowaniem konkretnego dłużnika, co prowadzi do względnej relatywizacji stosowanych mierników obiektywnych. Zob. też w tym kierunku wyr. SN z 23.10.2003 r. ((...), L.), zgodnie z którym przepis art. 355 § 1 "stawia dłużnikowi wymaganie wykonywania zobowiązania z należytą starannością, to jest starannością ogólnie wymaganą w stosunkach danego rodzaju. Wzorzec należytej staranności ma charakter obiektywny. O tym, czy na tle konkretnych okoliczności można osobie zobowiązanej postawić zarzut braku należytej staranności w dopełnieniu obowiązków, decyduje nie tylko niezgodność jego postępowania z przyjętym modelem, lecz także uwarunkowana doświadczeniem życiowym możliwość i powinność przewidywania odpowiednich następstw zachowania. Miernik postępowania dłużnika, którego istota tkwi w zaniechaniu dołożenia staranności, nie może być formułowany na poziomie obowiązków nie dających się wyegzekwować, oderwanych od doświadczeń i konkretnych okoliczności. Ujęcie należytej staranności przyjęte operuje obiektywnym wzorcem wymaganej staranności. Poziom wymaganej staranności nie jest zatem określany w odniesieniu do indywidualnych cech podmiotowych i możliwości konkretnego dłużnika wykonującego zobowiązanie, ale w relacji do zobiektywizowanego miernika staranności przyjmowanego w danej sferze stosunków. Wzorzec stosunków danego rodzaju określa taki poziom staranności, jaki jest wymagany w odniesieniu do określonej kategorii stosunków zobowiązaniowych. W dziedzinie stosunków kontraktowych wzorzec wymaganej staranności jest tworzony przede wszystkim z uwzględnieniem charakteru zobowiązania.

W konsekwencji Sąd dokonał analizy i wykładni wiążącej strony umowy, by ustalić racjonalny w świetle treści samej umowy oraz powołanych przepisów sposób, w jaki strony zamierzały ustalić wartość nieruchomości w przypadku podjęcia przez pozwanych decyzji o ich sprzedaży.

Nie budzi wątpliwości, że strony nie odnosiły się w umowie do wartości ściśle rynkowej, co nie znaczy – w ocenie sądu – że miały na myśli cenę zupełnie dowolną, zupełnie oderwaną od cen rynkowych. Przyjęcie bowiem takiej wykładni prowadziłoby do wniosku, że pozwani mogliby sprzedać owe nieruchomości za przysłowiową „złotówkę”. Dodatkowo przyjęcie takiej wykładni czyniłoby zupełnie dla pozwanych niekorzystnym, „nieopłacalnym” wariant zatrzymania „dla siebie” owych nieruchomości. W takiej sytuacji bowiem, za podstawę rozliczeń przyjąć by musieli wartość 500.000 zł. i – jak w niniejszej sytuacji – po odliczeniu wierzytelności przysługującej jej względem powodów – zwrotu im różnicy pomiędzy w/w wartością, a potrąconą wierzytelnością.

Zdaniem Sądu nakaz zachowania należytej staranności – w świetle wiążącej strony umowy - nakazywał sprzedaż owych nieruchomości za cenę nie mniejszą niż 500.000 zł., o ile cena ta realnie była możliwa do osiągnięcia w chwili ich sprzedaży. Nie ma bowiem racjonalnych argumentów do przyjęcia odmiennej wartości owych nieruchomości w zależności od tego, czy pozwani zachowają ich własność dla siebie, czy dokonają ich sprzedaży. Wątpliwość mogłaby budzić sytuacja, w której nastąpiłoby załamanie rynku nieruchomości i cena 500.000 zł. byłaby niemożliwa do uzyskania.

Ustalając wartość przedmiotowych nieruchomości – w chwili ich sprzedaż przez pozwanych A. W. - Sąd oparł się na opinii biegłej. A. D. (2). Zdaniem Sądu podstawy ustalenia tej wartości nie mogła stanowić decyzja Naczelnika Urzędu Skarbowego. Stosownie bowiem do art. 278 §1 k.p.c., w wypadkach wymagających wiadomości specjalnych sąd po wysłuchaniu wniosków stron co do liczby biegłych i ich wyboru może wezwać jednego lub kilku biegłych w celu zasięgnięcia ich opinii. Niewątpliwie ustalenie wartości nieruchomości wymaga wiadomości specjalnych. Przepisy kodeksu postępowania cywilnego nie upoważniają Sądu do dokonania takiego ustalenia w oparciu o decyzję Naczelnika Urzędu Skarbowego. W konsekwencji Sąd dopuścił dowód z opinii biegłej zlecając jej ustalenie wartości nieruchomości. Intencją Sądu było ustalenie, czy nieruchomości te w chwili ich sprzedaży przez pozwanych na rzecz A. W. miały wartość wyższą czy niższą od 500.000 zł. i to również w sytuacji uznania, iż sprzedaż takowa miała charakter sprzedaży wymuszonej – gdy sprzedający znajduje się pod presją konieczności sprzedaży. W niniejszej sprawie pozwani na taką okoliczność się powoływali – potrzebowali pieniędzy na zakup mieszkania i dokończenie budowy domu. Fakt ten nie był kwestionowany. Jak wynika z opinii bieglej nawet przy przyjęciu sytuacji sprzedaży wymuszonej – łączna wartość nieruchomości znacznie przekraczała 500.000 zł.

W ocenie Sądu opinie biegłej były rzeczowe, spójne, logiczne, sporządzone w oparciu o fachową wiedzę i doświadczenie zawodowe biegłej. Zostały ona opracowane jasno, przejrzyście i w sposób zrozumiały. Precyzyjnie wskazano w nich na podstawie jakich okoliczności konkretne ustalenia zostały poczynione, na podstawie jakich ustaleń wyciągnięte zostały konkretne wnioski. Nadto wnioski te zostały logicznie i przekonująco uzasadnione. Ustalenia zawarte w opiniach były jasne, precyzyjne, a wywody zrozumiałe, przekonujące, i co istotne - weryfikowalne.

Opinie nie zawierały sprzeczności. Biegła wyczerpująco odniosła się do zgłoszonych zarzutów, szczegółowo, logicznie i przekonująco swoje stanowisko uzupełniając i uzasadniając. Opierała się na zdobytej wiedzy i doświadczeniu. Wskazał na źródła swej wiedzy, na których się oparła wydając opinię. Akcentowała atrakcyjną lokalizację nieruchomości

Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, Sąd pominął również wniosek dowodowy strony pozwanej o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego. Biorąc pod uwagę powyższe okoliczności dopuszczenie, przeprowadzenie tego dowodu prowadziłoby jedynie do przedłużenia postępowania.

Zatem istniała możliwość, przy zachowania należytej staranności przez pozwanych – nawet w sytuacji sprzedaży wymuszonej – uzyskania na skutek zbycia nieruchomości kwoty conajmniej 500.000 zł. i to ta kwota winna stanowić podstawę do dokonania rozliczeń pomiędzy stronami.

Powodowie nie udowodnili racjonalnych przesłanek uzasadniających sprzedaż nieruchomości za cenę 280.000 zł. Tym bardziej, że w przeciągu około 2 kolejnych lat zostały one sprzedane za cenę przekraczającą 800.000 zł.

Jak wskazuje to art. 471 k.c. dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Treść przepisu wskazuje, że odpowiedzialność kontraktowa nie ogranicza się do szczególnych, wskazanych w ustawie, postaci niewykonania lub nienależytego wykonania, lecz odnosić się może do każdego, nawet najlżejszego, przypadku stanowiącego naruszenie zobowiązania, niezależnie od tego, na czym to naruszenie polega.

Przy czym art. 472 k.c. wskazuje, że jeżeli ze szczególnego przepisu ustawy albo z czynności prawnej nie wynika nic innego, dłużnik odpowiedzialny jest za niezachowanie należytej staranności.

Jednocześnie, zdaniem sądu, jakkolwiek szkoda w niniejszej sprawie wynika z niewykonania - nienależytego wykonania – zobowiązania, to została ona wyrządzona w okolicznościach uzasadniających odpowiedzialność z tytułu czynu niedozwolonego. Wierzyciel stosunku obligacyjnego wynikającego z umowy jest bowiem jednocześnie poszkodowanym z tytułu czynu niedozwolonego wówczas, gdy określone zdarzenie powodujące szkodę stanowi nie tylko niewykonanie lub nienależyte wykonanie przez dłużnika jego powinności, określonych w stosunku zobowiązaniowym, ale jednocześnie narusza ogólne, obowiązujące powszechnie, wszystkich i zawsze, nakazy i zakazy wynikające z norm prawa, zasad współżycia społecznego lub dobrych obyczajów i to bez względu na istniejący między stronami stosunek zobowiązaniowy oraz jego zakres. W niniejszej sprawie z norm prawa wynika nakaz zachowania należytej staranności, któremu to obowiązkowi pozwani uchybili. W konsekwencji zastosowanie znajdzie uregulowanie art. 443 k.c. zgodnie z którym okoliczność, że działanie lub zaniechanie, z którego szkoda wynikła, stanowiło niewykonanie lub nienależyte wykonanie istniejącego uprzednio zobowiązania, nie wyłącza roszczenia o naprawienie szkody z tytułu czynu niedozwolonego, chyba że z treści istniejącego uprzednio zobowiązania wynika co innego. Analiza stosunku obligacyjnego łączącego strony – umowy z dnia 31 października 2013 roku nie uzasadnia odstąpienia od tej zasady odpowiedzialności.

Przepis art. 415 k.c. stanowi, że kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia – dotyczy reżimu odpowiedzialności z tytułu czynu niedozwolonego.

Pojęcie „czyn niedozwolony”, podobnie jak tradycyjnie używane zamiennie pojęcie deliktu, nie jest precyzyjne. Źródłem odpowiedzialności deliktowej są bowiem nie tylko „czyny”, rozumiane jako zachowania się człowieka, ale również powodujące obowiązek naprawienia szkody zdarzenia niezależne od woli ludzkiej. Nie ulega zatem wątpliwości, że użyte przez ustawodawcę pojęcie czynu niedozwolonego jest szersze od klasycznego pojęcia deliktu, rozumianego jako zawinione działanie ludzkie i w tym ujęciu przybiera ono znaczenie terminu technicznego. Pojęcia „czyn niedozwolony” nie należy utożsamiać z występującym na gruncie prawa karnego pojęciem „czynu karalnego”.

W ramach tejże odpowiedzialności wyróżniamy trzy jej przesłanki, a mianowicie: szkodę, zdarzenie, z którym ustawa łączy obowiązek odszkodowawczy, oraz związek przyczynowy między dwiema pierwszymi przesłankami. Zdarzeniem, z którym wiązana jest na gruncie niniejszej sprawy odpowiedzialność odszkodowawcza jest sprzedaż przez pozwanych nieruchomości poniżej ceny minimalnej ustalonej przez strony. Powyższe wywołało szkodę w majątku powodów – nie doszło do rozliczenia nadwyżki – zwrotu różnicy pomiędzy ceną, a wysokością zobowiązania z umowy pożyczki – środki pieniężne nie wpłynęły do majątku powodów. Między tymi elementami istnieje związek przyczynowy – gdyby nie sprzedaż poniżej ceny minimalnej, powodowie nie ponieśliby szkody.

Dalej wskazać należy, że stosownie do art. 441 §1 k.c. jeżeli kilka osób ponosi odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym, ich odpowiedzialność jest solidarna.

Z ustalonego stanu faktycznego wynika, że pozwani udzieli powodom 31 października 2013 roku pożyczki w wysokości 250.000 zł. Powódka w umowie pokwitowała odbiór całej kwoty pożyczki w imieniu swoim oraz męża. Miała ona zostać zwrócona wraz z odsetkami – w łącznej wysokości 270.000 zł. w terminie do 30 kwietnia 2014 roku. Zwrot miała nastąpić w kwotach po 135.000 zł. na każdego z pozwanych. Strony dopiero w przypadku opóźnienia w spełnieniu świadczenia zastrzegły odsetki ustawowe za opóźnienie. Wreszcie strony zgodnie ustaliły wartość nieruchomości na kwotę 500.000 zł. Według opinii biegłej w przypadku sprzedaży wymuszonej łączna wartość nieruchomości w momencie ich sprzedaży przez pozwanych A. W. wynosiła 680.000 zł.

W ocenie Sądu ustalona przez strony wartość nieruchomości uwzględniała istniejące obciążenia hipoteczne. Strony bowiem najpierw jej wymieniły, określiły ich wysokość, a następnie wskazały wartość wszystkich nieruchomości.

Przyjąć zatem należy, że minimalna wartość nieruchomości – za którą realnie pozwani mogli w okolicznościach niniejszej sprawy na wolnym rynku ją sprzedać przy zachowaniu należytej staranności - wynosiła 500.000 zł. Pozwani spełnili warunki umowy i poinformowali powodów o zamiarze sprzedaży nieruchomości, o osobie nabywcy i oferowanej cenie na trzy tygodnie przed planowaną sprzedażą.

Powodowie zobowiązani byli do zwrotu 270.000 zł. (kwota z umówionymi odsetkami w wysokości 20.000 zł.) oraz zapłaty dalszych odsetek ustawowych za opóźnienie liczonych od dnia następnego od dnia zwrotu pożyczki do chwili zapłaty. Jako chwilę zapłaty Sąd przyjął datę sprzedaży nieruchomości przez pozwanych na rzecz A. W. – 16 września 2014 roku. Odsetki ustawowe za opóźnienie za ów okres (liczone od kwoty 270.000 zł.) wynoszą 13.366,85 zł. Dodatkowo powodów obciążają koszty związane ze sporządzeniem umowy sprzedaży nieruchomości z dnia 16 września 2014 roku w łącznej wysokości 8.969,96 zł. Zatem łącznie pozwani mogli zatrzymać z kwoty 500.000 zł., kwotę 292.336,81 zł. (283.366,85 zł. + 8.969,96 zł.). W konsekwencji kwota należna powodom to 207.663,19 zł.

Powodowie nie udowodnili, by wypadek, jakiemu uległ powód w sierpniu 2013 roku, miał wpływ na treść zawartej z pozwanymi umowy, wpływał na jej ważność, czy skuteczność. Również nie udowodnili, by wnuk powodów W. B., wywierał na powódkę naciski, by ta zawarła w imieniu własnym i powoda umowę pożyczki. Brak dowodów na uznanie za wiarygodne twierdzeń powodów, że pożyczkodawcą miał być właśnie ich wnuk. Z umowy jednoznacznie wynika, że powodowie byli pożyczkobiorcami i otrzymali – wbrew stawianym zarzutom - całą umówioną kwotę, co potwierdzili w umowie. Trudno również zaakceptować – w świetle przeprowadzonych dowodów zarzut powódki, że nie rozumiała zapisów umowy. Miała możliwość zapoznania się z jej treścią wcześniej, miała możliwość zapytania notariusza, zawnioskowania o wyjaśnienie wątpliwości. Wreszcie – mając jakiekolwiek wątpliwości – mogła od umowy odstąpić. Powodowie mają pełną zdolność do czynności prawnych, nie są osobami ubezwłasnowolnionymi.

Nie do zaakceptowania są również twierdzenia pozwanych, co do sposobu ustalenia realną wartość nieruchomości. Gdyby bowiem zastosować przyjęty przez nich schemat wyliczenia, biorąc po uwagę istniejące obciążenia hipoteczne, strony winny określić wartość nieruchomości na poziomie 365.000 zł. (przyjmując wysokość zobowiązań wobec Banku Spółdzielczego w Ł. na kwotę 135.000 zł. – zgodnie z oświadczenia powodów zawartym w umowie pożyczki) lub na kwotę 265.000 zł. (przyjmując wysokość zobowiązań wobec Banku Spółdzielczego w Ł. na kwotę 235.000 zł. – zgodnie z wartościami wpisanych hipotek zawartymi w umowie pożyczki). Tymczasem, mając świadomość powyższych zapisów, strony ustaliły wartość nieruchomości na kwotę 500.000 zł. Zatem logicznym jest, że ustalając na takim poziomie wartość, miały świadomość, iż jest to cena za którą można owe nieruchomości sprzedać niezależnie od istniejących obciążeń hipotecznych.

Mając powyższe okoliczności na uwadze Sąd na podstawie Umowy P. oraz Umowy Przeniesienia Własności (...) z 31 października 2013 roku zawartej przed notariuszem w G. R. R. A nr (...), w zw. a art. 354 §1 i 2 k.c., art. 65 §1 i 2 k.c., art. 355 §1 k.c., art. 355 §1 k.c., art. 443 k.c., art. 415 k.c., 441 k.c. zasądził w punkcie I wyroku od pozwanych S. L. i A. D. (1) solidarnie na rzecz powodów A. K. (1) i W. K. kwotę 207.663,19 zł. z ustawowymi odsetkami za opóźnienie na wypadek opóźnienia w płatności od dnia 14 wrzenia 2017 roku do dnia zapłaty. Odsetki Sąd zasądził od dnia wniesienia pozwu (data nadania w polskiej placówce pocztowej) stosownie do art. 481 §1 k.c. Stosownie do powołanego przepisu, jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. W niniejszej sprawie powodowie nie udowodnili, skutecznie wezwali pozwanych do zapłaty wcześniej, że odsetki z opóźnienie powinny być zasądzone od daty wcześniejszej.

Następnie Sąd umorzył postępowanie co do kwoty 118.400 złotych, albowiem powodowie cofnęli powództwo powyżej kwoty 491.000 zł. ze zrzeczeniem się roszczenia (k.681, 692) . O powyższym Sąd na podstawie art. orzekł na podstawie art. 355 k.p.c. w zw. z art. 203 §1 k.p.c. jak w punkcie II wyroku. Stosownie bowiem do art. 203 §1 k.p.c. pozew może być cofnięty bez zezwolenia pozwanego aż do rozpoczęcia rozprawy, a jeżeli z cofnięciem połączone jest zrzeczenie się roszczenia - aż do wydania wyroku. Konsekwencją skutecznego cofnięcia pozwu jest umorzenie postępowania stosownie do art. 355 k.p.c.

W pozostałym zakresie na podstawie Umowy Pożyczki oraz Umowy Przeniesienia Własności Nieruchomości z 31 października 2013 roku zawartej przed notariuszem w G. R. R. A nr (...), w zw. a art. 354 §1 i 2 k.c., art. 65 §1 i 2 k.c., art. 355 §1 k.c., art. 355 §1 k.c., art. 443 k.c., art. 415 k.c., 441 k.c. oddalił powództwa (główne i ewentualne), orzekając jak w punkcie III wyroku.

Przepis art. 108 § 1 k.p.c. nakazuje Sądowi rozstrzygać o kosztach w każdym orzeczeniu kończącym sprawę w instancji.

Treść art. 98 § 1 k.p.c. reguluje kwestię kosztów procesu. Wynikają z tego przepisu dwie zasady: zasada odpowiedzialności za wynik procesu oraz zasada kosztów celowych. Strona przegrywająca jest bowiem obowiązana zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu).

W niniejszej sprawie obie strony były był reprezentowane przez fachowych pełnomocników procesowych.

Pełnomocnicy wnieśli o zasądzenie kosztów procesu - w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd uznał jednak, iż w niniejszej sprawie zastosowanie ma art. 100 k.p.c., zgodnie z którym w razie częściowego tylko uwzględnienia żądań koszty będą wzajemnie zniesione lub stosunkowo rozdzielone. Sąd może jednak włożyć na jedną ze stron obowiązek zwrotu wszystkich kosztów, jeżeli jej przeciwnik uległ tylko co do nieznacznej części swego żądania albo gdy określenie należnej mu sumy zależało od wzajemnego obrachunku lub oceny sądu.

W powołanym przepisie wyrażona została zasada kompensaty kosztów procesu, która znajduje zastosowanie w wypadku częściowego uwzględnienia żądań. Stanowi ona elastyczne dostosowanie zasady odpowiedzialności za wynik sprawy do sytuacji, w której obie strony są - w różnym albo w takim samym stopniu - wygrywającym i przegrywającym zarazem.

Przepis nie wymaga arytmetycznie dokładnego rozdzielenia kosztów procesu według stosunku części uwzględnionej do oddalonej, ale stawia słuszność jako zasadnicze kryterium rozłożenia kosztów.

Powodowie wygrali proces w około 34%. Na koszty poniesione przez powodów składa się: wynagrodzenie pełnomocnika ustanowionego dla nich z urzędu w wysokości 7.200 zł. ustalone stosownie do §8 punktu 7 mającego zastosowanie na gruncie niniejszej sprawy - z uwagi na datę wniesienia pozwu - Rozporządzenia Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu z dnia 3 października 2016 r. (Dz.U. z 2016 r. poz. 1714 ze zm.). Stosownie do §4 punkt w/w rozporządzenia 3 opłatę podwyższa się o kwotę podatku od towarów i usług wyliczoną według stawki podatku obowiązującej dla tego rodzaju czynności na podstawie przepisów o podatku od towarów i usług.

W konsekwencji należne pełnomocnikowi powodów wynagrodzenie wynosi 8.856 zł. brutto. Wskazać należy, że stosownie § 6 w/w rozporządzenia, w sprawie cywilnej, w której kosztami procesu został obciążony przeciwnik procesowy strony korzystającej z pomocy udzielonej przez adwokata ustanowionego z urzędu, koszty, sąd przyznaje po wykazaniu bezskuteczności ich egzekucji.

W konsekwencji – biorąc pod uwagę część w jakiej powodowie wygrali proces (34%), Sąd zasądził od pozwanych S. L. i A. D. (1) solidarnie na rzecz adwokat R. S. kwotę 3.011,04 (trzy tysiące jedenaście 04/100) złotych brutto tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej świadczonej na rzecz powodów z urzędu, orzekając jak w punkcie IV wyroku.

W zakresie w jakim pozwani przegrali proces, Sąd zasądził od Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Słupsku na rzecz adwokat R. S. kwotę 5.844,96 złotych brutto tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej świadczonej na rzecz powodów z urzędu, orzekając jak w punkcie V wyroku.

Na koszty poniesione przez pozwanych składa się: wynagrodzenie pełnomocnika w wysokości 14.400 zł. ustalone stosownie do §6 punktu 7 mającego zastosowanie na gruncie niniejszej sprawy - z uwagi na datę wniesienia pozwu - Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie z dnia 22 października 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 1800).

Skoro pozwani wygrali proces w 66%, zatem należne pozwanym od powodów koszty procesu to kwota 9.504 zł., o czym Sąd orzekł w punkcie VI wyroku.

W pozostałym zakresie, w ocenie Sądu zachodziły w sprawie przesłanki do zastosowania przepisu art. 102 k.p.c.

Powołany przepis stanowi, iż w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami.

Sąd uwzględnił całokształt okoliczności sprawy. Powodowie znajdują się aktualnie w trudnej sytuacji finansowej, byli zwolnieni od kosztów sądowych w całości. W rozpoznawanym przypadku obciążenie więc powodów pozostałymi kosztami procesu – w pozostałym zakresie w jakim proces przegrali (w 66%) i zasądzenie ich na rzecz Skarbu Państwa, byłoby niesłuszne, nieuzasadnione. Sąd ocenił także sposób prowadzenia procesu przez stronę powodową. Nie można było postawić powodom zarzutu, iż prowadziła proces w sposób nielojalny wprowadzenia sądu w błąd, albo celowo dążyła do przewleczenia procesu lub zwiększenia jego kosztów. Co do pozwanych, to skutkiem wyroku zostali oni obciążeni obowiązkiem zwrotu znacznej kwoty na rzecz powodów. Sąd wziął pod uwagę okoliczności dotyczące charakteru sprawy. Mając powyższe okoliczności na uwadze Sąd stosownie do art. 102 k.p.c. nie obciążył stron pozostałymi kosztami procesu orzekając jak w punkcie VII wyroku.

Na oryginale właściwy podpis