Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 czerwca 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Rzeszowie Wydział I Cywilny w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 28 czerwca 2018 r. na rozprawie

sprawy z powództwa Ł. P.

przeciwko (...) Sp. z o.o. w N.

o zapłatę

oraz w sprawie z powództwa Ł. P.

przeciwko (...) Spółce z o.o. w D.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda oraz pozwanego (...) Sp. z o.o. w N.

od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Gospodarczego w Rzeszowie

z dnia 31 stycznia 2018 r., sygn. akt VI GC 204/17

1.  w sprawie z powództwa Ł. P. przeciwko (...) Sp. z o.o. w N. o zapłatę

z m i e n i a zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

I.  z a s ą d z a od pozwanego (...) Sp. z o.o. w N. na rzecz powoda Ł. P. kwotę 108.000 zł (sto osiem tysięcy) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 14 lipca 2017 r.,

II.  o d d a l a powództwo w pozostałej części,

III.  z a s ą d z a od pozwanego (...) Sp. z o.o. w N. na rzecz powoda Ł. P. kwotę 5.400 zł (pięć tysięcy czterysta) tytułem zwrotu części kosztów procesu,

2.  w sprawie z powództwa Ł. P. przeciwko (...) Spółce z o.o. w D. o zapłatę

z m i e n i a zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

I.  z a s ą d z a od pozwanego (...) Spółki z o.o. w D. na rzecz Ł. P. kwotę 108.000 zł (sto osiem tysięcy) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 14 lipca 2017 r.,

II.  o d d a l a powództwo w pozostałej części,

III.  z a s ą d z a od pozwanego (...) Spółki z o.o. w D. na rzecz powoda Ł. P. kwotę 5.400 zł (pięć tysięcy czterysta) tytułem zwrotu części kosztów procesu,

3.  o d d a l a obie apelacje w pozostałej części,

4.  z n o s i wzajemnie między powodem Ł. P. a pozwanym (...) Sp. z o.o. w N. koszty postępowania apelacyjnego,

5.  z a s ą d z a od pozwanego (...) Sp. z o.o. w D. na rzecz powoda Ł. P. kwotę 5.400 zł (pięć tysięcy czterysta) tytułem części kosztów postępowania apelacyjnego.

SSO del. Agnieszka Staniszewska – Perenc SSA Grażyna Demko SSA Edyta Pietraszewska

Sygn.akt.IAGa 84/18

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 31 stycznia 2018r sygn.akt.VIGC 204/17 w sprawie;

1/ z powództwa Ł. P. przeciwko (...) Spółce z o.o. w N. o zapłatę i w sprawie;

2/ z powództwa Ł. P. przeciwko (...) Spółce z o.o. w D. o zapłatę sygn.akt.VIGC 208/17 Sąd Okręgowy w Rzeszowie-Sąd Gospodarczy zasądził od pozwanego (...) Spółki z o.o. w N. na rzecz powoda kwotę 150.000zł z ustawowymi odsetkami od dnia 14 lipca 2017r oraz kwotę 11.705,17zł tytułem kosztów procesu, oddalił powództwo przeciwko (...) Spółce z o.o. w D. i zasądził od powoda na rzecz pozwanego (...) Spółki z o.o. w D. kwotę 10.817zł tytułem kosztów procesu.

Zarządzeniem z dnia 7 listopada 2017r sprawa z powództwa Ł. P. przeciwko (...) Spółce z o.o. w D. o zapłatę o sygnaturze akt.VIGC 208/17 została połączona do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia ze sprawą VIGC 204/17 z powództwa Ł. P. przeciwko (...) Spółce z o.o. w N. o zapłatę.

W uzasadnieniu rozstrzygnięcia wydanego po rozpoznaniu obu spraw ustalono, iż powód prowadzący działalność gospodarczą pod firmą (...)- (...) G. i pozwany (...) Spółka z o.o. w N. w dniu 2 stycznia 2015r zawarli umowę o świadczenie usług promocyjno-reklamowych, na podstawie której pozwany zobowiązał się w zamian za wynagrodzenie do rozpowszechniania w celach reklamowych związanych z promocją produktów (...) prawa do korzystania z wizerunku, głosu, nazwiska i imienia Ł. P.. Powód wyraził zgodę na wykorzystanie i rozpowszechnianie przez (...) na zasadzie wyłączności w sektorze odżywek, suplementów diety oraz napojów funkcjonalnych jego wizerunku obejmującego również imię, nazwisko i głos w celach publicznej reklamy i promocji (...) oraz wytwarzanych przez niego produktów na zasadach opisanych w umowie w okresie jej obowiązywania. (...) był uprawniony wykorzystywać wizerunek powoda wyłącznie poprzez radio, internet, w tym na stronach internetowych i portalach społecznościowych.

W ramach umowy powód wyraził zgodę na wykorzystywanie i rozpowszechnianie przez (...) Wizerunku Zawodnika utrwalonego we wszelkich utworach w rozumieniu ustawy – prawo autorskie /zdjęciach/, jakie zostaną wykonane w czasie obowiązywania umowy podczas sesji zdjęciowych lub nagrań, z zastrzeżeniem, iż utwory z wizerunkiem mogą być wykorzystane wyłącznie w okresie trwania umowy na wymienionych w niej polach eksploatacji.

Umowa została zawarta na okres pięciu miesięcy od 2 stycznia 2015r do 31 maja 2015r za jednorazowym wynagrodzeniem w kwocie 90.000zł netto. Dodatkowo strony ustaliły, iż w przypadku rozwiązania umowy lub jej wygaśnięcia Spółce (...) przysługuje prawo wykorzystywania przez okres 1 miesiąca od daty zakończenia umowy powstałych w wyniku jej realizacji materiałów reklamowych z wizerunkiem powoda opublikowanych i powszechnie dystrybuowanych przez (...) przed zakończeniem współpracy w ramach umowy.

OLIMP zobowiązał się również do czterokrotnego dostarczenia powodowi w okresie trwania umowy produktów m. (...) o łącznej wartości 10.000zł w cenach detalicznych netto.

Strony w par.9ust.3 umowy ustaliły, iż udzielone w umowie upoważnienie do korzystania z wizerunku powoda, głosu, nazwiska i imienia nie obejmuje korzystania z tego wizerunku przez spółki zależne od (...) lub w inny sposób z pozwanym powiązane, w tym gospodarczo, kapitałowo, osobowo jako niezależne podmioty gospodarcze. Prawo do korzystania z Wizerunku Zawodnika przysługiwać miało wyłącznie Zleceniodawcy.

W ramach umowy Ł. P. wziął udział w sesji fotograficznej, a także w nagraniach materiału wideo. Z materiału wideo, w którym nagrano głos powoda powstał klip, który następnie został umieszczony w internecie w serwisie (...). Spot był odtwarzany w ogólnopolskich stacjach radiowych min.; (...) oraz (...). (...) zdjęciowe pojawiały się na profilach F. prowadzonych dla marki O..

Umowa zakończyła się 31 maja 2015r, lecz mimo to wizerunek powoda umieszczony był na banerach znajdujących się w sklepach (...), gdzie powód prezentował się w koszulce z napisem (...) na banerze z napisem „witaminy i minerały”. Miało to miejsce w sklepie w Centrum Handlowym Galeria w K., w którym wyświetlany był także spot reklamowy z wizerunkiem powoda i były to materiały powstałe w ramach umowy łączącej powoda z pozwanym.

Zdjęcia powoda zostały umieszczone również w sklepach (...) w B. i P..

W dniu 3 czerwca 2015r w radiu (...) został wyemitowany spot reklamowy w udziałem powoda i miało to miejsce przez rok od zakończenia umowy.

Po uzyskaniu wiedzy o powyższym menager powoda B. B. wystąpił z interwencją do (...) wskazując na naruszenie umowy oraz wezwał do zaniechania naruszeń i do rekompensaty za poniesione straty.

W odpowiedzi na wezwanie pozwany w piśmie z dnia 29 września 2016r poinformował, iż wszelkich działań naruszających umowę zaprzestano z dniem wygaśnięcia kontraktu. W rozmowie z B. B. w dniu 2 września 2016r pozwany zobowiązał się do podjęcia rozmów mających na celu stworzenie nowej kampanii reklamowo-wizerunkowej i strony prowadziły korespondencję w zakresie dalszej współpracy i kolejnych kampanii reklamowych-do czego ostatecznie nie doszło.

W dniu 1 grudnia 2016r powód Ł. P. przez pełnomocnika wezwał (...) Sp. z o.o. w Nadawczynie do zapłaty kwoty 300.000zł oraz wezwał Sp. z o.o. (...) w D. do zapłaty takiej samej kwoty tytułem wykorzystania jego wizerunku bez zgody-celem promowania swoich produktów. Pozwani nie uznali roszczeń powoda, który kolejnym pismem z dnia 10 maja 2017r ponownie wezwał ich do zapłaty.

Kampanie reklamowe w latach 2014-2016 wg mediów były najcenniejsze, na co miały wpływ sukcesy odniesione przez piłkarzy w mistrzostwach Europy. Wartość ekwiwalentu reklamowego z udziałem Ł. P. szacowana była na kwotę 41,5mln złotych. W 2016r udział czołowych piłkarzy reprezentacji Polski w kampaniach reklamowych wyceniany był na kwotę 300-500tys. złotych. Wg magazynu (...) w 2014r Ł. P. znajdował się na 11 miejscu najcenniejszych reklamowo polskich gwiazd. Jako wycenę reklamodawców wskazywano kwotę 480.000zł.

W ocenie Sądu Okręgowego w niniejszej sprawie zastosowanie miały; art.81ust.1, art.78ust.1 i art.83 prawa autorskiego – ustawy z dnia 4 lutego 1994r o prawach autorskich i prawach pokrewnych /Dz.U.z 2017, poz.880-tekst jedn./.

Zgodnie z art.81ust.1 rozpowszechnianie wizerunku wymaga zgody osoby na nim przedstawionej, zaś art.83 stanowi, iż do roszczeń w przypadku rozpowszechniania wizerunku bez zgody stosuje się art.78ust.1. Art.78ust.1 pozostaje w kumulatywnym zbiegu z art.24kc, co oznacza, iż środki ochrony dóbr osobistych przewidziane w kodeksie cywilnym i prawie autorskim mogą być stosowane zarówno kumulatywnie, jak i alternatywnie, a decyzja, z którego środka ochrony strona korzysta należy do niej.

Zdaniem Sądu Okręgowego - działanie pozwanego naruszało dobra osobiste powoda i było bezprawne. Pozwany nie zaprzeczył, iż doszło do naruszenia przez niego postanowień umowy z dnia 2 stycznia 2015r. Zgodnie z umową wizerunek powoda miał był wykorzystywany w celach reklamowych do 31 maja 2015r i dodatkowo przez 1 miesiąc. Umowa wskazywała, iż pozwany (...) może wykorzystywać wizerunek powoda tylko w internecie, w tym na portalach społecznościowych oraz w radiu. Powód brał również udział w przygotowaniu spotu reklamowego. Już po wygaśnięciu umowy w sklepie (...) w K. był wykorzystywany ten spot reklamowy, a ponadto wizerunek powoda umieszczony był na banerze w 3 sklepach w K., P. i B. w celu reklamowania (...) (...) N..

W ocenie Sądu pierwszej instancji-brak było podstaw do przyjęcia, iż działania pozwanego były nieumyślne i pozwany nie wykazał tej okoliczności, a jedynie wskazywał, iż korzystanie z wizerunku powoda wynikało z przeoczenia czasu trwania umowy i braku wiedzy, iż można było wizerunek wykorzystać tylko w radiu i internecie. Pozwany to profesjonalny podmiot, którego winna cechować podwyższona-maksymalna staranność. Braku jej zachowania nie mogła usprawiedliwiać znaczna ilość umów i wielość kontraktów.

Za odpowiednie zadośćuczynienie Sąd Okręgowy uznał kwotę 150.000zł. Uwzględniono przy jego ustalaniu min. rodzaj naruszonego dobra, charakter i stopień naruszenia, czas trwania doznawanych przez osobę, której dobra zostały naruszone ujemnych przeżyć psychicznych, jak również stopień winy podmiotu naruszającego.

Zdaniem Sądu Okręgowego pozwany nie dopuścił się naruszeń w tak dużej skali jak twierdził powód, bowiem bezprawne działanie pozwanego zostało ujawnione w 3 sklepach w K., P. i B. i powód nie wykazał, aby do naruszeń doszło w innych placówkach. Sklepy reklamowały się w internecie, tak więc zasięg oddziaływania był większy. Biorąc pod uwagę czas trwania naruszeń zasądzona została na rzecz powoda kwota 150.000zł od pozwanego (...) Sp. z o.o. w N.. Powód jest znanym sportowcem nie tylko w Polsce, lecz również za granicą i jego wartość reklamowa wzrosła w ostatnim czasie. Uwzględniono także stanowisko powoda, który oświadczył, iż zadawalałoby go 70% kwot dochodzonych pozwami.

Wprawdzie powód skierował żądanie zapłaty także przeciwko (...) Sp. z o.o. w D., jednakże to pozwany (...) Sp. z o.o. w N. jest właścicielem marki P. (...), mimo iż sklepy były prowadzone przez Spółkę z o.o. (...) w D.. Nawet jeśli (...) udostępnił materiały reklamowe Spółce (...) to i tak tylko (...) Sp. z o.o. w N. ponosi odpowiedzialność, bowiem to jego z powodem łączyła umowa i on jest jedynym udziałowcem i wspólnikiem Spółki z o.o. (...) w D..

Żądanie skierowane przeciwko (...) Sp. z o.o. w D. z tych właśnie względów zostało oddalone.

Orzeczenie o odsetkach ustawowych oparte zostało na treści art.481par.1kc.

O kosztach procesu rozstrzygnięto po myśli art.100kpc-żądanie powoda zostało uwzględnione w 69,44% i w takim stosunku rozliczono koszty procesu oraz w przypadku N. -art.98par.1kpc.

Apelacje od powyższego rozstrzygnięcia złożyły obie strony.

Powód Ł. P. zaskarżył wyrok w części oddalającej powództwo przeciwko (...) Spółce z o.o. w N. powyżej kwoty 150.000zł oraz oddalającej w całości powództwo przeciwko (...) Spółce z o.o. w D. i zarzucił naruszenie;

1/ prawa procesowego a to;

a/ art.233kpc przez;

- dokonanie oceny dowodów w sposób niewszechstronny, z pominięciem zeznań świadków; B. B. i D. C. w części dotyczącej jego realnej wartości marketingowej i wizerunkowej, co skutkowało brakiem ustalenia przez Sąd Okręgowy, iż poniósł szkodę majątkową,

- sformułowanie na podstawie materiału dowodowego, w tym; zeznań świadków i wydruków komputerowych błędnego wniosku, iż należy się mu wyłącznie zadośćuczynienie, podczas gdy poniósł także stratę materialną i ją wykazał,

2/ prawa materialnego tj.;

a/ art.24kc w związku z art.415kc przez nieprawidłowe zastosowanie i brak przyjęcia, iż należy się mu również odszkodowanie,

b/ art.415kc przez przyjęcie, iż nie została mu wyrządzona szkoda przez pozwanego, mimo iż wykazał jej wystąpienie, wysokość szkody oraz związek przyczynowo-skutkowy.

W sprawie z jego powództwa przeciwko (...) Spółce z o.o. w D. zarzucił naruszenie;

1/ prawa procesowego tj. art.233par.1kpc przez;

a/ pominięcie zeznań świadków; S. W. i G. S. dotyczących działalności sklepów (...) i sprzedaży w nich także innych produktów niż (...) (...) N., co skutkowało brakiem ustalenia, iż wykorzystanie jego wizerunku było nacelowane na promocję i reklamę ogólnopolskiej sieci sklepów (...), a nie wyłącznie (...) Sp. z o.o.,

b/ nieprawidłowe przyjęcie, iż sklepy prowadzone przez pozwanego N. służyły promocji (...) Sp. z o.o.-jako jego właściciela, co skutkowało wyłączeniem odpowiedzialności tego pozwanego,

c/ nieustalenie, iż również ten pozwany swoim bezprawnym i zawinionym działaniem doprowadził do naruszenia jego dóbr osobistych,

2/ prawa materialnego a to;

a/ art.422kc w związku z art.415kc przez ich niezastosowanie i ustalenie wyłącznej odpowiedzialności (...) Sp. z o.o. w N., mimo iż ta spółka oraz pozwany (...) Sp. z o.o.w D. to dwa odrębne podmioty, z których każdy winien ponosić odpowiedzialność za swoje działanie,

b/ art.81ust.1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych przez jego niezastosowanie, mimo iż Spółka (...) nie posiadała jego zgody na wykorzystanie i rozpowszechnienie wizerunku w sieci sklepów (...) w celu promocji tych sklepów,

c/ art.24kc przez jego niezastosowanie, mimo iż pozwany nie obalił domniemania bezprawności naruszenia jego dobra osobistego i nie wykazał swojego prawa do rozpowszechniania jego wizerunku,

d/ art.81ust.1 w związku z art.78ust.1 ustawy o prawach autorskich i pokrewnych oraz art.24par.1 i 2kc przez nieprawidłowe zastosowanie i przyjęcie, iż odpowiedzialność ponosi wyłącznie (...) Sp. z o.o., mimo iż pozwany to osobny podmiot, który swoim działaniem naruszył jego dobra osobiste,

e/ art.24par.1 i 2kc w związku z art.415kc przez niezastosowanie i przyjęcie, iż nie należy mu się ani zadośćuczynienie, ani odszkodowanie od pozwanego (...) Spółki z o.o., mimo iż ten pozwany także naruszył jego dobra osobiste i spowodował powstanie szkody majątkowej,

f/ art.415kc przez przyjęcie, iż nie została mu wyrządzona żadna szkoda, mimo spełnienia przesłanek określonych tym przepisem,

g/ art.12ksh przez niewłaściwe uznanie, iż fakt, że (...) Sp. z o.o. w N., jest jedynym wspólnikiem (...) Sp. z o.o., co wyłącza odpowiedzialność Spółki z o.o. (...) w D..

W oparciu o powyższe domagał się zmiany wyroku i zasądzenia od pozwanego - (...) Sp. z o.o. w N. całej żądanej kwoty 216.000zł z ustawowymi odsetkami i kosztami procesu, jak również zasądzenia od Spółki z o.o. (...) w D. kwoty 216.000zł wraz z odsetkami i kosztami procesu oraz zasądzenia kosztów postępowania apelacyjnego, ewentualnie jego uchylenia i przekazania sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

W uzasadnieniu apelacji podniósł, iż przeprowadzone postępowanie wykazało, iż wskutek działań pozwanego (...) Sp. z o.o. w N. poniósł również szkodę majątkową. Pozwany wykorzystując jego wizerunek uzyskał-jego kosztem korzyści majątkowe. W okresie kiedy pozwany przez bezprawne i zawinione działanie uzyskał wymierne korzyści majątkowe jego wartość marketingowa była znaczna i w związku z postępowaniem pozwanego poniósł stratę. Sąd Okręgowy pominął zeznania świadków D. C. i B. B., które uzasadniały zasądzenie odszkodowania.

Zdaniem skarżącego zasądzone zadośćuczynienie nie odpowiada krzywdzie, którą poniósł w związku z umyślnym i zawinionym postępowaniem pozwanego i jest zaniżone.

Zachodziły podstawy do przyjęcia-wbrew stanowisku Sądu Okręgowego, iż również pozwany (...) Spółka z o.o. w D. ponosi odpowiedzialność za naruszenie jego dóbr osobistych, bowiem w sklepach (...) prowadzonych przez tę Spółkę, która stanowi inny-odrębny od (...) L. podmiot gospodarczy był wykorzystywany jego wizerunek w formie zdjęcia - bez jego wiedzy i zgody.

Z kolei pozwany - (...) Spółka z o.o. w N. zaskarżył wyrok w części uwzględniającej powództwo oraz orzekającej o kosztach procesu i wnosił o jego zmianę i oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda kosztów procesu, a także kosztów postępowania apelacyjnego.

Zarzucił naruszenie;

1/ przepisów postępowania tj.;

a/ art. 321kpc przez oparcie wyroku na podstawie faktycznej niewskazanej przez powoda i orzeczenie ponad żądanie pozwu i przyznanie powodowi zadośćuczynienia, mimo iż żądał odszkodowania za szkodę majątkową w postaci utraconych korzyści,

b/ art.233par.1kpc przez brak wszechstronnej oceny materiału dowodowego skutkujące przyjęciem, iż zasięg obowiązywania materiałów reklamowych z wizerunkiem powoda wykorzystany bezumownie był większy niż sklepy i odwiedzający je klienci,

2/ prawa materialnego a to;

a/ art.78ust.1 w związku z art.83 ustawy – prawo autorskie i pokrewne przez przyznanie powodowi zadośćuczynienia, mimo braku ku temu podstaw, względnie przez zasądzenie zadośćuczynienia w rażąco wygórowanej wysokości.

W oparciu o powyższe domagał się zmiany wyroku i oddalenia powództwa oraz zasądzenia kosztów procesu za obie instancje.

W uzasadnieniu apelacji podniósł, iż powód w pozwie domagał się zasądzenia kwoty 216.000zł tytułem odszkodowania, co wynika z brzmienia pkt.28 pozwu. Roszczenie powoda zostało oparte na tym, iż od września 2015r do września 2016r w bezprawny sposób wykorzystywał wizerunek powoda w celu promocji i reklamy produktów (...). Ponadto zdjęcia z wizerunkiem powoda i napisem (...) były umieszczone na ścianach sklepu (...) w Centrum Handlowym w K. oraz był w tej placówce handlowej prezentowany spot reklamowy z wizerunkiem powoda, jak również zdjęcie zostało wykorzystane w pozostałych sklepach (...) w Polsce.

Podkreślił, iż powód wyraźnie wskazał, iż w związku z wykorzystaniem jego wizerunku po zakończeniu umowy o świadczenie usług promocyjnych z dnia 2 stycznia 2015r i sprzecznie z jej postanowieniami poniósł szkodę majątkową w postaci utraconych korzyści i domagał się zasądzenia odszkodowania z tytułu nienależytego wykonania umowy. W żadnym razie w pozwie nie znalazło się nawiązanie do krzywdy, którą ewentualnie miałby ponieść powód w związku z wykorzystaniem jego wizerunku, zatem brak było podstaw do zasądzenia zadośćuczynienia na rzecz powoda z tytułu naruszenia jego dóbr osobistych. Roszczenie zostało oparte na treści art.24kc i art.471kc, natomiast przepisy prawa autorskiego /art.78 i art.83/ zostały powołane jedynie poglądowo.

Zdaniem skarżącego-Sąd Okręgowy nie miał podstaw do zasądzenia zadośćuczynienia, które ponadto okazało się rażąco wygórowane.

Przyznał, iż spośród ok. 20 sklepów (...) w Polsce tylko w 3 sklepach tj.; Centrum Handlowym w K., Starym Browarze w P. i Zielonych Arkadach w B. zostały użyte materiały reklamowe w postaci plakatu, na którym powód prezentował się w koszulce z napisem (...) wśród licznej grupy sportowców. Krąg osób, które mogły się zetknąć ze zdjęciem powoda był ograniczony do klientów sklepów. Powód nie wykazał, aby doszło do naruszenia warunków umowy w internecie i w żadnym razie nie mogło to wynikać z tego, iż sklepy reklamują swój towar na portalach społecznościowych.

Zaznaczył, iż z chwilą powzięcia informacji o wykorzystaniu wizerunku powoda zaprzestał jakichkolwiek działań, zaś pojawienie się wizerunku wynikało z przeoczenia pracowników.

Podkreślił, iż powód nie wykazał, aby doszło do naruszenia jego dóbr osobistych, jak również nie powoływał się na ujemne przeżycia psychiczne, które miały stać się jego udziałem w związku z przekroczeniem zakresu umowy.

W odpowiedzi na apelację powoda – pozwani wnieśli o jej oddalenie i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

W odpowiedzi na apelację pozwanego (...) Sp. z o.o. w N. – powód wniósł po jej oddalenie i zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje;

Na wstępie należało ustalić co stanowiło przedmiot żądania pozwu w obu

połączonych do wspólnego rozpoznania sprawach tj.; -czy powód Ł.

P. domagał się zadośćuczynienia w związku z naruszeniem jego dobra

osobistego w postaci wizerunku, -czy też żądanie powoda dotyczyło

odszkodowania w kwocie 216.000zł za nienależyte wykonanie umowy zawartej

z pozwanym (...) Sp. z o.o. w N. oraz -czy

również żądanie odszkodowania w takiej samej kwocie dotyczy N. Sp. z

o.o. w D.. Kwestia co stanowiło przedmiot żądania była kluczowa dla

oceny prawidłowości rozstrzygnięcia.

Powód Ł. P. jest znanym piłkarzem reprezentacji Polski, zaś

pozwany (...) Sp. z o.o. w N. prowadzi działalność

gospodarczą w zakresie produkcji leków i wyrobów farmaceutycznych,

artykułów spożywczych i żywności dietetycznej-co wynika z wypisu z KRS. Z

kolei pozwany (...) Sp. z o.o. w D. zajmuje się sprzedażą hurtową i

detaliczną żywności, napojów w niewyspecjalizowanych sklepach, jak również

sprzedażą wyrobów farmaceutycznych i medycznych, a jedynym wspólnikiem

(...) Sp. z o.o. w D. jest (...) Sp. z o. o. w

N. /patrz; wypisy z KRS/.

Analiza treści pozwu skierowanego przeciwko (...) Sp. z o.o. w N. oraz jego uzasadnienia pozwalała na stwierdzenie, iż powód w istocie domagał się zapłaty kwoty 216.000zł tytułem wyrównania szkody majątkowej, którą poniósł w związku z nienależytym wykonaniem umowy przez pozwanego (...) Sp. z o.o. w N.. Wprawdzie powód nawiązywał do naruszenia jego prawa do wizerunku, lecz miało to ścisły związek z umową, która łączyła go z pozwanym, której warunki pozwany naruszył i spowodował, iż powód nie uzyskał korzyści, które mógł otrzymać. W pozwie zostało wyraźnie wskazane, iż powód domaga się odszkodowania w związku z wykorzystaniem jego wizerunku-bez jego zgody przez pozwanego /patrz; min. brzmienie pkt.23 i pkt.28 pozwu w sprawie skierowanej przeciwko (...) Sp. z o.o. w N./.

Również sposób wyliczenia dochodzonej przez powoda kwoty i odwoływanie się do umowy łączącej strony jednoznacznie wskazuje, iż roszczenie jest związane z umową z dnia 2 stycznia 2015r i utratą korzyści, których powód został pozbawiony, i które mógłby uzyskać /patrz; pkt.30 oraz pkt.31 pozwu/.

Podobnie ma się rzecz w przypadku pozwu skierowanego przez powoda przeciwko (...) Sp. z o.o. w D., który w swej treści pokrywa się z pozwem, który wpłynął w tym samym dniu-17 lipca 2017r przeciwko pozwanemu (...) Sp. z o.o. w N. i został zarejestrowany jako pierwszy pod sygn.VIGC 204/17. Powód podnosi w nim te same argumenty, na które powoływał się w sprawie przeciwko (...), w szczególności, iż pozwany (...) Sp. z o.o. w D. bez podstawy prawnej wykorzystuje jego wizerunek dla promowania produktów P. (...) /patrz; pozew przeciwko temu pozwanemu/.

Przy ustalaniu co stanowiło przedmiot żądania pozwów nie można było pominąć treści wezwań kierowanych przez powoda do pozwanego (...) Sp. z o. o. w N. oraz do pozwanego Sp. z o.o. (...) w D. z dnia 1 grudnia 2016r /k-37-38/ oraz z dnia 10 maja 2017r /k-40-43/. W obu wezwaniach powód wyraźnie określił, iż domaga się zapłaty wskazanych w pismach kwot - tytułem odszkodowania za bezumowne i bezprawne wykorzystywanie jego wizerunku.

Należało podkreślić, iż w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku zostało wskazane, iż powód domagał się rekompensaty za poniesione straty /patrz; strona 6 uzasadnienia/.

Także pozwany (...) Sp. z o.o. w N. w uzasadnieniu apelacji zwrócił uwagę na to, iż nawiązanie przez powoda do prawa autorskiego miało jedynie pomocniczy charakter /patrz; apelacja pozwanego/.

W świetle wyżej przedstawionych okoliczności zachodziły podstawy do przyjęcia, iż powód Ł. P. w obu sprawach domagał się naprawienia poniesionej szkody w postaci utraconych korzyści wskutek działania pozwanych rozpowszechniających jego wizerunek bez jego zgody. Powód nie wnosił o zasądzenie na jego rzecz zadośćuczynienia. W apelacji-już po zapoznaniu się z uzasadnieniem wyroku Sądu Okręgowego powód ponownie nawiązał do szkody majątkowej i odszkodowania w związku z reklamą prowadzoną przez obu pozwanych przy użyciu jego wizerunku-bez jego zgody. Wskazał na istnienie związku przyczynowego między poniesioną szkodą a działaniem pozwanych, a także sposób wyliczenia szkody tj. wycenę jego wartości reklamowej w zestawieniu z wartością czołowych piłkarzy polskich w kampanii reklamowej. Wprawdzie w apelacji domagał się zasądzenia również zadośćuczynienia, lecz – mając na uwadze okoliczności wyżej przedstawione żądanie w tym przedmiocie w istocie stanowiłoby rozszerzenie żądania pozwu, co w postępowaniu apelacyjnym jest niedopuszczalne /art.383kpc/.

Mimo błędnego wskazania w uzasadnieniu wyroku, iż kwota zasądzona została na rzecz powoda z tytułu zadośćuczynienia-w istocie Sąd Okręgowy orzekł zgodnie z podstawą faktyczną pozwu - o odszkodowaniu. W uzasadnieniu zaskarżonego wyroku znalazły się także inne nawiązania do poniesionej przez powoda szkody, co dodatkowo przemawiało za tym, iż faktycznie na rzecz powoda zostało zasądzone odszkodowanie, mimo błędnego nazwania w uzasadnieniu wyroku zasądzonej kwoty zadośćuczynieniem.

Trzeba w tym miejscu zauważyć, iż Sąd orzekający jest związany jedynie podstawą faktyczną powództwa i z urzędu bada prawidłowość zastosowanego prawa materialnego. Podstawa faktyczna jednoznacznie wskazywała na to, iż powód domaga się naprawienia szkody, którą poniósł wskutek bezprawnego działania obu pozwanych.

Na początku należało się odnieść do apelacji powoda skierowanej do tej

części wyroku, w której oddalone zostało w całości powództwo przeciwko

(...) Sp. z o.o. w D. i w części powództwo przeciwko (...)

(...) Sp. z o.o. w N..

W pierwszej kolejności należało rozważyć zasadność zarzutów podnoszonych przez powoda dotyczących naruszenia prawa procesowego, bowiem warunkiem prawidłowego doboru i zastosowania prawa materialnego jest uprzednie, prawidłowe ustalenie stanu faktycznego.

Nie mógł znaleźć aprobaty zarzut naruszenia prawa procesowego.

Sąd pierwszej instancji poczynił szerokie ustalenia faktyczne uwzględniając dowody zawnioskowane przez obie strony i Sąd Apelacyjny przyjmuje je za własne. Pozwalały one na ustalenie, iż między powodem Ł. P. a pozwanym (...) Sp. z o.o. w N. została zawarta umowa o świadczenie usług promocyjnych, na podstawie której powód promował produkty wytwarzane przez pozwanego w sektorze odżywek, suplementów diety oraz napoi funkcjonalnych w radio i internecie, w tym na stronach internetowych i portalach społecznościowych, w szczególności I., F. - w okresie od 2 stycznia do 31 maja 2015r. Ponadto reklama była prowadzona za pośrednictwem plakatów z wizerunkiem powoda oraz spotów reklamowych. Niewykorzystane materiały reklamowe mogły się ukazywać jeszcze wyłącznie przez jeden miesiąc po wygaśnięciu umowy tj. w miesiącu czerwcu 2015r. Pozwany (...) Sp. z o.o. w N. zapłaciła powodowi kwotę 90.000zł, jak również przekazała produkty o wartości ok.10.000zł. W umowie zostało zastrzeżone, iż upoważnienie do korzystania z wizerunku powoda, głosu, nazwiska i imienia nie obejmuje korzystania przez inne spółki zależne lub w inny sposób powiązane z (...) Sp. z o.o. w N. i funkcjonujące jako niezależne podmioty gospodarcze /patrz; umowa z dnia 2 stycznia 2015r, k-25-30/. Podstawowym celem wykorzystania wizerunku powoda była promocja i reklama wyłącznie produktów m. (...) N. /patrz; zeznania świadków; B. B. k-219-220, D. C. k-220/.

Mimo wygaśnięcia umowy materiały reklamowe w postaci spotu oraz plakaty ze zdjęciem powoda pojawiły się w 3 sklepach (...) należących do pozwanego (...) Sp. z o.o. w D., a to w Centrum Handlowym w K., Starym Browarze w P. i Zielonych Arkadach w B. w dniach; 1 listopada 2015r, 2 grudnia 2015r i 9 grudnia 2015r. Sklep w K. został otwarty we wrześniu 2015r, w B. otwarto sklep w listopadzie 2015r i w P. w grudniu 2015r. Sklepy posiadały profile na F. /patrz; zeznania świadków; S. W. k-190-191, G. S. k-191-192/. Znak towarowy P. Body (...) należy do Spółki (...). O. L. jest właścicielem Firmy (...) Sp. z o.o. w D. /patrz; wypisy w KRS dotyczące przedmiotu działania obu pozwanych, wspólników oraz zarządu k-107-111 i k-122/.

Nie budzi wątpliwości, iż pozwany (...) Sp. z o.o. w N. naruszył warunki umowy łączącej go z powodem, co jednoznacznie wynikało z materiału dowodowego. Przyznał to również sam pozwany w toku procesu, przy czym swoje działanie tłumaczył przeoczeniem pracowników odpowiedzialnych za kontrakty /patrz; odpowiedź na pozew k-118/.

Ocena zebranego materiału dowodowego została dokonana przez Sąd Okręgowy z zachowaniem zasady swobodnej oceny, zatem bezzasadny okazał się zarzut naruszenia art.233par.1kpc.

W myśl art.233par.1kpc, Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów wg swego przekonania na podstawie wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego zebranego w sprawie. Ramy swobodnej oceny dowodów muszą być zakreślone wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego, regułami logicznego myślenia. Sąd pierwszej instancji wskazał dowody, w tym z zeznań świadków, którym dał wiarę, oraz którym wiarygodności odmówił oraz z jakich przyczyn. Ocena dowodów może być skutecznie powadzona tylko wtedy, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami, lub gdy wnioskowanie Sądu wykracza poza schematy logiki, albo wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia związków przyczynowo- skutkowych /patrz; wyr. SN z dnia 27 września 202r, IICKN 817/00, lex nr 56906/.

Ocena dowodów dokonana przez Sąd Okręgowy spełnia kryteria określone powołanym przepisem i powód jej skutecznie nie podważył.

Jeśli chodzi o zarzuty powoda dotyczące naruszenia prawa materialnego, zwłaszcza art.24kc i art.415kc to okazały się częściowo uzasadnione-w stosunku do pozwanego (...) Sp. z o.o. w D..

Nie budziło wątpliwości, iż pozwany (...) Sp. z o.o. w N. już po wygaśnięciu umowy tj. do grudnia 2015r nadal korzystał z wizerunku powoda-bez jego wiedzy i zgody, czym naruszył postanowienia umowy. Pozwany przyznał, iż takie naruszenie miało miejsce wskutek zaniedbania jego pracowników. Nastąpiło więc naruszenie dobra osobistego powoda w postaci wizerunku.

Zgodnie z treścią art.23kc wizerunek należy do kategorii dóbr osobistych i podlega ochronie. Stosownie do treści art.24par.2kc-jeżeli wskutek naruszenia dobra osobistego została wyrządzona szkoda majątkowa, poszkodowany może żądać jej naprawienia na zasadach ogólnych. Z kolei art.471kc mówi o tym, iż dłużnik jest zobowiązany do naprawienia szkody wynikłej z nienależytego wykonania zobowiązania. Naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł oraz korzyści, które mógłby osiągnąć gdyby mu szkody nie wyrządzono /art.361par.1kc/. Niewątpliwie, gdyby pozwany posiadał zgodę powoda na dalsze korzystanie z jego wizerunku powód miałby prawo domagania się dalszego wynagrodzenia za kolejne miesiące-co najmniej do końca 2015r i we wrześniu 2016r, skoro spot reklamowy i plakat prezentujące powoda w koszulce z napisem (...) i promujące produkty O. (...) nadal pojawiały się w sklepach a to; w Centrum Handlowym w K., w Starym Browarze w P. oraz Zielonych Arkadach w B. /patrz; k-84,89,90,91/.

Powód za prowadzenie akcji reklamowej z jego udziałem w okresie pięciu miesięcy-od stycznia do 31 maja 2015r uzyskał kwotę 90.000zł, co średnio miesięcznie daje kwotę 18.000zł. Przyjmując taki przelicznik za pozostały okres-do końca 2015r, bowiem powód wykazał w tym okresie, w szczególności we wrześniu 2015r, listopadzie 2015r, grudniu 2015r naruszenie przez pozwanego warunków umowy – zachodziły podstawy do zasądzenia od pozwanego (...) Sp. z o.o. w N. na rzecz powoda kwoty 108.000zł tytułem odszkodowania /6x18.000zł/. Kwota 150.000 zł przyjęta przez Sąd Okręgowy okazała się wygórowana, nie mająca oparcia w materiale dowodowym.

Wprawdzie powód wskazał konkretne dni kiedy reklamę widział jego menager, jednakże zachodziły podstawy do przyjęcia, iż reklama nie została usunięta przez cały ten okres-po zakończeniu trwania umowy. Nie sposób przyjąć, iż reklama była widoczna tylko w poszczególne dni miesiąca i to akurat te, w których do sklepów przyszedł menager powoda. Z materiałów, które pozostały po wygaśnięciu umowy - pozwany mógł korzystać tylko przez czerwiec 2015r – stosownie do postanowień umowy, natomiast przez pozostały czas czynił to bez wymaganej zgody powoda i za ten okres powód nie uzyskał od pozwanego żadnej rekompensaty pieniężnej.

Nie nasuwała zastrzeżeń początkowa data odsetek ustawowych, które zostały zasądzone zgodnie z żądaniem pozwu-od dnia wniesienia pozwu tj. 14 lipca 2017r /data nadania pozwu na pocztę, k-105/.

Pozwany był przez powoda wzywany wcześniej do zapłaty-jeszcze przed skierowaniem żądania na drogę sądową, jednakże nie spełnił świadczenia, zatem pozostawał w opóźnieniu /patrz; pisma wzywające do zapłaty k-37-38 i k-40-43/.

W pozostałym zakresie słusznie powództwo zostało oddalone jako wygórowane i apelacja powoda w tej części nie mogła odnieść skutku.

Powód wprawdzie odwoływał się do wzrostu jego wartości reklamowej w związku z sukcesami piłkarskiej reprezentacji Polski, jednakże nie wykazał w żaden przekonywujący sposób, iż istotnie wartość reklamy z jego udziałem wzrosła w stopniu znaczącym. Nawiązywanie przez powoda jedynie do danych zawartych w wydrukach internetowych na temat zwiększenia jego wartości w kampanii reklamowej i gaży sportowca za udział w reklamie okazało się niewystarczające do uwzględnienia żądania w całości /patrz; wydruki z internetu, k-226-240/. Z wyżej przedstawionych względów apelacja pozwanego (...) Sp. z o.o. w N. zasługiwała na częściowe uwzględnienie, co skutkowało zmianą zaskarżonego wyroku w oparciu o
art. 386kpc.

Natomiast jeśli chodzi o apelację skierowaną przeciwko pozwanemu (...) Sp. z o.o. w D. – to należy podkreślić, iż pozwany to odrębny podmiot gospodarczy i jako spółka prawa handlowego posiada osobowość prawną, mimo iż jest kapitałowo oraz osobowo powiązany z (...) Sp. z o.o. w N. /patrz; wypis z KRS, k-100-103/. Tego pozwanego nie łączyła z powodem żadna umowa o świadczenie usług reklamowych i jak wynikało z przeprowadzonego postępowania dowodowego N. nie posiadał zgody powoda na rozpowszechnienie wizerunku. Należy zaznaczyć, iż umowa z dnia 2 stycznia 2015r w par.9ust.3 zastrzegała brak możliwości udostępnienia wizerunku powoda innemu podmiotowi w jakikolwiek sposób powiązanemu z (...) Sp. z o.o. w N.. Tym bardziej więc pozwany (...) Sp. z o.o. w D. winien był zachować ostrożność i staranność przy wykorzystywaniu reklamy z wizerunkiem powoda w sklepach (...) oraz w internecie, zwłaszcza iż nie dysponował żadnym tytułem prawnym do wizerunku.

Powód Ł. P. wykazał, iż pozwany (...) Sp. z o.o. w D. w okresie wrzesień 2015r– grudzień 2015r kiedy otwierane były sklepy w 3 prowadzonych przez niego sklepach (...) w K., P. i B. i w internecie na facebooku-bezprawnie wykorzystywał jego wizerunek, zatem spełnione zostały przesłanki z art.24kc w związku z art.415kc. Powód wykazał nie tylko naruszenie jego dobra osobistego ale także szkodę oraz związek przyczynowy między działaniem pozwanego a szkodą. Działania pozwanego nie były jednorazowe bowiem miały miejsce; we wrześniu 2015r, 1 listopada 2015r, 2 grudnia 2015r i 9 grudnia 2015r. W tych dniach zostały zaobserwowane przez menadżera powoda, jednakże w okolicznościach niniejszej sprawy zachodziły podstawy do przyjęcia, iż naruszenie dobra osobistego powoda miało miejsce przez okres co najmniej pół roku.

W ocenie Sądu Apelacyjnego zachodziły podstawy do przyjęcia, iż powód poniósł szkodę w wysokości 108.000zł tj. korzyść jaką mógł uzyskać, gdyby pozwany zawarł z nim umowę o świadczenie usług promocyjno-reklamowych w sklepach (...), co skutkowało zmianą zaskarżonego wyroku w części oddalającej powództwo przeciwko (...) Sp. z o.o. w D. i zasądzeniu od tej spółki na rzecz powoda kwoty 108.000zł na mocy art.386par.1kpc.

Jako podstawę wyliczenia przyjęto taki sposób, jak w sprawie przeciwko (...) Sp. z o.o. w N., posiłkując się umową łączącą powoda z (...) i zawartymi w tej umowie danymi dotyczącymi wynagrodzenia za reklamowanie ustalonego na kwotę 90.000zł za okres 5 miesięcy /średnio 18.000zł miesięcznie/.

W pozostałym zakresie w stosunku do pozwanego (...) Sp. z o.o. w D. żądanie jako wygórowane podlegało oddaleniu tak jak i apelacja powoda /art.385kpc/.

Odsetki ustawowe zostały zasądzone zgodnie z żądaniem pozwu-od dnia wniesienia pozwu tj. 14 lipca 2017r-data nadania pozwu na pocztę k-105 /art.481par.1kc i art.455kc/.

Pozwany był przez powoda wzywany wcześniej do zapłaty-jeszcze przed skierowaniem żądania na drogę sądową, jednakże nie spełnił świadczenia, zatem pozostawał w opóźnieniu /patrz; pisma wzywające do zapłaty k-37-38 i k-40-43/.

W związku ze zmianą kwoty zasądzonej od pozwanego (...) Sp. z o.o. w Nadawczynie zachodziły podstawy do korekty rozstrzygnięcia o kosztach procesu, o których orzeczono w oparciu o art.100par.1kpc oraz par.2pkt.6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r w sprawie opłat za czynności radców prawnych /Dz.U. z 2015r, poz.1804, z uwzględnieniem zmiany wynikającej z rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016r-Dz.U z 2016r, poz.1667, bowiem pozew wpłynął w dniu 14 lipca 2017r/.

W sprawie przeciwko (...) Sp. z o.o. w D. żądanie powoda zostało uwzględnione w połowie /domagał się 216.000zł, zaś zasądzone zostało 108.000zł/. Łącznie koszty procesu w tej sprawie wyniosły 21.600zł i złożyły się na nie; opłata sądowa od pozwu poniesiona przez powoda -10.800zł+5.400zł wynagrodzenie pełnomocnika powoda + 5.400zł wynagrodzenie pełnomocnika pozwanego. Połowa kosztów to kwota 10.800zł i skoro powód poniósł koszty w kwocie 16.200zł należało zasądzić od pozwanego (...) Sp. z o.o. w D. na rzecz powoda kwotę 5.400zł tytułem zwrotu części kosztów procesu.

Tak samo przedstawiała się kwestia kosztów w sprawie przeciwko (...) Sp. z o.o. w N., w której również żądanie powoda zostało uwzględnione w połowie /domagał się 216.000zł i zasądzona została kwota 108.000zł/ i również koszty procesu wyniosły łącznie 21.600zł, z których powód poniósł 16.200zł, zaś pozwany 5.400zł-wynagrodzenie pełnomocnika, zatem połowa kosztów to kwota 5.400zł i taka kwota podlegała zasądzeniu od pozwanego (...) na rzecz powoda.

Mając na uwadze przedstawione wyżej okoliczności apelacja powoda została uwzględniona w połowie jeśli chodzi o pozwanego (...) Sp. z o.o. w D. – co skutkowało zmianą zaskarżonego wyroku w oparciu o art.386par.1kpc, zaś w pozostałej części apelacja powoda podlegała oddaleniu jako bezzasadna na mocy art.385kpc.

Natomiast jeśli chodzi o apelację powoda w stosunku do (...) Sp. z o.o. w N. – podlegała oddaleniu /art.385kpc/, zaś apelacja tego pozwanego została uwzględniona w połowie, co skutkowało zmianą zaskarżonego wyroku wobec tego pozwanego w oparciu o art.386par.1kpc.

O kosztach postępowania apelacyjnego w sprawie przeciwko Sp. z o.o. (...) orzeczono w oparciu o art.100par.1kpc i art.108par.1kpc w związku z art.391par.1kpc oraz par.2pkt.6 w związku z par.10ust.1pkt.2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r w sprawie opłat za czynności radców prawnych /Dz.U. z 2015r, poz.1804, z uwzględnieniem zmiany wynikającej z rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016r-Dz.U z 2016r, poz.1667, bowiem apelacja powoda wpłynęła w dniu 2 marca 2018r k-279-299/ i zasądzono od pozwanego na rzecz powoda połowę kosztów postępowania apelacyjnego.

Z kolei o kosztach postępowania apelacyjnego wobec pozwanego (...) Sp. z o.o. w N. rozstrzygnięto na mocy art.100kpc i art.108par.1kpc w związku z art.391par.1kpc znosząc je wzajemnie między tymi stronami, bowiem apelacja powoda nie została uwzględniona, zaś apelację tego pozwanego uwzględniono częściowo.

SSO del Agnieszka Staniszewska-Perenc SSA Grażyna Demko SSA Edyta Pietraszewska