Pełny tekst orzeczenia

WYROK

​  W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 czerwca 2021 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący Sędzia Ewa Tomczyk

Protokolant sekr. sąd. Dorota Piątek

po rozpoznaniu w dniu 4 czerwca 2021 roku w Piotrkowie Tryb.

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa Banku (...) Spółki Akcyjnej w W.

przeciwko L. G.

o zapłatę kwoty 244.951,75 zł

oddala powództwo.

Sygn. akt I C 1496/20

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 16 listopada 2018 r. strona powodowa (...) Bank Spółka Akcyjna z siedzibą we W. wniosła o zasądzenie od pozwanej L. G. kwoty 244.951,75 zł wraz z odsetkami za opóźnienie od kwoty 239,39 zł od dnia 7.11.2018 r. do dnia zapłaty wg zmiennej stopy procentowej odpowiadającej odsetkom maksymalnym za opóźnienie oraz zasądzenie zwrotu kosztów procesu wg norm przepisanych,

W uzasadnieniu pozwu strona powodowa wskazała, że pozwana w dniu 12.02.2016 r. zawarła z powodowym Bankiem umowę kredytu hipotecznie nr (...) i nie wywiązała się z obowiązku spłaty zadłużenia, wobec czego umowa kredytu została wypowiedziana, a pozostała do spłaty kwota kredytu została postawiona w stan natychmiastowej wymagalności.

W dniu 30 listopada 2018 r. Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. wydał przeciwko pozwanej nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym w sprawie I Nc 218/18 (k. 36).

Postanowieniem z dnia 16 listopada 2020 r. Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. przywrócił pozwanej termin do wniesienia zarzutów od nakazu zapłaty i z urzędu uchylił w całości nakaz zapłaty – na podstawie art. 11 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 4 lipca 2019 r. o zmianie ustawy – kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw – Dz.U. poz. 1469 (k. 200).

Pozwana w zarzutach od nakazu zapłaty wniosła o uchylenie nakazu zapłaty i oddalenie powództwa (k.52), w piśmie procesowym z dnia 21 stycznia 2021 r. powołała się na bezskuteczność wypowiedzenia umowy kredytu (k. 225-229).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 12.02.2016 r. pomiędzy (...) Bankiem Spółką Akcyjną we W. a L. G. została zawarta umowa kredytu hipotecznego nr (...), zgodnie z którą powodowy Bank udzielił pozwanej kredytu w kwocie 250.791,90 zł. Zgodnie z § 2 umowy kredyt miał zostać przeznaczony na zakup domu w P. przy ul. (...). Pozwana zobowiązała się spłacić otrzymany kredyt wraz z odsetkami i prowizjami w 359 miesięcznych ratach płatnych do dnia 5 każdego miesiąca. Kredytodawca zastrzegł prawo wypowiedzenia umowy między innymi w przypadku braku spłaty pełnych rat kredytu za co najmniej trzy pełne okresy płatności i nieuregulowania zaległości w terminie 14 dni roboczych od dnia otrzymania wezwania banku do zapłaty zaległych rat. (§ 14 ust. 4 lit. b umowy).

(dowód: umowa kredytu – k. 13-22)

W dniu 3.07.2018 r. strona powodowa sporządziła pismo nazwane ostateczne wezwanie do zapłaty adresowane do pozwanej informujące pozwaną, że zaległość wynikająca z umowy kredytu wynosi 2.672,04 zł, w tym zaległy kapitał 1.419,80 zł, wezwała pozwaną do dokonania wpłaty tej kwoty w terminie 14 dni roboczych. W piśmie wskazano, że w przypadku braku spłaty zadłużenia Bank wypowie umowę i postawi całe zadłużenie w stan natychmiastowej wykonalności. Jednocześnie w piśmie zawarto informację o możliwości złożenia wniosku o restrukturyzację.

Mimo że w piśmie tym wskazano adres pozwanej w P. przy ul. (...), wezwanie to zostało wysłane na adres pozwanej w K., którego pozwana nie podjęła i po dwukrotnym awizowaniu pismo zostało zwrócone do powodowego Banku

(dowód: wezwanie do zapłaty – k. 256, potwierdzenie odbioru – k. 257)

W dacie sporządzenia tego pisma zaległość pozwanej obejmowała dwie zaległe raty odsetkowo – kapitałowe.

(okoliczność przyznana przez powoda – pismo – k. 216-219)

Pismem z dnia 7.08.2018 r. strona powodowa wypowiedziała pozwanej umowę kredytu z zachowaniem 30 – dniowego okresu wypowiedzenia, wskazując że na dzień 7.08.2018 r. zadłużenie z tytułu pożyczki wynosi w zakresie kapitału 2.155,04 zł, odsetek 2.756,67 zł. Pismo to zostało wysłane na adres pozwanej w P. i odebrane przez pozwaną w dniu 13 sierpnia 2018 r.

(dowód: wypowiedzenie – k. 23, potwierdzenie odbioru – k. 24)

Pismem z dnia 3 października 2018 r. strona pozwana w związku z wypowiedzeniem umowy kredytu wezwała pozwaną do zapłaty w terminie 14 dni całej wymagalnej należności w kwocie 241.766,23 zł.

(dowód: wezwanie – k. 29)

Pozwana pismem z dnia 4.09.2018 r. prosiła powodowy Bank o wstrzymanie wypowiedzenia umowy i zawieszenie spłaty kredytu do 30.09.2018 r.

(dowód: pismo pozwanej – k. 70 – 71)

Powodowy Bank potraktował powyższe pismo jako wniosek o restrukturyzację kredytu i wezwał do złożenia dokumentów dotyczącej jej sytuacji materialnej. Następnie pozwana jeszcze kilkakrotnie kontaktowała się telefonicznie z Bankiem prosząc o wstrzymanie wypowiedzenia umowy deklarując dokonywanie spłaty, prosiła o restrukturyzację kredytu.

(dowód: pismo – k. 230, zapisy rozmów – k. 245 odwrót – 246)

Pozwana pismem z dnia 3 października 2018 r. zwróciła się do pozwanego z prośbą o wstrzymanie wypowiedzenia umowy powołując się na to, że przyczyną opóźnienia w płaceniu rat była sytuacja życiowa. Powołała się na to, że w okresie od 14 sierpnia 2018 r. do 27 września 2018 r. spłaciła kredyt w kwocie 6.900 zł.

(dowód: pismo pozwanej – k. 68 – 69, potwierdzenia wpłat – k. 92-106, raport wpłat – k. 219-220)

W dniu 7.11.2018 r. Euro Bank wystawił wyciąg z własnych ksiąg bankowych stwierdzający zadłużenie pozwanej z tytułu umowy kredytu z dnia 12.02.2016 roku w kwocie 244.951,75 zł, na którą to kwotę składają się: - 239.934,39 zł tytułem niespłaconego kapitału, - 408,32 zł z tytułu odsetek umownych naliczonych od dnia 5.03.2018 r. do dnia 18.09.2018 r., - 4.609,04 zł z tytułu odsetek karnych od zobowiązania przeterminowanego naliczonych od dnia 5.01.2017 r. do dnia 11.12.2018 , - 79,94 zł – opłat.

(dowód: wyciąg z ksiąg bankowych – k. 9)

W toku procesu doszło do połączenia (...) Bank Spółki Akcyjnej we W. z Bankiem (...) Spółką Akcyjną w W. poprzez przeniesienie całego majątku Euro Banku na Bank (...) w trybie art. 492 § 1 pkt 1 kodeksu spółek handlowych.

(dowód: odpis pełny KRS – k. 207-215 odwrót)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie bowiem zasadny okazał się podniesiony przez pozwaną zarzut, że wypowiedzenie umowy nie było skuteczne.

Pojęcie skuteczności wypowiedzenia umowy jest szerokie. Obejmuje wszystkie czynniki, które powinny ziścić się oraz działania, których powód musiał dopełnić, żeby doprowadzić do złożenia pozwanej oświadczenia o rozwiązaniu umowy, które skutkowało wymagalnością jej zobowiązania będącego podstawą wystawienia wyciągu z ksiąg bankowych. Przyjmowane jest w orzecznictwie, że wypowiedzenie umowy jest prawokształtującym oświadczeniem, bardzo istotnym i dotkliwym dla kredytobiorcy, a zatem nie może być dokonane w sposób nagły, zaskakujący, nawet jeżeli istnieją podstawy do jego podjęcia, zgodnie z treścią umowy kredytowej (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 września 2015 r., V CSK 698/14).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt rozpoznawanej sprawy wskazać należy, że zgodnie z § 14 ust. 4 lit. b umowy kredytowej powodowy Bank miał możliwość wypowiedzenia kredytu w przypadku braku spłaty pełnych rat kredytu za co najmniej trzy okresy płatności i nie uregulowania zadłużenia w terminie 14 dni roboczych od dnia otrzymania wezwania do zapłaty zaległych rat. Przepis ten przewiduje procedurę wypowiadania umowy kredytu oraz okoliczności związane z zadłużeniem. Z regulacji tej wynika, że aby Bank mógł podjąć przewidzianą w tym przepisie procedurę kredytobiorca musiał pozostawać w zwłoce ze spłatą trzech kolejnych pełnych rat kredytu, i musiał być wezwany przez bank do nieuregulowania zadłużenia w 14 – dniowym terminie. W sytuacji nie uregulowania zadłużenia Bank miał możliwość wypowiedzenia umowy kredytu.

Obowiązkiem procesowym powoda związanym z rozkładem ciężaru dowodu było przedstawienie dowodów na udowodnienie okoliczności, z których chciał wywodzić skutki prawne (art. 6 k.c.).

Tymczasem, co przyznał pełnomocnik powoda w piśmie procesowym z dnia 15 grudnia 2020 r., w dacie wysłania pozwanej wezwania do zapłaty zaległego zadłużenia pozwana pozostawała w zwłoce ze spłatą 2 a nie jak przewiduje § 14 umowy kredyty- 3 pełnych rat kredytu. A zatem już z tego tylko względu uznać należy, że tryb zmierzający do wypowiedzenia pozwanej umowy kredytu nie był prawidłowy. Nie ma przy tym znaczenia podnoszona przez powoda okoliczność, że w dacie sporządzenia pisma z wypowiedzeniem umowy zaległe zadłużenie z tytułu rat kapitałowo – odsetkowych wynosiło więcej niż 3 pełne zapadłe raty kapitałowo- odsetkowe, skoro w myśl § 14 ust. 4 lit. b) umowy kredytowej skuteczne wezwanie do zapłaty zaległego zadłużenia mogło nastąpić w sytuacji pozostawania przez kredytobiorcę z zwłoce w spłacie rat kredytu za co najmniej 3 okresy płatności.

Drugą istotną okolicznością wskazującą na wadliwość procedury związanej z wypowiedzeniem umowy kredytu jest fakt, że pismo wzywające do zapłaty zadłużenia zostało wysłane na adres nie będący aktualnym miejscem zamieszkania pozwanej. Zatem w świetle powyższego w ogóle nie można mówić o tym, że wypowiedzenie umowy zostało poprzedzone wezwaniem kredytobiorcy do spłaty zaległego zadłużenia, którą ta procedura jest obowiązkowa nie tylko w świetle § 14 ust. 4 lit. b) umowy ale i w świetle art. 75 lit. c) Prawa bankowego. Zgodnie z tym przepisem jeżeli kredytobiorca opóźnia się ze spłatą zobowiązania z tytułu udzielonego kredytu, bank wzywa go do dokonania spłaty, wyznaczając termin nie krótszy niż 14 dni roboczych. W wezwaniu bank informuje kredytobiorcę o możliwości złożenia, w terminie 14 dni roboczych od dnia otrzymania wezwania, wniosku o restrukturyzację zadłużenia.

Skoro pozwana nie otrzymała wezwania z dnia 3 lipca 2018 r., tryb wynikający z art. 75c ustawy Prawo bankowe i § 14 ust. 4 lit. b) nie został zachowany przez powoda.

Wskazać należy, że w przypadku gdy bank przed wypowiedzeniem umowy kredytu nie doręczy kredytobiorcy wezwania określonego w art. 75 lit. c ust. 1 -2 Prawa bankowego czynność prawna banku polegająca na wypowiedzeniu umowy jest nieważna (art. 58 § 1 k.c.). W szczególności nie prowadzi ona do wymagalności wierzytelności banku o spłatę tej części kredytu, co do której kredytobiorca nie pozostawał w opóźnieniu. Art. 75c Prawa bankowego stanowi w całości przepis semidyspozytywny. Może zostać zmieniony w umowie kredytu albo osobnym porozumieniu jedynie na korzyść kredytobiorcy (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 23.05.2019 r., sygn. akt V ACa 93/18 , Sąd Apelacyjny w Łodzi z dnia 9.08.2018 r., sygn. akt I ACa 1609/17)

Tym samy uznać należy, że skoro powodowy Bank nie dochował trybu przewidzianego w art. 75c ustawy prawo bankowe i w § 14 ust. 4 lit. b) umowy, nie doszło do skutecznego wypowiedzenia umowy - powództwo oparte na okoliczności, że dochodzona kwota jest wymagalna, bo powód wypowiedział umowę kredytu, a w następnym dniu po upływie terminu wypowiedzenia umowy, całość zadłużenia z tytułu umowy stała się zadłużeniem wymagalnym i przeterminowanym jest bezzasadne.

Bezsporne było, że na dzień zamknięcia rozprawy część rat kredytu, zgodnie z harmonogramem spłat kredytu, była wymagalna, ale Sąd, będąc związany podstawą żądania nie mógł wyrokować z uwzględnieniem innego stanu faktycznego niż ten, który był wywodzony przez powoda. Zgodnie z art. 321 § 1 k.p.c. sąd nie może wyrokować co do przedmiotu, który nie był objęty żądaniem, ani zasądzać ponad żądanie. Pojęcie żądania określa art. 187 § 1 pkt 1 i 2 k.p.c., zgodnie z którym pozew powinien m.in. zawierać dokładnie określone żądanie oraz wskazanie faktów, na których powód opiera swoje żądanie. Żądanie powództwa określa więc nie tylko jego przedmiot, lecz również jego podstawa faktyczna. Zasądzenie sumy pieniężnej, która wprawdzie mieści się w granicach kwotowych powództwa, lecz z innej podstawy faktycznej, stanowi orzeczenie ponad żądanie. Wyrok uwzględniający powództwo na podstawie faktycznej, na której powód ani w pozwie, ani w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji nie opierał powództwa, stanowi zasądzenie ponad żądanie (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 marca 2005 r., II CK 556/04, OSNC 2006/2/38, Biul.SN 2005/5/10). Innymi słowy zasądzenie zaległej kwoty (nawiasem mówiąc niewykazanej co do wysokości), wynikającej z faktu zalegania z zapłatą, a nie z faktu wypowiedzenia umowy, stanowiłoby orzeczenie na podstawie faktycznej nie powołanej przez powoda (tak również Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 6.06.2019 r., I ACa 1132/18, LEX nr 2706336).

Jednocześnie oddalenie powództwa nie zamyka powodowemu Bankowi możliwości dochodzenia od pozwanej zapłaty niezapłaconych dotychczas rat kredytu, a roszczenie w tym zakresie nie uległo przedawnieniu bowiem zostało przerwane przez wytoczenie niniejszego powództwa (art. 123 § 1 pkt 1 k.c.).

Jednocześnie wskazać należy, że brak wypowiedzenia umowy kredytu nie może być konwalidowany poprzez wytoczenie powództwa, a dokładnie przez doręczenie pozwanej odpisu pozwu. Sprzeciwiają się temu zarówno charakter prawny wypowiedzenia umowy kredytu, jego skutki, jak również brak spełnienia rygorów wynikających z treści art. 75 lit. c Prawa bankowego (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w G. z dnia 23.05.2019 r., V ACA 93/18).

Z tych wszystkich względów powództwo zostało oddalone. Wskazać należy jednocześnie, że nakaz zapłaty został już wcześniej uchylony z urzędu (na podstawie art. 11 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 4 lipca 2019 r. o zmianie ustawy – kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw – Dz.U. poz. 1469 (postanowienie - k. 200).

Sędzia Ewa Tomczyk