Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 stycznia 2019 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. Wydział II Cywilny Odwoławczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 24 stycznia 2019 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie sprawy z powództwa T. J. , G. K. (1)

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W.

zadośćuczynienie

na skutek apelacji powódki G. K. (1) oraz pozwanego (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W.,

od wyroku Sądu Rejonowego w Bełchatowie

z dnia 28 września 2018 roku, sygn. akt I C 233/18

1.  obie apelacje oddala;

2.  nie obciąża powódki G. K. (1) obowiązkiem zwrotu kosztów procesu za instancję odwoławczą na rzecz pozwanego;

3.  zasądza od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz powódki T. J. kwotę 900,00 (dziewięćset) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu za instancję odwoławczą.

SSO Paweł Hochman

SSA w SO Grzegorz Ślęzak SSA w SO Arkadiusz Lisiecki

Sygn. akt II Ca 892/18

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 28 września 2018 r. Sąd Rejonowy w Bełchatowie, po rozpoznaniu sprawy z powództwa T. J. i G. K. (1)

przeciwko (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. o zapłatę:

1. zasądził od pozwanego (...) na rzecz powódki T. J. kwotę 25.300,- zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 25 lipca 2018 roku do dnia zapłaty;

2. zasądził od pozwanego (...) na rzecz powódki G. K. (1) kwotę 15.300,- zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 25 lipca 2018 roku do dnia zapłaty;

3. oddalił powództwo G. K. (1) w pozostałej części;

4. zasądził od pozwanego (...) na rzecz powódki T. J. kwotę 4.882,- zł tytułem zwrotu kosztów procesu;

5. zasądził od pozwanego (...) na rzecz powódki G. K. (1) kwotę 1.502,40 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Podstawą powyższego wyroku stanowiły przytoczone poniżej ustalenia i zarazem rozważania Sądu Rejonowego:

W dniu (...) w miejscowości (...), gm. R. doszło do wypadku komunikacyjnego, w wyniku którego śmierć poniósł J. K., wnuk powódek.

Sprawca zdarzenia, M. C. kierował pojazdem M. (...) o nr rej (...), ubezpieczonym w zakresie OC u pozwanej, nr polisy (...).

Sąd Rejonowy w Bełchatowie II Wydział Karny, mocą wyroku w sprawie o sygn. akt: II K 1130/16 uznał, że winnym spowodowania wypadku, w którym śmierć poniósł ośmioletni J. K. , jest M. C.

J. K. zmarł w wieku 8 lat. Zmarły był osobą zdrową, rozwijał się prawidłowo, był aktywnym dzieckiem.

Powódka G. K. (1) była bardzo związana z wnukiem, pomagała w jego wychowywaniu, odwiedzała wnuka w K. (5-7 razy do roku na kilka dni)

i była przez niego wraz z rodzicami odwiedzana. W. miał u niej swoje zabawki. Powódka zawsze jeździła na urodziny i imieniny do wnuka, do przedszkola na dzień babci. Wnuk przyjeżdżał do niej na ferie i na wakacje. Ponadto bardzo często rozmawiali przez telefon. Powódka bardzo lubiła spędzać czas z wnukiem.

Powódka bardzo mocno przeżyła śmierć J. K.. G. K. (1) widziała zmarłego wnuka zaraz po wypadku, leżącego przy drodze. Członkowie rodziny i przyjaciele byli dla niej dużym wsparciem po tragedii.

Powódka ma dwoje dzieci, a poza wnukiem J. ma jeszcze 15 letnią wnuczkę.

Powódka przy każdej okazji odwiedza grób wnuka i miejsce wypadku.

Również powódka T. J. była bardzo związana z wnukiem, pomagała

w jego wychowywaniu, odwiedzała wnuka codziennie i była przez niego wraz z rodzicami odwiedzana. Mieszkali w niewielkiej odległości w tej samej miejscowości i mieli codziennie ze sobą kontakt. Wnuk bardzo dużo czasu spędzał u babci. T. J. chodziła z nim na spacery, na plac zabaw, odprowadzała do szkoły. Powódka zawsze spędzała z wnukiem święta i uroczystości rodzinne. Do 3 roku życia J. K. i jego rodzice mieszkali w jednym mieszkaniu z powódką, która w tym okresie stale zajmowała się wnukiem.

Powódka bardzo lubiła spędzać czas z wnukiem, jeździła z nim na działkę, na wycieczki, organizowała mu czas.

Powódka bardzo mocno przeżyła śmierć J. K.. T. J. widziała zmarłego wnuka zaraz po wypadku. Powódka codziennie chodzi na cmentarz i opiekuje się grobem wnuka.

Powódka ma troje dzieci, a poza wnukiem J. ma jeszcze 8 wnuków, przy czym troje mieszka w K. (miejscu zamieszkania powódki), a pozostali

w W. i P..

Szkoda została zgłoszona pozwanemu towarzystwu ubezpieczeń pismem z dnia 2 stycznia 2018 roku. Do dnia wniesienia pozwu pozwana wypłaciła na rzecz powódek kwoty po 4.700,00 zł.

Fakt wypadku i odpowiedzialność pozwanego co do zasady były niesporne. Tak samo kwota już otrzymanego od pozwanego zadośćuczynienia. Pozostałe okoliczności mające znaczenie dla rozstrzygnięcia Sąd ustalił na podstawie zeznań powódek.

Sąd Rejonowy zważył, iż powództwo T. J. zasługuje w całości na uwzględnienie. Powództwo G. K. (1) jest zasadne w części.

Podstawę prawną żądania pozwu stanowi art. 446 § 4 kc, zgodnie którym sąd może przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

Ze zgromadzonego w sprawie osobowego materiału dowodowego bezsprzecznie wynika, że relacje powódek z wnukiem były bardzo dobre i łączyła ich bliska więź emocjonalna. Wnuk był dla powódek „oczkiem w głowie”. Powódki były zachwycone wnukiem, bardzo lubiły z nim spędzać czas. Dodatkowo powódka T. J. mieszkała bardzo blisko wnuka i na co dzień się nim zajmowała oraz na bieżąco uczestniczyła w jego wychowaniu.

Dla ustalenia, jak kwota byłaby odpowiednim zadośćuczynieniem dla powódek Sąd wziął pod uwagę opisane wyżej bardzo bliskie relacje łączące powódki z wnukiem oraz wstrząs związany z jego nagłą tragiczną śmiercią, powodującą poczucie straty, żalu, niesprawiedliwości. Upływ czasu od śmierci J. K. nie jest znaczny; powódki ciągle mają w pamięci obrazy rozradowanego dziecka zestawione z widokiem zmarłego leżącego na poboczu. Z drugiej strony nie można zupełnie pomijać, że powódki są w stanie, pomimo tragicznego zdarzenia, wykonywać prawidłowo swoje role życiowe i funkcjonować normalnie w aspekcie psychospołecznym. Powódki nie korzystały z leczenia psychiatrycznego ani z pomocy psychologa. Po śmierci wnuka nie stały się osobami samotnymi, a ponadto były mocno wspierane przez przyjaciół i członków rodziny.

Biorąc pod uwagę powyższe okoliczności Sąd doszedł do przekonania, że sumą odpowiednią dla zrekompensowania krzywdy powódek jest: kwota łącznie 20 000 zł w przypadku G. K. (1) oraz kwota 30 000 zł w przypadku T. J.. Odnośnie T. J. Sąd uwzględnił podniesioną już wyżej okoliczność, że powódka T. J. mieszkała bardzo blisko wnuka i na co dzień się nim zajmowała oraz na bieżąco uczestniczyła w jego wychowaniu. Wymienione kwoty w ocenie Sądu w okolicznościach sprawy rekompensują w pełni – na ile to możliwe pieniężnym świadczeniem ¬– poniesioną przez powódki krzywdę w następstwie śmierci wnuka.

Powódka G. K. (1) otrzymała już od pozwanego tytułem zadośćuczynienia kwotę 4 700 zł, zatem do zasądzenia pozostało 15 300 zł.

W pozostałej części powództwo podlegało oddaleniu jako zbyt wygórowane.

W przypadku powódki T. J. Sąd uwzględnił powództwo w całości zasądzając kwotę brakującą do 30 000 zł.

Podstawę rozstrzygnięcia w zakresie odsetek stanowił art. 481 § 1 i 2 KC.

W przypadku powódki G. K. (1) o kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 100 kpc stosunkowo rozdzielając koszty procesu. Powód wygrał proces w 60 %, powinien ponieść koszty procesu w 40 %. W pozostałej części obciążają one pozwanego. Kosztami po stronie powoda były: wpis 1265 zł, wynagrodzenie pełnomocnika w kwocie 3600 zł – ustalone w oparciu o § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie, opłata od pełnomocnictwa 17 zł, łącznie koszty po stronie powoda: 4882 zł. Po stronie pozwanego kosztami były wynagrodzenie pełnomocnika 3600 zł, opłata od pełnomocnictwa 17 zł; łącznie koszty po stronie pozwanego: 3617 zł. Razem koszty wyniosły 8499 zł. Powoda obciąża 40 % tej kwoty, zatem 3399,60 zł. Powód poniósł koszty w wysokości 4882 zł, więc może żądać od pozwanego różnicy między ostatnimi kwotami (kosztami obciążającymi powoda a poniesionymi przez niego) tytułem zwrotu części kosztów – 1502,40 zł.

W przypadku powódki T. J. o kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 98 kpc zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu. procesu. Kosztami po stronie powoda były: wpis 1265 zł, wynagrodzenie pełnomocnika w kwocie 3600 zł – ustalone w oparciu o § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie, opłata od pełnomocnictwa 17 zł, łącznie koszty po stronie powoda: 4882 zł.

Powyższy wyrok zaskarżyła powódka G. K. (1) oraz strona pozwana.

Apelacja powódki G. K. (1) skarży wyrok w części oddalającej powództwo wobec niej w zakresie kwoty 10.000 zł oraz w części rozstrzygającej o kosztach procesu pomiędzy nią a pozwanym (tj. w punktach 3-cim i 5-tym jego sentencji) zarzucając mu: naruszenie przepisów prawa materialnego poprzez błędną wykładnie art. 446 § 4 k.c. polegającą na zasądzeniu zadośćuczynienia w wysokości 15.300,00 zł, podczas gdy należyta ocena zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, w szczególności ocena charakteru relacji łączących powódkę G. K. (2) z tragicznie zmarłym wnukiem J. K., brak choćby najmniejszego zawinienia po stronie zmarłego dziecka w zakresie przyczyniania się do powstania szkody, niepowetowana strata, jaką poniosła powódka w związku z tragicznymi zdarzeniami z dnia 9 lipca 2016 r., zakres bólu i cierpienia doznanych przez nią, które w dalszym ciągu są przez nią odczuwane, znaczne pogorszenie się jej stanu psychicznego, wydają się zasadne do przyjęcia, iż kwotą należnego zadośćuczynienia winna być kwota dochodzona pozwem w pełnym zakresie, która to odpowiada funkcji kompensacyjnej zadośćuczynienia i eliminuje inne istotnie czynniki kształtujące jego rozmiar.

Stawiając powyższe zarzuty wnosiła o zmianę wyroku i podwyższenie zasądzonego od pozwanego zadośćuczynienia do kwoty 25.300,00 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 13 czerwca 2018 r.., zasądzenie od pozwanego kosztów procesu w pełnej wysokości, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego za pierwszą instancję oraz instancję odwoławczą według norm przepisanych.

Apelacja pozwanego skarży wyrok w części zasądzającej zadośćuczynienie na rzecz powódki T. J. powyższej kwoty 15.300 zł oraz rozstrzygającej o kosztach procesu między powódką a pozwanym (tj. w punktach 1-ym i 4-tym jego sentencji) zarzucając mu:

1) naruszenie przepisów postępowania mające istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, tj. art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 232 k.p.c. poprzez przyjęcie, że powódka T. J. zaoferowała wystarczające środki dowodowe uzasadniające przyznanie na jej rzecz zadośćuczynienia za krzywdę powstałą na skutek śmierci wnuka w kwocie 30.000 zł, podczas gdy w niniejszej sprawie Sąd I instancji oparł swoje rozstrzygnięcie w jedynie na zeznaniach samej powódki i twierdzeń pozwu, z których nie wynika przyjęty przez Sąd zakres krzywdy występującej u powódki,

2) naruszenie przepisów prawa materialnego, a mianowicie art. 446 § 4 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na przyjęciu, że na skutek śmierci wnuka J. K. w wypadku z dnia 9 lipca 2016 roku powódka T. J. doznała krzywdy, która wymaga złagodzenia jej skutków w drodze przyznania zadośćuczynienia w łącznej kwocie 30.000 zł (uwzględniając kwotę 4.700 zł wypłaconą w toku likwidacji szkody), podczas gdy kwota ta jest rażąco wygórowana, w szczególności biorąc pod uwagę: fakt, że powódka po wypadku nie została osobą osamotnioną, w szczególności ma kilkoro innych wnuków; prawidłowe funkcjonowanie powódki i wypełnianie przez nią ról społecznych; brak korzystania z pomocy psychiatry czy psychologa po śmierci wnuka.

Apelujący wnosił o:

1) zmianę zaskarżonego wyroku poprzez:

a) oddalenie powództwa w zaskarżonym zakresie, tj. ponad kwotę 15.300 zł,

b) zasądzenie od powódki T. J. na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego za I instancję wg norm przepisanych,

2) zasądzenie od powódki T. J. na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego za II instancję według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Obie apelacje są nieuzasadnione.

Podnoszony bowiem w obu apelacjach zarzut obrazy prawa materialnego, tj. przepisu art. 446 § 4 kc przez zasądzenie zaniżonego zdaniem pozwanej i zawyżonego zdaniem pozwanego zadośćuczynienia oraz przywołany w apelacji strony pozwanej zarzut uchybienia procesowego, tj. naruszenia przepisu art. 233 § 1 kpc, który w zasadzie wskazany został dla wzmocnienia zarzutu obrazy prawa materialnego, są chybione.

Lektura materiału aktowego prowadzi bowiem - wbrew zarzutom apelacji strony pozwanej - do wniosku, iż ocena materiału dowodowego dokonana przez Sąd I instancji jest prawidłowa, zgodna z doświadczeniem życiowym oraz zasadami logicznego rozumowania i jako taka odpowiada wymogom jakie stawiają jej przepisy art. 233 i 328 § 2 k.p.c.

Ta właściwa ocena dowodów doprowadziła do poczynienia przez Sąd Rejonowy trafnych ustaleń faktycznych, które odpowiadają powołanym przez ten Sąd dowodom, co skutkuje uznaniem, iż ustalenia te zasługują na akceptację Sądu II instancji, a stanowiska stron, które ze sformułowanego zarzutu obrazy prawa materialnego usiłują wywieść korzystne dla siebie skutki - oczywiście przeciwstawne z racji różnych ich interesów - należy ocenić jako nieskuteczne i jedynie polemizujące z trafnymi ustaleniami Sądu Rejonowego.

Z powyższych prawidłowych ustaleń faktycznych Sąd I instancji wysnuł także prawidłowe wnioski, składające się na rozważania prawne w zakresie oceny wysokości należnego powódkom zadośćuczynienia, co czyni zasadnym podniesiony w obu apelacjach zarzut obrazy prawa materialnego, tj przepisu art. 446 § 4 kc.

Określając wysokość należnego zadośćuczynienia dla każdej z powódek Sąd rozważył w sposób wszechstronny wszystkie okoliczności i kryteria, jakie zgodnie z utrwalonym orzecznictwem i poglądami doktryny mają znaczenie w tym zakresie.

Za trafne w szczególności uznać należy stanowisko Sądu Rejonowego wskazujące, ze pomimo tego, że obie powódki są babciami dla zmarłego wnuka to jednak należne im zadośćuczynienia powinny być zróżnicowane co do wysokości. Pomimo bowiem bardzo silnych więzi rodzinnych, jakie łączyły obie babcie z wnukiem, nie sposób nie dostrzec, że powódka T. J., oprócz tego, iż zamieszkiwała w pobliżu wnuka, to do 3-ego roku jego życia zamieszkiwała z nim ( J. K. ) i jego rodzicami w jednym mieszkaniu, zajmowała się nim i uczestniczyła w jego wychowaniu prawie jak matka. Dlatego też dokonane przez Sąd zaskarżonym wyrokiem zróżnicowanie należnych obu powódkom zadośćuczynień w wysokościach w tym wyroku wskazanych uznać należy za celowe i uzasadnione oraz odpowiadające powołanemu w jego uzasadnieniu prawu materialnemu.

Dlatego też apelacja powódki G. K. (1) nie może skutecznie domagać się zwiększenia zasądzonego na jej rzecz zadośćuczynienia do wysokości zadośćuczynienia jakie Sąd zasądził na rzecz powódki T. J. tak jak i apelacja strony pozwanej jest z kolei nieskuteczna w żądaniu obniżenia zasądzonego zadośćuczynienia na rzecz powódki T. J. do poziomu świadczenia zasądzonego na rzecz powódki G. K. (1).

Obie apelacje nie zawierają zatem uzasadnionych zarzutów, sprowadzając się jedynie do nieskutecznej polemiki z trafnym stanowiskiem Sądu I instancji.

Dlatego też, obie apelacje podlegały oddaleniu jako nieuzasadnione na podstawie art. 385 kpc.

O kosztach procesu między powódką T. J. a pozwanym orzeczono na zasadzie art. 98 kpc, zasądzając od strony przegrywającej proces w II instancji na rzecz strony, która proces ten wygrała, zwrot kosztów zastępstwa procesowego w tej instancji.

Natomiast Sąd Okręgowy nie obciążył powódki G. K. (1) obowiązkiem zwrotu kosztów procesu za II instancję na rzecz pozwanego, pomimo, że jej apelacja została oddalona, mając na względzie charakter sprawy, zależność wysokości zasądzonego świadczenia od oceny Sądu, dysproporcję w stanie majątkowym pomiędzy stronami oraz samą treść zaskarżonego wyroku, który w przypadku zasądzenia różnych jednak zadośćuczynień na rzecz powódek, z których każda jest babką zmarłego, mógł wywołać u tej skarżącej powódki potrzebę instancyjnej kontroli orzeczenia w tym zakresie W ocenie Sądu Okręgowego zachodziły zatem w tym wypadku okoliczności uzasadniające zastosowanie przepisu art. 102 kpc.

Mając na uwadze wszystkie powyższe rozważania oraz powołane w nich przepisy orzeczono jak w sentencji wyroku.