Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 30 listopada 2020 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSA Marek Machnij (spr.)

Sędziowie: SA Ewa Tomaszewska

SA Przemysław Banasik

po rozpoznaniu w dniu 30 listopada 2020 r. w Gdańsku

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) Banku Spółki Akcyjnej w W.

przeciwko E. Ł.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Okręgowego w Bydgoszczy

z dnia 20 marca 2019 r. sygn. akt I C 836/18

uchyla zaskarżony wyrok oraz uchyla w całości nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym wydany przez Sąd Okręgowy w Bydgoszczy w dniu 3 września 2018 r. pod sygnaturą
akt I Nc 322/18 i przekazuje sprawę Sądowi Okręgowemu w Bydgoszczy do ponow­nego rozpoznania z pominięciem przepisów o postępowaniu nakazowym, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania odwoławczego.

Na oryginale właściwe podpisy.

Sygn. akt: I ACa 68/20

UZASADNIENIE

Powód (...) Bank Spółka Akcyjna w W. wniósł o zasądzenie od pozwanego E. Ł. kwoty 159.446,40 zł, w tym kwoty 152.247,82 zł z tytułu niespłaconego kapitału, wynikającego z umowy kredytowej z dnia 11 kwietnia 2016 r. według stanu na dzień 4 maja 2018 r., kwoty 5.152,57 zł z tytułu odsetek umownych od dnia 11 kwietnia 2017 r. do dnia 3 kwietnia 2018 r. i kwoty 2.046,01 zł z tytułu odsetek umownych za opóźnienie od dnia 11 grudnia 2017 r. do dnia 4 maja 2018 r. w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego wraz z dalszymi odsetkami umownymi od kwoty 152.247,82 zł od dnia 5 maja 2028 r. w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego, lecz nie więcej niż dwukrotność odsetek ustawowych za opóźnienie, wskazując, że pozwany nie wywiązywał się należycie z obowiązku spłaty zaciągniętego kredytu, w związku z czym wypowiedział umowę kredytową, lecz pozwany nie spłacił należnego zadłużenia.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy nakazem zapłaty w postępowaniu nakazowym z dnia 3 września 2018 r. uwzględnił żądanie w całości.

W zarzutach od nakazu zapłaty pozwany wniósł o jego uchylenie i oddalenie powództwa, ewentualnie o rozłożenie zasądzonego świadczenia na raty na podstawie art. 320 k.p.c. i zastosowanie art. 102 k.p.c. do orzeczenia o kosztach procesu. Pozwany twierdził, że wytoczenie powództwa było przedwczesne, ponieważ złożył powodowi wniosek o umożliwienie spłaty zadłużenia w odroczonym terminie, ale powód przedstawił mu propozycję spłaty, której nie był w stanie zrealizować, a ponieważ nie uchyla się od spłaty zadłużenia, chciałby, aby zostało ono rozłożone na raty, które będą dla niego możliwe do spłaty, tj. w kwotach po 1.500 zł miesięcznie, ponieważ na skutek trudności w zakresie prowadzonej przez niego produkcji rolnej znalazł się w bardzo trudnej sytuacji majątkowej i nie jest w stanie na bieżąco spłacać wszystkich swoich zobowiązań.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy wyrokiem z dnia 20 marca 2019 r. utrzymał nakaz zapłaty w mocy w całości.

W pisemnym uzasadnieniu powyższego wyroku Sąd Okręgowy przedstawił okoliczności związane z zawarciem przez strony umowy kredytowej z dnia 11 kwietnia 2016 r., jej wypowiedzeniem przez powoda z uwagi na powstanie po stronie pozwanego zaległości w spłacie kredytu oraz z wysokością zadłużenia pozwanego z tego tytułu, a następnie stwierdził, że powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości. Sąd ten podkreślił, że ostatecznie pozwany nie kwestionował swojego zadłużenia wobec powoda tak co do zasady, jak i co do wysokości, wnosił natomiast o rozłożenie świadczenia na raty, ale nie było uzasadnionych podstaw do uwzględnienia tego wniosku.

Powyższy wyrok został zaskarżony w całości apelacją przez pozwanego w oparciu o zarzuty naruszenia art. 320 k.p.c. przez nieuwzględnienie jego wniosku o rozłożenie zasądzonego świadczenia na raty, mimo że istniały do tego podstawy i art. 102 k.p.c. przez nieuwzględnienie jego wniosku o nieobciążenie go kosztami procesu, mimo że wniosek ten był uzasadniony. W konsekwencji pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku przez rozłożenie zasądzonego świadczenia na raty zgodnie z jego wnioskiem i nieobciążanie go kosztami procesu.

Powód nie ustosunkował się do apelacji.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja zasługiwała na uwzględnienie, ponieważ zaskarżony wyrok podlegał uchyleniu, aczkolwiek z przyczyn zupełnie niezwiązanych z podniesionym w niej zarzutem.

Na obecnym etapie postępowania decydujące znaczenie dla rozstrzygnięcia miała okoliczność, że zaskarżony wyrok został wydany po rozpoznaniu zarzutów pozwanego od nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym z dnia 3 września 2018 r. W związku z tym wziąć trzeba pod uwagę, ze zgodnie z treścią art. 485 k.p.c. – w brzmieniu obowiązującym do dnia 7 listopada 2019 r. – sąd wydawał nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym, jeżeli powód dochodził roszczenia pieniężnego albo świadczenia innych rzeczy zamiennych:

1) a okoliczności uzasadniające dochodzone żądanie były udowodnione dołączonym do pozwu:

a) dokumentem urzędowym,

b) zaakceptowanym przez dłużnika rachunkiem,

c) wezwaniem dłużnika do zapłaty i pisemnym oświadczeniem dłużnika o uznaniu długu,

d) zaakceptowanym przez dłużnika żądaniem zapłaty, zwróconym przez bank i niezapłaconym z powodu braku środków na rachunku bankowym,

2) na podstawie weksla, czeku, warrantu lub rewersu należycie wypełnionego, których prawdziwość i treść nie nasuwały wątpliwości, a w razie przejścia na powoda praw z weksla, z czeku, z warrantu lub z rewersu, do wydania nakazu niezbędne było przedstawienie dokumentów do uzasadnienia roszczenia, o ile przejście tych praw na powoda nie wynikało bezpośrednio z weksla, z czeku, z warrantu lub z rewersu,

3) na podstawie dołączonej do pozwu umowy, dowodu spełnienia wzajemnego świadczenia niepieniężnego, dowodu doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku, jeżeli powód dochodzi należności zapłaty świadczenia pieniężnego, odsetek w transakcjach handlowych określonych w ustawie z dnia 8 marca 2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych (Dz. U. poz. 403) lub kwoty, o której mowa w art. 10 ust. 1 tej ustawy, oraz na podstawie dokumentów potwierdzających poniesienie kosztów odzyskiwania należności, jeżeli powód dochodzi również zwrotu kosztów, o których mowa w art. 10 ust. 2 tej ustawy,

3) jeżeli bank dochodził roszczenia na podstawie wyciągu z ksiąg bankowych podpisanego przez osoby upoważnione do składania oświadczeń w zakresie praw i obowiązków majątkowych banku i opatrzonego pieczęcią banku oraz dowodu doręczenia dłużnikowi pisemnego wezwania do zapłaty.

Z porównania powyższego zestawienia podstaw wydania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym z treścią wniesionego w niniejszej sprawie pozwu wynika, że chociaż powód dołączył do pozwu nie tylko wyciąg z ksiąg banku nr (...) z dnia 7 maja 2018 r. (k. 24), ale także uwierzytelniony odpis umowy kredytowej z dnia 11 kwietnia 2016 r. (k. 17 – 21) i uwierzytelniony odpis wypowiedzenia umowy kredytowej, dokonanego pismem z dnia 14 lutego 2018 r. wraz z dowodem jego doręczenia pozwanemu (k. 22 –23), to jedyną podstawę, na której w ówczesnym stanie prawnym mógł zostać wydany ten nakaz, stanowił w/w wyciąg z ksiąg banku. Natomiast pozostałe dokumenty nie uzasadniałyby samodzielnie wydania takiego nakazu ani na podstawie art. 485 § 1 k.p.c., ani na podstawie art. 485 § 2 lub 3 k.p.c.

Prowadzi to do wniosku, że w tej sprawie wyciąg z ksiąg banku stanowił wyłączną podstawę wydania nakazu zapłaty, natomiast pozostałe dokumenty miały jedynie pomocnicze znaczenie najpierw dla oceny, czy istnieje możliwość fakultatywnego wydania nakazu zapłaty w oparciu o treść art. 485 § 3 k.p.c., a następnie – w toku rozpoznawania sprawy na zasadach ogólnych po wniesieniu zarzutów – dla oceny, czy żądanie powoda jest merytorycznie uzasadnione, a tym samym, czy można utrzymać nakaz zapłaty w mocy. Nie powoduje to jednak uznania, że także pozostałe dokumenty dołączone do pozwu stanowiły podstawę wydania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym, ponieważ bez wyciągu z ksiąg banku niewątpliwie nie doszłoby do wydania tego nakazu.

W tej sytuacji zastosowanie w niniejszej sprawie ma art. 11 ust. 2 pkt 4 ustawy z dnia 4 lipca 2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2019 r., poz. 1469, zwanej dalej „ustawą nowelizującą”), z którego wynika, że w sprawach wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia tej ustawy w życie (tj. przed dniem 7 listopada 2019 r.) rozpoznawanych w postępowaniu nakazowym, w których powód wniósł o wydanie nakazu zapłaty wyłącznie na podstawie dokumentów określonych w art. 485 § 3 k.p.c. nieprawomocny wyrok, mocą którego choćby w części utrzymano w mocy nakaz zapłaty, a od którego wniesiono apelację, jak również ten nakaz zapłaty w części, która podlegała rozpoznaniu, sąd odwoławczy z urzędu uchyla w całości postanowieniem, po czym przekazuje sprawę sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania z pominięciem przepisów o postępowaniu nakazowym. Nie może bowiem ulegać wątpliwości, że wyłączną podstawą wydania nakazu zapłaty, który został utrzymany w mocy zaskarżonym obecnie wyrokiem, był wyciąg z ksiąg banku, ponieważ pozostałe dokumenty, które zostały dołączone do pozwu, stosownie do ówczesnego brzmienia art. 485 § 1 – 2 k.p.c. nie mogłyby samodzielnie stanowić podstawy jego wydania.

Prowadzi to do wniosku, że niezależnie od tego, czy Sąd pierwszej instancji prawidłowo ocenił zasadność powództwa na podstawie materiału dowodowego zebranego zarówno przed, jak i po wydaniu nakazu zapłaty, zaskarżony wyrok należało uchylić na podstawie art. 11 ust. 2 pkt 4 ustawy nowelizującej, który przewiduje obligatoryjne uchylenie nieprawomocnego wyroku utrzymującego w mocy nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym wydany przed wejściem w życie tej ustawy na podstawie art. 483 § 3 k.p.c., tj. w oparciu o wyciąg z ksiąg banku. Ponadto na mocy w/w przepisu uchyleniu z urzędu ulegał również wydany w tej sprawie nakaz zapłaty (por. postanowienie Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 3 grudnia 2020 r. o sprostowaniu niniejszego postanowienia). W tej sytuacji nie było jednocześnie podstaw do merytorycznego rozważania zasadności zarzutu naruszenia art. 320 k.p.c., ponieważ uchylenie zaskarżonego wyroku wraz z nakazem zapłaty nastąpiło z zupełnie innych przyczyn. O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono zgodnie z art. 198 § 2 k.p.c.

SSA Przemysław Banasik SSA Marek Machnij SSA Ewa Tomaszewska