Pełny tekst orzeczenia

sygnatura akt I C 6100/18

UZASADNIENIE

Powód M. C. w pozwie z 6 listopada 2018 r. wniósł o zasądzenie od pozwanej V. L. Towarzystwa (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. kwoty 2180,78 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 3 listopada 2018 r. do dnia zapłaty pobranej przez pozwaną jako opłata za wykup na podstawie niedozwolonych postanowień umownych. Powód wniósł także o zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych.

( pozew k. 35-41)

Pozwana wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie na swoją rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

( odpowiedź na pozew k. 50-52)

Pismem z 24 maja 2019 r. powód cofnął powództwo ze zrzeczeniem się roszczenia w części tj. w zakresie kwoty 1003,16 zł. Podtrzymywał żądanie zasądzenia na jego rzecz kwoty 1177,62 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 3 listopada 2018 r. do dnia zapłaty.

( pismo z 24 maja 2019 r. k. 87-88)

1.  Ustalenia faktyczne

9 września 2014 r. (...) Bank S.A. w W. jako ubezpieczający zawarł ze (...) S.A. w W. na rzecz M. C., jako ubezpieczonego, umowę grupowego ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym ze składką regularną (...). Umowę potwierdzono polisą nr (...). Integralną część umowy stanowiły Ogólne Warunki Grupowego (...) z Ubezpieczeniowym Funduszem Kapitałowym ze Składką Regularną Twoje Bezpieczeństwo II o indeksie OW-R- (...)- (...) (dalej jako „OWU”) i Regulamin Ubezpieczeniowych Funduszy Kapitałowych o indeksie (...)- (...). Umowa została zawarta na 51 lat do 8 września 2065 r. Powód zobowiązał się do uiszczania składki regularnej w wysokości 300 zł miesięcznie. Przed przystąpieniem do umowy powód otrzymał OWU oraz Regulamin.

( dowód: polisa k. 14, deklaracja przystąpienia k. 58-59, ogólne warunki ubezpieczenia wraz z załącznikami k. 17-28)

Umowę grupowego ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym ze składką regularną (...) mogli zawrzeć jedynie przedsiębiorcy, którzy posiadali w (...) Bank S.A. rachunki rozliczeniowe i rachunki oszczędnościowo-rozliczeniowe. Przedsiębiorcy ci, na zasadach promocji (...), mogli zostać objęci ochroną ubezpieczeniową w ramach umowy grupowego ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym ze składką regularną (...). Musieli jednak spełnić określone warunki. Warunkiem udziału w promocji było m.in. zawarcie z bankiem umowy o rachunek rozliczeniowy (...), umowy o rachunek oszczędnościowo-rozliczeniowy (...), umowy o debetową kartę płatniczą oraz umowy o korzystanie z usług bankowości elektronicznej. Ponadto należało złożyć deklarację przystąpienia do umowy ubezpieczenia (...). W odniesieniu do klientów, na rzecz których (...) Bank S.A. wcześniej prowadził rachunki, warunkiem wzięcia udziału w promocji było złożenie dyspozycji zmiany rodzaju tych rachunków na rachunek rozliczeniowy (...) i rachunek oszczędnościowo-rozliczeniowy (...) oraz spełnienie pozostałych warunków. Za czynności związane z prowadzeniem rachunków (...) i (...) bank pobierał opłaty w wysokości wskazanej w tabeli opłat i prowizji. Przez obowiązkowy okres obowiązywania umowy ubezpieczenia, który trwał 120 miesięcy od dnia przystąpienia do promocji, klient banku zobowiązywał się do nierozwiązywania umów o rachunek rozliczeniowy (...), umowy o rachunek oszczędnościowo-rozliczeniowy (...), umowy o debetową kartę płatniczą oraz umowy o korzystanie z usług bankowości elektronicznej. Przez obowiązkowy okres obowiązywania umowy klient zobowiązywał się także do nieprzekształcania umowy ubezpieczenia w polisę indywidualną.

( dowód: Regulamin (...) P. k. 61)

Stosownie do § 13 ust. 1 OWU w trakcie trwania umowy to (...) Bank S.A., jako ubezpieczający, opłacał składki za ubezpieczonych.

( dowód: ogólne warunki ubezpieczenia wraz z załącznikami k. 17-28)

Powód przystąpił do umowy, gdyż jej zawarcie stanowiło warunek udzielenia mu kredytu gotówkowego przez (...) Bank S.A. Powód musiał zatem również założyć rachunek rozliczeniowy i rozliczeniowo-oszczędnościowy w tym banku. W dacie zawierania umowy powód był przedsiębiorcą prowadzącym działalność gospodarczą polegającą na świadczeniu usług fizjoterapeutycznych. Powodowi zależało na uzyskaniu kredytu i nie przywiązywał dużej wagi do powiązanej z nim umowy ubezpieczenia. Powód zawarł umowę kredytu i umowę ubezpieczenia na jednym spotkaniu w banku, podpisując łącznie wszystkie przedstawione mu dokumenty. (...) się wówczas jedynie na przeczytaniu dokumentów związanych z udzielanym kredytem.

( dowód: przesłuchanie powoda k. 16, płyta CD k. 17 w aktach I Cps 65/19, wydruk z (...) k. 81)

Zgodnie z § 2 ust. 31 OWU Ubezpieczony to osoba fizyczna, która przystąpiła do umowy, a której życie jest przedmiotem umowy. Z kolei § 2 ust. 17 stanowił, że Promocja (...) P. to promocja oferowana klientom ubezpieczającego ( (...) Bank S.A.) na podstawie Regulaminu (...). Regulamin (...) to z kolei regulamin określający zasady (...) oferowanej klientom przez (...) Bank S.A.

Zgodnie z § 3 ust. 1 OWU przedmiotem umowy było życie ubezpieczonego oraz inwestowanie środków pochodzących ze składek wpłacanych z tytułu umowy w ramach ubezpieczeniowych funduszy kapitałowych w okresie, na jaki ubezpieczony przystąpił do umowy. Celem umowy nie była realizacja zysków w krótkim horyzoncie czasowym. W myśl § 3 ust. 2 OWU zakres ubezpieczenia obejmował następujące zdarzenia ubezpieczeniowe: dożycie przez ubezpieczonego daty dożycia i śmierć ubezpieczonego w okresie ubezpieczenia.

Zgodnie z § 2 ust. 27 OWU świadczenie wykupu to kwota świadczenia z umowy wpłacana przez ubezpieczyciela w przypadkach określonych w OWU, z przyczyn innych niż dożycie przez ubezpieczonego daty dożycia, śmierć ubezpieczonego lub odstąpienie przez ubezpieczonego od umowy. Zgodnie z § 10 ust. 1 OWU polisa ulegała wygaśnięciu m.in.: 1) wskutek jej wypowiedzenia przez ubezpieczonego – z dniem doręczenia do siedziby ubezpieczyciela oświadczenia ubezpieczonego o wypowiedzeniu; 2) niezapłacenia składki regularnej, w przypadku o którym mowa w § 13 ust. 7 pkt 1 z upływem ostatniego dnia okresu wskazanego w § 13 ust. 6; 3) wypłaty świadczenia wykupu – z dniem doręczenia wniosku o całkowitą wypłatę kwoty świadczenia wykupu (pkt 5). Ust. 6 tego paragrafu stanowił, że w przypadku przedterminowego rozwiązania umowy z przyczyn wskazanych powyżej wypłacana wartość świadczenia wykupu w zakresie wartości tzw. części bazowej rachunku uwzględnia jej pomniejszenie o koszty poniesione przez ubezpieczyciela związane dystrybucją i zawarciem umowy oraz o koszty związane z prowadzoną przez ubezpieczyciela działalnością gospodarczą, które w związku z przedterminowym rozwiązaniem umowy nie będą mogły zostać pokryte z opłat, jakie byłyby pobierane przez ubezpieczyciela w trakcie trwania całego okresu, na jaki umowa została zawarta.

Zgodnie z § 13 ust. 1 OWU do zapłaty składki regularnej zobowiązany był ubezpieczający. Na mocy § 11 ust. 1 polisa ulegała przekształceniu w polisę indywidulaną wskutek: 1) rozwiązania umowy przez ubezpieczającego zgodnie z § 9 ust. 1 pkt 2, 2) wygaśnięcia promocji (...), 3) złożenia wniosku przez ubezpieczonego o przekształcenie polisy w polisę indywidualną. Stosownie do § 24 ust. 1 OWU ubezpieczony ma prawo, począwszy od dnia przekształcenia polisy w polisę indywidualną, wystąpić o całkowitą wypłatę świadczenia wykupu. Złożenie wniosku skutkuje wygaśnięciem polisy z dniem złożenia wniosku. W przypadku całkowitej wypłaty świadczenia wykupu wysokość tego świadczenia na dany dzień była równa wartości tzw. części wolnej rachunku oraz określonego procentu tzw. części bazowej rachunku wskazanego w ust. 11 Załącznika nr 1 do OWU. Tabela z ust. 11 Załącznika nr 1 do OWU określała procent tzw. części bazowej rachunku wypłacany ubezpieczonemu w przypadku odpisania jednostek funduszy z części bazowej rachunku w związku z całkowitą wypłatą świadczenia wykupu. W przypadku gdy wypłata miała nastąpić w 1 roku trwania umowy było to 50% części bazowej rachunku.

( dowód: polisa k. 14, ogólne warunki ubezpieczenia wraz z załącznikami k. 17-28)

Do rozwiązania umowy doszło 16 listopada 2015 roku. W tym dniu wartość części bazowej rachunku powoda wynosiła 4361,56 zł, zaś suma składek wpłaconych 4500 zł. Pozwana wypłaciła powodowi 50% wartości części bazowej rachunku czyli 2180,78 zł. Pismem z dnia 29 października 2018 r. powód wezwał pozwaną do zapłaty kwoty 2180,78 zł w terminie 3 dni. Pismo to pozwana odebrała 31 października 2018 r. W dniu 5 listopada 2018 r. pozwana dobrowolnie wypłaciła powodowi dodatkowo 1003,16 zł.

( dowód: rozliczenie z tytułu umowy k. 16, pismo k. 29, dowód doręczenia k. 30, raport z wypłaty k. 62)

(...) S.A. w W. zmieniła firmę na V. L. Towarzystwo (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W..

( niesporne)

2.  Ocena dowodów

Ustalony przez Sąd stan faktyczny był niesporny pomiędzy stronami. Znalazł on również oparcie w dowodach z dokumentów. Sąd uznał te dowody za wiarygodne, bo nie budziły wątpliwości i wzajemnie się uzupełniały. Sąd oparł się na zeznaniach powoda, które uznał za wiarygodne. Były one zdaniem Sądu szczere. Powód zeznawał obszernie, spontanicznie i spójnie, a jego zeznania znalazły potwierdzenie w dowodach z dokumentów.

3.  Ocena prawna

Podstawę prawną roszczenia stanowi art. 385 1 § 1 k.c.

Z przepisu tego wynika, że możliwość uznania postanowienia umownego za niedozwolone i wyeliminowanie go z umowy zależy od spełnienia łącznie trzech przesłanek:

1)  postanowienie nie zostało uzgodnione indywidualnie, przy czym zgodnie z art. 385 1 § 3 k.c. nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta;

2)  kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając interesy konsumenta,

3)  nie dotyczy sformułowanych w sposób jednoznaczny głównych świadczeń stron, w tym ceny lub wynagrodzenia.

W niniejszej sprawie bezspornym było, że przy zawarciu umowy ubezpieczenia pozwany posłużył się skonstruowanym przez siebie wzorcem umownym, na który składały się przede wszystkim Ogólne Warunki Ubezpieczenia. Wzorzec umowny został powodowi doręczony przed zawarciem umowy, zatem co do zasady wiązał on obie strony zgodnie z art. 384 § 1 k.c. Jednocześnie Sąd ustalił, że postanowienia tego wzorca nie były indywidualnie uzgodnione z powodem. Nie ulegało też wątpliwości, że w chwili zawierania umowy powód był przedsiębiorcą prowadzącym działalność gospodarczą polegającą m.in. na świadczeniu usług fizjoterapeutycznych.

W odpowiedzi na pozew pozwana podniosła, że roszczenie powoda dotyczy produktu oferowanego wyłącznie przedsiębiorcom, a zatem powód zawierając umowę nie był konsumentem i nie może dochodzić roszczenia opartego na art. 385 1 § 1 k.c. Powód podnosił z kolei, że zawarł umowę ubezpieczenia jako osoba fizyczna i umowa ta nie miała żadnego związku z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą.

Sąd podzielił zarzut pozwanej, że powód zawierając umowę nie był konsumentem i m.in. z tej przyczyny powództwo zostało oddalone.

Zgodnie z art. 22 1 k.c. za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą z przedsiębiorcą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową.

Zawarta w tym przepisie definicja konsumenta łączy kryterium podmiotowe i przedmiotowe. Za konsumenta może być zatem uważana tylko osoba fizyczna, która dokonuje czynności cywilnoprawnej, mającej wywołać skutek prawny w jej relacji z przedsiębiorcą, a czynność ta nie może być bezpośrednio związana z prowadzoną przez tę osobę działalnością gospodarczą lub zawodową. Jeśli więc przedsiębiorca specjalizujący się w danej dziedzinie zawiera wyłącznie na potrzeby osobiste umowę w tej właśnie dziedzinie, to przysługuje mu status konsumenta, gdyż umowy tej nie zawiera w związku z prowadzoną przez siebie działalnością gospodarczą lub zawodową. Jeśli natomiast czynność prawna podejmowana przez osobę fizyczną, mająca wywołać skutek prawny w relacji z przedsiębiorstwem jest bezpośrednio związana z prowadzoną przez tę osobę działalnością gospodarczą, to taka osoba nie może zostać uznana za konsumenta (tak też wyrok Sądu Okręgowego Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 27 listopada 2012r., XVII AmC 85/11).

Z materiału dowodowego zebranego w sprawie wynika, że w dacie zawarcia umowy M. C. prowadził działalność gospodarczą. Co więcej, powód zdecydował się na zawarcie umowy ubezpieczenia tylko z uwagi na to, że stanowiło to warunek udzielenia mu przez (...) Bank S.A. kredytu na sfinansowanie kosztów prowadzenia działalności gospodarczej. Bezpośredni związek powyższej umowy z prowadzoną przez powoda działalnością gospodarczą, w ocenie Sądu, nie budzi wątpliwości. Zawarcie umowy ubezpieczenia z pozwaną było warunkiem udzielenia powyższego kredytu i w taki też sposób produkt ten postrzegał sam powód, nie przywiązując do niego dużej wagi na etapie zawierania umowy.

Zauważyć należy, że powód zawarł przedmiotową umowę ubezpieczenia, gdyż jej zawarcie było koniecznym elementem uzyskania kredytu. Z zeznań powoda niezbicie wynika, że priorytetem dla niego było uzyskanie przede wszystkim kredytu, zaś zawarcie umowy ubezpieczenia traktował jako jeden z elementów do tego prowadzących. Powód zeznał bowiem: „głównym produktem był kredyt gotówkowym, a to był dodatkowy produkt”, „skupiałem się na czytaniu dokumentów dotyczących kredytu, a nie na umowie ubezpieczenia, bo to był jedynie dodatkowy produkt”, „nie miałem wiedzy o opłatach, bo produktem głównym, zasadniczym był kredyt i to na tym produkcie się skupiłem”.

Powód przystąpił zatem do umowy ubezpieczenia, gdyż jej zawarcie stanowiło warunek udzielenia mu kredytu przez (...) Bank S.A. Powód musiał zatem również założyć rachunek rozliczeniowy i rozliczeniowo-oszczędnościowy w tym banku. Mając to na uwadze stwierdzić należy, że przedmiotowa umowa ubezpieczenia zawarta została celem uzyskania kredytu w (...) Banku S.A., zaś wszelkie inne możliwie wynikające z niej korzyści były dla powoda drugorzędne. Znaczenie ma również charakter umowy ubezpieczenia, konstrukcja jej postanowień oraz osoba ubezpieczającego. Przedmiotowa umowa to ubezpieczenie grupowe, w którym ubezpieczającym jest (...) Bank Spółka Akcyjna z siedzibą w W., a ubezpieczonym powód. Co przy tym istotne to Bank wziął na siebie obowiązek opłacania składek. W zamian za to jednak M. C., jako klient banku i jednocześnie ubezpieczony, zobowiązał się do założenia i utrzymywania co najmniej przez 120 miesięcy dwóch rachunków w tym banku, jak również do korzystania z karty debetowej wydanej przez bank oraz z usług bankowości elektronicznej. Korzyści z zawarcia umowy ubezpieczenia były zatem obopólne i odnosił je również Bank. Powód musiał przecież utrzymywać w B. rachunki co wiązało się z uiszczaniem co miesięcznych opłat wskazanych w tabeli opłat i prowizji. Jednocześnie bank udzielił powodowi kredytu, jako produktu powiązanego z umową ubezpieczenia, a zatem i z tego powodu Bank czerpał zyski chociażby z oprocentowania. Niewątpliwie zatem celem umowy ubezpieczenia w niniejszym przypadku było również zabezpieczenie interesu wspomnianego Banku.

W zakresie powyższego nie można też pominąć treści OWU oraz integralnie z nimi powiązanego Regulaminu (...). Z § 2 ust. b tego Regulaminu wynikało bowiem, że oferta produktu w postaci umowy ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym ze składką regularną Twoje Bezpieczeństwo II skierowana była wyłącznie dla osób fizycznych, prowadzących działalność gospodarczą w rozumieniu ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, które zawarły umowę prowadzenia rachunku bankowego u ubezpieczającego, w tym przypadku w Idea Banku. Istotne są również postanowienia § 2 ust. 31 OWU w powiązaniu z § 2 ust. b Regulaminu (...), określające osobę ubezpieczonego. Ubezpieczony to zatem klient banku czyli osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą. Warunkiem zatem podstawowym zawarcia umowy było prowadzenie działalności gospodarczej i oferta skierowana była do przedsiębiorców, a nie osób fizycznych. Świadczy o tym również argumentacja powoda, co do skierowania oferty wyłącznie do określonych powodów (tutaj: osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą) która jednoznacznie wskazuje, że intencją pozwanego było stworzenie produktu nie dla osób fizycznych, a dla przedsiębiorców. Zatem nie jest możliwe, by jako konsument, strona powodowa, mogła zawrzeć z pozwanym przedsiębiorcą umowę zawierającą kwestionowane postanowienia. Jakkolwiek załączony do pozwu dokument może stanowić wzorzec umowy, okoliczności faktyczne sprawy ustalone na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego nie pozwalają na twierdzenie, iż był on stosowany przez pozwaną spółkę w obrocie z konsumentami.

Powyższe rozważania prowadzą do wniosku, że oferta produktu ubezpieczeniowego w postaci umowy ubezpieczenia z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym (...) skierowane zostały do osób prowadzących działalność gospodarczą, a więc występujących jako przedsiębiorcy w obrocie rynkowym, jednocześnie zabezpieczając interes (...) Banku S.A. Niniejsze z kolei oznacza, że podstawa prawna dochodzenia przez powoda roszczenia tj. art. 385 1 k.c., nie ma zastosowania w sprawie, gdyż powód nie występował w charakterze konsumenta. Analiza postanowień zaakceptowanego przez powoda OWU wprost wskazuje, że stroną przedmiotowej umowy ubezpieczenia mogli być wyłącznie przedsiębiorcy.

Natomiast nawet gdyby uznać, że związek pomiędzy prowadzoną przez powoda działalnością gospodarczą, a zawarciem umowy ubezpieczenia z pozwanym nie miał charakteru bezpośredniego w rozumieniu art. 22 1 k.c., to w ocenie Sądu roszczenie powoda i tak byłoby niezasadne z uwagi na niewykazanie pozostałych przesłanek warunkujących udzielenie konsumentowi ochrony na podstawie art. 385 1 k.c.

W celu dokonania kontroli incydentalnej postanowień wzorca umownego w pierwszej kolejności należy ustalić treść tych postanowień. Podstawą wyliczenia wysokości Świadczenia Wykupu na gruncie wersji OWU wykorzystanej przy zawarciu przedmiotowej w sprawie umowy było postanowienie § 4 ust. 3, § 24 ust. 5 OWU w zw. z ust. 11 Załącznika nr 1 do OWU.

Z treści art. 385 1 § 1 k.c. wynika, że istotnym dla oceny abuzywności danego postanowienia umownego jest rozstrzygnięcie, czy jest to postanowienie określające główne świadczenia stron, czy też odnosi się ono do świadczeń ubocznych bądź innych kwestii uregulowanych w umowie. W ocenie pozwanego Świadczenie Wykupu stanowi świadczenie główne umowy zawartej przez strony, natomiast powód wywodził, że jest to świadczenie o charakterze ubocznym.

Analizowana w sprawie umowa niewątpliwie miała charakter mieszany, obejmując zarówno elementy typowe dla umowy ubezpieczenia na życie, jak i elementy charakterystyczne dla umów, których celem jest inwestowanie środków finansowych. Zdaniem Sądu przeważające były przy tym elementy o charakterze inwestycyjnym. Analiza postanowień wzorca umownego prowadzi do wniosku, że najważniejszą funkcją umowy z punktu widzenia obu kontrahentów była długoterminowa alokacja kapitału, który miał być inwestowany w sposób potencjalnie zapewniający ubezpieczającemu zysk. O drugorzędnej roli funkcji ubezpieczeniowej świadczy chociażby fakt, że zgodnie z OWU kwota wypłacana w razie zajścia zdarzenia ubezpieczeniowego jest równa lub tylko nieznacznie wyższa od wartości rachunku.

W ocenie Sądu, powyższe nie oznacza jednak, że kwestionowane w sprawie postanowienia dotyczyły świadczenia głównego, jak wywodzi pozwany. Zgodnie z § 3 OWU przedmiotem umowy było życie ubezpieczonego oraz inwestowanie środków pochodzących ze składek wpłacanych z tytułu umowy w ramach Ubezpieczeniowych Funduszy Kapitałowych. Zdaniem Sądu brak podstaw, aby oświadczenia woli stron umowy zinterpretować tu w sposób odbiegający od ich literalnego brzmienia. W konsekwencji należało uznać, że świadczeniami głównymi umowy były: obowiązek zapłaty składki ze strony ubezpieczającego oraz spełnienie świadczenia związanego z wystąpieniem zdarzenia ubezpieczeniowego (dożycie lub śmierć ubezpieczonego) ze strony ubezpieczyciela - w zakresie elementu ubezpieczeniowego umowy, zaś obowiązek lokowania środków ubezpieczającego w określone fundusze kapitałowe - w zakresie elementu inwestycyjnego umowy. Świadczenie Wykupu zostało natomiast przewidziane jako świadczenie aktualizujące się w wypadku przedterminowego rozwiązania umowy, do którego nie musiało przecież dojść. Nie można przyjąć, że celem przedmiotowej umowy, założonym przez strony już w chwili jej zawarcia, było jej wcześniejsze zakończenie. Tylko zaś w takim wypadku Świadczenie Wykupu można by traktować jako jedno ze świadczeń głównych ubezpieczyciela.

Natomiast w ocenie Sądu w okolicznościach rozpatrywanej sprawy nie można uznać, aby postanowienia zawarte w OWU traktujące o sposobie wyliczenia Świadczenia Wykupu tj. § 4 ust. 3, § 24 ust. 5 w zw. z ust. 11 Załącznika nr 1, kształtowały prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco naruszając przy tym jego interesy w rozumieniu art. 385 1 § 1 zd. 1 k.c.

Za sprzeczne z dobrymi obyczajami należy uznać takie postępowanie przedsiębiorcy, którego celem jest zdezorientowanie konsumenta, wykorzystanie jego niewiedzy lub naiwności, ukształtowanie stosunku prawnego z naruszeniem zasady równości stron. W rozumieniu art. 385 1 § 1 zd. 1 k.c. chodzi zatem o postępowanie, rozumiane potocznie jako nieuczciwe, nierzetelne, sprzeczne z akceptowanym standardami działania. Zdaniem Sądu analizowane w sprawie postanowienia umowne nie mogą być traktowane w taki sposób.

Umowa ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym to umowa o skomplikowanej strukturze, której ujęcie w OWU wymagało obszernych, szczegółowych postanowień. Podkreślenia w tym miejscu wymaga, że analizowana umowa na datę jej zawarcia przez strony była przez ustawodawcę uregulowana jedynie w niewielkim zakresie, jeżeli chodzi o jej element inwestycyjny. W efekcie prawie wszystkie kwestie związane z inwestowaniem środków ubezpieczającego i ich wypłatą musiały zostać ujęte w samej umowie, bez możliwości odesłania stron do przepisów ustawy.

Stopień skomplikowania rozpatrywanej w sprawie umowy ubezpieczyciel starał się zniwelować wprowadzając do wzorca umownego wyjaśnienia zamieszczone na szarym tle przy każdym paragrafie OWU. Wyróżnienie najbardziej istotnych dla konsumenta postanowień umownych stanowi przeciwieństwo stosowanych przez wielu przedsiębiorców praktyk polegających na zapisie drobnym drukiem najmniej korzystnych dla konsumenta i najbardziej szczegółowych postanowień umownych. Tego rodzaju praktyki w odbiorze społecznym uchodzą za typowy przykład postępowania sprzecznego z dobrymi obyczajami. Natomiast zachowanie pozwanego w niniejszej sprawie polegające na wprowadzeniu zapisów ułatwiających zrozumienie szczegółowych postanowień dotyczących Świadczenie Wykupu i nadanie im formy graficznej zwracającej większą uwagę na tle pozostałego tekstu, stanowi zachowanie przeciwne do tych uchodzących za nieuczciwe praktyki. W ocenie Sądu zrozumienie samej tabeli zamieszczonej w ust. 11 Załącznika nr 1, o ile wcześniej konsument przeczytał uważnie postanowienia OWU, również nie powinno rodzić trudności. Poza tym w § 10 ust. 6 OWU zawarto jasną i precyzyjną informację, z której wynikało, że w przypadku przedterminowego rozwiązania umowy na skutek wypłaty świadczenia wykupu wypłacana wartość świadczenia wykupu w zakresie wartości tzw. części bazowej rachunku uwzględnia jej pomniejszenie o koszty poniesione przez ubezpieczyciela związane dystrybucją i zawarciem umowy oraz o koszty związane z prowadzoną przez ubezpieczyciela działalnością gospodarczą, które w związku z przedterminowym rozwiązaniem umowy nie będą mogły zostać pokryte z opłat, jakie byłyby pobierane przez ubezpieczyciela w trakcie trwania całego okresu, na jaki umowa została zawarta.

Podsumowując, konsument, który zachowa się rozważnie i dokładnie zapozna się z treścią analizowanego w sprawie wzorca przed zawarciem umowy, będzie miał jasny obraz praw i obowiązków obu stron. Będzie też wiedział, że w razie rozwiązania umowy przed umówionym okresem, nie otrzyma wypłaty całości wartości rachunku polisy i będzie potrafił określić procent wartości części bazowej wypłacany w poszczególnych latach trwania umowy.

W świetle powyższego nie sposób przypisać pozwanemu zamiaru zdezorientowania, wprowadzenia w błąd konsumenta, czy też wykorzystania swojej przewagi nad nim. Wprowadzenie do OWU informacji ułatwiających zrozumienie specjalistycznych zagadnień świadczy o tym, że pozwany starał się zminimalizować skutki nierówności stron umowy.

Trzeba również podkreślić, że powód zawarł przedmiotową umowę, mimo że obecnie postrzega ją jako niekorzystną, z uwagi na fakt, że uzyskanie kredytu było dla powoda istotne z punktu widzenia możliwości sfinansowania kosztów działalności gospodarczej. Powód ten cel osiągnął dzięki nabyciu produktu pozwanej. Kredyt został mu udzielony we wnioskowanej wysokości i powód uzyskał środki finansowe na prowadzoną działalność gospodarczą.

Z uwagi na powyższe Sąd oddalił powództwo, o czym orzekł w pkt 2 wyroku.

W pkt 1 wyroku Sąd umorzył postępowanie co do kwoty 1003,16 zł. Powód cofnął bowiem powództwo w tym zakresie ze zrzeczeniem się roszczenia. Tym samym na podstawie art. 203 k.p.c. w zw. z art. 355 k.p.c., uznając cofnięcie pozwu za dopuszczalne, postępowanie w sprawie w tym zakresie należało umorzyć.

4.  Koszty

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c.

Sąd stanął na stanowisku, że pozwana wygrała proces w całości, również w zakresie cofniętej przez powoda części roszczenia. Tym samym powód powinien zwrócić pozwanej całość poniesionych przez nią kosztów.

Zgodnie z art. 98 k.p.c. strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Najogólniej rzecz biorąc przegrywającą jest strona, której roszczenie nie zostało uwzględnione (powód), albo której obrona była nieskuteczna (pozwany). Przyjmuje się przy tym zgodnie, że chodzi tu nie tylko o przegranie w sensie merytorycznym, ale także formalnym, czyli o takie rozstrzygnięcia (postanowienia), które kończą postępowanie bez uwzględnienia pierwotnego żądania powoda. W wypadku cofnięcia pozwu co do zasady obowiązek zwrotu kosztów procesu na rzecz pozwanego, na jego żądanie, obciąża powoda bez względu na przyczynę cofnięcia. Jednakże dopuszczalne jest odstępstwo od tej zasady w sytuacji, gdy powód wykaże, że wystąpienie z powództwem było niezbędne dla celowego dochodzenia praw lub celowej obrony, z uwzględnieniem okoliczności istniejących w dacie wytoczenia pozwu.

W tej sprawie nie budzi wątpliwości, że część należności dochodzonej pozwem w wysokości 1003,16 zł została uiszczona przez pozwanego przed wniesieniem powództwa. Nie jest zatem prawdziwe twierdzenie powoda zawarte w piśmie z dnia 24 maja 2019 r., że kwota powyższa została uiszczona po wniesieniu pozwu. Pozwany przelał bowiem tę kwotę na rachunek powoda w dniu 5 listopada 2018 r. zaś powództwo zostało wniesione w dniu 6 listopada 2018 r. W dacie wnoszenia pozwu roszczenie o zapłatę 1003,16 zł było zatem nieuzasadnione.

Na koszty procesu po stronie pozwanego złożyły się:

a)  900 zł jako wynagrodzenie pełnomocnika pozwanego ustalone na podstawie § 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie w brzmieniu z daty wniesienia pozwu;

b)  17 zł opłata skarbowa od dokumentu pełnomocnictwa.

Kontakt: saos_malpka_saos_kropka_org_kropka_pl | Wersja SAOS: 0.9.13