Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 27 grudnia 2018 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 27 grudnia 2018 roku

sprawy z wniosku R. Ś.

z udziałem M. P. (1) , M. P. (2) , Z. L. , A. K. (1) , A. J. , E. W. , S. W. (1) , Z. J. (1) , H. P. , K. P. (1) , Z. P. , B. B. , B. N. , M. J. , J. W. (1) , M. K. , K. P. (2) , H. D. , U. K. , J. J. (1) , A. K. (2) , Gminy O. , A. W. (1) , K. W. , S. W. (2) , J. W. (2), A. W. (2) , S. W. (2)

o dział spadku - w przedmiocie wniosku M. P. (2) o zasiedzenie

na skutek apelacji uczestnika M. P. (2)

od postanowienia wstępnego Sądu Rejonowego w Opocznie

z dnia 17 lipca 2018 roku, sygn. akt I Ns 333/17

postanawia: oddalić apelację.

SSO Jarosław Gołębiowski

SSA w SO Arkadiusz Lisiecki SSA w SO Grzegorz Ślęzak

Sygn. akt II Ca 818/18

UZASADNIENIE

Wnioskodawca R. Ś. wniósł o dokonanie działu spadku po M. Ś. w skład którego wchodzi udział ½ części w nieruchomości położonej w O. przy ul. (...) wraz z prawem użytkowania wieczystego gruntu na którym znajdują się budynek mieszkalny o powierzchni 100 m ² oraz budynki gospodarcze o powierzchni 46 m ² o łącznej wartości 100.000 złotych. Dokonanie działu spadku poprzez przyznanie w/w udziału na rzecz uczestnika M. P. (2) z obowiązkiem spłaty na rzecz wnioskodawcy i uczestników w wysokości 20.000 złotych w terminie 3 miesięcy od daty uprawomocnienia się orzeczenia.

Wnioskodawca M. P. (2) wniósł o stwierdzenie, że z dniem 12 listopada 2016 roku przez zasiedzenie nabył prawo wieczystego użytkowania nieruchomości stanowiącej działkę nr (...) o powierzchni 0.0492 ha położoną w O., obręb (...) przy ul. (...) (wniosek w sprawie I Ns 252/17).

Postanowieniem z dnia 7 lipca 2017 roku Sąd Rejonowy w Opocznie w sprawie I Ns 252/17 połączył w/w sprawę ze sprawą I Ns 333/17 do łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia.

Uczestnicy postępowania B. B., A. W. (2), J. W. (2), S. W. (1), M. K., J. W. (1), B. N., K. W. przekazali swoje udziały na rzecz uczestnika S. W. (2).

Uczestnicy postępowania A. W. (1), E. W. zrzekli się udziałów w spadku.

Uczestnicy postępowania S. W. (2), M. J. przekazali swoje udziały na rzecz M. P. (2).

Uczestnik postępowania S. W. (2) przyłączył się do wniosku o dział spadu oraz wniósł o oddalenie wniosku o zasiedzenie.

Uczestnik postępowania Gmina O. wniosek o zasiedzenie pozostawiła do uznania sądu.

Wnioskodawca R. Ś. wniósł o oddalenie wniosku o zasiedzenie.

Zaskarżonym postanowieniem wstępnym Sąd Rejonowy w Opocznie oddalił wniosek.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny: Działka gruntu nr (...) o powierzchni 0.0492 ha położona jest w O. przy ul. (...). Właścicielem nieruchomości jest Gmina O.. Jako użytkownicy wieczyści ujawnieni są M. Ś. i J. Ś. (1) na prawach wspólności ustawowej. Dla nieruchomości prowadzona jest księga wieczysta Kw PT (...)

M. Ś. córka S. i A. zmarła (...) roku w O.. Sąd Rejonowy w Opocznie w sprawie sygn. akt I Ns 88/84 postanowieniem z dnia 7 marca 1984 roku stwierdził, że spadek po M. Ś. na podstawie ustawy nabyli: mąż J. Ś. (1) w 4/16 częściach oraz dzieci S. W. (3), T. P. (1), R. Ś. po 3/16 części oraz wnuk J. Z. (1) syn córki I. J. w 3/16 części.

J. Ś. (1) syn J. i K. zmarł w dniu (...) roku w O. Sąd Rejonowy w Opocznie w sprawie sygn. akt I Ns 446/16 postanowieniem z dnia 29 września 2016 roku stwierdził, że spadek po J. Ś. (1) na podstawie testamentu z dnia 3 czerwca 1994 roku otwartego i ogłoszonego w dniu 5 lipca 2016 roku nabyła córka T. P. (1).

T. P. (2) z domu Ś. córka J. i M. zmarła (...) roku w O.. Sąd Rejonowy w Opocznie w sprawie sygn. akt I Ns 936/16 postanowieniem z dnia 16 marca 2017 roku stwierdził, że spadek po T. P. (1) córce J. i M. na podstawie ustawy nabyli: mąż H. P. w 5/20 częściach oraz dzieci K. P. (1), Z. L., M. P. (1), M. P. (2) i K. P. (2) po 3/20 części.

S. W. (4) z domu Ś. córka J. i M. zmarła (...) roku w O.. Sąd Rejonowy w Opocznie w sprawie sygn. akt I Ns 186/16 postanowieniem z dnia 19 kwietnia 2016 roku stwierdził, że spadek po S. W. (4) z domu Ś. córce J. i M. na podstawie ustawy nabyli: mąż S. W. (2) w 12/48 częściach oraz dzieci: B. B., B. N., M. J., J. W. (1), M. K., J. W. (2), A. W. (2), S. W. (2), A. W. (1), K. W., E. W., S. W. (1) po 3/48 części każdy z nich.

J. Ś. (1) był właścicielem gospodarstwa rolnego położonego we wsi O. o powierzchni 2.88 ha. Gospodarstwo to umową sporządzoną w formie aktu notarialnego przekazał w dniu 11 listopada 1986 roku na rzecz córki T. P. (1). Następnie T. P. (1) umową darowizny sporządzaną w dniu 12 grudnia 2003 roku w formie aktu notarialnego darowała przedmiotowe gospodarstwo rolne swojemu synowi Z. P.. W dniu 5 października 2012 roku Z. P. (obecnie noszący nazwisko L.) w drodze umowy darowizny sporządzonej w formie aktu notarialnego darował opisane wyżej gospodarstwo rolne na rzecz swojej siostry K. P. (2).

Działka nr (...) położona jest w O., na osiedlu domów jednorodzinnych. Od ulicy (...) usytuowany jest dom jednorodzinny w zabudowie bliźniaczej. Dom przylega do domu usytuowanego na działce nr (...). Działka nr (...) stanowiła własność wnioskodawcy R. Ś., który w październiku 2013 roku zbył prawo użytkowania wieczystego na rzecz A. K. (2). Na działce nr (...) znajdują się jeszcze budynki gospodarcze. W jednym z tych budynków zamieszkuje uczestnik Z. J. (2). Z. J. (2) nie dokłada się do wydatków związanych z bieżącymi opłatami za nieruchomość. Dom oraz budynki gospodarcze na działce nr (...) budowane były przez M. i J. małżonkowie Ś.. Obok na działce (...) dom budował R. Ś.. Obie budowy były prowadzone jednocześnie. Na działce nr (...) zamieszkiwali M. i J. małżonkowie Ś. do czasu swojej śmiercią. Wraz z nimi mieszkała T. P. (1) z rodziną. Wszelkie remonty budynków na działce (...) wykonywała T. P. (1). Opłata za użytkowanie wieczyste była odprowadzana przez M. i J. małżonków Ś.. Następnie opłatę tę opłacała T. P. (2) a po jej śmierci M. P. (2). Od 2018 roku opłata za użytkowanie opłacana jest stosownie do posiadanych udziałów przez spadkobierców M. i J. małżonków Ś..

Umową sporządzoną na piśmie, nazwaną „dobrowolna umowa na poczet spłaty z budynków” w dniu 23 sierpnia 1970 roku M. i J. małżonkowie Ś. przekazali córce S. W. (3) w obecności jej męża S. W. (2) kwotę 5.000 złotych z tytułu spłaty z budynków. Następnie w dniu 11 września 1971 roku S. W. (3) otrzymała kwotę 20.000 złotych..

M. P. (2) podnosił, że dom na sąsiedniej działce nr (...) był wybudowany również ze środków finansowych pochodzących od jego dziadków. Poza zeznaniami uczestnika M. P. (2) brak jest w tym zakresie innych dowodów potwierdzających jego stanowisko. Wysłuchany informacyjnie wnioskodawca zaprzeczał, aby dom na jego działce wybudowali mu rodzice. Przesłuchani świadkowie w szczególności żona R. Ś. zaprzeczyła tym okolicznością. W ocenie Sądu Rejonowego zeznania uczestnika M. P. (2) w tym zakresie uznać należy za niewiarygodne. Przy czym okoliczność podnoszona przez uczestnika M. P. (2) ma drugorzędne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy. Sąd I instancji zauważył, że M. P. (2) urodził się w (...) roku tj. dużo później po wybudowaniu domu. Osiedle domów jednorodzinnych w O. przy ul. (...) powstało w latach 50. Zatem M. P. (2) nie posiadał wiedzy odnoście budowy domów na działce (...). Natomiast świadkowie G. D. i J. Z. (2) nie miały wiedzy na temat finansowania budowy. Potwierdziły tylko okoliczności związane z zamieszkiwaniem M. P. (2), a wcześniej jego poprzedników prawnych na działce nr (...).

Mając tak poczynione ustalenia faktyczne Sąd Rejonowy uznał, że wniosek o zasiedzenie nie jest zasadny.

W ocenie Sądu Rejonowego uczestnik M. P. (2) nie wykazał, iż korzystanie przez niego z działki nr (...) nie wykracza poza uprawnienia wynikające z art. 206 k.c. Samo zamieszkiwanie uczestnika, a wcześniej jego matki na działce nr (...) oraz ponoszenie opłat związanych z użytkowaniem wieczystym, czy też dokonywanie bieżących remontów jest w ocenie tego Sądu właśnie wykonywaniem uprawnień wynikających z powołanego przepisu. Uczestnik wywodzi początku biegu zasiedzenia od dnia 11 listopada 1986 roku, czyli od dnia przekazania gospodarstwa rolnego przez J. Ś. (2) na rzecz jego matki T. P. (1). Należy wskazać, iż jak wynika z treści umowy przekazania gospodarstwa rolnego, nie ma w niej zapisu, iż J. Ś. (2) przekazuje swojej córce posiadanie, czy też własność budynków wzniesionych na działce nr (...). Natomiast sam fakt niewykonywania prawa posiadania przez S. W. (3), R. Ś. nie pozbawia ich prawa do nieruchomości.

W ocenie Sądu Rejonowego takim zamanifestowaniem woli objęcia w posiadanie całej nieruchomości można uznać fakt sporządzenia w dniu 3 czerwca 1994 roku testamentu przez J. Ś. (1) na rzecz swojej córki T. P. (1). Wtedy też, J. Ś. (1) wskazał, iż chce aby udział jego został przekazany córce, regulując w ten sposób faktyczny stan posiadania nieruchomości. Bowiem to córka T. P. (1) sprawowała nad nim opiekę i posiadała przedmiotową działkę. J. Ś. (1) miał świadomość tego, iż jego żona nie uregulowała spraw związanych z budynkami na działce nr (...), mimo podejmowanych prób i częściowej spłaty córki S. W. (3), kwotą 25.000 złotych.

Biorąc jednak pod uwagę datę sporządzenia testamentu (3.06.1994 r) nie można przyjąć, iż upłynął 30 letni termin do zasiedzenia. Wniosek w niniejszej sprawie wpłynął w dniu 18 maja 2017 roku. Posiadanie samoistne M. P. (2) jest posiadaniem w złej wierze, albowiem wiedział on, że prawo własności budynków mu nie przysługiwało w całości.

Mając powyższe na względzie Sąd Rejonowy postanowieniem wstępnym oddalił wniosek o zasiedzenie.

M. P. (2) zaskarżył postanowienie wstępne w całości.

Zaskarżonemu postanowieniu zarzucił:

-

naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć wpływ na wynik sprawy, a mianowicie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie oceny dowodów w postaci zeznań świadków i uczestników postępowania w sposób niewszechstronny, sprzeczny z zasadami logiki, doświadczenia życiowego oraz prawidłowego rozumowania poprzez przyjęcie, ze przeniesienie własności gospodarstwa rolnego nie stanowiło zamanifestowania przeniesienia posiadania nieruchomości oznaczonej jako działka o numerze ewidencyjnym (...) na T. P. (1) oraz przyjęcie za taką okoliczność dopiero faktu sporządzenia testamentu, w sytuacji gdy już same stosunki rodzinno majątkowe wskazywały na to, że zarówno R. Ś. - posiadający sąsiadującą działkę (o nr ewid. 53), jak i S. W. (3) - która otrzymała stosowną spłatę zostali zaspokojeni co do przyszłych roszczeń w zakresie majątku spadkowego, zaś samo sporządzenie testamentu było jedynie emanacją i ostatecznym potwierdzeniem woli J. Ś. (1), którą wyraził już aktem dokonanym w dniu 11 listopada 1986 roku,

-

naruszenie przepisów prawa materialnego, a mianowicie art. 172 § 1 k.c. poprzez jego błędną wykładnię, polegającą na przyjęciu, ze uznanie samoistnego charakteru posiadania w sprawie o zasiedzenie tzw. „idealnego udziału" jest możliwe jedynie w razie „dosadnego" i pozytywnego manifestowania rozszerzenia zakresu posiadania nieruchomości przysługującego współwłaścicielowi (jednemu z użytkowników wieczystych) względem innych uprawnionych, podczas gdy objęcie działki w posiadanie, niezakłócone w niej zamieszkiwanie, dokonywanie remontów, ponoszenie opłat stanowi taką manifestacją w szczególności biorąc pod uwagę fakt, zgodnie z którym inni współwłaściciele (uprawnieni z tytułu użytkowania wieczystego) uznali objęcie nieruchomości ponad przysługujący udział poprzez działania negatywne (zaniechanie) takie jak: nicpartycypowanie w opłatach, niewysuwanie roszczeń c:o do korzystania z działki tudzież zamieszkiwania na niej, a także brak sprzeciwu co do sposobu oraz rodzaju przeprowadzanych remontów.

Wskazując na powyższe wnosił o zmianę zaskarżonego postanowienia wstępnego poprzez stwierdzenie, że wnioskodawca M. P. (2) z dniem 12 listopada 2016 roku w drodze zasiedzenia nabył prawo wieczystego użytkowania nieruchomości stanowiącej działkę o nr ewidencyjnym: (...) o pow. 0,0942 ha położonej w miejscowości O., obręb (...), przy ul. (...), względnie o uchylenie postanowienia wstępnego w całości i przekazanie sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

Wnioskodawca wnosił o oddalenie apelacji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

apelacja nie jest uzasadniona.

W ocenie Sądu II instancji nie można uznać za zasadny zarzut naruszenia przez Sąd Rejonowy przepisu art. 233 § 1 k.p.c. Podkreślić należy, że ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd meriti są prawidłowe, ponieważ znajdują potwierdzenie w przeprowadzonych w sprawie dowodach. W tym miejscu podnieść należy, że strona, która chce podważyć ocenę dowodów, nie może ograniczyć się do przedstawienia własnej oceny, nawet jeśli jej ocena jest przekonywająca. Konieczne jest bowiem wskazanie istotnych błędów logicznego rozumowania, sprzeczności oceny z doświadczeniem życiowym, braku wszechstronności, czy też pominięcia dowodów prowadzących do odmiennych wniosków. Tymczasem w apelacji przedstawia się własną ocenę dowodów, która jest odmienna od oceny Sądu I instancji. Ocena dowodów przeprowadzona przez uczestnika jest odzwierciedleniem prezentowanego stanowiska w sprawie, które zmierzało do uwzględnienia wniosku. Taki sposób podważania sędziowskiej oceny jest zwykłą polemiką i nie może zdaniem Sądu II instancji odnieść zamierzonego skutku.

Przeniesienie przez J. Ś. (1) na rzecz T. P. (1) własności gospodarstwa rolnego położonego w miejscowości O. w dniu 11 listopada 1986r. nie może być uznane jak tego domaga się apelujący za wolę przeniesienia także na jej rzecz posiadania spornej działki numer (...) położonej w O.. Jak wynika z niespornych ustaleń faktycznych zabudowana sporna działka numer (...) położona jest w O. na osiedlu domów jednorodzinnych i stanowiła współwłasność M. i J. małż. Ś.. J. Ś. (1) przekazując własność swego gospodarstwa rolnego położonego w O. nie przekazał posiadania i własności budynków znajdujących się na spornej działce. Wynika powyższe z treści umowy przekazania gospodarstwa rolnego (...), gdyż brak jest w niej stosownego zapisu w tym przedmiocie. Gdyby intencją spadkodawcy było przekazanie udziału w użytkowaniu wieczystym działki numer (...) wraz z prawem współwłasności do budynków na niej posadowionych , to nie było żadnych przeszkód by takowy zapis na rzecz T. P. (1) w w/w umowie sporządzonej w formie aktu notarialnego został zamieszczony.

W ocenie Sądu Okręgowego zasadnie Sąd I instancji w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia podniósł, że o zamanifestowaniu woli przekazania przez J. Ś. (1) na rzecz T. P. (1) posiadania spornej nieruchomości można dopiero uznać fakt sporządzenia przez niego testamentu w dniu 03 czerwca 1994 r. Sporządzając testament J. Ś. (1) wyraził wolę by jego udział w przedmiotowej działce otrzymała T. P. (1). Zachowanie J. Ś. (1) potwierdza, że w/ w miał świadomość, iż kwestia jego udziału w spornej nieruchomości pomiędzy spadkobiercami nie została uregulowana.

W świetle powyższego zasadnie wywiódł Sąd I instancji, że o samoistnym posiadaniu działki numer (...) przez poprzednika prawnego uczestnika M. P. (2) co najwyżej można rozważać od dnia 03 czerwca 1994r. Uczestnik nie wskazał bowiem dowodów wskazujących na samoistne posiadanie udziału w terminie wskazanym we wniosku, jak i apelacji.

Nie jest także uzasadniony drugi zarzut apelacji tj. zarzut naruszenia przepisu art. 172 § 1 k.c.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjęto , że współwłaściciel staje się samoistnym posiadaczem udziału we współwłasności nieruchomości o charakterze prowadzącym do zasiedzenia dopiero wtedy, gdy nastąpi jawna dla otoczenia i pozostałych współwłaścicieli zmiana kwalifikacji posiadania, z której będzie wynikało, że współwłaściciel posiadający rozszerzył zakres swojego samoistnego posiadania ponad realizację uprawnienia z art. 206 k.c. Na powyższe słusznie zwrócił uwagę Sąd Rejonowy co znalazło swój wyraz w pisemnym uzasadnieniu postanowienia. Podkreślić należy, że niewykonywanie prawa posiadania przez innego współwłaściciela nie uprawnia do wniosku, że współwłaściciel posiadający przejął rzecz w samoistne posiadanie. Ciężar udowodnienia przez jednego ze współwłaścicieli, że zmienił zakres posiadania samoistnego, spoczywa na nim wraz z niekorzystnymi skutkami , jakie wiążą się z niewykazaniem w sprawie o zasiedzenie tego przymiotu. W tego rodzaju sprawach wykluczone jest ustawowe domniemanie samoistności posiadania. Uznano, że surowe wymaganie dla współwłaściciela zmieniającego zakres posiadania samoistnego , uzasadnione jest bezpieczeństwem stosunków prawnych i ochroną własności, która narażona byłaby na uszczerbek, gdyby współwłaściciel uprawniony do współposiadania całości mógł łatwo doprowadzić do utraty praw pozostałych współwłaścicieli, powołując się na zmianę swej woli, a więc elementu subiektywnego ( patrz uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 19.10.2018 r., w sprawie I CSK 355/18 wraz z przywołanym licznie orzecznictwem tego Sądu w tej materii, Legalis numer 1832672 ).

Po drugie, to w orzecznictwie Sądu Najwyższego również istnieje zgoda co do tego, że o wyłącznym samoistnym posiadaniu współwłaściciela nieruchomości zamieszkującego w znajdującym się na niej budynku nie przesądza samodzielne wykonywanie uprawnień właścicielskich w postaci: administrowania nieruchomością, ponoszeniem ciężarów związanych z utrzymaniem nieruchomości, w tym wykonywanie remontów lub modernizacji budynku ( patrz postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 15.05.2018 r., w sprawie II CSK 6/18, Legalis numer 1781119 ). Oznacza powyższe, że powołanie się przez apelującego na fakt niezakłóconego przez jego mamę oraz niego samego zamieszkiwania na działce, ponoszenie opłat z tytułu użytkowania wieczystego oraz remontowanie budynku nie pozwala na przyjęcie, że jest on wyłącznym samoistnym posiadaczem spornej nieruchomości.

Z tych w/w względów apelacja uczestnika nie może odnieść zamierzonego skutku i dlatego na podstawie art. 385 k.p.c. Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji.